i oen
en nu
Voor wat
hoort
Bestellen
vixUinw/
Zegswijzen
Boeken
Open dag
Bezoek
Puzzel
Maanwagentje
Proefgoot
Deltamodel
Een eer
Belangstelling
ZATERDAG 26 MAART 1983
Kennis te koop
Spuikanaal
V I 1
„Als het stormt bakken ze koe
ten", zegt de 91-jarige Piet Wes-
terbeke.
Deze oud-dijkwerker uit Westka-
pelle weet wel wat dit spreek
woord betekent. Als het stormt
gaat soms de dijk stuk. Die voet
dan hersteld worden. Dan is er
weer volop werk, dus geld.
Piet Westerbeke begon als 16-
jarige jongen: „Je begon als sjou
werman, Pas later werd je dijk
werker".
De bazaltblokken kwamen met
zeilschepen uit Duitsland. Deze
schepen voeren met hoog water
tot vlak aan het strand. Daar
werden de stenen overboord ge
gooid. Als het laag water werd
konden de sjouwers de stenen
van het strand halen.
Zo'n steen was 50 cm lang en
woog 60 kilo. Die droeg ik als
16-jarige Jongen op m'n schou
ders. We begonnen 's morgens al
om 4 uur".
Een dijk repareren met bazalt
blokken is een kunst apart. De
stenen moeten zo goed mogelijk
in elkaar passen.
Piet Westerbeke: „Een goeie dijk
werker zag zo welke steen hij
moest hebben. Een dijk is net een
moeilijke puzzel.
Hoe kan zo'n sterke dijk nu stuk
gaan tijdens een storm?
Soms komt er een scheurtje in de
mat. Dat zien ze onmiddellijk op
een t.v.-scherm. Twee van die
camera's zitten vast aan robotar
men. Zo kunnen ze zelfs om een
hoekje kijken.
De 'krab' wordt bestuurd vanaf
een schip. De bestuurder wordt
piloot genoemd. De Portunis zit
vast aan het schip met een 'na
velstreng'. Dat is een bundel met
kabels met een lengte van 250
meter.
Op het schip zitten ook video
mensen. Alle onderwaterkiekjes
worden op videoband opgeno
men. Zo kunnen ze filmpjes te
rugdraaien.
„Ze noemen onze Portunis wel
eens het maanwagentje", vertelt
Johan Awater. „Dat is nog hele
maal niet zo gek. Want veel appa
raten die wij gebruiken zijn afge
leid van ruimtevaarttechnie
ken."
John Awater heeft een unieke
baan. Hij vindt zijn werk heel
interessant. Vlak na ons gesprek
vertrok hij naar de Verenigde
Staten.
„We gaan proberen of er in het
buitenland interesse bestaat om
ook een Portunis aan te schaf
fen".
Wie weet. Straks loopt er een
Zeeuwse zwemkrab over de Ame
rikaanse zeebodem.
In het hoogseizoen zijn er
meer dan 125.000 kampeer
ders in Zeeland. Dat is onge
veer het derde deel van de
hele Zeeuwse bevolking.
Scholen die (kosteloos) voor
één of meer klassen deze ex
tra-uitgave van De Krulle-
bak willen bestellen kunnen
bellen naar de PZC in Vlis-
singen: 01184-15144, toestel
17. De krant zal echter niet
eerder dan dinsdag verkrijg
baar zijn.
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse
Courant B.V.
Redactie: Marina van den
Boogaart, Anneke van den
□oei. Leen van Duivendijk, Cor
de Jonge, Mieke Lemmens,
Sylvia Scheers, Jan Smeekens,
Ineke Timmerman en Willem
Verstuijf.
Adres. Walstraat 66-60,
4381 EG VLissingen.
Tel. (maandag t/m vrijdag, van
9.00 uur tot 17.00 uur): 01184-
15144.
Advertenties: (per brief) Admi
nistratie PZC, Postbus 18, 4380
AA Vlissingen. Het benodigde
bedrag aan LOSSE postzegels
bijsluiten of afgeven aan de
PZC-kantoren. o
Zeeuwse zegswijzen over de
dijk.
Een wuvf az d'n diek.
Forsgebouwde kerngezonde
vrouw.
't Waeter komt gauw bie 'm
over d'n diek.
Over iemand die gemakke
lijk tot tranen toe bewogen
is.
Kom d'r mao mee over d'n
diek.
Zeg maar wat je op je hart
hebt.
'k Weet 'r gêên diek of dam
'an te doen.
Ik weet er geen raad mee,
Gliek over d'n diek.
Gelijk ruilen, gelijk overste
ken.
Die kinders bin an d'n diek
opgekwéëkt.
Zijn aan hun lot overgelaten
door de ouders.
Er zijn nogal wat boeken
geschreven die zich in Zee
land afspelen. Een van de
bekendste is natuurlijk
"Oosterschelde, wind
kracht 10" van Jan Ter
louw. Het vertelt je niet al
leen over de stormramp,
maar ook over de afsluiting
van de Oosterschelde. An
Rutgers van der Loeff
schreef "Wrak onder wa
ter". Het is een spannend en
leerzaam verhaal over twee
Zeeuwse jongens uit de ze
ventiende eeuw. Niet voor
kinderen geschreven is "De
kleine Ark" van Jan de Har-
tog.
Maar het is jammer als je
het om die reden laat liggen.
In de zomermaanden kun je
elke dag van de week naar
Neeltje Jans. Inlichtingen
voor een bezoek geeft Rijks
waterstaat. Je moet dan de
Deltadienst in Zierikzee bel
len: 01110-8000.
„Zo'n strandpaal staat tijdens
een storm te trillen. Zo worden
soms enkele stenen losgetrild. En
dan begint de ellende".
Als een dijkwerker ziek werd ging
de buurman voor hem werken.
Zo kreeg de zieke toch geld. De
dijkarbeiders zorgden goed voor
elkaar. De dijkwerkersbond is
één van de oudste vakbonden.
Hoe denkt u over de nieuwe
hoogte van de Westkapelse zee
dijk?
„Volgens de Deltawet moet er 5
meter bovenop. Belachelijk. Dat
is geld in het water smijten.
Straks kun je de zon in Westka-
pelle niet meer onder zien gaan".
De pijlers van de Oosterschelde-
dam komen niet zo maar op de
bodem. Eerst worden er grote
matten gelegd. Dat is een moei
lijk kwarwei. „Daarom moeten
wij steeds onder water kunnen
kijken", vertelt John Awater,
Hij houdt zich bezit met onder
waterinspectie. Hij kijkt of alles
onderwater goed gaat. Daarvoor
gebruikt hij de Portunis. Portu
nis is de Latijnse naam voor
zwemkrab.
De Portunis is een soort tank op
rupsbanden die over die matten
rijdt. Er zitten 6 zwart-wit came
ra's op. Deze camera's filmen
alles wat er onder water gebeurt.
Dat 'onze' Deltawerken door
technici in de hele wereld met
belangstelling worden gevolgd is
niet zo vreemd. Grote waterwer
ken. zo dicht bij elkaar, kom je
nergens anders tegen. Door het
langdurige vechten tegen het wa
ter is de techniek in ons land heel
snel vooruit gegaan.
Al vanaf 1920 werken bij Rijks
waterstaat mensen aan het ont
werpen van steeds ingewikkelder
oplossingen om het water in ons
land In bedwang te houden.
Die plannen moeten eerst getest
worden. Daarom is het nodig dat
de werkelijkheid zo precies mo
gelijk wordt nagebootst. Dat ge
beurt onder andere in het Water
loopkundig Laboratorium (WL)
ün Delft.
De Delta-afdeling van Rijkswa
terstaat is daar een goede klant
Het W.L. is een groot ingenieurs
bureau, dat al sinds 1927 bestaat.
Men gebruikt er modellen en
maquettes om onderzoek te doen
naar baggertechniek, afsluitings-
werken, stromingen, getijdestro
men, golfgedrag, milieu en nog
veel meer.
Speciaal voor het onderzoek naar
de stormvloedkering in de Oos
terschelde werd er in 1977 een
proefgoot van 250 meter lengte
en een doorsnede van 5 x 5 m2
gebouwd. Dat was nodig om elke
beweging van het water en de
ondergrond te onderzoeken.
In die goot kunnen krachtige
stormen woeden, die de golven
hoog opzwepen. Ook kon men
hier bekijken wat de gevolgen
van het getij deverschil zouden
zijn na het bouwen van de storm
vloedkering.
Belangrijkste reden voor de keu
ze van de doorlaatbare dam was:
het sparen van een belangrijk
natuurgebied. Ook de gevolgen
van de afsluiting voor het milieu
heeft men in Delft kunnen testen.
De voorbereidingen in zo'n labo
ratorium zijn dus erg belangrijk.-
In 1948 gebruikte men in Delft al
een Deltamodel van Zuidwest-
Nederland. Na 1953 bleek, dat de
onderzoekingen daarmee van
grote waarde zouden zijn voor
het latere Deltaplan. Vanaf de
eerste caissons, die in 1945 wer
den getest, is er heel wat veran
derd.
Op dit moment komen de op
drachten voor waterbouwkundig
onderzoek met modellen in het
klein uit alle delen van de wereld.
Als hét Deltaplan in 1986 m
Ihrnpi men althans uiteinde-
lijk klaar is, heeft het ongeveer 8
miljard gulden gekost. Een gi
gantisch bedrag. Daarom pro
beert ons land er zoveel moge-
Oajk van terug te verdienen. Dat
tam op verschillende manieren.
De tnemsen die aan de Ooster-
seheldedam meegewerkt hebben
zijn zowat de enigen ter wereld,
die weten hoe Je zo'n karwei
aanpakt. Andere landen kunnen
van die kennis profiteren. Maar
voor wat hoort wat. Ze moeten
wel betalen.
Een andere mogelijkheid is de
speciaal voor de werken gebouw
de schepen Mytilus, Cardium,
Macoma en Ostrea verkopen.
Daarvoor heeft de regering
scheepsmakelaarskantoor Hen
drik Boogaard B.V. in de arm
genomen. Dit bedrijf is gespecia
liseerd in het kopen en verkopen
van schepen.
„Toen rijkswaterstaat ons vroeg
of wij er wat in zagen, hebben we
meteen ja gezegd", vertelt de
heer J. van der Vlies. „Het is toch
een hele eer als je zoiets mag
doen. Per slot van rekening kan
geen enkel bedrijf in de hele
wereld zulke schepen aanbie
den".
„Er komt nog bij dat het ook een
fantastische uitdaging is. Want
als het niet lukt, is er maar één
andere mogelijkheid en dat is het
hele spul slopen. Zonde".
„Dergelijke schepen nog eens
bouwen, kost minstens 500 mil
joen gulden. Terwijl ze voor onge
veer de helft bij ons te koop zijn.
Dat is weinig. Zeker als je kijkt
naar wat het hele Deltaplan ge
kost heeft. Maar alle kleine
beetjes helpen".
Volgens de heer Van der Vlies
kunnen de schepen werkelijk
voor van alles gebruikt worden:
baggerwerk, bruggenbouw, ver
betering van visgronden, ber
gingswerk, diepzeemfinbouw
Er is ook belangstelling voor.
Rusland en een Canadese olie
maatschappij lieten weten dat ze
geïnteresseerd zijn. Maar dat ze
snel verkocht zullen worden ver
wacht de heer Van der Vlies niet:
„Overal in de wereld gaat het op
dit ogenblik slecht. Toch blijven
we ons best doen".
„Dit jaar hebben we een tentoon
stelling in Singapore. Daar komt
iedereen die iets met schepen
heeft te maken naar toe. En wie
weet".
'Ostrea', hefschip voor het vervoer en plaatsen van pijlers.
