Apenverzorger Reussien: a RAVENNA verzinkt in bodem van Italië A.van Uit" s Kruising II vrij uit vrij Ik bijt bijna nooit ■-'* 'f.~K 'i ïS®. h WM W:K een aap Okko Reussien, zijn vrouw en de bijna drie jaar oude chimpansee Lady. Als Lady vertoornd is en aan de spijlen van haar kooi rukt, davert het hele huis. „Ik bijt bijna nooit een aap. Schrijft dat nu eens duidelijk op, want het wordt langzamer hand erg vervelend, die sappige story's. Het lijkt wel of ik de hele dag met opstandige apen aan het knokken ben. Lenig links en rechts door de kooien slinge rend, slechts gehuld in een nauw luipaardbroekje en dan de tan den er in. Hap, weer een rebel bedwongen. Dat is eigenlijk triest, want ik heb een bood schap, geen kermisnummer". Een ontboezeming van Okko Reussien (47) uit Amstelveen, de merkwaardige „apenbijter". Hij heeft de zorg voor ruim zeventig zieke apen, en om die de baas te blijven, te laten voelen dat hij de leider is, heeft hij wel eens een knauw moeten uitdelen. Aap zijn met apen. „Maar dat is mis schien wel vier of vijf keer voor gekomen de laatste jaren", zegt hij. „Dat is leuk als kop boven een verhaal, zoiets als een koe op rolschaatsen. Mij best, als men maar niet vergeet waaron ik deze apen heb: omdat ze ziek of onhandelbaar zijn geworden bij mensen thuis, die zo hoog nodig zo'n zacht knuffelig bolletje dons moesten hebben. Maar als dat donsje een jaar of vier is, is het een volwassen aap, die niet meer luistert, opstandig wordt en meestal gaat bijten. En dan komen de mensen naar mij". Het zijn overigens niet de slechtste dierenliefhebbers die ten einde raad met him aap bij Okko belanden. Ze doen dat in het belang van het dier. „On getwijfeld", beaamt Okko. „Nu kan hij zeker fijn met zijn vriendjes spelen", zeggen ze, als ze hun stout geworden lieveling brengen. ..Nee mevrouw", moet ik ze teleurstellen, „dat kan echt niet". Zo'n aap is namelijk op gevoed als een kruising tussen een kind, cavia en hond. Hij weet amper dat hij een aap is, laat staan hoe hij zich zou moe ten gedragen temidden van an dere apen. Elke aap die hier komt, moet een hele tijd in op leiding". Voor die opleiding zorgt Okko. Zijn belangrijkste doel is na tuurlijke groepen soortgenoten te vormen. Misschien kan zo'n groep over een tijdje terug naar het land van herkomst. Maar eerst moeten ze de grijze meer katten, beermakapen, doods hoofden'en slingerapen in een groep leren teven. En dat valt niet mee als een aap jarenlang vertroeteld is. Er zijn er bij die bijna krankzinnig zijn. Ze drin ken bijvoorbeeld hun eigen uri- Okko: „Elke aap wordt ver- uit het oerwoud weggeroofd, pest. Ik zeg niet: mishandeld. Het is geen kwestie van bewust fout doen, maar van onwetend heid. Wat kan bijvoorbeeld niet? Apen leven in een sociale groep. Binnen die groep heerst een haast wiskundige rangorde of pikorde: dat systeem is namelijk het eerst bij kippen ontdekt. Als iemand veertiende is in een groep, moet hij moeizaam hoge rop zien te komen. Aan het hoofd van een groep staat een leider. De leider wordt door de lagere apen gevoerd, en hij eet ook het eerst, behalve als hij - bij dreigend gevaar - de wacht moet houden. Ga je een aapje eten geven, dan erken je hem als meerdere, en dat vergeet hij niet. Van die hogere trap krijg je hem niet meer af. Een aapje be schouwt de mensen om hem heen instinctief als zijn groep. Weet hij veel. Hij is als babytje a toen zijn moeder werd doodge schoten. Dat is de makkelijkste manier om aapjes te vangen. Triest maar waar". Okko voert zijn apen dan ook nooit zelf. Dat doen zijn vrouw en dochters en enkele helpsters. Apen ruiken onmiddellijk of ze met een vrouw of een man te doen hebben, en vrouwen staan bij hun lager op de sociale trap. Eenzelfde fout als voeren, ver telt Okko, is apen aaien. In een groep worden alleen de leider en diens luitenants gevlooid door de rest. „Onapelijk" is ook een aap recht in de ogen kijken. Ok ko: „Dat doen apen, en de meeste dieren trouwens, alleen vlak foor het gevecht of vlak voor ze gaan paren. Je brengt een dier dus erg in verwarring". Okko is vertaler van beroep. Maar in zijn hart is hij bioloog of meer nog etholoog. Dat is ie mand die het gedrag van dieren observeert. Okko: „Ik heb geen officiële wetenschappelijke stu die over het dierengedrag ge maakt. Maar ik geef wel lezin gen en gastcolleges daarover. Ik heb stapels boeken doorgewor steld, en toch: het is een wissel werking: je moet, kijken, obser veren en dan leren. Dat is ook het dankbare van dit werk. Ik kan natuurlijk niet eens het voedsel voor de apen betalen. Daar draagt de stichting in bij, de donateurs: geweldig, en ik leer ontzettend veel van mijn apen". Okko heeft sinds 1969 ver waarloosde apen, naast pape gaaien, roofvogels en verschil lende soorten salamanders die men niet meer zag zitten. In 1972 heeft hij de stichting AAP opge richt. Die naam betekent: Apen Adoptie en Protectie, en enkele maanden geleden is daar de Stichting Aap Noor Mis bijge komen, waarvan het eerste doel is de inrichting van een door de gemeente Amstelveen „om niet" beschikbaar gestelde aftandse boerderij waarin de apen van Okko ondergebracht kunnen worden. De voorzitster van die Noodkreet is de actrice Josep hine van Gasteren. Verdere be stuursleden zijn onder meer Lex Goudsmit, Piet Römer, Carmig- gelt, de Alberti's en Henri Knap. Het gironummer 3.47.57.00 ten name van Aap Nood Mis in Lis- se. Okko: „Het gaat er uiteindelijk om dat er geen apen meer ver kocht worden in Nederland. Er is een wet die de invoer van apen beperkt, maar er zijn - helaas - economische belangen mee ge moeid. De dierenhandelaren kunnen me daarom wel vreten. Want op apen zijn waanzinnige winsten gemaakt". Volgens redelijk betrouwbare schattingen van dierenartsen (Van een onzer redacteuren) RAVENNA - Ravenna, eens de hoofdstad van de westelijke wdreld, waar keizers en keize rinnen zich omringden met schitterende luister, zinkt weg in de bodem van Noord-Italië. Elf centimeter per jaar. En dat is al vele jaren gaande. Met Ra venna gebeurt hetzelfde als met Venetië: als er niets aan gedaan wordt dan zullen toekomstige generaties spreken over de ver zonken steden in de Po-delta. In Italië is eindelijk alarm ge slagen. En niet zonder reden: tussen 1949 en 1972 zakte de binnenstad negentig centimeter de diepte in en de grond rond de stad vijftig centimeter - de laat ste jaren gaat het steeds sneller. Door de verzakkingen worden vooral de unieke mozaïeken, waaraan Ravenna zijn wereld beroemdheid heeft te danken bedreigt. Nu al moeten door zeer kostbare voorzieningen som mige van de prachtigste mozaïek-vloeren worden be schermd tegen het opdringende zoute water. De oorzaken van de verzak kingvan de stad zijn bekend. De stad is in de eerste jaren van onze jaartelling gebouwd op verhogingen temidden van een uitgestrekt moeras aan de mon ding van de Po in de Adriatische Zee; resten van paalwoningen zijn er nog steeds. De grond, waarop de stad staat, rust op een laag water, die in toenemende mate wordt opgepompt voor het huishoudelijk (7 miljoen ku bieke meter) en industrieel (14 miljoen kubieke meter) gebruik. Bovendien wordt sinds enige ja ren moerasgas gewonnen in de buurt van Ravenna en dat is ook al niet bevorderlijk voor de sta biliteit. Tot overmaat van ramp wordt het weggepompte zoete water a.h.w. aangelengd met zeewater, dat de grond verpest. Pompinstallaties beschermen de mozaïekvloer van de in 547 gebouwde basiliek van San Vi tale, het mausoleum van de Oostgothische koning Theodo- rik en de grafkapel van Galla Placidia. Ravenna heeft bijna twee eeuwen lang een zeer belang- Het mausoleum van Gothenkoning Theodorik. rijke rol gespeeld in de geschie denis van het Romeinse Rijk. In 403 werd Ravenna na de val van Rome de hoofdstad van het West-Romeinse Rijk. Honorius en de schitterende keizerin Galla Placidia stopten de stad vol met indrukwekkende ge bouwen en kunstschatten. Aan het einde van de vijfde eeuw kwam Ravenna in het be zit van de Oost-Gothen, wier koningen Odoaker en Theodorik een zeer grote invloed hebben gehad op het vermengen van de West-Romeinse cultuur met die van Oost-Europa en Klein-Azië. Een invloed die nog werd ver sterkt door de byzantijnse Exar- chen, die de Oostgothische „barbaren" hadden overwon- De basiliek van San ApoUinare in Classe, die met pompen wordt drooggehouden. nen en verdreven. Justinianus was de laatste van de grote heer sers van Ravenna en na zijn dood ging het langzaam bergaf waarts met de stad. Dat werd in de hand gewerkt door het ver zanden van de haven van Ra venna: Classe aan de Adriati sche Zee. Door overstromingen slibde het kanaal tussen stad en haven dicht, de loop van de Po wijzigde zich enige malen en de grote betekenis als handelsstad ging verloren. Op politiek gebied oefende Ravenna nog lang grote macht uit; het was eigendom van de pausen van Rome geworden, was vrijstad en werd in de der tiende/veertiende eeuw „heer lijkheid van de familie Da Po lenta". Dezelfde familie, die Dante opnam en hem inspi reerde tot het schrijven van zijn gedicht het Paradijs - de inwo ners van Ravenna zeggen, dat Dante ook niet anders kon dan hun stad als een hemelse plaats als voorbeeld nemen. In 1860 verenigde Ravenna zich in de Italiaanse staat, ver leende gastvrijheid en veiligheid aan de vrijheidsstrijder en grondvester van de nieuwe Ita liaanse staat Giuseppe Gari baldi en doezelde in. Ravenna werd de „dolce morta", de zoete dode stad, waar dichters rust vonden. Zo heeft Byron in de fameuze pijnboomwouden rond Ravenna menigmaal inspiratie gevonden voor zijn heldendich ten. Ravenna heeft zijn onnavolg bare kunstschatten - en dat zijn met name de schitterende moza ïeken, volgens velen de schoon ste ter wereld - te danken aan het feit, dat het enige eeuwen lang onder invloed heeft gestaan van de Grieks-orthodoxe cul tuur. De mozaïekkunst - het „schilderen" met scherfjes ge kleurd glas - was en is nergens tot een zo subtiele kleurpracht en overtuigende kunstuiting uitgegroeid als in Ravenna. In de oude, niet eens zo vreselijk in drukwekkende gebouwen als de San Vitale, de San ApoUinare in Classe, de Neonianische Doop kapel, het mausoleum van Galla Placidia wordt de bezoeker bijna overweldigd door de schit tering van de kleuren van vloe ren, wanden en plafonds: blauw van een hemelse intensiteit, rood van een liefdevolle vurig heid, kalmerend groen en daar bovenuit het stralende goud, dat oplicht in de zonnestralen, die door de albasten ramen naar binnen willen vallen. En ook elders in de stad en daarbuiten wordt duidelijk, waarom Ravenna door zoveel tienduizenden toeristen wordt bezocht: de tombe van Dante, het mausoleum van Theodorik, afgedekt met een koepel van ba- wmr pip^«£' *rv J/V- - •m I K If Het interieur van de San Vitale, rijk bedekt met mozaïeken. salt, elf meter in doorsnee, 350 ton zwaar, uit één stuk gehou wen en per vlot over de Adriati sche Zee vanuit Isthrië gevaren, het paleis van Theodorik (eigen lijk maar een voorgebouw van het later verwoeste grote paleis), de basiliek van St.-Franciscus met zijn prachtige kooromme gang. Dit alles wordt momenteel bedreigd. Er gaan in Italië zelf steeds meer stemmen op, dat de gevaren die Venetië bedreigen overmatig benadrukt worden en dat dezelfde gevaren, die een van 's werelds beroemdste kunststeden bedreigen worden onderschat. Er is tot nu toe met kunst en vliegwerk het een en ander gedaan om het allerergste tegen te houden. Maar mozaïek gedeelten raken reeds los van de muren. Er zijn ingrijpender maatregelen nodig: het stoppj van het oppompen van i, I grondwater, het sluiten van gaskranen. Zoals zo dikwijls zal zen moeten worden tussM rijke erfgoed van de voori ren en dat van de vaders va huidige generatie. De U1 van die keuze is onzeker. HANS Li?12 I heeft Nederland zeker IS.nl apen als huisdier, meent Okcl Reussien. „Ik ken gevallen csl een babytje voor vijftig gulfcl verkocht werd en doorverkotsil voor 600 gulden. Ik heb nu:J voorzichtige hoop dat demesj sen gaan inzien dat een aa; huisdier is. Evenmin als tal kaaiman. Daar lach je nou e l maar ik heb een....nou venal zelf maar een woord, een mal gezien die met een kaaimansal een ketting paradeerde gazon voor American op tal Leidseplein. Moet ik nou nog| mijn boodschap lanceren? Eal hond en een kanarie en een tal ^als huisdier, oké. Maar laat iel rest toch thuis, in het oer»t;| Ik heb hier een aap gekre^ dacht: wat doet die nou?Diebe| gon met zijn armen te zwasal als hij gevoerd werd. Geloofne;| of geloof het niet: ze haddeniïl dier geleerd te bidden WEVI KUffBSl pc WATER Gevangen, hel exnositie met werk van vi nilese aquarellisten. Pa| I Fons Gieles, Joop Mijn r rae'n en Ada Weggeman toni Sun werken tot en met 20 n] vember in Etcetera te Bergen r Z°PRINSES Beatrix opent vrl 14 november in Boymaj i Beuningen te Rotterdam tentoonstelling Het Symbolis. Furopa. In Totaal 250 werkt ;nan een tachtigtal kunstenaal l" JAN van de Langenberg, grl Lk en tekeningen en El Coppens"Van de Rijt, olievervl „linnen exposeren tot 1 dl eember bij de Brabantse Kun Stichting, Spoorlaan 426, Tj bUDE SPIEGELS van Marteri november toont deze kunsd „aar die „een der allergroot^ glazeniers ter wereld' genoen wordt, hoe spiegels als kun| werken kunnen functioneren.! PIET Fioole heeft tot 1 d cember zijn zeefdrukken opg hangen in het stedelijk museu te Alkmaar. 1 AKKE Sins exposeert haar no's tot 8 december in galei Linden te Venlo KERK tussen de kerken,! een tentoonstelling over de kd keliike bouwkunst in Brabai waarbij de Hilvarenbeekse kei centraal staat. Tot en met nov. in het raadhuis van Hilv renbeek te zien. NEDEKDALING ten hen van Mathilde en veel ander we van Ruudt Wackers (w woensdagavond onderwerp vl tv-ïilm), is vanaf 16 nov. te zJ in POC, Eindhoven. BOEKENMOLEN 8 is Handig boekengidsje - vd krijgbaar bij boekhandel I waarin U ook veel „oplossl gen" vindt voor de komen' cadeau-tijd. GRAFIEK en posters uit Ka kau zijn tot 8 dec. te zien in cl tureel centrum Venlo. FOTOGRAFIE in Zwitsl land van 1840 tot heden; expol tie in Van Goghmuseum Al sterdam. Tot en met 14 dec. ml dan duizend foto's van 120 fo| grafen FELIX van der Linden, eldhouwer en Jan Mensinj graficus hebben tot 23 nov. h werk geëxposeerd bij gale Schoots, Willemstraat, Eindt! „Er verandert niets", zegt artiest Anton Van Meurs bij s 65e verjaardag. „Ja, ik krijg] AOW en voor de rest blijf ik f aan het werk". De kunsten! kan dan wel een aantal scl duwkanten aan zijn leven h» ben, maar hij tuimelt met 65e verjaardag niet in het j waarin velen vallen, omdat maatschappij hen het recht werk ontneemt. Maar als ik 1 vraag: wat zou je een jong adviseren, wanneer die kunstwerk als beroep wil zen, zegt hij: „Nee, niet dol Omdat het bijna niet haalbaa om - zonder er iets bii te hebb b.v. lessen - als vrij kunstenl te leven". Maar dan volgt er discussie op „Wat versta je der „leven"; welke eisen stel jongeren tegenwoordig aan „leven"? De generatie Meurs c.s. gaat niet met zelfde gemak als die jongeren^ de stoep van de sociale hulpl BKR (contraprestatie) sta het heeft voor hem nog altijd i van een bedeling en niet van I zo genoemd „recht" etc. Die maatschappij wil toch L 65 jaar een mijlpaal in je le is. Daarom kreeg Anton Meurs van het gemeentebest van de stad waar hij woont, rgen op Zoom, een tentoons ling: EéNMAAL TOTAAL, a geboden in het MARK1EZE HOF. Dat heet dan een ,,reti "Om wie of wat zou ik langer blijven leven?", vraag heer Daegeman zich af aan slot van zijn memoires. Hij h< om met een gemeenplaats spreken een zeer bewogen ven achter de rug en is gev door enkele hartinfark Hoewel zijn memoires niet letterlijke gedenkschriften LOUIS PAUL BOON zijn, k je toch sterk de indruk, da auteur, die ook enkele zv aanslagen op zijn gezondhei verduren kreeg, voor zich spreekt. Wat mij betreft moe uog lang blijven leven als koeken schrijft als de MEIV VAN DE HEER DAE< MAN (uitgeverij Arbeiders s/Querido). Een cru, maar gnjpend verhaal, waarin jl als het ware een stuk sociale schiedenis van onze e eeuwhelft plaatst voor een spiegel. Maar dan wel een gel, die de mens ervoor to' wrang gedrocht maakt. Er fiatief, maar groots beschre

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1975 | | pagina 20