1£NS wil
contacten
met Zuid-
Nederland
KUNST MET KORTING
Architecten maakten geschiedenis
SPELEN MET ALFABET
ERFENIS
VAN
SIMON
VESTDIJK
MET HET ZIEKENFONDSBOEKJE
NAAR DE KNS-SCHOUWBURG
Uil ,11
HITECTUftf
rv
-u
iéUh»
kunst
cultuur
ijdschrift
oneel
Naar wie gaat de twintig procent subsidie?
orm
I w, f
orr®»
ffif
Roelofsz en Sontrop maakten fijn boekje
^'.'V-ï!h? felI
oek
DE STEM VAN ZATERDAG 13 SEPTEMBER
ZES kunstenaars uit Zeeland
exposeren tot 27 september in
galerie Alkemade; dat is de cen
trale hal van het ministerie van
Volkshuisvesting en Ruimte
lijke Ordening, Van Alkemade-
laan 85 Den Haag. Het zijn
Hendrik Baartman, Vander-
braak, Barbare Jean, Koen Mer-
tens, Louw van der Steen en Wil
liam Verstraete.
ANTIEKBEURS in Philips
Jubileumhal te Eindhoven; za
terdag 13 sept, van 14-22 uur en
zondag 14 sept van 11-19 uur.
e KFA, CEFA en CEDOC-film;
drie instituten voor audiovi
suele vorming, presenteren op
26-27 sept. - tijdens Filmweek
Arnhem - in Arnhemse Koren
beurs een retrospectief, gewijd
aan de Zes Morele Vertellingen
van Eric Rohmer. (inl. 070-
462169)
DEB Rosenkavalier van R.
Strauss opent vanavond nieuwe
seizoen der Koninklijke
Vlaamse Opera in Antwerpen;
om 19.30 uur. Volgende voor-
stelling op vrijdag 19 sept.
GRAFIEK 75, project van De
Krabbedans, Eindhoven, Cultu
reel Centrum, Venlo en De
Vaart, Hilversum Voor de ze
vende keer maakte tien, bekende
grafici vijf prenten. Je kunt zelf
een map met tien prenten uit de
collectie samenstellen voor
f 500,-waar dan weert 100,-af
gaat (20 proc. subsidieregeling),
werk van o.a. Leonard Maas,
Wil Rovers, Jos Muris, Anne
Hultema. Intekening open tot 7
nov.
JOHFBA en de Zodiac; schil
derijen, waarop de tekens van de
dierenriem centraal staan, van
deze bekende artiest te zien bij
galerie Kamp, Amstel 320, Am
sterdam. Tot 15 okt
MANNEN heet het nieuwe
boek, dat Jos Vandeloo binnen
kort laat verschijnen. Het bevat
vijf nieuwe verhalen en de tekst
van het tv-spel De man van 59,
dat de NCRV binnenkort over
neemt van de BRT.
KUNSTHOEVE Europa ligt
aan de Veldestraat in Bergharen
(tussen Tiel en Nijmegen). Er is
nu werk te zien van o.a. Pieter
Starreveld, Ole Langerhorst,
Johan Karsch, Taeke de Jong,
Wim Rijvers, Frank Letterie en
Jaques van Poppel.
ROMEO en Julia van Shakes
peare krijgt op 20 september
weer een première bij Stadsto-
neel Rotterdam. Toneelraad
Rotterdam komt op 27 sept. met
De Broek en De Snob van Stern-
heim. Op 18 sept. is De Toneel-
raad er al met Antigone van So-
fokles.
CONCERTGEBOUW- orkest
herhaalt op 19 september in Ju
bileumhal te Eindhoven het vol
ledige Ravel-programma, dat op
17 en 18 sept. in Amsterdam te
horen is. Op het programma:
Alborada del gracioso, Ma mère
L'Oye en L'Enfant et les sortilè-
ges.
LU1STER-9: De operalief
hebbers komen er ieder jaar
slechter af, meent Paul Koren-
hof, wanneer hij met de hoofd
rolvertolkster in Gluck's Orfeo
tijdens het laatste Holland Fes
tival, van gedachten wisselt.
Zwol
Corn, van
besteedt aan-
i Dom de Gruyter oefent voor Richard III, terwijl regisseur Walt"r
Tillemans toekijkt.
„Ik zou graag willen, dat de
contacten Noord-Zuid wat
minder moeilijk zouden lopen;
gewoon spontaan en niet gehin
derd door allerlei culturele ak
koorden". Dat betekent voor de
directeur van het toneelgezel
schap Koninklijke Nederlandse
Schouwburg (KNS) in Antwer
pen, Dom de Gruyter, dat zijn
gezelschap wat regelmatiger in
de zuidelijke provincies van Ne
derland zou kunnen optreden.
Antwerpen heeft ieder seizoen
zo'n dozijn gastvoorstellingen
van Nederlandse gezelschappen
- waaronder Zuidelijk Toneel
Globe-, maar KNS e.a. zijn bv
nooit in Breda en zelden meer in
West-Brabant en Zeeland te
zien; Eindhoven en een enkele
maal Tilburg en Maastricht vra
gen de KNS wel, zo wordt me
verteld.
Vanavond opent de KNS het
seizoen met een voorstelling van
Shakespeares Richard HI,
waarin Dom de Gruyter de
hoofdrol speelt. Twaalf produk-
ties (het dubbele aantal van
Globe, dat gisteravond het
nieuwe seizoen begon) staan op
het programma voor het ko
mende seizoen. KNS is van
huis-uit geen reizend gezel
schap, zoals bv Globe, maar dat
neemt niet weg, dat eenderde
van de voorstellingen (80) bui
ten Antwerpen worden gegeven
in '75-'76.
Van oudsher trekken we re
gelmatig publiek uit Zeeland,
West-Brabant en uit Breda,
wordt me verteld. Mensen, die
bv een dagje uit zijn in Antwer
pen en de dag besluiten met een
bezoek aan de KNS. De oude
KNS, een gebouw, dat zo lang
zamerhand met stutwerk over
eind gehouden wordt. Vlak ern
aast staat, als een machtige be
tonnen mastodont, de nieuwe
KNS al een jaar of zeven in aan
bouw. En de verwachtingen
zijn, dat het nog wel een jaar of
vijf zal duren voordat de nieuwe
schouwburg gebruiksklaar is.
Dat hangt samen met het mond
jesmaat subsidiabel stellen van
aanbestedingen in onderdelen.
Een werkwijze die als geldvers
lindend overkomt.
„Och" zegt Walter Tillemans,
de regisseur van Richard HI,"
over kathedralen hebben ze
eeuwen gedaan". Voor deze tijd
sopvatting in deze tijd, waarin
we het gevoel krijgen, dat we el
kaar voorbijhollen, valt iets te
zeggen. Vraag zal echter zijn, of
men straks in Antwerpen nog
blij zal zijn met de kunstkathed
raal, die de nieuwe KNS lijkt te
worden. Maar over zijn Richard
denkt Tillemans toch zeer eigen
tijds. Hij vindt het wat over
trokken om zijn spelers te kle
den in moderne kostuums, als
een soort Chicago-bandieten,
maar voor hem is de inhoud zeer
actueel. Hij heeft er geen be
hoefte aan Richard, zoals veelal
gebeurd is, voor te stellen als een
schurk, maar kijkt méér naar de
psychologische trekken, die hem
maakten tot wat hij was. Hij
zorgde, met Joël Hanssens, zelf
voor de vertaling, die hii
„Zuid-nederlands" („Even goed
als Noordnederlandi") noemt.
Een voorstelling vol „zwarte
humor".
Doorgaans blijft een voorstel
ling dne weken draaien in de
KNS op zaterdag, zondagmid
dag en -avond, maandag, don
derdag en vrijdag. We krijgen
een wat „vermakelijke" discus
sie over het feit, dat 65 plussers
hun ziekenfondsboekje moeten
meebrengen, als ze dat hebben,
om voor gereduceerde prijs toe
gelaten te worden. „Anders
zouden gepensioneerde gene
raals met een hoog inkomen ook
wel eens gebruik kunnen maken
van goedkope plaatsbewijzen".
Maar het schijnt, dat er vooral
op zondagmiddag heel wat be
iaarden met hun ziekenfonds-
boek)* aan de kassa verschij
nen...
Eddy Asselbergs, een van de
acteurs, vertelt over zijn regie
van het stuk De Pantypikker
(The Snowdropper) van Ri
chards, dat op 4 oktober in pre
mière gaat. Een politieke thril
ler, waaruit hij verbindingslij
nen ziet lopen naar Patricia
Hurst en de Baader-
Metnhofgroep. Het Cockney-
Engels in het stuk heeft hij om-
fezet in onvervalst Antwerps.
en andere acteur, Martin van
Zundert, regisseert De Snullen
(Les Bonhommes) van Fr. Dorin;
een Frans* komedie, waarin -
zegt hij - aangetoond wil wor
den, dat mannen niet de moeite
waard zijn om met vrouwen te
leven. Op 25 oktober is de pre
mière.
Verder staan op het pro
gramma; Bertol Brecht:
Schweijk in de 2e wereldoorlog
(première 15 nov.); De zachte
valstruk van Durbridge (6 dec.);
Driemaal Kerstmis van Ayck-
bourn (3 jan.); Oom Wanja van
Tsjechov (24 jan); De grenadier
van Zijne Majesteit van Hensen
(14 febr.); De arrestatie van
Anoulih (6 maart); Episode van
Eddy Asselbergs (27 maart);
Vrouwentransport van Gooch
(17 april) en Fientje Beulemans
van Fonson en Wicheler (8 nel).
Wie meer wil weten over dit
123e speeljaar van de KNS; ad-
i: KNS 1
-323512.
H.E.
„Rijkssubsidieregeling bij
aankoop", of iets dergelijks,
vinden we vaak vermeld bij ten
toonstellingscatalogi. Dat bete
kent, dat wanneer je op een ten
toonstelling een schilderij, ets,
beeld, e.d. koopt je van het Rijk
20% korting lu-ijgt op de prijs.
Een erg aantrekkelijk lokkertje
om kunst te laten kopen. En in
de praktijk blijkt, dat het nog
werkt ook. Nu kan ik me niet
aan de indruk onttrekken, dat
deze subsidieregeling maar zeer
betrekkelijk is. Voor prijzen van
kunstwerken zijn nauwelijks
normen aan te geven. Daarom is
het gerechtvaardigde vermoe
den, dat soms bij de bestaande
prijs eerst 20% opgezet is - zo
dat er sprake is van een extra
fooi voor galeriehouder en kun
stenaar - niet hard te maken.
Het is dus een oncontroleerbare,
maar wel effectieve regeling.
Degenen, die verkoopexposities
organiseren zijn er daarom wel
happig op.
De voorwaarden om voor deze
subsidie (de zogenaamde
Aankoopsubsidieregeling-ASK)
in aanmerking te komen zijn
niet al te zwaar. Je moet eerst -
zonder subsidie - één jaar lang
bewezen hebben, dat je in staat
bent tot het organiseren van
verkoopexpoalties. Verder moet
je van plan zijn in het komende
jaar In daarvoor geschikte ruim
ten tenminste tien Nederlandse
kunstenaars met minimaal veer
tig werken te introduceren. Ver
der zijn er nog enkele onderge
schikte bepalingen. Zo liggen nn
de aanmeldingsformulieren
voor de ASK weer klaar bij
CRM, afdeling BK te Rijswijk,
(tel. 070-949233, toestel 2947),
waarmee geïnteresseerden voor
4 nov. a.s. de subsidie weer kun
nen aanvragen voor '76.
Een opvallend punt is nog
steeds, dat het perse werk van
Nederlandse beroepskunste
naars (dus niet mensen, die nog
in opleiding zijn of een ander
hoofdberoep uitoefenen) moet
zijn. Kijk: we zeggen, dat gas
tarbeiders recht hebben op de
zelfde sociale voorzieningen als
de Nederlanders zelf. Alleen,
wanneer het om beeldende kun
stenaars gaat uit het buitenland
doen we moeilijk met sociale re
gelingen als BKR en ASK (is wel
voor publiek, maar kunstenaar
wordt er ook beter van). Wan
neer we alleen maar buitenlan
ders voor het vuile werk de
zelfde rechten geven en de bui
tenlanders voor „het mooie
werk" daarvan uitsluiten, zit er
iets scheef.
„De scheppende kunstenaar
of de man van de wetenschap
tast in het rond; hij experimen
teert en probeert dingen uit; hij
zoekt naar het verband tussen
de dingen, hoe onlogisch of niet
ter zake doende ze op het eerste
fezlcht ook mogen schijnen. Als
ij zijn gedachten de vrije loop
;elaten en deze intuïtieve moge-
centriclteit, de vernieuwing en
de verbeeldingskracht uit.
Men heeft ons geleerd geen
aandacht te schenken aan de
vluchten waarop onze fantasie
ons meeneemt, en als dwaas en
kinderachtig te beschouwen en
dus sluiten we ons ervoor af en
luisteren we alleen naar die
stemmen die we ons ln het verle-
Splaten en deze intuïtieve moge-
j kil eden onderzocht heeft, gaat den eigen gemaakt hebben en
hij ze vervolgens onderzoeken in die afkomstig zijn van onze
res;
'NS Komedieplein, 2000
Antwerpen, of tel. 031-32)
Een staaltje van goede sa- Ng£*4ÜUND<* AfCHffECTUJft
menwerking - in het kader van ygWmi
het monumentenjaar - is te zien
in het Architectuurmuseum en
het Stedelijk Museum te Am- t «djjaÉr'l* •'jajjé»-/
sterdam en in het Haagse Ge-
n Rijksmu-
dacht aan talrijke actuele plaat-
en boekuitgaven, gewijd aan
Bartok, die deze maand dertig
jaar dood is. Carl Orff werd 80
laar, wat voor Ralf Degens aan
leiding is om over deze beju
belde en verguisde toondichter
een muzikale levensschets te ge
ven. Korenhof toont zich rede
lijk enthousiast over de Neder
landse en Engelse plaatuitgave
van „Een zekere Vincent", een
toneelportret van Vincent van
Gogh door Jules Croiset, dat in
het komende seizoen door de
KRO voor de tv wordt gebracht
Bij de technische (test) rubrie
ken onder anderen aandacht
voor Teac A-260 Dolby casset
tedeck, de Dual-601 en de Noise
reduction unit 100A van Ad
vent. Tenslotte weer de grote
hoeveelheid plaatbesprekingen,
waarbij o.a. de rubrieken; or
gelplaten, volksmuziek, pop en
jazz. (Luister, postbus 43,
Amersfoort).
meentemuseum en
seum Kröller-Müller op de Hoge
Veluwe. De vier afzonderlijke
tentoonstellingen die er tegelij
kertijd getoond worden, vormen
samen één geheel onder de noe
mer NEDERLANDSE ARCHI
TECTUUR; vier facetten van
een bewogen stuk bouwgeschie
denis in de periode van 1890-
1930. Nog beter zou het geweest
zijn deze tentoonstellingen bij
een te brengen in één ruimte,
want nu moet je half Nederland
afreizen om een afgerond beeld
te krijgen. Dat lukt je niet in één
dag.
Zie je helemaal geen kans om
één of meerdere exposities van
deze reeks te bezoeken, dan is
het wellicht raadzaam pogingen
te ondernemen om de vier af
zonderlijke catalogi op de kop te
tikken. Samen bevatten zij een
afgeronde beschrijving van deze
periode, zoals je die nog nergens
vindtnj mkogeüjk worden ze in
de toekomst, wat bewerkt, sa
mengevoegd tot één boekwerk.
Architectuur is niet zo'n ge
liefd produkt voor tentoonstel
lingen. Het Van Abbemuseum,
onder ingenieur Leering, heeft
op dit terrein de nodige spitsen
afgebeten; het architectuurmu
seum is uiteindelijk met pijn en
moeite van de grond gek<
Dit najaar exposeert de 1
kring Breda in De Beyerd, en de
kring Kempen in Eindhovens
Krabbedans.
Architectuurprodukten als
monument en in verband met de
ruimtelijke ordening staan op
dit moment een beetje in de be
langstelling. Architectuur heeft
-
;omen.
BNA-
ARCHITECTUUR MUSEUM
erg veel te maken met de maat
schappij waarin je leeft.
Daarom zijn genoemde vier ten
toonstellingen ook spiegels van
een maatschappi j(ontwikke
ling) en niet alleen voor zoge
naamde vakmensen interessant
Het besef, dat wij samen de we
reld bouwen, waarin we (willen)
leven neemt toe. In het Haags
Gemeentemuseum staat tot en
met 16 nov. de figuur van BEK
LAGE (1856-1934) centraal; in
het gebouw, dat hijzelf ont
wierp. Berlage de man van de
Amsterdamse Beurs (het kapi
taal) èn de volkswoningbouw
jde gewone man). Hoe was dat te
-ijmen? Een architect wordt
verondersteld in de huid van
lijn opdrachtgever te kruipen.
Zijn zoeken naar nieuwe vor
men voor een nieuwe maat
schappij, zijn ideeën over het
materiaal van de bouwkunst en
de resultaten daarvan worden ln
de cataloog uitvoerig beschre
ven en op de expositie aan de
hand van tekeningen, foto's,
dia-series en maquettes toege
licht. Zijn invloed is groot ge
weest en dat zijn ideeën en werk
ook nu nog tot je verbeelding
kunnen spreken laat deze ten
toonstelling zien.
ARCHITECTURA is de titel
van de tentoonstelling in het Ar-
:hitectuurmuseum, Droogbak
la, Amsterdam. In de vernieu
wingsdrang rond de eeuwwisse-
ing (1893-1918) verenigden
lich een aantal architecten rond
net tijdschrift Architecture
;Bauer, De Bazel, Kromhout,
Lauweriks, Walenkamp). Geënt
jp zich veranderende maat
schappijopvattingen leverden
zij talrijke ideeën over de mate
riële vormgeving van een
^SpsSs
KROiier
nieuwe toekomst. Deze tekenin
gen, aangevuld met foto's, meu
bels, binnenhuisarchitectuur en
boekon twerpen illustreren, tot
en met 16 nov., hun zoeken om
op een duidelijke manier uit het
19e eeuwie eclecticisme te ko
men.
Het Stedelijk Museum van
Amsterdam schenk tot en met 9
nov. aandacht aan de befaamde
AMSTERDAMSE SCHOOL. De
groep architecten, interieur
kunstenaars en beeldhouwers,
die zich tussen 1910 en 1930 ver
zetten tegen het rationele bou
wen van Berlage en het gevoels
leven als stuwende kracht zagen
boekten met hun scheppingen
internationale vermaardheid.
De Klerk, Van der Mey, Kramer
e.a. hebben met name in de
hoofdstad, veel barokke bouw
werken nagelaten en anderen
daarbuiten beïnvloed z)in dit
verband wordt het atelier voor
Roland-Holst op de Buissche hei
bij Zundert van Margaret Krop
holler genoemd). Aan de hand
van de catalogus en expositie
van smeedwerk, typografie,
meubels, glas in lood, stoffering,
bouwtekeningen, maquettes en
foto's wordt in het Stedelijk een
beeld gegeven van deze school.
In het Kröller-Müller heet de
expositie AMERICANA. De in
vloed van Amerikaans bouwen
op de Nederlandse architectuur
van 1880 tot 11910; de Neder
landse hoogbouw en de invloed
van architect Frank Lloyd
Wright brengen een driedeling
aan op deze tentoonstelling.
Hoewel we nu langzamerhand
wel over ons Nieuwe Wereld-
syndroom heen zijn, is die in
vloed (maar ook wisselwerking)
niet meer weg te denken in ons
bouwkundig denken, van van
daag (i.c. de hoogbouw). Tot 26
oktober is in Otterlo te zien hoe
ons Amerikaanse denken ook is
binnengeslopen in de architec
tuur.
H.E.
het licht van zijn logica, zijn re
delijkheid en zijn gezond ver
stand. Maar hij heeft zich zelf de
kans gegeven de mogelijkheden
te onderzoeken en uit te breiden.
Pas dan, en niet eerder, gaat
hij ze op de proef stellen in het
licht van de logica. Wij kunnen
dezelfde techniek toepassen bij
het onder ogen zien van onze ei
gen problemen en crises. Wij
kunnen onze eenzaamheid ge
bruiken om die bronnen van
creativiteit te onderzoeken, en
door ons in te stellen en te cen
treren kunnen we onze intuïtie
toepassen op die bepaalde situa
tie waarin we ons bevinden....
Jammer genoeg maakt onze
samenleving het ons moeilijk
met onze diepere creatieve
hulpbronnen in aanraking te
komen: zij oefent ons er op ver
schillende manieren in muren
op te trekken rond onze pri
maire processen en die proces
sen te onderdrukken. De in
schikkelijkheid die door onze
beschaving verheerlijkt en van
ons verwacht wordt, sluit de ex-
meerderen en onze gelijken.
We smoren onze creatievs
opwellingen en duwen ze terng
in ons onderbewustzijn door te
zeggen: Dat werkt tóch niet, hoe
kóm ik op zo'n gedachte? Omdat
we de creativiteit en do veran
deringen in onszelf onderdruk
ken, voelen we ons bedreigd
door de veranderingen in de we
reld rondom ons heen. En aan
gezien dit gevoel van bedreigd te
worden ons zelf nog minder be
reid doet zijn om risico's te ne
men, wordt het steeds moeilijker
voor ons om het contact met
onze primaire processen te her
stellen".
(Nena en George O'Neill in het
bij Meulenhoff verschenen
boek:ZEKERHEID, omschake
len in de veranderende wereld -
24,50).
„De dood was voor mij nooit
een ervaring geweest, en zeker
geen verlossing". Dat is de op
één na laatste zin, die SIMON
VESTDIJK geschreven heeft
voor zijn doocT Deze is te vinden
in de nu officiële uitgave van
zijn laatste manuscript: DE
PERSCONFERENTIE (uitg. De
Bezige Bij - f 19,50); niet meer
dan de twee eerste hoofdstuk
ken van een onaf boek.
Het zou een 'depressie-roman'
worden. Vestdijk zelf leed aan
zware depressies en dit boek - zo
kun je uit deze fragmenten af
leiden - zou een zeer
autobiografische visie worden
op dit verschijnsel in zijn leven.
Kort voor hij aan dit boek be
gon, schreef hij aan de directeur
van De Bezige Bij, Geert Lub
berhuizen, een vrij uitvoerige
brief, die - zoals zijn weduwe A.
Vestdijk-Van der Hoeven erbij
noteert - beschouwd kan wor
den als het schema voor dit
boek. Een brief, die er niet om
liegt; de volledige tekst staat af
gedrukt. Een brief, die je alleen
maar jammer laat vinden, dat Het eerste hoofdstuk (Ver-
het boek nooit afgekomen is. Om schillende baarden en Ybeltje)
te lachen en te huilen tegelijk; de gaat over zijn puberaal ontwa-
medische wetenschap (inclusief ken en het jonge dienstertje
figuren als Rümke en Zelden- Ybeltje, dat zijn jongensdromen
rust) krijgt ongenadig op zijn vervult. Openhartig schrijft
bliksem. Vestdijk over masturbatie; zijn
eigen angstige reactie (u weet
wel; ruggemergstering e.d.) en
de houding van zijn vader en
moeder. Geen onbekend gege
ven voor lezers, die Vestdijks
jeugdperiode deelden (en later).
Hoewel je in zijn brief aan Lub
berhuizen proeft, dat hij niet ge
looft in de hem toegedichte zo
genaamde „endogene depres
sie" (d.wr depressies, die niet
door uiterlijke omstandigheden,
maar van binnenuit ontstaan),
lijkt het erop, dat Vestdijk in
zijn jeugdverwarringen van dit
eerste hoofdstuk de basis zoekt
voor zijn latere depressies.
Als hij een jaar of zeventien is
steken 'plotseling' de buien op
van mensenschuwe angst en
wanhoop. In het tweede hoofd
stuk doet hij daarvan verslag.
Een arts reikte hem - naar zijn
eigen woorden - „de depressie
uit als een erepenning". Ook
toen al stond men klaar met het
etiket 'overspannen zijn",
waarmee je niets oplost. Zijn
vader wilde zijn 'wil' mobilise
ren in een tijd, waarin de zoge
naamde wilskracht (legen
darisch, maar vernietigend, wa
pen van de Spartaans-
christelijke ascese) alles scheen
mogelijk te maken. „Ik wilde er
van af, dat was alles, en 'willen'
kon ik juist niet", was de laatste
zin, die Vestdijk opschreef. Zes
tig bedrukte pagina's van een
veelbelovende roman, waarvoor
Je nu ongeveer de prijs moet be
talen van een volledige roman;
da's een beetje dol.
Vestdijk zag er zelf „een leuke
cynisch-realistische roman in",
zoals hij schrijft in genoemde
brief. En cynisch is Vestdijk.
„Toen heb ik o.a. nog een slaap-
kuur gehad bij mijn promotor
ituten om de deur gluurden of ik
nog niet gecrepeerd was met al
die luminal in mijn donder.
Rümke zei toen, dat een slaap-
kuur ook wel eens hielp zonder
v'SVv.
j. f
7-j-rf
A\ v
"f M 1
slapen, waarop ik hem in zijn
gezicht uitgelachen heb
Maar daar in Utrecht was toch
wel iets gebeurd, niet met die
verpleegsters hoor, want dat
bleken tenslotte allemaal
kwaadaardige krengen te zijn,
die liever een gezonde klom
penmaker hadden dan een zieke
onslaperige dokter". Het is Zel-
denrust, die hem op de weg van
het geneesmiddel tofrenll zet,
waarna Vestdijk zich opnieuw
bedonderd voelt. Enfin, hij
snijdt een zeer actueel probleem
aan. Ook daarom is het jammer,
dat dit boek niet klaar gekomen
is. Voor de Vestdijk-fans zijn
deze 77 pagina's nu een anecdo-
tisch bezit
prof. Rümke, waarbij ik het
presteerde drie dagen aaneen
niet te slapen, afgeleid als ik
werd door die verdomd aardige
verpleegsters, die om de 20 mi-
Eindredactie
Henk Egbert
Ritsige rat, door lust verscheurd geurt
uit uw ranzig vel de pronk van Redoute.
Wat star uw piepklein kraaloog keurt:
bevroren angst, stokstijf, het lispelt nee.
Deze tekst van Theo Sontrop staat onder bovenstaand plaatje,
getekend door Joost Roelofsz. Het is te vinden in het boekje HET
ALFABET, dat voor 22,50 werd uitgegeven door De Harmonie.
Zoals er talrijke alfabet-boekjes zijn voor kinderen, waarin of
waarmee ze spelenderwijs vertrouwd worden gemaakt met onze
communicatie-tekens, zo laten Roelofsz/Sontrop de zogenaamde
volwassenen spelen met het alfabet van het leven. Roelofsz tekende
24 erg fijne en erg gekke plaatjes, maar zo zacht van toon, dat de
nogal kleine reproducties waarschijnlijk niet helemaal recht doen
aan de oorspronkelijke prenten. Het zijn vreemde tafereeltjes,
waarop je als je voor je werk nogal bezig bent met benoemen -
misschien te gauw een begrip als „surrealistisch" e.d. zou willen
plakken. Waarschijnlijk hebben ze meer te maken met je droomwe
reld, waarin de meest vreemde, tegenstrijdige, idyllische en wrede
beelden zich met elkaar vermengen. Vreemd en aantrekkelijk tege
lijk om naar te kijken. Sontrop heeft daarbij koddige en vaak wat
intellectualistische tekstjes geschreven; spelend met woorden en
begrippen en zelfs met het befaamde zetduiveltje. Toch wel een
beetje teveel „inside" hier en daar, zoals b.v. bij de G: Garstige
Garmt, jij moet dit nu maar doen. „Sneeuw heeft", dicht hij. ,»het
land veroverd"/ „en", dicht hij, „mijn klein(e) rijk betoverd
Gordijn! en van de Muze dus een zoen. Dat zijn cryptogrammen
voor uitverkoren puzzelaars. Toch is het een fijn en leuk boekj*
waarvan ook nog een bibliofiele editie (26 exemplaren) bestaat
ÏT~
