KLAM)
n
n
n
Toon Rammelt kijkt terug op ,het bestel'
Marlies Graff in Klaverweide
■PTT
n
n
HE
Q
n
a
n
a
n
radio
radio
televisie
Uit de hand
Plat
370-85 51 00/85 51 01
EXn rrrn rrrn
even piekeren
ONTDEK DE VERSCHILLEN
Reclasseringsfilm
„In Bewaring"
DE STEM VAN DONDERDAG 2 OKTOBER
1HOEHBwH
„De zaak loopt
steeds verder
nit de hand"
„Eerlijk gezegd", verklaart Toon Rammelt, „heb ik me als
zovelen vergist. Toen ik vijftien jaar geleden wegging bij de
radio dacht ik dat het medium door de televisie vrijwel zou
worden verdrongen. We beseften toen nog niet dat er voor
allerlei soorten communicatiemiddelen plaats is - en blijft.
Velen herinneren zich ongetwijfeld nog de tijd dat Toon
Rammelt als programmaleider van de KRO-radio regel
matig in het nieuws was en de door hem geschreven tek
sten door Wam Heskes als de Gewone Man werden uitge
sproken, ingeleid door een fragment uit de sabeldans.
Vijftien jaar geleden verdween Toon Rammelt bij de
radio en stortte zich in het uitgeverswezen. Gisteren nam
hij afscheid als directeur externe betrekkingen van de
Verenigde Nederlandse Uitgeversbedrijven (VNU). Aan
leiding voor een gesprek over verleden, heden en toekomst
van wat met een moöi woord de communicatiemiddelen
heet.
Overigens was dat denken
over de radio niet de reden van
Rammelts opstappen.
Zegt: „Het heeft weinig zin
om na zoveel tijd na te kaarten
maar het kwam er op neer dat ik
ben weggegaan omdat ik het
toen met het bestuur van de
KRO niet eens kon worden over
de te volgen koers. Ik wilde één
beleid voor de hele KRO, radio
en televisie, gericht op het bege
leiden van de schokken die toen
vooral het katholieke volksdeel
te verwerken kreeg. Men zag het
anders en ik ben opgestapt.
Een principieel afscheid, dat
min of meer een losscheuren be
tekende. Maar veel tijd voor
heimwee heb ik niet gehad.
Boeiend nieuw werk en boven
dien een gezin met elf kinderen.
Toon Rammelt begon inder
tijd als tekenaar bij de KRO-
gids, schrijven en regisseren,
werd na de oorlog min of meer
tegen wil en dank programma
leider („Ik wilde niets liever dan
zelf programma's maken, maar
er waren weinig mensen die in
aanmerking kwamen - nou ja, ik
heb eigenlijk mijn hele leven
opdrachten moeten geven die ik
liever zelf had willen uitvoe
ren") en gaf voor een aanzienlijk
deel gezicht aan de naoorlogse
omroep.
Rammelt: „Het begon met de
strijd: moet dat oude bestel te
rugkomen of niet? Er waren
weinig mensen meer die er in ge
loofden. We zouden nou alles
samen blijven doen. Maar snel
bleek dat de tegenstellingen er
nog altijd waren.
Ik herinner me nog dat kardi
naal De Jong zei: Ik zou wel voor
doorbraak kunnen zijn, maar als
wij de enigen zijn die doorge
broken moeten worden dan pas
ik ervoor.
Ik geloof dat het toch wel een
goeie zaak is geweest. Alleen -
de zaak loopt steeds verder uit
de hand. Ik kan u laten zien wat
ik, vóór de nieuwe omroepwet
kwam, heb geschreven. Ik
pleitte voor de levensbeschou
wing als uitgangspunt bij het
verlenen van een zendmachti
ging, waarbij het getal van de
aanhangers ae omvang zou be
palen. Dat bleek niet te kunnen
- maar intussen is het resultaat
dat we nou de ene club na de
andere krijgen die niets eigens
heeft maar wel voldoende men
sen achter zich.
Het resultaat heb ik toen al
omschreven: „een versplinte
ring die het stelsel om zeep
helpt". Je kunt nou uren t.v. kij
ken zonder te merken wie de af
zender is. Alles lijkt op alles".
Zou Rammelt nu voor een an
dere vorm kiezen?
Hij„Ik weet het niet - ik vind
het nog steeds juist dat alle
groepen een stem hebben, maar
het loopt volkomen uit de hand.
Ik weet het niet, ik ben niet ie
mand voor precies omlijnd kie
zen. Net zoals bij de keuze tus
sen commerciële en niet-
commerciële vormen van publi
citeit bedrijven. Alles heeft
voor- en nadelen. Doe je het
niet-commercieel (zoals de om
roep dat behóórt te doen, ik be
twijfel of het nog klopt) dan kun
je bewust aan cultuurpolitiek
doen - maar je loopt het gevaar
dat je jè geen bliksem meer aan
trekt van wat de mensen willen.
Ik drong indertijd al aan op het
peilen van de mening van luiste
raars, maar prof. Kors zei: „Dat
hoeft niet, ik weet wel dat ze
meer amusement willen, die
moeite kunnen we ons bespa
ren".
De commerciële aanpak ver
mijdt het gevaar van de ivoren
toren, maar loopt weer het risico
voor de consument volledig door
de knieën te gaan. Ik geloof dat
allebei de vormen zin hebben".
We praten over de radio van
toen en nu. De radio die een stuk
losser geworden is, sneller van
de andere kant teruggrijpt op
vroeger. Ik noem de herhalingen
van „Sprong in het heelal", hij
reageert verrast want hij heeft
van de reprises van de serie die
hij zelf destijds uit Engeland
importeerde niets gehoord.
Herinnert zich: „We hebben
de serie een jaar uitgezonden
zonder dat er enige reactie
kwam. Geen krimpie, zoals de
vissers zeggen. Net toen we er
mee wilden ophouden begon het
te stromen.
Die reacties indertijd - radio
lééfde enorm en op een manier
die bij tv onmogelijk is. De Ge
wone Man - ik schreef de tek
sten aan de hand van voorvallen
in mijn omgeving, en Wam Hes
kes bracht ze dan voor de micro
foon. Dat mannetje bestónd ge
woon voor de luisteraars. Ik
schreef eens een tekst over een
jongen die een ruit ingooit bij de
Gewone Man. Hij erachter aan,
krijgt •m te pakken - maar het
jongetje kijkt zó zielig dat hij 'm
tenslotte een kwartje gééft.
Twee dagen later komt er een
pakje bij de KRO. Een spaar
varken erin boordevol centen.
Met 'n briefje waaruit blijkt dat
ze bij een bedrijf hebben gecol
lecteerd om de schade van die
kapotte ruit te vergoeden. Zo
zijn er tientallen verhalen...
Om terug te komen op de radio
nü: er is veel verbeterd, maar d'r
is ook achteruitgang. Ik vind
bijvoorbeeld programma's soms
van een platheid die ik niet zie
zitten, die ik alleen maar onvol
wassen kan noemen".
Ik: „Wat dat betreft hebt u als
VNU-man enige boter op het
hoofd. Bladen als Panorama en
De Nieuwe Re vu - nota bene de
opvolger van de brave Katho
lieke Illustratie - barsten van de
goedkope sex en worden daar
mee ook verkocht, hoezeer des
kundigen ook verklaren dat de
mensen overvoerd zijn".
Rammelt: „U hebt gelijk -
maar ik weet nog altijd niet zeT
ker of het verkoopsuccessen zijn
omdat of ondanks. Ik zou de stel
ling durven verdedigen dat als je
die goedkope toestanden weg
liet er misschien meer lezers bij
zouden komen dan er af zouden
vallen. Maar misschien is het
ook wel de leeftijd
Toon Rammelt. Radio, tijd
schriften, op de rand staande
van een nieuw tijdperk, waarin
de kabel en de videocassette de
mensen in staat zullen stellen
om elk gewenst programma op
een tijd die men zelf uitzoekt te
consumeren. Daarmee verliest
het gedrukte woord het grote
voordeel dat het tot nu toe had.
Wat gaat er gebeuren in de toe
komst?
Zegt: „We hebben bij de
komst van elk nieuw medium
gezegd dat de oude media ten
dode waren opgeschreven en we
hebben ons elke keer vergist. De
cassette komt er, de kabel komt
er. Maar of daarmee het ge
drukte woord verdwijnt?
Ik geloof het niet. Wij hebben
in het westen van de Grieken de
woordbeschaving geërfd, in
tegenstelling tot de beeldbe
schaving van de oosterling. Het
woord is alles. Paulus zegt „Het
geloof komt uit het gehoor" en
Aristoteles verklaart het oor tot
leerzintuig bij uitstek.
Er verandert wel iets. Het be
eld wint veld, d'r is tegenwoor
dig zelfs een bijbel in stripvorm.
Maar die woordcultuur zit er erg
diep in.
i Als u mij nou vraagt of de Ne
derlander die in het jaar 2015
kennis wil nemen van de Ca
mera Obscura een video
cassette in zijn toestel stopt, of
via de aan z'n kabel gekoppelde
telefoon een drama-versie van
het boek oproept - of toch ge
woon naar de boekenkast loopt
en het bandje uit de rij haalt -
dan houd ik het voorlopig toch
op het laatste".
ERIK ANNEMA
Marlies Graff als „Carolien
scherm zal worden gebracht.
die vandaag op het
r Breda e.o.
VAN RIEL
at 8-14 Breda
t-33825
JF H. GLERUM
Lage Zwaluwe
34—430
>8terhout e.o.
A. SNEIJERS
Nwe. Bouwlingstraat
01620-23434
NEDERLAND I
NOS-NOT
10.45 Schooltelevisie.
EO
15.00 Van Hart tot Hart.
TELEAC
18.15 Chemie -her. les. 2.
NOS
18.45 Toeristische tips.
18.55 Journaal.
EO
19.05 Kinderkrant.
19.20 Jongeren slaan de Bijbel
open.
19.55 Het kleine huis op de
prairie, tv-serie (1).
20.45 Muziek-motief.
21.25 Tenslotte.
NOS
21.35 Journaal.
VPRO
21.50 Frank Capra, de man en
zijn films, tv-portret.
NOS
23.15 Journaal.
Informaties en meningen over
actuele thema's. 12.50 Persover
zicht. 13.00 Journaal. 16.15
Journaal. 16.20 Het internatio
nale jaar van de vrouw, gelijk
berechtiging, film. 17.05 Kin
derprogramma. 17.30 Kinder
programma. 17.55 Journaal.
20.00 Journaal en weerbericht.
20.15 Economisch magazine.
21.00 Raumpatrouille, science-
fictionserie. 22.00 Cultureel
magazine. 22.45 Journaal,
commentaar en weerbericht.
DUITSLAND II
NEDERLAND II
16.30 lm Namen der Kinder,
informative serie. 17.00 Jour
naal. 17.10 Wickie, tekenfilmse
rie. 17.40 Actualiteiten en mu
ziek. 18.20 Berlin -0.00 bis 24.00
Uhr, tv-serie. 19.00 Journaal.
19.30 Herz mit Schnauze, herin
neringen aan een actrice. 20.30
Circusprogramma. 21.00 Jour
naal. 21.15 Controvers. 22.00
Hirnhexen, tv-spel. 22.40 Jour
naal.
NOS
18.45 Brigadier Dog.
18.55 Journaal.
VARA
19.05 Guyana-Waterland, na
tuurfilmserie.
19.30 Oorlogswinter, tv-serie
(deel 1).
NOS
20.00 Journaal.
VARA
20.05 Achter het nieuws.
20.40 Klaverweide, tv-serie
(afl. 9).
21.30 De Ombudsman.
21.55 Man over de vloer, tv-
serie.
22.20 Achter het nieuws.
22.55 Gedicht.
NOS
22.56 Den Haag vandaag.
23.10 Journaal.
BELGIË (Nederl.)
14.00 Schooltelevisie. 18.00
Tita-tovenaar. 18.05 Wickie. de
viking, tekenfilmserie. 18.30
Programma voor oudere kijkers.
19.10 Verkeersveiligheid. 19.15
Guyana, waterland, natuur
filmserie. 19.40 Mededelingen.
19.45 Journaal. 20.15 Tafel ze
ven, tv-spel. 20.45 Pano '75:
Noord-Frankrijk. 21.35 Monu
mentenjaar 1975: Watermolens
in werking. 21.45 Standpunten.
22.05 Fragmenten uit nieuwe
films. 22.50 Journaal.
DUITSLAND I
10.00 Journaal. 10.05 Aktuali-
teiten en muziek. 10.25 Preus-
sens Justitia, een authentiek
verhaal. 11.55 Fragen zur Zeit,
informatief programma. 12.05
„Jongeren slaan de bijbel
open", was het thema van de
jongerendag die de EO op 20
september heeft gehouden in de
Martinihal in Groningen. Van
avond zendt de EO een repor
tage uit over deze bijeenkomst.
(Nederland 1, 19.20 uur)
Ter afsluiting van de serie
propagandafilms uit de Tweede
Wereldoorlog, geeft de VPRO
een portret van de Amerikaanse
filmregisseur Frank Capra. (Ne
derland 1, 21.50 uur)
De Vara zendt de eerste afle
vering van de veelbesproken se
rie „Oorlogswinter" naar een
boek van Jan Terlouw, uit. (Ne
derland 2, 19.30 uur)
HILVERSUM I
NCRV: 7.00 Nieuws. 7.02 Het
Levende Woord. 7.08 (S) Prelu
dium: klassieke muziek. 7.41 (S)
Aangestipt, programmaover
zicht. 8.00 Te Deum Laudamus:
gewijde muziek. 8.24 Op de man
af, evangelisch commentaar.
8.30 Nieuws. 8.36 Gymnastiek
voor de huisvrouw. 8.45 Po
dium: informatie over gezin en
samenleving. 9.45 (S) Onder de
hoogtezon, muzikaal ziekenbe
zoek. 10.30 Nieuws. 10.33 (S)
Orkestpalet: klassieke muziek,
12.00 (S) Bel Canto: o-
perettefragmenten. 12.26 Me
dedelingen voor land- en tuin
bouw. 12.30 Nieuws. 12.41 (S)
Actualiteiten. 12.55 (S) Mid-
dagpauzedienst. 13.15 (S)
Lichte koorzang. 13.30 (S) Glo
baal, gevarieerd programma.
17.30 Nieuws. 17.32 (S) Actuali
teiten. 18.00 (S) Tijd vrij voor
muziek in vrije tijd, muziek van
amateurs. 18.30 Nieuws. 18.51
Wereldpanorama. 18.53 Zojuist
verschenen. 19.00 (S) Leger des
Heilskwartier. 19.15 (S) De we
reld zingt Gods lof, verzoekpla-
tenprogramma. 19.55 Overden
king. 20.00 (S) Muziek, muziek,
muziek, licht platenprogramma.
21.50 Radio in meervoud, in
formatief programma. 22.10 De
kerk vandaag, nieuws en com
mentaar. 22.30 Nieuws. 22.40
(S) Actualiteiten. 23.00 Radio
VU magazine. 23.20 Album:
klassieke kamermuziek. 23.55-
24.00 Nieuws.
BELGIË (Frans)
14.00 Schooltelevisie. 18.10
Kinderprogramma. 18.30 Sa-
voir vivre: cuisine (1). 19.00 Les
secrets de la Mer Rouge, tv-
serie. 19.25 Regionaal nieuws.
19.42 Weerbericht. 19.45 Jour
naal. 20.15 Informatief pro
gramma. 20.35 Unejournée bien
remplie, comedie. 22.00 Nieuws
films. 22.40 Journaal.
van België. 9.35 Waterstanden.
AVRO: 9.40 Schoolradio. 10.00
(S) Kleutertje luister. 11.00
Nieuws. 11.03 Radiojournaal.
11.05 Arbeidsvitaminen. 11.30
(S) Rondom twaalf, een uur al
lerlei voor iedereen. (11.55 Be
ursberichten). 12.50 (S) Spor-
trevue. 12.54 Midden- en klein
bedrijf. 13.00 Nieuws. 13.11 Ra
diojournaal. 13.25 (S) De pla-
tenkeuze van Willem Strietman.
14.10 (S) In de wetenschap dat
14.30 (S) Met muziek op stap.
15.10 (S) Aspecten, kunstru
briek. 16.00 Nieuws. 16.03 Ra
diojournaal. 16.05 (S) Gebakken
vensterbanken en andere smoe
zen, kindermagazine. 17.00 (S)
Mobiel, beweeglijk programma
voor beweeglijke mensen. 17.55
Mededelingen. 18.00 Nieuws.
18.11 Radiojournaal. P.P. 18.20
Uitzending van de CPN. IKOR:
18.30 Kleur: informatie over
kerk en samenleving. AVRO:
19.00 (S) Klassieke koorzang.
193 0 Hoe lang geldt geld nog als
geld? Informatief programma.
NOS: 19.50 Den Haag Vandaag.
20.00 Nieuws. AVRO: 20.05 Ra
diojournaal. 20.10 Inleiding tot
avondprogramma. 20.15 (S) Ne
derlandse Mozart Vereniging.
22.00 (S) Joseph Fouché, hoor
spel. 22.45 (S) Dat zit goed fout,
ludieke, culturele happening.
23.05 (S) Vanavond laat cultu
reel. 23.50 Radiojournaal.
23.55-24.00 Journaal.
HILVERSUM II
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.11 Och
tendgymnastiek. 7.20 (S) Dag
met een plaatje. (8.00 Nieuws.
8.11 Radiojournaal.) 8.50 Mor
genwijding. NOS: 9.00 Spiegel
Ieder in te vullen woord bestaat
uit de letters van het voorgaande
woord, verminderd met één let
ter. De overblijvende letters -
die steeds in de cirkeltjes dienen
te worden ingevuld - vormen de
naam van een beroep.
1. Kleine inham; 2. maal; 3. elas
ticiteit; 4. livreibediende; 5.
grondsoort; 6. steen; 7. vaartuig;
8. venster; 9. bloeiwijze; 10.
bouwmateriaal; 11. kleurig; 12.
bekeuring; 13. zilverpopulier;
14. zoon van Adam; 15. labora
torium; 16. steekwapen; 17.
strook; 18. wortel.
•laisaauijadEji :si daoraq jajq aad gx Idaar riaads gx !qex
SI :pqv 'H qsaqe gx ;u0<l '81 ;Woq n :uo;aq oi '-vee '6 :uieej g
luieerd i haij g g hatjej t ^ai g iraajj z iJpa-QJ 'X ïSuissojdo
ued rapuo uauiuiejA ïsmurojseg do sjjuix uftj luappim at}sejj
jEApueq luiau uba dsag ismuroj uea douq Isxqoai ueeux lauiep
uba ^au iuaajsjoog uba uuoa lued ap ui ia isjqaaj atjufiproS
tipparade, waarin de NL-
tippers. 16.03 De Hitmeesters:
De Nederlandse top-40. NOS:
18.03 De vacaturebank. 18.10
Joost mag niet eten. TROS:
19.02 Poster: Geschiedenis van
de Nederlandse Popmuziek.
20.02 Ferry Maat's soul top tien.
21.02 (S) Sesjun: jazz blues.
22.02 De Hugo van Gelderens
how, met de Nederlandstalige
top-10. 23.20 Jazz-sir, jazzy
nightcap. 0.02 De Hugo van
Gelderen show: een uurtje LP
werk. 1.02 De Nachtwacht. EO:
5.02 (S) Old time religion: Blue
grass gospelmusic. 5.30 (S) Ma-
tinata: muziek voor de vroege
ochtend.
zending van de Bond voor grote
en jonge gezinnen. 18.45 Klas
sieke muziek. 19.00 Nieuws en
weerbericht. 19.10 Actualitei
ten. 19.30 Taalwenken. 19.33
Muziekprogramma met groeten
en informatie. 20.30 Nieuws.
20.33 Amusementsmuziek.
21.30 Informatief programma.
22.00 Nieuws. 22.05 Gevarieerd
programma. (23.00 Nieuws.)
23.40-23.45 Nieuws.
HILVERSUM III
Ieder heel uur nieuws.
TROS: 7.02 Drie op je boter
ham. 9.03 Pep-op-drie. 11.03
Drie draait op verzoek. 12.03
Drie tussen de middag: Boter,
Klaas en Prijzen en het spel;
More die klopt daar. 14.03
Pop-Kontakt: de Hugo van Gel
derenshow met de Nederlandse
BRUSSEL (Nederl.)
12.00 Nieuws en S.O.S.-
berichten. Aansluitend: Gevari
eerd programma. 13.00 Nieuws.
13.10 Actualiteiten. 13.25 Bui
tenlands persoverzicht. 13.30
Spiegel van kunst en cultuur.
(14.00 Nieuws.) 15.00 Nieuws.
15.03 Gevarieerd programma.
(16.00 Nieuws.) 16.30 Amuse
mentsmuziek met tips voor ver
keersveiligheid. (17.00 en 18.00
Nieuws. 18.15 Sport.) 18.30 Uit-
AMSTERDAM (ANP) - „In
Bewaring" heet de 52 minuten
durende kleurenfilm die ge
maakt is in het huis van bewa
ring aan het Kleine Hartman
plantsoen in Amsterdam en die
bedoeld is als voorlichtingsfilm
voor het werk van de reclasse
ring.
Het is de eerste film die au
thentieke beelden geeft van
mensen en situaties in een Ne
derlands huis van bewaring.
Vlaanderen
OERMAN
- Hulst
04
KlsJK1. DAA.RSTA.AnT
DE TREIN NATUUR-
LIJK HEBBEN ZE Jf
WATER... LATEN /sTELL-ETJE
WE ONS AAAA.R LAI=AARDS! J
^OVERSBVcN^/
LUCKY
LUKE
Rails door
de prairie
