Ongeboren kind gevoelig
voor chemische stoffen
BOEKEN OVER
GELOOF
EN KERK
Italiaanse man niet langer
alleenheerser in huis
EERSTE DRIE MAANDEN ZIJN ERG BELANGRIJK
PATER P. H. THOMETZKI:
„Rampzalige situatie op Timor"
I WOONHUIS MET|
JFSRUIMTE
MODERNE VRIJ
DE BUNGALOW METl
\RAGE EN VEEL TUIN
MODERN WOONHUIS
PAND) MET GARAGE
MODERN VRIJ HOEK
«ET CV
MODERN GESCHA-
4ERENHUIS MET CV,
E EN VEEL PRIVACY
IIKll
IL-JI
binnenland
buitenland
Kwetsbaar
Roken
BOTSING
Teteringsedijk.
Delbaansweg nabij winkels en
9
gedeeltelijk gemoderniseerd
ane grond: kamer en suite
m). keuken, arcbiefruimte, kel-
m2 bedrijfsruimte Ind. boven-1
woonkamer (10x3.65 m) metj
ifond, open keuken, 3 slaap-1
Dadkamer, balkon. Direkt leeg.
ord Johan Frisolaan I
owpark nabij jachthaven en uit-1
mer (8 X 5.75/4.50 m) met I
rd, eetkeuken, bijkeuken, 31
ers. (evt. met 1 uit te breiden),
r, balkon, direkt te aanvaarden.
oosch - Mgr. Dr. Poels
inwijk
ikamer (6.85x3.71 m), keuken,
amers, douche, vóór- zij- en
i. Inkiusief roerende artikelen,
1 leeg.
ach - Zouavenlaan
inwijk nabij station en scho-
et: woonkamer (8 x 4.92/3.95
keuken (2.79 x 2.32 m), 3
ere. (uitbr. met 1 slaapk. mog.),
met ligbad, vóór- en 15 m.
met stenen berging. Inkiusief
artikelen in overieg leeg.
•rgan - Zeestraat
«Ibaansweg nabij winkelcen-
-kamer (8 X7/3.40 m) met eet
keuken. bijkeuken, 4 slaapka-
kamer, 2e toilet, zonnige ach-
nklusief roerende artikelen,
»eg.
(Jw bestaan.
ngebouw,
et westen.
intatie
lartementen,
v, Chopinstraat 16
4
4»
Een kind maakt tijdens
de ontwikkeling in de moe
derschoot 'n aantal fases
door die bepalend zijn voor
de rest van zijn leven. Met
name de eerste drie maan
den van zijn of haar be
staan zijn erg belangrijk. In
die periode worden de di
verse organen zoals armen,
benen, ogen en geslacht
sorganen gevormd en be
paalde chemische stoffen
kunnen dan 'n enorme
schade aanrichten.
In de derde, vierde en vijfde
week wordt bijvoorbeeld vorm
gegeven aan het zenuwstelsel,
de zevende en achtste week
zijn erg belangrijk voor de
kwaliteit van het gebit en in de
vierde tot en met twaalfde
week wordt eigenlijk bepaald
hoe de oren van het kind uit
eindelijk zullen functione
ren.Wanneer in die tijd scha
delijke stoffen of straling de
ontwikkeling van het ongebo
ren kind beïnvloeden ontstaan
specifieke afwijkingen zoals
onvolgroeide armen, 'n hazelip
of andere misvormingen. Over
het algemeen komt dit soort
afwijkingen niet veel voor,
maar de Softenon-affaire
heeft overduidelijk geleerd dat
de schadelijke invloed van
chemische stoffen allesbe
halve denkbeeldig is.
Het ongeboren kind is bijzonder gevoelig voor allerlei chemische
stoffen. Verschillende daarvan kunnen ernstige afwijkingen ver
oorzaken en de overheid heeft het gebruik van bijvoorbeeld toe
voegingen aan voedingsmiddelen en chemische bestrijdingsmid
delen mede daarom aan banden gelegd. Maar ook anti-
conceptionele pasta's en de morning-after pil kunnen grote
schade berokkenen aan de ongeboren vrucht. Waarom wordt het
gebruik van deze middelen ongemoeid gelaten? Die vraag stellen
prof.dr. E. Ariëns en zijn medewerkster A. Simonis in een num
mer van Natuur en Techniek.
De beïnvloeding van het
toekomstige kind begint al
voordat het bestaat. Er zijn
namelijk bepaalde stoffen (o.a.
enkele soorten geneesmidde
len) die de onplezierige eigen
schap hebben de erfelijke in
formatie die in de zaadcellen
en de eicellen is opgeslagen te
kunnen beïnvloeden. Prof.
Ariëns en mej. Simonis ver
moeden dat ook de anti-
conceptionele pasta's en de
morning-after pil die eigen
schap hebben en ze vragen
zich daarom af of het niet hoog
tijd wordt het gebruik van
deze middelen aan banden te
leggen. Het argument van de
overheid dat hier hierbij niet
om geneesmiddelen gaat vin
den ze van weinig gewicht.
„De overheid verbergt zich",
menen ze.Wanneer deze anti-
conceptionele middelen en de
morning-after pil datgene
doen wat van ze verwacht
wordt is er natuurlijk niets aan
de hand, maar als deze midde
len falen kunnen ze volgens
het artikel in Natuur en Tech
niek grote schade veroorza-
ken.Onmiddellijk na de be
vruchting - als het ei zich nes
telt in de baarmoederwand -
ontstaat een nieuw risico.
Chemische stoffen zoals de cy-
tóstatica die bij de behande
ling van kanker worden benut
kunnen het „klompje cellen"
zo sterk beïnvloeden dat er la
ter zgn. Siamese tweelingen
uit ontstaan.
Na een week of twee breekt
voor de irucht de meest kwets
bare ieriode aan die zal duren
tot ongeveer de twaalfde week
(drie maanden). In deze pe
riode worden de organen ge
vormd en schadelijke invloe
den kunnen daardoor leiden
tot „ernstige aangeboren af
wijkingen".Een deel kan de
embryo's dat op deze wijze
wordt „beschadigd" sterft af,
maar „te vaak laten ze een kor
ter of langer leven toe", aldus
de beide auteurs.Het aantal
stoffen dat in deze periode Van
de ontwikkeling schade kan
berokkenen is erg groot. Het
slaapmiddela suoftenon be
hoorde ertoe en ook diverse
hormoonpreparaten hebben in
deze ease hun vaak schadelijke
invloed. Ze kunnen er bijvoor
beeld verantwoordelijkvoor
zijn dat er jongensachtige
meisjes of meisjesachtige jon
gens worden geboren. Een be
paald - niet meer gebruikt -
hormoonpreparaat is er ver
antwoordelijk voor geweest
dat er in 'n bepaalde periode
veel jonge meisjes vagina
kanker kregen. Dat is een
voorbeeld van „late gevolgen
van schade door inwerking
van geneesmiddelen voor de
geboorte".
Na deze periode breekt er voor
het ongeboren kind een pe
riode aan met minder risico's.
De „vrucht" is nu minder
kwetsbaar, maar er zijn toch
nog verschillende omstandig
heden die zijn of haar ontwik
keling kunnen verstoren. Een
daarvan is nicotine. De wer
king daarvan beperkt zich niet
tot de aanstaande moeder,
maar heeft ook geyolgen voor
het ongeboren kind.„Het
blijkt dat het geboortegewicht
van kinderen van rokende
moeders duidelijk beneden de
norm ligt. Ook zijn vertragin
gen in de ontwikkeling van
dergelijke kinderen vastges
teld. Na ongeveer twee jaar
lijkt, of laten we hopen blijkt,
de achterstand te zijn inge
haald. Bij een en ander speelt
waarschijnlijk de vernau
wende werking van nicotine
op de bloedvaten in de pla
centa een rol".De in overvloed
ter beschikking staande che
mische hulpmiddelen, of het
nu geneesmiddelen, cosmetica
of toevoegingen aan leven
smiddelen zijn, levert gevaren
op. Bij verstandig gebruik
vormen ze vaak onmisbare
hulpmiddelen, maar bij klak
keloos gebruik -zoals bevor
derd door op onnadenkend
heid afgestemde
reclamecampagnes- dienen ze
beschouwd te worden als ver
ontreinigingen in het milieu
waartegen maatregelen ge
wenst zijn, aldus prof.dr. E.
Ariëns en mej. A. Simonis.
MAP WILLEMS
Andrew M. Greeley, God blijft
gezocht. (Eng. titel: Unsecular
man. The persistence of religion,
New York 1972) De Toorts,
Haarlem 1974, XVI 236 blz.
Prijs 28,-.
De Engelse titel van dit boek
doet denken aan de bestseller
van Harvey Cox „The secular ci
ty" (1965). Cox hield in dit boek
een theologisch pleidooi voor de
secularisering van de maat
schappij en voor een christen
dom zonder religie. De be
faamde Amerikaanse gods
dienstsocioloog Greeley levert
in zijn studie hevige kritiek op
dergelijke theorieën. Hij begint
met twee sociologische waar
nemingen: 1. De beschikbare
gegevens wijzen niet op een
verminderende godsdienstig
heid in de V.S. 2. De herleving
van allerlei vormen van religio
siteit in de Amerikaanse univer
sitaire gemeenschappen begint
sociologisch gezien zeer opmer
kelijk te worden. Greeley denkt
over deze gegevens na en komt
in zijn inleiding tot de conclusie
dat de fundamentele functies
van de godsdienst in het mense
lijk leven steeds dezelfde blij
ven, hoezeer ook het milieu ver
andert. Vervolgens vraagt
Greeley zich af, waarom de
gangbare sociologie aan deze
conclusie zo gemakkelijk voor
bijgaat. Hij meent dat deze so
ciologie bezweken is voor de ver
leiding een normatieve weten
schap te worden: de godsdienst
is volgens haar niet alleen ver
vallen, maar het verval en de cri
sis horen er te zijn, omdat ze de
overwinning van rede en ver
stand weerspiegelen. Daarna
beschrijft Greeley de blijvende
functies van de religie als zinge-
vingssysteem m.b.t. de gemeen
schap, dé seksualiteit, het hei
zestiger jaren bij het IKOR ge
werkt en heeft in die jaren on
dervonden hoezeer de kerken
behoefte hebben aan een duide
lijke visie op hun eigen rol in de
openbare communicatie. Uit
deze behoefte is dit boek gebo
ren. Hamelink bespreekt eerst
vier recente kerkelijke docu
menten over de communicatie-
problematiek (o.a. het decreet
„Inter mirifica" van Vat. II en
het betreffende stuk van Uppsa
la). Daarna probeert hij de theo
logische bedoelingen achter de
bestaande visies bloot te leggen.
spraak is m.l. gevaarlijk wan
neer op grond van dit onder
scheid de weg wordt geopend
om de intrede in de stervensfase
min of meer te versnellen (48).
Zonder meer discutabel lijkt me
ook een andere uitspraak: „Als
de arts wél zo heeft gepartici
peerd (sc. met de patiënt die om
euthanasie vraagt), dat hij de
vraag van de patiënt kan ver
staan als authentiek, vrij en voor
hem (sc. de patiënt) van zijn
binnenste uit legitiem, dan zal
de arts zijn medewerking niet
spoedig mogen weigeren, on-
lige en het geestelijke leider
schap. Greeley toont zich een
onafhankelijk denker. Allerlei
geliefde stokpaardjes van theo
logen en sociologen neemt hij
kritisch onder de loep. Hij gaat
krachtig in tegen de secularise
ringsthese (besteedt daarbij m.i.
te weinig aandacht aan de vraag
of en hoe de niet-godsdienstige
zingevingssystemen als het
marxisme en het humanische
werken), maar is allesbehalve
een apologeet van het bestaande
christendom. In dit opzicht kan
>pz
het boek van Greeley helpen een
brug te slaan tussen progressief
en conservatief, zoals W. God-
dijn in de inleiding van dit boek
opmerkt.
Cees Hamelink. Perspectives
for public communication. A
study of the churches' participa
tion in public communication.
Ten Have B.V., Baarn 1975, 174
blz. Prijs 14,50.
Wie de discussie rond b.v. de
rubriek „Kenmerk" enigszins
gevolgd heeft, voelt de actuali
teit van deze studie. De auteur
heeft in de tweede helft van de
Grote aandacht besteedt Hame
link aan de actuele sociologische
discussie rond de communica-
tieproblematiek. In het licht van
deze discussie maakt hij een
duidelijke keuze tegen het aan
passingsmodel en vóór het mo
del van de kritische dialoog. De
kerken moeten niet proberen via
de openbare communicatie
„mensen te winnen", maar ze
zouden mensen moeten helpen
voldoende kritisch te worden
om zelf te kiezen. Een verge
lijking tussen de studie van A.
van der Meiden „Mensen win
nen" en dit boek van Hamelink
dringt zich op. Zo'n vergelijking
zou b.v. de discussie over de be
tekenis van de confessionele
omroepen kunnen verhelderen.
a Euthanasie. Een publikatie
van het Nederlands Gesprekx-
centrum. Bosch Keuning N.V.,
Baarn 1975. 102 blz. Prijs
8,99.
Een commissie van het Ned.
Gesprekscentrum heeft zich in
tensief beziggehouden met de
roblemen rond de euthanasie,
ie resultaten zijn neergelegd in
dit rapport, waarin achtereen
volgens medische, ethische, ju
ridische en pastorale overwe-
tingen aan tie orde komen. De
ijdrage over de ethische aspec
ten van de euthanasie is zeker
niet ongenuanceerd, maar roept
toch talrijke vragen op. Dat b.v.
chronisch zieken, dementen en
zwaar gehandicapten zich exis
tentieel in hun stervensfase
kunnen bevinden, zonder dat zij
fysiek in de stervensfase verke
ren, mag misschien waar zijn (47
v.), maar een dergelijke uit
spraak is onbruikbaar, wanneer
niet wordt gezegd wie dit moet
beoordelen op grond van welke
criteria; en een dergelijke uit-
(Van onze correspondent)
ROME - De Italiaanse man is
vanaf vandaag, vrijdag, niet
langer de alleenheerser in zijn
huis en over zijn vrouw en kin-
deren.Na tien jaar discussieren
en politieke touwtrekkerij is
vandaag in Italië het nieuwe reg
lement op het gezin ingegaan.
De oude wet is vervangen door
een nieuwe, en de ruim 200 arti
kelen geven de Italiaanse stouw
gelijke rechten als de man. Dat
betekent op de eerste plaats n
grotere (wettelijke) vrijheid en
zelfstandigheid.
Zeker in een land als Italié, waar
nog volop feodale toestanden
bestaan en zeker in het huwe
lijk, en waar de ongeschreven
wetten voor de man vaak be-
langrijker zijn dan de^ neerge
schreven wetten, zal het even
wennen zijn. Eeuwenlang is de
Italiaanse man gewend geweest
aan een dictatoriale macht, hij
schreef de wet in huis voor en
zijn vrouw en kinderen hadden
maar te gehoorzamen.De Itali
aanse overheid heeft daar door
deze nu van kracht geworden
wet een einde aan ge"1®®1?'®"
tegelijkertijd krijgt de vrouw
nog een handvol andere rec"
en vrijheden. Zij mag bijvoor be-
eld haar mans naam ook na zijn
dood behouden en ze blijft het
Italiaanse staatsburgerschap
behouden als ze met een buiten
lander trouwt. Ze heeft het recht
op ondersteuning als ze volledig
huishoudelijk werk verricht en
ze deelt in net bezit van alle in
hun huwelijk gekochte onroe
rende goederen. De filosofie
achter deze veranderingen is
niet zo moeilijk: de emancipatie
van de vrouw wordt eindelijk
onderkend en voor een belang
rijk deel gehonoreerd. Tegelijk
wil de wetgever het huwelijk
maken tot de stabiele familie
gemeenschap waarop de inter
nationale samenleving geba
seerd moet zijn.
De nieuwe wet erkent ook dat
de moderne jeugd onafhankelij
ker wil zijn en meer vrijheden
eist. Ouders mogen niet langer
bindend voorschrijven wat hun
kinderen moeten doen en wor
den, maar ze moeten meer reke
ning houden met de capaciteiten
en de aspiraties van hun kinde
ren.
Een zeer opmerkelijke veran
dering in de wet is het vervallen
van de term „buitenechtelijk
kind. Elk kind zal gelijke rech
ten voor de wet hebben. Of de
vader, óf de moeder zullen het
kind moeten erkennen, ook al
waren beiden bijvoorbeeld
reeds (met een ander) getrouwd.
De erkenning zal onder meer op
de geboorte-aangifte worden
bijgeschreven en is onherroepe
lijk.
De schuldvraag bij de echt
scheiding is niet langer door
slaggevend voor de gerechte
lijke uitspraak van descheiding.
De leeftijd om te kunnen
trouwen is van 14 jaar voor het
meisje en van 16 jaar voor de
jongen opgetrokken tot 18 jaar
voor beiden. Ook al weer om dat
huwelijk in aanzet al serieuzer
te kunnen laten zijn. Overigens
botst de nieuwe wet met deze
bepaling met de Concordaats
artikelen tussen Vaticaan en Ita -
lië.Het Vaticaan erkent name
lijk nog wel de oude leeftijds
grenzen van 14 en 16 jaar. Er is
van kerkelijke zijde al op gewe
zen dat het niet overeenstem
men van deze artikelen grote
moeilijkheden voor kerk en ge
lovigen zal opleveren.Natuur-
lijk Kan de kerk een kerkelijk
huwelijk inzegenen tussen bij
voorbeeld twee 17-jarigen, maar
de trouwakte is dan niet voor
een burgerlijk huwelijk geldig
De zaak wordt nóg gecompli
ceerder als vóór dat burgerlijk
huwelijk kinderen geboren
worden.
FRANS WIJNANDS
(Van een onzer verslagge efsters)
Teteringen - "Het is een ramp
zalige situatie aan de grens van
Portugees en Indonesisch Ti-
mor. Als Indonesië zou binnen
vallen dan is het oorlog. Maar de
Indonesische regering heeft
steeds gezegd: De wil van het
volk,is beslissend. Zij is altijd
bijzonder correct geweest en nu
is het loon voor die correctheid,
dat Timor en daarmee het gehele
gebied tussen Australië en In
donesië onder communistische
invloed komt."
Pater P. H. Thometzki SVD,
missieprocurator in Djakarta
voor Timor en Flores, is even
"thuis" in Teteringen, waar het
moederhuis van de paters van
het Goddelijk Woord is geves
tigd. Ondanks de kritieke situa
tie in Timmor, waar hij zelf tien
jaar lang hulpbisschop is ge
weest, is nij met verlof gegaan.
Overigens op aandrang van zijn
bisschop, mgr. Th. van der Til-
laart, die zelf een reis naar Eu
ropa om hulp voor de vluchte
lingen te organiseren, heeft af
gezegd in verband met de situa-
tie. Pater Thometzki is 43 jaar en
afkomstig uit Miinchen.
Hij vertelt: "In het voorjaar is
over midden-Timor een enorme
orkaan geraasd, wat de grootste
overstromingen sinds tijden tot
gevolg heeft gehad. De oogst
bleef daardoor zeer gering, zo
dat er in het gebied Belu hon
gersnood heerst. Het ergste is,
dat in juli de linkse bevrijdings
beweging Fretelin in oostelijk
Timor (Portugees) de macht
heeft overgenomen, waardoor er
duizenden vluchtelingen over
onze grens kwamen. Het zijn
ook Belu's, die dezelfde taal
spreken als hun stamgenoten in
ons gebied. Inmiddels zitten we
met 30.000 vluchtelingen."
Pater Thometzki vervolgt:
"De eerste groep had onze mis
siepost 268.000 Timorese escu-
dos gegeven om dit geld voor
heen om te wisselen in Indonesi
sche rupia's. Dat lukte bij geen
een bank. Het geld was niets
meer waard. Ik heb zelfs naar
Singapore en Hongkong gebeld.
Daar zeiden ze: Als je het ver-
bandt dan lijd je nog schade (een
lucifer). Die vluchtelingen be
grijpen daar niets van, ze wach
ten nog steeds op hun geld. In
middels hebben we uit eigen
middelen voedsel, kleding en
medicijen gekocht en de mensen
ondergebracht in kerken, scho
len en hutten".
"Ik ben", aldus pater Tho
metzki, "Naar de Stichting
Mensen in Nood in Den Bosch
geweest, die beloofd heeft fi
nanciële medewerking te verle
nen als wij een lading voedsel uit
Surabaja over laten komen. In
donesië heeft wel 150 ton rijst
gestuurd, maar dat was net ge
noeg voor vijf dagen. Wij weten
ons geen raad... In oostelijk Ti-
mor heerst dezelfde situatie als
in Angola. De Fretelin probeert
de vluchtelingen met geweld
tegen te houden, maar dagelijks
komen er toch weer mensen over
de grens, naar Atambu waar bis
schop Van der Tillaart is geves
tigd. Het is een volstrekt wille
keurige grens, die er al driehon
derd jaar is, maar die mensen
met eenzelfde cultuur geschei
den houdt. Onze paters hebben
hier altijd sociaal-economisch
werk gedaan, meer nog dan ge
estelijk, maar op het ogenblik
staan we vrijwel machteloos. Ik
hoop, dart men in Nederland be
reid is een geldelijke inzame
lingsactie te houden voor dit
rampgebied."
•m
danks strijdigheid met eigen
geweten". (45). Een boek. dat
hier en daar zeker discutabel is,
maar zo zijn de rapporten van
het Ned. Gesprekscentrum ook
bedoeld en waardevol materiaal
voor de discussie over de eutha
nasie biedt dit rapport zonder
enige twijfel.
Prof. H. van Praag. Parapsy
chologie en occultisme. Magie,
occulte krachten, angelologie,
demonologie, bezetenheid,
exorcisme. Paraptych. Bibl. dl.
7, Meulenhoff, Baarn 1975, 144
bli. Prijs 14,99.
'Y
In het 7e deel van zijn Parap
sychologische Bibliotheek wit
prof. Van Praag drie vragen be
antwoorden: Zijn er aantoon
bare geestelijke machten buiten
de op aarde ievende mens? Kan
de mens via deze machten in
vloed uitoefenen op andere
mensen, dieren, planten of din
gen? Kan hij tenslotte zelf die
machten dwingen? In het acht
ste deel komen vragen aan de
orde als: Waren de goden astro
nauten? Wat leren ons de oudste
mythen over de oergeschiedenis
der mensheid? Hoe onderzoeken
we de parapsychologische erva
ringen die bij de religieuze ont
moeting optreden? Bestaan er
historische argumenten voor de
openbaring? Van Praag laat de
lezer enorme afstanden afleg
gen, towel in de tijd als in de
ruimte. Ik voel me in zijn parap
sychologische bibliotheek als
een toerist die door een enthou
siaste gids langs allerlei be
zienswaardigheden en curiosi
teiten wordt geleid zonder te
zien hoe alles met alles samen
hangt. In de inleiding op het ze
vende deel merkt Van Praag op
dat de taak van de parapsycho
loog moeilijker is dan die van de
theoloog of de godsdienstweten
schapper, omdat de parapsycho
loog in tegenstelling tot de theo
loog op wetenschappelijke be
wijzen is aangewezen. Als dat
waar is zou ik in de parapsycho
logische bibliotheek graag wat
meer parapsychologie en wat
minder theologie zien.
Wolfgang Beinert. Zal ook dit
geslacht haar zalig prijzen? Ma
ria in deze tijd. Lannoo, Tielt en
Amsterdam 1975. 124 blz. Prijs
12,90.
Dit boekje is ontstaan uit
voordrachten in het kader van
catechese voor volwassenen.
Het gaat de schrijver om een
nuchtere verantwoording van
het katholieke geloof. Eerst
vraagt hij welke moeilijkheden
het spreken over Maria in de
weg staan. Daarna worden de
bijbelse gegevens over Maria
behandeld, gevolgd door een
beknopte geschiedenis van de
teer over Maria tot en met Vat.
II. De schrijver hecht er veel
waarde aan de mariale dogma's
in hun theologisch kader te
plaatsen. Een apart hoofdstuk
wordt gewijd aan het thema
„Geboren uit de maagd Maria".
De geïnteresseerde lezer vindt
hier een wijze en gelovige bena
dering van de leer van de
rooms-katholieke kerk over Ma
ria.
DR. J. HULSHOF
