PB v v !TUH vrij uit' Bittervoorns r o a De grasmat in de herfst Olympische Spelen OPGAVE 1 OPGAVE 2 OPGAVE 3 Die goeie ouwe tijd UIT AUSTRALIË r B 6 2 DE BITTERVOORN hoort bij de tien vissoorten die in ons land wettelijk zijn beschermd. Als men zich realiseert dat er in Neerlands binnenwateren zo'n vijftig soorten voorkomen, dan is het snel duide lijk dat het met onze visstand niet zo florissant gaat als de honder dduizenden sportvissers doen ver moeden. De bittervoorn leeft in helder, stil staande water waarin zoetwater mosselen voorkomen. Dat ver klaart onmiddelijk waarom deze vissoort bescherming nodig heeft; het aantal plassen, kanalen en slo ten dat nog echt schoon is, is zo klein dat de bittervoorn het wel moeilijk moet hebben. De zoetwatermosselen heeft deze vis nodig om zich voort te planten. Terwijl de meeste vissen hun eie ren gewoon in het water leggen (vaak tussen waterplanten) ge bruikt de bittervoorn daarvoor zo'n mossel. Tegen de tijd dat de voortplanting aan de orde komt zoekt een mannetje zo'n zoetwa termossel op die hij dan fel tegen andere mannelijke bittervoorns verdedigt. Hij lokt een wijfje naar „zijn" mossel en dat wijfje legt dan via een lange legbuis haar eie ren in de kieuwen van deze mos sel. Dat heeft twee grote voorde len: op de eerste plaats zijn de eie ren daardoor goed beschermd tegen de talloze eierenrovers, maar bovendien zijn de kieuwen van de mossel vanzelfsprekend een plaats waar voldoende zuurstof is. De mossel zuigt voortdurend water door zijn kieuwen- en dus langs de eieren van de bittervoorn - en dat is erg bevorderlijk voor 'n goede ontwikkeling van de jongen. Als de eitjes uitkomen belanden ze in de stroom water die de mossel langs zijn kieuwen laat lopen en worden op die manier naar buiten gespoeld. Dan is het gevaar nog steeds groot dat ze verorberd wor den, maar de moeilijke eerste we ken hebben ze in elk geval al over leefd. Bittervoorns worden trou wens niet alleen door het vuile water bedreigd, want door hun ontwikkelingsgeschiedenis zijn ze erg boeiende aquariumvissen. Er wordt heel wat op bittervoorns ge jaagd. JAAP WILLEMS HORIZONTAAL 1. bevlieging. 4. dagte kening. 8 katoenen schortedoek met gewe ven dessin. 11 nauw. 13 maand 14 dochter van Laban 15 arbeider in het veeteeltbedrijf. 18 notie. 20 voor. 21. samenspanning. 22 ver laagde toon. 23 godin van de dageraad 25 af gelegen, 27. scheeps- zeil, 28 wig. 30 onbe paald voornaamwoord, 32. symbool voor beryl lium. 34 zich verbeel den, 36 insekt. 37. bor relen, 38 nadeel, 39. landbouwwerktuig, 40. nachtleger in de open lucht, 42. persoonlijk voornaamwoord, 43. go din der verblinding, 44. stel, 45. deel van de week. 47. plaats in Gel derland, 50. prul, 52. schuchter, 53. ontzag. 55. buitendijks land, 57. geheel door water om geven land, 59 gebrand linnen. 61. lang smal stuk hout, 62. zijrivier van de Donau, 64. Sprookjesfiguur, 65. be ginsel van blad of bloem, 66. voorbeeld, 67. boomschacht. VERTIKAAL 1. torso, 2. godsdien stige overtuiging, 3. ge meenschappelijk bouw land, 5. symbool voor americium, 6. bestand deel van etherische oliën, 7. bolgewas, 8. niet meer aanwezig, 9. zich gewennen, 10. zie kelijk, 12. dwaas, 14. Europeaan, 16. aanzien, 17. kraakbeenvis, 18. mannelijk dier, 19. Eu ropeaan, 24. zangern, 25. ontwateringssluis, 26. afnemen, 28. viskorf met deksel, 29. snedig, 31. ophalen, 33. zeer, 34. spinneweetsel, 35. deel van de hals, 36. eertijds vorst der Barba- rijse Staten, 41. verdrag, 43. god der wijsheid, 46. karakteristiek Ven- etiaans roeivaartuig, 47. bijbelse priester, 48. le gerstede, 49. lidwoord, 51. rivier in Schotland, 52. waterloop, 53. jonge loot, 54. mat, 56. mod der, 58. zoogdier, 60. spitse bek, 62. symbool voor ionium, 63. sym bool voor neon. Oplossing van vorige week: T l UMlSO.RTERE:Nl DE 18-JARIGE Jannes van der Wal uit Tjalleberd in Friesland heeft de sterk bezette jeugdgroep van het achtste K.S.H.-toernooi op zijn naam gebracht met 17 punten uit 11 partijen. Na 24 zetten was Jos Stokkel aan zet in de navolgende stand: T~"51 .•o O O ooi 0 0 0 0 O O O O 1 Van der Wal, met wit aan zet, pro beert gebruik te maken van zwarts overbelaste korte vleugel en speel de: 39-34 (10-14) 34-30 (13-18) 30-25 (14-19?). (Na (27-32) 38x27 (14-19) 24x13 (18x9) 27x18 (17-21) 26x17 (11x13) is het ondanks schijf- verlies remise) 24x13 (18x9) 25—20 (11-16?). (Nog was hier (27-32) 38x18 (17-21) 26x17 (11x13) moge lijk). 48-43 (6-11) 43-38 28-32) 20-14! (32x34) 14x3 (16-21) 3-25 (34-40) 25-39 (40-45) 39-50 (11-16) 41-37 (22—28) 50x6! Zwart geeft het op. Het kritieke ogenblik kwam voor Berend Keizer op de 33ste zet: Hij meende met wit hier ongestraft 38-'32 te kunnen spelen en werd verrast door (20-24!) 29x9 (18x27) 9-4 (2-8) 39-33 (25-30!) (Deze zet heeft wit waarschijnlijk niet in zijn berekening opgenomen) 34x25 (8-13) 4x18 (12x23) 42-38 (Ge dwongen) (23-28) 44-39 (28-32!) 37x17 (11x22) 40-35 (26x37) 47-42 (37x48) 39-34 (48x30) 35x24 Zwart heeft een schijf gewonnen en een 14-tal zetten latei de partij Tegen Cock van Leeuwen was de Stand na 42 zetten als volgt Van der Wal met wit aan zet speelde hier. 23-19! (13x24) 40-35 (17-22) 34-30 (4-9 of?). (Ook de variant 22-28) 30x10 (20-24) 33x31 (24x44) 43-38 (44x42) 47x38 (15-20) 25x14 (4x15) verliest). 30x10 (15x4) 25x14 (9x20) 29-23 (6-11) 35-30 (20-25) 33-29 25x34) 39x30 (3-9) 23-19 (19-14! (9x20) 30-25 (12-18) 25x14 (18-23?) Betere verdediging geeft 11-17). 29x18 (22x13) 14-9 (11-17) 9x18 (17-22) 37-31(22x13) 31x22 Wit heeft een schijf gewonnen en even latei de partij. jan EDINK DE UITZONDERLIJK warme zomer heeft ongetwijfeld een aanslag ge pleegd op uw gazon. Er is grote kans dat de aarde hard en weerbarstig is geworden en het gras nauwelijks meer veerkracht heeft, ook al ziet het er nog tamelijk groen uit. De oorzaak is, dat de felle zon en de extreme warmte de grasplantjes heb ben uitgeput - het gras moet op adem daarom is het nu van het grootste be lang het gazon te gaan verticuleren. Dat is een vakterm voor het los werken van gras en bodem, waardoor weer lucht kan toetreden tot de ondergrond. U kunt daarvoor gebruik maken van speciale hulpmiddelen, die bij iedere goede ijzerwarenwinkelof tuincentrum verkrijgbaar zijn: zogenaamde verticu- leerharken of -rollers. Door te verticu leren en eventueel te sproeien (als het niet regent) kan het gazon nieuwe kracht putten uit de losgewoelde aarde en kan het straks de stevige her fstbuien verwerken, die anders het grasveld blank zetten en waardoor het gras kan verrotten. Maar het kan ook zijn dat het gras zo dor, zo moe bijna, is geworden dat het losmaken van de bodem alleen niet voldoende is. Dan moet er een beetje herfstbemesting bij als opkikkertje. Ook daarvoor zijn voldoende prepara ten in de handel. Met dat extra-voedsel krijgt het gras voldoende kracht om de winter goed te doorstaan. Het is wel belangrijk te letten op de juiste lengte van het gras, want dat moet niet korter zijn dan 3,5 cm., wil het de winter ge zond doorkomen. 1 Zo ziet een verticuleerhark eruit. Wie met een slechte grasmat kampt kan nu het beste besluiten tot opnieuw inzaaien. Daarvoor is het nu een goede tijd; de bodem is nog op temperatuur, waardoor het zaad snel ontkiemen kan. Voor de winter ligt er dan een verse dichte grasmat, die in het voor jaar lekker snel mooi groen zal zijn, vooral als er speciale inzaaimest wordt gebruikt. Een andere mogelijkheid Is uiteraard om te volstaan met het bij- zaaien van kale plekken, waarop dan wat mest en turfmolm komt. Ook voor gelijkmatigzaaien zijn handige strool- wagentjes in de handel. HANS VELDHUIS DE OLYMPISCHE Spelen, die in 1976 in Montreal worden gehouden werpen hun dure schaduwen voor uit. Nog afgezien van de sportieve prestaties, waarom het gaat (zoals bij de opening van die spelen onget wijfeld gezegd gaat worden) zit er rond dit festijn van luttele dagen een fabriek vol embarras, waarbij de voorbereidingen van de Slag van Waterloo verbleken. Dat zijn dan de schaduwen. De duurte van het spek takel ervaren philatelisten ook nog eens aan de portemonnai. Een van de gebezigde methodes is het uitgeven van sportseries, waarop dan veron dersteld wordt ijverig ingeschreven te worden. Nu is de Olympische ge dachte op de grasmat al zo verwa terd, dat het de philatelist niet kwa lijk genomen kan worden, dat hij het motief „Olympische Spelen" ook met een zekere scepsis bekijkt en kri tisch de zaken geschift heeft. Al die landen die staan te dringen om de sport te verheerlijken (en niemand weet waar die landjes liggen,, laat staan hoe de hoofdstad heet) hoeven niet meer per se in dat Olympische album verzameld. Er zijn al heel wat verzamelaars die zich tot ons eigen werelddeel beperken en dan is de vloedgolf van zegels uit Oost- Europa al groot en bedenkelijk ge noeg. Desondanks: bij alle beper king zal men het land, waar de spe len gehouden worden wel in de ver zameling moeten opnemen. Kijk, en daar lag nou de kans voor Canada. God betere het, maar Canada heeft dat tot nul toe al bijna onbeschoft uitgebuit. We zijn nog een jaartje van het evenement Af en we hebben al acht series, gewijd aan dat festijn, moeten wegdouwen. De laatste serie van drie stuks is er weer een met toe slag: schermen (8 ct plus 2), boksen 10 ctplus 5) en judo (15 ct plus 5). Er moet nogal wat afgewerkt worden, want zoals het de sportieve verwate ring betaamt: elke vier jaar komt er wel een discipline bij. De Canadese posterijen hebben om het wankele geval van Montreal te steunen toege zegd, dat ze de spelen met 10 miljoen dollar gaan peppen. Uit de op brengst van de zegels. Bovendien krijgen buitenlandse olympische comité's ook nog een uitkering, als de philatelisten uit dat land zich ij verig abonneren op de troep. Want het bekijken van de laatste serie maakt al kwalijke oprispingen los. Het zijn ontwerpen van James Hill, litografisch uitgevoerd door de Ca nadian Bank Note. Nu heeft Canada vaak last van slechte uitgaven, maar dit van geel-naar bruin-oker en rood lopende gevalletje met wat wazige sport erop behoort tot de nagatieve uitblinkers. Enfin, dat schermen (8 plus 2) kreeg een oplage van 24 mil joen. De beide andere 10 miljoen minder. Eet je daar maar eens door heen. HARRY KOLKS OPLOSSING van onze vorige Piekerpoker: e -e-q'E-fi Een spannend moment uit een paardensportgebeuren, dat de typische benaming heeft van a. derby b. concours hip- pique c. vossenjacht Deze opvallende schoonheid was onlangs te zien in het t.v.-spel a. Cleopatra b. Satyricon c. Viginia Woolf d. Samson en Di- lila e. Het leven van Josephine Ba ker Een mpment van stille hulde bij het a. monument voor gevallen spobrwegmannen in Utrecht b. nationaal mo nument op De Dam c. koopvaardij- monument in Rotterdam EEN DEZER dagen kregen wij heel toevallig het afscheidsn ummer van de AHB in handen, verluchtigd met en kele pagina's uit de goeie ouwe tijd". Nostalgie van de bovenste plank! En kele citaten uit berichten en fragmen ten uit de toenmalige advertenties willen wij u niet onthouden. Wellicht z;illen zich de oudere lezers een en ander nog goed kunnen herinneren. Bijvoorbeeld over de zalmstand in 1904: Bruinisse - De zalmsteeken in de rivier zijn op gebroken, volgens verordening, en al was dat zoo niet, zoo zouden de pachter ze toch opge ruimd hebben, daar de vangst niets betekende". Een alleszeggend stukje proza, zogezegd. Er werd rond de eeuwwisseling echter niet alleen vis(ch) gevangen in de Nederlandse rivieren: „De landbouwer G. te Beek bergen, heeft weerom twee vischot- ters geschoten. Dit zijn in het geheel nu reeds twaalf. Met recht en geluk voor de Visscherij. De dieren hebben een prachtig vel; het zijn zeer schoone exemplaren!" En dan een zeer spe ciale vangst uit Helloouw: Door vis- schers werd in de Waal een zeer groote zeehond gevangen. Het schoone dier is aangekocht door eene J.W. uit Zaltbommel"Wat er uitein delijk met het „schoone dier" is gebe urd vermeldt het bericht niet. Tijdens de strenge winters vroeger had de vis het ook al niet makkelijk: „De plotse linge ingevallen felle kou in Dec. is velen gevinde waterbewoners nood lottig geweest. Het werd reeds ont dekt door de schaatsenrijders, die hier en daar dode visschen in het ijs zagen. Nu, met alom open water drij ven in vaarten en vischwaters de ca davers rond, hier en daar in groot aantal". Maarniet alleen strenge win ters waren oorzaak van de vissterfte. Ook vroeger was er reeds sprake van waterverontreiniging:,,/;! een der lo cale bladen in Friesland vestigt een vischhandelaar de aandacht op de toenemende verontreiniging van het boezemwater door den afval van fa brieken Hij wijst er op. dat deze ver pesting zich niet l/epaalt tot de on- middelijke omgeving der fabrieken, maar haren hoogst nadeeligen in vloed uren ver in de omtrek uitoe fent". Juist door de verontreiniging van het „boezemwater" hield de zalm het ook voor gezien en werd steeds zeldzamer: „De uitkomsten van de Zalmvisscherijen op de rivier de Waal tn de laatste 8 dagen waren zeer on gunstig. In het geheel traject Tiel- Woudrichem werden slechts 6 zalmen gevangen". Tot slot van dit weke lijkse hoekje voor de hengelaars, cite ren wij graag een lyrisch gestemde sportvisser uit 1898 in zijn openings verhaal van het toenmalige blad Hengel-Sport: „Edele Hengelsport. Hoe zullen wij Uwe verhevene eigen schappen kunnen schetsen, gij die duizenden onder ons zoo veele uren van waar genot verschaft hebt en nog steeds blijft verschaffen Is de ge dachte alleen, dat gij menig werkman des zondags uit de kroeg houdt, en hem de vele goede gaven, die gij te genieten geeft, deelachtig doet wor den, niet reeds voldoende om U in een blad, dat uitsluitend aan de belangen der binnenvisscherij gewijd wordt, een ereplaats in te ruimen?" JEAN BRANDTS DE ZGN. SPARTAKIADE, die elk jaar in de SU wordt gehou den, geldt als zó belangrijk, dat in die tijd plaatshebbende bui tenlandse toernooien voor de topspelers taboe zijn. Daardoor kon het Nederlandse IBM- toernooi van dit jaar bijvoorbe eld slechts worden opgeluisterd door twee Russische meesters i.p.v. de gebruikelijke, groot meesters. De Spartakiade is een soort clubcompetitie op hoog ni veau waaraan dit keer werd deelgenomen door teams van 15 Sovjet-republieken benevens Moskou en Leningrad. Elk team bestond uit acht spelers en een speelster. Wereldkampioen Karpow behaalde aan het eerste bord het beste resultaat; hij ver sloeg o.a. Spassky, die op zijn beurt Petrosian versloeg. Sensa tioneel was de ontmoeting tus sen de deelstaat Rusland en Moskou, die voor de hoofdstad met 8V28Y2 verloren ging! Alleen de damespartij eindigde in remi se. Hieronder de partij aan het eerste bord. Wit: Smyslow Zwart: Poloegajewski Ben Oni verdediging. 1. d2-d4, Pg8-f6, 2. c2-c4, c7-c5, 3.d4-d5, d7-d6, 4. Pbl-c3, g7-g6, 5 e2-e4, ,f8-g7, 6 Lfl-e2, 0-0, 7 Pgl-f3, e7-e6, 8. 0-0, Tf8-e8, 4». Pt"3-d2 (Nu zwart het slaan op d5 voorlopig achterwege heeft gelaten kwam eerder Dc2 in aanmerking om e4 een extra dekking te geven), Pb8-a6 10. Tfl-el, (Na zwarts vorige zet - waardoor Pc6 twee tempi zou kosten - verdiende dxe6 overweging). Pa6-c7 11. a2-a4, b7-b6 12. Tal-bl, Ta8-b8 13. b2-b3, a7-a6 14. Lcl-b2, e6xd5 15. c4xd5, b6-b5 16. a4xb5, a6-b5 17. Le2-fl, Pf6-g4 18. Pd2-f3 (Tegen Ld4 en Dh4 maar inmiddels heeft zwart een krachtig initiatief verkre gen), f7—f5! 19. h2-h3, Pg4-e5 20. Pf3xe5, Lg7xe5 21. e4xf5, Lc8xf5 22. Lfl-d3, Dd8-f6 23. Ddl-d2, Lf5xd3 24. Dd2xd3, Le5-d4 25. Dd3-d2, Df6-f5 26. Tbl-dl (Indirecte verdediging van d5 maar zwart heeft nog meer pijlen op zijn boog). b5-b4 27. Pc3-a4, Pc7-b5 (Hierna kan wit pionverlies niet meer ver hinderen). 28. Lb2xd4, Pb5xd4 29. Tel-e3, Te8xe3 30. f2xe3, Pd4xb3 31. Dd2-e2, Df5-e4 32. Kgl-hl, c5-c4 33. Tdl-fl (Hoopt nog - met Df2 - in troe bel water te kunnen vissen maar Poloegajewski wikkelt nauw keurig af. Zijn c-pion gaat snel). Tb8-f8 34. Tflxf8t, Kg8xf8 35. Pa4-b6. c4-c3 36. De2-flt, De4-f5 37. Dfl-c4, c3-c2! 38. c3-e4, Df5-f2 Wit geeft het op. CONSTANT ORBAAN AUSTRALIË heeft verschillende malen een belangrijke rol gespeeld bij de wereldkampioenschappen. Het telt een groep zéér sterke spelers waarvan Tim Seres en Harold Cummings de besten zijn. Tijdens de Australische kampioenschappen 1975 won Cummings de extra uitge loofde prijs voor het best gespeelde spel van het toernooi. Dit was het: overgenomen met het A op tafel. Eet. tweede harten werd gespeeld, afge troefd door west. Daarna klaver drie naar de tien van oost, waarna de derde en laatste harten van oost in west werden afgetroefd. West speelde nu z'n laatste troef (schop pen V), zuid won met het aas. Zuids beste tegenspel (met dichte kaarten) is nu ónder ruiten AHV uit te spelen, in de hoop dat noord aan slag komt 2 y V 10 8 7 5 4 Cummings H V 9 8 7 y Géén ♦B 9 7 6 5 4.H V 3 10 4» 9 N W O X I B 6 5 4 3 4* A SB 10 7 5 A 10 3 A H 9 3 A H V 8 4* 6 4 Noord gever, NZ kwetsbaar. Cum mings' teamgenoten hadden in NZ tot vijf harten geboden en dat con tract zonder moeite gemaakt. Aan tafel II echter verdedigden OW zich tot en met vijf schoppen, ge doubleerd door Zuid. Tegen vijf schoppen startte Noord met harten, West troefde. Schop penheei werd nagespeeld, zuid wei gerde te nemen N u volgde klaver V en klaver brengt. Maar zuid ineas seerde ruiten A en vervolgde met ruiten H Oost troefde in met schop pen zes en ziet u het? Oost speelde schoppen B, waaronder zuids laatstre troef viel en Cum mings ruimte op die slag de klaver H op! Elf slagen en natuurlijk een ormidabel succes voor de OW- .pelers H. FILARSKI OUDE Boeken worden van 27 tot er tember door neger landse en buitenlanc ren te koop aangebo riot Hotel Amsterda lijke beurs was twe den in Tokio. Dit i beurs t.g.v. 40-jarig de Nederlandse Ver Antiquaren. BRABANTS Kam. staat 20 jaar. Feestc. oktober in Diligenti; o.l.v, gastdirigent D lijn. Daags daarna dams Concertgeboi NIEL Steenberger exposant in de niei Micro te Oosterhout die gisteravond geo en met 18 oktober tentoonstelling er ken. DE LUSTIGE We rette van Franz L< nieuwe reeks voors KVO, Antwerpen; ve Verder op 12,25, 26, nov. MUSIS Sacrum, gebouw in het hart zal als de plannen v Hertzberger doorga anders uit gaan zie winkelgalerijen, ver Rotonde en verbeter zaal. ROAD Show, gr 1 van twaalf Britse alsmede Tradition, schilderskunst der 2 tot en met 7 oktober Zonnewijzer, PCO, POPPENSPEL-wi Haagse Comedie-' maandag 20 tot en r 25 oktober treden achtereenvolgens t op: Jan Nelissen-F Die Spieldose Mi v.d. Mieden; Hen popstudio Hinderi Ans Boerwinkel en ma. MAGNIFICAT va Deum van Strateg Mystical Songs va door Toonkunstkot HBO o.l.v. Jo Ivens ber in Turfschip B ten: Annette de Lt Dekker, Aafje Hey van Altena, Ruud v organist Tijn van KINDERKUNST Afrika te zien in De Turnhout van 3 ok november; alsmede stelling Het amba Steenkappers. TANDARTS Paul Tilburg en afkomsti ken (1915) exposeer to's in Schouwzaal Hapert. Tot 10 no BRABANTSE Ouc Antiekbeurs in kas laer te Haaren van 2 tot en met 5 oktob. van 14-22 uur. De v nemers, waaronder het Engelse Ford deze beurs laten ui de meest gerenomir den de rivieren. DE REVISOR-4: niets in Engeland Alleen maar Iris Mi Ian McEwan in e. n.a.v. de „gebeur Love, Last Rites, Nederlandse vertal ste dag van de zom. Gerrit Krol is „Een in Hoogezand- (,,het godvergeten strpkaftonterTitoir kowski gerekend een vertaling. Inte dedelingen in de Marita Mathijsen van de Linde, die student amoureus keld raakte, dat hi land moest verlate publiceerde brie. Schoolmeester). Si ging naar Meudon, Céline en Verdaas zijn reeks over „V. teratuurwetenscha greep uit de royale seven noemen het - „strip"-werk van stein (De Revisor, Den Haag). Mensen-kindere een paar roturen, boek van CRI DEZE AARDE (uitg. Ambo- I enige ontdekking, deed was, dat ik lang niet klaar ben teit van de dood. Ik dat al wel wist, 1 bijna lijfelijk opn met dit boekje, schrijfster verslag afsterven van hl broer; kanker. „V. misschien wel de 1 ristiek voor dit v. kan Saartje Burg. dat is Cri Stelwe met de iournalisti is. Daarbij heeft zi pretentie om tege wel actuele, probli tieve euthanasie t stellen. Het heeft het sterfbed van haar eigen huis. Nu kun je dat p en mag ik een ein ven maken, als meer is? - erg m algemeenheid st

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1975 | | pagina 22