Een 'samenspel' van
vele ontwikkelingen
De ramp
Kijken, lezen en opzoeken
Aan het werk
Nieuwe slag
Werkgelegenheid
Veel nieuws
Zeeland veranderde in snel tempo
1 februari 1953
„Er üs de laatste tientallen jaren
in Zeeland veel veranderd. Ver
schillende gebeurtenissen en
ontwikkelingen hebben voor die
verandering gezorgd. Eigenlijk
hadden die gebeurtenissen niet
veel met elkaar te maken. Maar
ze hadden wel invloed op elkaar.
Ze maakten samen dat Zeeland
werd zoals het nu is".
Aan het woord is de heer G. A. de
Kok, hoofdredacteur bij de Sijt-
hoff-pers in Rijswijk. Zijn vorige
baan, hoofdredacteur van de Pro
vinciale Zeeuwse Courant,
bracht met zich mee dat hij alle
Zeeuwse gebeurtenissen op de
voet moest volgen. Vandaar dat
de heer De Kok er veel over
vertellen kan. En vooral alles
eens goed op een rijtje kan zet
ten.
Voor de oorlog was Zeeland een
prachtige provincie met bloeien
de landbouw- en veeteeltbedrij
ven. Het was ook een verdeelde
provincie. Verdeeld door de ei
landen.
„En toen kwam de oorlog", ver
telt de heer De Kok. „Zeeland
kreeg het heel zwaar te verduren.
Zeeland werd voor een groot deel
verwoest".
weg te gaan. Zelfs De Schelde
sprak over verhuizen.
Het land lag er triest bij. De
akkers waren bezaaid met grana
ten en mijnen en het land dat
onder het zoute water had ge
staan, was dood. Net als de bo
men en struiken. Toch ging Zee
land aan het werk. Blij met de
teruggekregen vrijheid.
Het land werd opnieuw verdeeld,
verkaveld, en er kwamen nieuwe
wegen. Veel boeren trokken door
gebrek aan voldoende land naar
de Noordoostpolder om opnieuw
te beginnen. Zeeland krabbelde
er weer langzaam bovenop.
„Maar dan komt de volgende
slag", vertelt Zeelandkenner De
Kok. „Een heel belangrijke en
vooral tragische gebeurtenis
voor onze provincie: de ramp".
Op 1 februari 1953 breken bij
zware storm de dijken door. Een
groot deel van de provincie komt
onder water te staan. Hele dor
pen verdwenen en ruim 1800
mensen verloren het leven. „Die
ramp in 1953 betekende een om-
Toen Zeeland eindelijk bevrijd
was, was er van de mooie provin
cie niet veel meer over. Het leek
een grote ruïne.
Vooral Zeeuwsch-Vlaanderen
was ernstig beschadigd. En Wal
cheren, eens 'de tuin van Neder
land' genoemd, stond bijna hele
maal onder water. Om de vijand
te verjagen waren de dijken ge
bombardeerd.
Het leek een hopeloze taak om
uit de puinhopen weer iets op te
bouwen. Van de eens zo belang
rijke haven van Vlissingen was
niet veel meer over. De marine
trok weg uit Vlissingen en ver
huisde naar Den Helder. Ook
veel Zeeuwse bedrijven besloten
G. A. de Kok
mekeer", gaat de heer De Kok
verder. „De mensen zeiden dat
dat nooit meer gebeuren mocht.
Het Deltaplan was het ant
woord".
In Zeeland zei men: „Oorlog en
rampen waren toch ergens goed
voor. Wij kregen er het Deltaplan
voor terug".
Het Deltaplan veranderde veel
voor Zeeland. Het bracht niet
alleen veiligheid, maar ook ver
bindingen. Verbindingen tussen
de delen van Zeeland en met de
rest van Nederland. Zeeland
werd minder geïsoleerd. En door
die betere verbindingen kwam er
industrie in de provincie. Er wer
den fabrieken gebouwd. En het
havengebied rond Vlissingen
werd steeds belangrijker.
Hierdoor kwam er nieuwe werk
gelegenheid in Zeeland. Dat was
ook de bedoeling van de regering.
Deze wilde dat de werkgelegen
heid beter over het hele land
verspreid werd. Zeeland veran
derde dus snel.
„Nu denken veel mensen dat die
verandering komt door het Del
taplan", vervolgt de heer De
Kok. „Maar dat is niet helemaal
waar. Ze vergeten dat in die
zelfde tijd de krant, de radio, de
tv en beter vervoer in grote
opkomt waren. Dat bracht veel
nieuws".
„En er was nog iets. Er verander
de ook veel in de landbouw. De
boeren kregen steeds betere ma
chines en leerden steeds betere
landbouwmethoden kennen. Al
die dingen bedoelde ik, toen ik
sprak over gebeurtenissen en
ontwikkelingen die invloed had
den op elkaar. Ze zorgden er voor
dat Zeeland snel veranderde en
werd zoals het nu is", besluit de
heer De Kok.
De nacht van 31 januari op 1
februari 1953. De stormramp,
die als een dief in de nacht
komt, treft Nederland. De ge
schiedenis.
Een samenloop van omstan
digheden: een zeer zware
noordwesterstorm (die 23 uur
duurt), springtij, hoog water
en hoge windsnelheden, tot
- windkracht 12 toe.
Ondanks de waarschuwingen
maken mensen zich niet echt
zorgen. Zulke zware stormen
zijn tenslotte wel meer voor
gekomen. De meesten gaan
dan ook gewoon naar bed.
Extra dijkbewaking is er nau
welijks.
Al gauw komt de zee tot over
de laagste dijken. Door het
constante beuken van water
en wind hollen de dijken uit.
Ook sterkere dijken begeven
het. En al spoedig stroomt het
water de polders in. In een
paar uur tijd door ruim 400
gaten! 200.000 hectare 2
miljard m2) land komt onder
water te staan. Doordat het
water zo onverwacht komt,
worden de mensen en dieren
erdoor overvallen. Mensen
kunnen zich soms ternauwer
nood redden, klimmen in pa
niek in hun pyjama het dak
op, of vluchten naar het dorp,
waar het soms nog wel droog
is. Huizen storten in, een flink
aantal mensen verdrinkt.
Voor de ogen van anderen
verdwijnen ze in het kolkende
water.
Schouwen-Duiveland en Goe-
ree-Overflakkee zijn er het
ergst aan toe.
In totaal komen 1835 mensen
om het leven. Ruim 200.000
dieren verdrinken, bijna
50.000 huizen, scholen, kerken
worden vernield of bescha
digd.
Pas als het nieuws na een
paar dagen tot in de rest van
Nederland doordringt, komt
massale hulp op gang. Men
sen leven mee, geven geld,
kleding, meubels. Ruim 60
landen sturen helpers.
Vanuit de regering wordt be
sloten dat zoiets niet meer
voor mag komen: het Delta
plan is het antwoord.
'Achter dammen en dijken.
Zeeland en de Deltawerken'.
Uitgeverij: Meulenhoff Am
sterdam.
Prijs: ƒ34,50.
Het boek is begin april in de
boekhandel te koop.
Er zijn in de loop van de jaren al
heel wat boeken over Zeeland en
het Deltaplan verschenen. Maar
een boek speciaal voor kinderen
is er nog niet. Of liever was er
nog niet. Want vanaf begin april
zal het boek 'Achter dijken en
dammen' in de boekwinkel lig
gen. Een boek over Zeeland en
de Deltawerken,
De eindredactrice van het boek,
Noortje van Leeuwen, vertelt er
graag over.
- Waarom komt er een boek over
de Deltawerken voor kinderen?
„Omdat er voor de jeugd over dit
onderwerp weinig informatie be
stond. En dan spreek ik niet over
schoolboeken. Verder hopen wij
dat de lezers door dit boek meer
oog krijgen voor hun omgeving".
- Over welke leeftijd spreekt u
dan?
„Het boek is geschikt voor lezers
vanaf een jaar of 10. Wij zeggen
wel eens voor de grap: het is voor
lezers van 10 tot 100. Maar eigen
lijk is dat zo. Het is meer een
familieboek. Voor iedereen staat
er wel iets in".
- Is het een leesboek of een boek
om dingen in op te zoeken?
„Allebei. Het is een leesboek,
want het staat vol met tekst. Het
is ook een opzoekboek, want je
kunt er heel gemakkelijk dingen
in opzoeken. En verder is het ook
nog een kijkboek, want het staat
vol met mooie platen en tekenin
gen. En bij de illustraties staat
een korte tekst. Dus eigenlijk is
het een drie-in-één-boek".
- Is het nou niet te duur om
aLleen voor Zeeland zo'n boek
uit te geven?
„Wij denken dat het niet alleen in
Zeeland verkocht wordt. Het zal
voor iedereen in Nederland inte
ressant zijn. Verder is het bijzon
der geschikt voor vakantiegan
gers. Er staan niet alleen gege
vens in over het Deltaplan en
over de provincie, maar ook veel
over de natuur. Verder staat er
een lijstje in van musea, tochtjes
die je kunt maken, natuurgebie
den en bezienswaardigheden.
Het is ook een soort reisgids".
- Waarom nou een boek over
Zeeland?
Noortje van Leeuwen
„Het is een soort vervolg op het
boek 'Wijs met de Waddenzee'
dat eerder door de uitgeverij
Meulenhoff werd uitgebracht.
Dat werd een succes. En we dach
ten: als we over de Waddenzee
kunnen schrijven, dan kan het
zeker ook over het mooie Zee
land".
Bent u er als eindredactrice lang
mee bezig geweest?
„Wij hebben ongeveer een jaar
aan het boek gewerkt. We had
den natuurlijk al een voorbeeld
aan het boek over de Waddenzee.
Dat scheelde veel werk. Als eind
redactrice maak je afspraken
met de uitgever, zoek je de mede
werkers die moeten schrijven of
tekenen, bekijk je steeds weer
het werk dat binnenkomt en be
spreek je met medewerkers hoe
het verder moet. Het was fljn ons
aan het boek te werken. En ik
ben ook reuze benieuwd hoe het
er in het echt uit zal zien".
