Op zo naar de opoe> van opa Democraten hebben al tien kandidaten Consument beschermd tegen colportagetrucs EEN ORTHODOXE VIERING IN 'N BRARANTSE BOERDERIJ JACHT OP HET VOORGESLACHT GELIEFDE HOBBY i l-s.ïc.r-* -■ Duitsland wil tekort beperken binnenland buitenland Atjeh Dronken Belcampo Graankorrel Iraans gas via Rusland naar West-Duitsland Ikonostase Ware vroomheid DEN HAAG - Op zoek naar opa's opoe of de jacht op het voorgeslacht: zo zou men de snel populair wordende hobby kunnen noemen om een zo vertakt mogelijke stam boom samen te stellen. Naar schatting zijn zeker 20.000 Nederlanders gegrepen door deze hobby, die officieel ge nealogiegenoemd wordt. „Een goede Nederlandse naam is familiegeschiedenis", vertelt de heer C.W.Delforterie, conservator van het Centraal Bureau voor Genealogie in Den Haag. dat zijn 30-jarig jubileum viert. „Want dat woord duidt aan wat een geslaagd genealogisch onderzoek dient op te leveren: een geschiedenis van een familie. Ik heb veel liever een studie die niet verder reikt dan 1690, maar die iets te vertellen heeft over het lief en leed van de voorvaderen, dan een kille lijst van data en namen die pronkt met een paar poorters uit de dertiende eeuw". Een wat verouderd woord voor genealogie is geslachtkunde. En een misleidend woord, wat bijvoorbeeld blijkt uit het feit dat nogal wat mensen menen dat een geslachtkundige kan voorspellen welke kans men heeft kinderen met rood haar of flaporen te krijgen. C.W. Delforterie op het cen traal bureau voor de genealogie. Een van de doelen van het Centraal Bureau, dat voorna melijk op overheidssubsidie drijft, is hulp en adviezen te geven bij genealogisch onder zoek; aan iedereen, beginne ling of deskundige. Helaas kan dat niet gratis gebeuren. Een dure hobby hoeft genealogie echter niet te zijn. Er zijn «peurders die de vakantie combineren met het onder zoek: ze gaan gewoon naar een plaats in Frankrijk of op de Lüneburgerheide waar een verre voorvader geboren is. Zo'n reis is echter eerder uitzondering dan regel. Men kan de studie gewoon thuis beginnen: met de anmen en geboortedata van de ouders, grootouders etc. Trouwens: men moet thuis beginnen, want een genealogisch onder zoek dient stap voor stap te ge schieden. Er kan geen enkele schakel overgeslagen worden. Een tweede gulden regel is; NO TEER ALLEEN ABSOLUUT JUISTE GEGEVENS. Fanta sie en speculaties zijn uit den boze. Het is overigens hier na tuurlijk niet de juiste plaats om een beknopte cursus gena- logie te geven. Voor wie zich wil oriënteren, geeft het Cen traal Bureau (Nassaulaan 18, oostbus 7618. Den Haag 2040, tel. 070 -65.99.50) enkele voor lichtingsboekjes uit. Het CBG heeft onder meer de persoonskaarten (pk's) van alle sinds 1939 In Nederland overleden mensen (tussen de vijf en zes miljoen inmiddels), tientallen miljoenen familie berichten en advertenties (fail lissementen, officieel oproe pen van erfgenamen) uit kran ten en weekbladen, bidpren tjes, en de namen van de ruim 28.000 gesneuvelden uit onze oorlog in Atjeh. Hiermee kan men een heel eind op weg ra ken. Voor een groot deel van de vorige eeuw zijn de registers van de burgelijke stand nodig. Deze zijn meestal te vinden in de Rijksarchieven. De Burger lijke Stand werd ingevoerd in 1811 (in een gedeelte van Lim burg en in Zeeuws- Vlaanderen ai in 1796). Gegevens over voorouders van vóór die tijd zijn meestal wel te vinden in kerkelijke be scheiden als doop- en trou wregisters. Heel wat van die registers zijn gestart in het eerste kwart van de zeven tiende eeuw. Wil men nog die per in het verleden duiken, dan bieden oude notariële stukken soms een uitkomst. „Vroeger had men de notaris veel meer nodig dan nu", vertelt de heer Delforterie (44). „Er waren meer mensen met een eigen huis, en bijna iedere familie had wel ergnes een stukje land". Er zijn ook nog reeksen rechterlijke archieven bew aard. Om in deze stukken iets bruikbaars te vinden, is be halve kennis van het toenma lige schrift een flinke dosis ge luk nodig. Heel vaak echter is men - hoe enthousiast ook - vastge lopen voor men een dergelijk geluk nodig heeft. Vooral als men uitsluitend de regelrechte voorvaders wil opsporen. Een eerste moeilijkheid is soms de spelling. Er werd vroeger niet zo nauwkeurig gelet op de schrijfwijze van een naam. Soms was ook de vader die een kind kwam aangeven al dron ken of analfabeet. „Stel dat uw over-overgrootvader niet kon lezen of schrijven", zegt de heer Delforterie. „Hij meldt zich als Kuipers bij de klerk en die vraagt: met een c en een y? „Weet ik veel", kan die Kui pers geantwoord hebben. Mis schien heette hij wel Cupers, en dacht hij dat dat in netjes Nederlands Kuipers moest zijn". Even slordig is vaak om gesprongen met de woon- of geboorteplaats. Er zijn tens lotte verschillende Nieuw(er)kerken en Bergens in Nederland. Een naam kan ook plotseling volledig veran derd zijn. Heel wat Vrolijcken vroeger hebben hun naam verlatijnst tot Hilarius. Dat leek wat def tiger. Zoiets komt nog wel voor, maar dan gaat het om pseudoniemen. De schrijver Belcampo bijvoorbeeld heet Herman Schönfeld Wichers, en mevrouw dr. M. Drooglever Fortuyn-Leenmans is beter bekend als de dichteres M. Va- salis: een op haar meisjesnaam gebaseerde schuilnaam. Een tweede moeilijkheid - maar dan zit men nogal in het moeras - kan zijn dat men vrij snel een onecht kind tegen komt. Dan is de vader officieel onbekend. Soms kan een doopregister daar uitkomst bieden. Delforterie: „Het was namelijk een soort gebruik om tijdens de barensweeën de kraamvrouw de haam van de vader te ontfutselen. Er kon den dan voor de doop nog en kele maatregelen genomen worden. Ook werd zo'n zondig stel wel voor een tijd van het Heilig Avondmaal uitgesloten, en dat staat weer keurig ergens vermeld. Voor ons voldoende". Vastlopen is niet leuk en niemand kan garanderen dat dan een jarenlang wroeten nog enig resultaat heeft. Als men daarom besluit een zogeheten kwartierstaat te maken, dat is een overzicht van alle voorou ders, zowel van vaders- als van moederszijde, dan is de kans op snel vastlopen vrijwel nul, aangezien iedereen een haast eindeloos aantal voorouders heeft. Delforterie: „Ik ben be zig aan een kwartierstaat van mijn zoon. Een lijn kan ik vol gen tot net in de dertiende eeuw. De man die ik daar ge vonden heb moet zo ongeveer de twaalf miljoenste voorou der van mijn zoon zijn. Het gaat erg hard. Het is eigenlijk hetzelfde als de graankorrel op het schaakbord.' leg je in elk volgend vakje dubbel zoveel korrels, dan kan de hele we reld de totaal benodigde hoe veelheid onmogelijk opbren gen". Hoe hard het gaat leert een eenvoudig rekensommetje. Elk Jantje heeft twee ouders, vier grootouders, acht over grootouders, en dan begint de machine te ratelen: 16-32- 64....1024, en twee-tot-de- vierentwintigste is 16.777.216. Als men dus drie generaties per eeuw telt, betekent dat dat iedereen sinds 1200 een 16 mil joen voorouders gehad kan hebben. C.W. Delforterie: „Ik vind het dan ook wat belache lijk als iemand te koop loopt met een of meer verre adelijke figuren in zijn familie. Want iedereen heeft voorouders van adel en voorouders die in de gevangenis gezeten hebben". WIM KUIPERS (Van onze correspondent) WASHINGTON - George Corley Wallace, gouverneur van Alabama en een soort dr. Fran kenstein in de binnenlandse Amerikaanse politiek, zal op 12 november bekend maken dat hij in 1976 president wil worden. Als gevolg van de moordaanslag die in mei 1972 door Arthur Bremer op hem werd gepleegd is George Wallace gekluisterd aan een rolstoel en laat zijn gezond heid zeer veel te wensen over. Hij is de tiende democraat die volgend jaar de partijkandida tuur voor het presidentschap wil veroveren. Wat de democraten aan kwa liteit missen wordt in dit vroege verkiezingsseizoen goedge maakt door kwantiteit. Tijdens het komende voorjaar zal min stens een half dozijn democra ten in voorverkiezingen naar de gunsten van de kiezers dingen. Er bevindt zich nog geen echte politieke grootmeester onder hen. Uit opiniepeilingen blijken de reacties van de kiezers op de meeste figuren die van het pre sidentschap dromen buitenge woon koel. De democratische kiezers geven, volgens een in ok tober uitgevoerde peiling van George Gallup, de voorkeur aan Hubert Horatio Humphrey, die geen hand voor de kandidatuur wil uitsteken en het vaandal van de partij slechts wil dragen wanneer hem dat beleefd wordt aangeboden. Hij wisselde in die peiling van plaats met George Wallace, die de voorkeur genoot onder 19 procent van de democraten. Op een straatlengte volgde senator Henry Jackson, die al sinds mensenheugenis kandidaat wil zijn en die op zijn beurt op de voet gevolgd wordt door sena tors McGovern en Muskie, die officieel niet meedoen en Sar gent Shriver, de zwager van Edward Kennedy. Onder de liefhebbers treft men verder drie senatoren aan, Lloyd Bentsen, Birch Bayh en Fred Harris, drie gouverneurs of voormalige gouverneurs, Jimmy Carter, Milton Shapp en Térry Sanford en een lid van het Huis van Afgevaardigden, Morris Udall. Buiten het kamp van Ge orge Wallace gelooft vrijwel niemand dat de gouverneur van Alabama de partijkandidatuur kan veroveren. Hij kan echter enorm veel last veroorzaken en zelfs, zoals in 1968 met zijn ei- fen, derde partij alspolitieke oltergeist optreden. Alleen se nator Henry Jackson heeft ver klaard met George Wallace in zee te kunnen gaan Als gevolg van die heeft president Ford een opvallende vlucht naar rechts ondernomen, die aanzienlijke onrust heeft veroorzaakt in het centrum en de linkervleugel van de republi keinse partij. Een partijgenoot van Gerald Ford in de Senaat verweet hem „de politieke gevangene van Reagan" te zijn. Hij sprak de vrees uit dat de niet- conservatieven in de republi keinse partij politiek dakloos zouden worden en dat Fords zwenking naar rechts de neder laag van de republikeinen in no vember 1976 zou bezegelen. Ford, zo wordt geklaagd, spreekt de woorden van Spiro Agnew op de muziek van (crisi spresident) Herbert Hoover BERT VAN VELZEN George Wallace Achter de schermen zijn de partijleiders van de democraten al geruime tijd bezig geweest met het treffen van maatregelen om rampzalige twisten op de conventie te voorkomen. On enigheid binnen de partij maakte de democraten in 1968 en 1972 kansloos. Binnen de re publikeinse partij dreigt een conservatieve revolte onder aanvoering van Ronald Reagan, ex-gouverneur vsm Californië. (Van onze parlementaire redac tie) DEN HAAG - Deze maand zijn er enkele wettelijke regelin gen in werking getreden die tot doel hebben de consument te be schermen tegen colportage- praktijken. Volgens deze colpor tagewet is het nu voor bedrijven die aan de deur of tijdens zgn. houseparties e.d. goederen wil len verkopen, verboden deze praktijken uit te oefenen zonder een vergunning van de Kamer van Koophandel. Verder moet iedere colporteur die een contract afsluit van f 75.- of meer, hiervan in twee voud een koopaete opmaken die door hem en de koper onderte kend dient te worden. Als het gaat om een afbetalingsover eenkomst, moet er een-koopaete worden opgemaakt als de te be talen termijnen in totaal meer dan f 75.- bedragen. Zonder koopaete is de koop beslist on geldig. Bij elke koopaete moet een zgn. opzeggingsbrief worden verstrekt. Als de koper binnen acht dagen tot inkeer komt en van de koop wil afzien, kan hij die brief naar de onderneming die op de acte is vermeld terug sturen. De koopaete is daarmee ongedaan gemaakt en de con sument kan niet meer tot beta ling worden gedwongen. Reke ninghoudend met de tijd dieno- dig is om de post te bezorgen heeft de consument dus in de praktijk zes dagen bedenktijd. De colportagewet eist vanaf 1 november bovendien dat een colporteur zich behoorlijk ge draagt. Hij moet de volgende gedragsregels strikt naleven: onmiddellijk bij het eerste contact met de klant moet dui delijk gemaakt worden dat hij probeert iets te verkopen; de colporteur mag de mensen geen verplichtingen opleggen, waarvan hij redelijkerwijs kan vermoeden dat ze de financiële draagkracht te boven gaan; de colporteur mag geen on juiste of misleidende medede lingen doen over de producten die hij verkoopt of de diensten die hij aanbiedt; de colporteur mag, als hij meerdere goederen tegelijk ver koopt, niet meerdere koopover eenkomsten sluiten teneinde elke overeenkomst beneden de f 75.- te laten blijven zodat er geen koopacten behoeven te worden opgemaakt. Als een colporteur zich meer dere malen aan deze gedragsre gels schuldig maakt (klachten kunnen bij de Kamer van Koop handel worden ingediend) dan kan de minister van Economi sche Zaken de colporteur om gedurende een bepaalde tijd (ten hoogste vijf jaar) verbieden zijn beroep uit te oefenen. Overigens dient nog opge merkt dat met colportage nie! wordt bedoeld de regelmatige verkoop aan de deur van bloe men, levensmiddelen e.d. en de verkoop van verzekeringen. (Van onze redactie Ti" buitenland TEHERAN - Iran en West- Duitsland hebben volledige overeenstemming bereikt tij dens besprekingen tussen kan selier Helmut Schmidt van West-Duitsland, de Sjah en premier Amir Abbaa Hoveyda van Iran. Schmidt en Hoveyda werden het volledig eens over het leve ren van Iraans gas aan West- Duitsland vla de Sovjet-Unie. In april van dit jaar is een voorlo pige overeenkomst gesloten tus sen Iran, de Sovjet-Unie en West-Duitsland. Over een defi nitieve overeenkomst wordt nog onderhandeld, maar volgens verwachting kan deza maand overeenstemming worden be reikt. BONN (ANP) - Volgend Jaar zal de Westduitse economie zich beginnen te herstellen en zal de reële economische groei een „duidelijke toeneming" te zien geven. Dat verklaarde de West duitse minister van financiën, Hans Apel, bij de indiening van de begroting voor 1976 in de Bondsdag, de Westduitse „Tweede Kamer". De begroting omvat 168,1 miljard mark en sluit met een tekort van 38,5 mil jard mark. „We mogen het con juncturele herstel niet kapot sparen", zo verdedigde de mi nister het tekort Het begrotingstekort bedroeg vorig jaar 37,9 miljard. In de komende drie jaar wil de Duitse regering het deficit door ver schillende maatregelen beper ken. Tot die maatregelen beho ren onder meer een verhoging van de BTW met twee tot dertien procent, verhoging van de ta baksaccijns met achttien pro cent en van de accijns op alcohol met 20 procent met ingang van 1977. Op die manier moet het te kort in 1977 verminderen tot 21,8 miljard mark, in 1978 tot 17,6 en in 1979 tot 11,1 miljard mark. In een tijd van recessie zijn begrotingstekorten een centraal en onvermijdelijk element voor het herstel, zo zei Apel. Derge lijke tekorten mogen slechts in die mate worden beperkt waarin de factoren die een economische opleving met zich meebrengen effectief worden. Het deficit voor 1976 kan op de kapitaal markt worden gefinancierd, zo zei de minister Onlang» hebben wij de aan dacht gevestigd op het toene mende verlangen vooral bij de jongeren naar een beleving van "et transcendente en mystieke. „f. *ou,ten ons doel voorbij nieten als we hier zouden in- gaan op de invloed van de niet- dmstelijke religies, al is die niet s«ing. Een van de christelijke erken uit het oosten, die een |T «"aanzienlijke aantrek- «Jf** ui,oefent °P jong en dö« se w,esten' is de 0rth°- van a Het aantal ke^en onH u gemeenschap, hetzij «"der het gezag van Moskou dan el onder dat van Constantino- >terkK "°k ket westen een orttnindruk te kriigen van sedidH 1 J16 kerkdienst, aan- f m l/ls de Hei"ge Liturgie, een Z n" lntroductie door en in Breda woonachtige or- OosthrnK subdiaken naar het er een h&(i Mil1 Seto8en °m maken !lge Liturgie mee te Sfi n ket klooster van de SUA Ing Profeet Eu menie v, Staat onder oecu- stantinn patnarchaat van Con- koraen 4 is tot stand ge* I paeon «nT werk van Vaaer I «reek' het in die mleMender va" die dag ver- ^et moederdag was; ^oxie wa? u °?sterse ortho- s het de dag, die gewijd is aan de heilige apostel, die ten onrechte gedoodverfd is als de ongelovige Thomas. Aan hem werden we voortdurend herin nerd in dit gedenkwaardige sa menzijn. Stel u van dit klooster geen bouwsel voor van hoog opge trokken muren, dat je niet on voorbereid kunt betreden. Het is op het eerste gezicht een boerde rij als vele andere. Maar als je het voorhuis binnengaat, wordt je niet verwelkomd door kake lende kippen, maar door het schone, weemoedige gezang van het koor, dat de hymnen en de litaniën vast wat voorbereidt. Van het voorhuis naar de schuur; zo ging dat vroeger. Maar hier betreden we een we reld, die een andere is dan waar we doorgaans in ademen. We worden verwelkomd door een in zwart habijt geklede Vader Pa- gon. Onze vriend-subdiaken en Vader Pagon begroeten elkaar, zoals dat in deze wereld gebruik is: met een broederlijke kus. We hebben het gevoel zelf een pro fane handeling te verrichten, als we op ónze manier Vader Pa- gons welkom beantwoorden. Hij draagt als alle orthodoxe mon niken een volle baard en een haardos, waar overeenkomstig het voorschrift sedert zijn wijding geen schaar meer aan te pas is gekomen. We zullen spoe dig ontdekken, dat bij deze ge lovigen zich méér tradities heb ben ontwikkeld, die sterk van de ons bekende afwijken, al weten sommige dominees zich ook moeilijk te herinneren, wanneer zij voor het laatst onder het mes zijn geweest. De kerkruimte herinnert in niets aan de oorspronkelijke be stemming van dit pand. Ze is volgens voorschrift gebouwd in de vorm van een Grieks kruis, waarvan een architectonisch kenmerk wordt gevormd door de koepel hoven het centrum van de kerk, in veel orthodoxe kerken voorzien van een afbeel ding in mozaïek of een schilderij van Jezus Christus Pantokrator (Opperheerser). Poort. De ikonostase is net zoals de noorder- en zuidermuur be dekt met gewijde voorstellin gen, de ikonen. Ze strekt zich uit over de volle breedte van de kerk. De ikonen zijn hier op een enkele uitzondering na repro ducties. Je ontkomt niet aan de De kerk bestaat uit twee de len, één waar de Heilige Liturgie zich voltrekt en het ander de ruimte voor de gelovigen. Het is de gewoonte, dat de gemeente gedurende de hele dienst staat. De twee delen van de ker kruimte worden gescheiden door de ikonostase, een stevige, mooi bewerkte massief eiken houten wand, voorzien van vier deuren, waarvan de middelste in elkaar sluiten: de Koninklijke wijding, die van de ikonen uit gaat. Tijdens de Heilige Liturgie zal de diaken ze bewieroken en niet alléén de ikonen, zoals we tot onze benauwenis later zullen ondervinden. De ikoon heeft een bijzondere functie. We kunnen die het beste weergeven in de woorden van de aartspriester Vsevolod Shpiller: „Devotie is ondenkbaar en zonder betekenis zonder de ikoon. De orthodoxe christen gelóóft niet alleen, maar voelt met heel zijn wezen, dat de Heer zelf en zijn Moeder en zijn dienstknechten als het ware hun aardse leven voortzet ten door hun mystieke en gena- degevende tegenwoordigheid in die ikoon. Het is hem te moede, als had hij door de ikoon een zichtbaar en reëel contact met hen" Het zal reformatorische chris tenen moeilijk vallen, hun or thodoxe broeders in hun iko- nenverering te volgen. Maar voor de orthodoxe christen is ze een natuurlijke uitdrukking van ware vroomheid, gepaard aan een levend besef van de tegen woordigheid der heiligen en der hemelse legerscharen: een eer bied, waarbij de meer kritische dan vrome beschouwing van een gebrandschilderd raam wel heel ver acliter bluft. Voordat we ons verdiepen in wat zich achter de ikonostase voltrekt, geven we ons graag over aan de ontspannen sfeer, de informele houding van de gelo vigen, een ongedwongen en blijmoedig heen en weer lopen, ook tijdens de Heilige Liturgie. Deze mensen schijnen geheel vertrouwd met het heilige en hebben kennelijk een inge bouwd gevoel voor het mysterie. Wie daar begrip voor heeft, kijkt niet vreemd op, als zich plotse ling een man of vrouw, jongen of meisje voorover werpt om de met glanzend natuurstenen te gels geplaveide grond te kussen. En daar tussendoor, al voordat de Heilige Liturgie begint, het indrukwekkend gezang van het koor: zonder orgelbegeleiding. Orgels treft men - behoudens een enkele ui tzondering in Ame rika - in geen orthodoxe kerk aan. Als het koor een ogenblik zwijgt, plaatst een jongeman in ongedwongen kleding zich ach ter een lessenaar en begint uit de Profeten en het Nieuwe Testa ment te lezen, afgewisseld door korte, kernachtige gebeden en lofprijzingen, waarin de aanwe zigen zich met hun stemmen mengen. Het is ontroerend om deze jongens met lange haren en vaalblauwe kleren toegewijd te zien meedoen in deze heilige be zigheden. Intussen is de spanning geste gen. Onze vriend-subdiaken en zijn ambtsbroeder hebben zich in een liturgisch, goudgeel ge waad gehuld. En daar gaat de Koninklijke Poort open; het Evangelieboek wordt de kerk binnen gedragen en dan schrijdt een gebogen en eerbiedwaardige figuur binnen, gekleed in een rijk bestikt gewaad, het hoofd gedekt met een gouden kroon. Hij neemt plaats op het enigs zins verheven gestoelte in het centrum. Hij is - naast de Heer der Kerk - vandaag de dienaar waar alles om draait; bisschop Dionisios van de Orthodoxe Kerk in Rotterdam. De Heilige Liturgie gaat nu naar haar hoogtepunt. In een af zonderlijke beschrijving zullen we op de viering van de Heilige Maaltijd terugkomen, tezamen met een enkel woord over de voor zo vele jongeren bezielend» spiritualiteit van de Orthodoxi». M. MEELDIJK

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1975 | | pagina 13