WE FILMEN DOOR! OOSTERS ORA KEL(El\ V Balletdocenten bekochten idealen met ontslag Ballet werd populair 5? g Kosinski als getergde in Cockpit BRABANTS ÜANSC produktiefonds kan filmers steeds meer steunen allet oek fraaie uitgave van de i t jing-kaarten eindredactie egbers henk te* te te JONGE Solisten van conser vatoria Rotterdam, Zwolle, Am sterdam, Groningen, Utrecht en Den Haag kunnen zich, samen met Het Brabants Orkest, aan een auditie-commissie presen teren in een solowerk. Een nieuwe methode. Deze auditie concerten zijn voor het publiek toegankelijk gratis in het Swee- linckhuis 12.30 uur. JEAN Leering, die nog niet zo lang geleden als directeur over stapte van het Einhovense Van Abbemuseum naar het Amster damse Tropenmuseum, heeft bij dit laatste instituut nu ook zijn ontslag aangeboden. De staf van het museum kon hem niet bijbe nen bij de ombouw van het mu seum tot een Derde Wereldcen trum. IN DE BKS te Tilburg expo seert momenteel alleen Bart van 't Hul en niet de exposanten, die wij vorige week óók op deze plaats noemden. De anderen komen de volgende maanden aan de beurt, waarvan wij mel ding zullen maken. SLOTCONCERT VAN Trompconcours voor hobo (dit laar) vindt plaats op 27 septem ber in Eindhoven door Het Bra bants Orkest met de prijswin naars. Demi-finale en finale in Globezaal op 23 en 24 september zijn toegankelijk. TIEN KLEINE Negertjes, het befaamde boek van Agatha Christie, is verfilmd als Ten Little Indians (met o.a. Olivier Reed, Elke Sommer, Ch. Azna- vouri en gaat eind september in ons land lopen. AMATEUR-concours Am sterdam Operastad heeft veertig inschrijving, 13 zangeressen en 27 zangers. Finale op 28 sep tember in stadsschouwburg. MONUMENTEN van Neder land (77 prenten uit eigen bezit van kunstenaars uit 17e, 18e en 19e eeuw) is een tentoonstelling in museum Boymans-van Be- uningen te Rotterdam t.g.v. mo numentenjaar. Van 6 sept. tot 2 nov. AMERICANA heet een ten toonstelling in het museum Kröller-Müller te Otterlo; zij gaat over 50 jaar bouwen in Ne derland en Amerika. Tot 27 ok tober. EIN Abend Wien met Renate Holm en Rudolf Schock op 4 september in de Rotterdamse Doelen. Willi Boskovsky diri geert. GALERIE Nouvelles Images te Den Haag viert van 5 septem ber tot 8 oktober 5-jarig bestaan met tentoonstelling werk expo santen uit afgelopen 5 jaar. Ga lerie wordt uitgebreid met cen trum voor beeldende kunst in architectuur. „Zolang man cn vrouw niet meer gelijk zijn, blijft de liefde tussen hen een moeilijke zaak. Hier komt bij dat beiden tot ver schillende leefwerelden beho ren. Deze handicaps verklaren ten dele het onbehagen van vele liefdesrelaties. Voegt men hier bij de invloed van het westerse type van prestatie-ethos, van de rivaliteit tussen mensen en van de gevolgen der sterke samen trekking van de liefdesgevoe lens tot een kleine groep - een eiland - dan wekt het aantal mislukkingen geen verbazing. Daarnaast zijn er factoren die de liefdesbehoefte groot maken en wellicht overtrokken verwach tingen oproepen: de kleine be vrediging die mensen vinden in dingen die erg belangrijk kun nen zijn zoals arbeid en sociale participatie, en voorts de con tactschraalheid van het gewone sociale veld. Dit alles heeft een onkunde van de intieme relaties tot gevolg en een houding waar bij men verliefd als men is op de liefde, geneigd is om veel als liefde te aanvaarden en te bele ven wat er weinig mee te maken heeft". (Jos van Ussel in zijn zojuist bij Van Loghum Slaterus versche nen boek „Intimiteit" (f 29,50). JtoeM linie! Ontslagen en toch lachen! Het driemanschap heeft grote plannen met de dansopleiding van amateurs m het zuiden; v.l.n.r. Mariet Reijnders, Frank Polak en Toos Mutsaers. „De dans moet eerst een eigen gezicht krijgen, iemand zijn voordat je kunt spreken van in tegratie van dans met andere kunstzinnige expressievormen. Op dit moment wil ik alleen pra ten over samenwerking en ben dan ook de boosdoener in aller lei commissies. Frank Polak, die dit zegt begon dit jaar daarom met het Brabants Danscentrum, dat de dans in deze provincie en mogelijk daarbuiten - dat ei gen gezicht moet geven. Na een half jaar is hij niet ontevreden over de eerste ervaringen met dit centrum; ook vanuit andere provincies komen belangstel lende geluiden. Deze week heeft hij bovendien het Tilburgs Dans Centrum opgericht. Hij is hoofd leraar dans aan de Tilburgse muziekschool, maar ergerde zich voortdurend aan het feit dat de dansafdeling (ruim 1000 leerlingen van de 2700) niet evenredig behandeld wordt. „Een situatie, die je overal aan treft". Met de docenten Toos Mutsaerts en Mariet Reijnders is hij nu zelfstandig in Tilburg be gonnen om de dans uit die stief moederlijke hoek te halen. Ze zijn prompt ontslagen aan de muziekschool Iedereen kan in ons land met een dans/balletschool beginnen. „Het stikt van de beunhazen; pianisten, die voor zichzelf be ginnen; goede balletleerlingen, die onbevoegd werken in club huizen, e.d. Dat kan zeer nare konsekwenties hebben; eigen lijk een zaak voor het ministerie van Volksgezondheid. Wij, als bevoegde krachten, moeten al uitkijken". Tegenover het Tilburgse sta tion heeft Frank Polak een groot pand gehuurd, waarin nu naar stig verbouwd wordt en studio's worden ingericht. Na tien jaar gedanst te hebben bij het Am sterdams Ballet, Scapino, het Nederlands Ballet en het Neder lands Danstheater („Zelfs in het Witte Huis heb ik gedanst") kwam hij zes jaar geleden naar Brabant als docent. Toos Mut saerts is 13 jaar en Mariet Reijn ders 10 jaar docent geweest aan de Tilburgse muziekschool Frank was Hun baas. „Nee, zo'n school heet nooit muziek- èn dansschooleen directeur is al tijd een muziekman; zelfs aan de beroepsopleiding van het con servatorium zit bij het bestu rende driemanschap geen dan ser; de provinciale consulent voor muziek en dans is een mu ziekman etc. etc.". Kortom het dansen wordt ondergesneeuwd. Toch is er veel belangstelling voor dansen. Opleidingen bloei en. Zeer zeker in Brabant; in zeeland is er relatief weinig aan de hand op dit terrein. Maar bui ten de openbare lessen, waar vaders, moeders, broertjes en zusjes komen kijken, verneemt de buitenwacht (te) weinig over deze expressievorm. Schouw burgdirecteuren zien er weinig brood in dans te programmeren. Het Brabants Danscentrum wil daar iets aan doen. Frank Polak: „Ik zie vaak aardige ama teurvoorstellingen, waarvan het jammer is, dat ze maar één keer gedaan worden. Wanneer we al die groepen bundelen, kan het een interessant programma worden, waarbij buitenstaan ders zich niet zitten te vervelen. Dat is b.v. in dit half jaar, met succes, al gedaan in Etten-Leur en Tilburg. Het stimuleert de docenten om choreografieën te schrijven. Ja, de meesten zijn op de eerste plaats docent, die óók choreografie maken. Omge keerd is b.v. het geval met Mar griet Franken in Breda (ik ben een fan van haar), die op de eer ste plaats choreografe is, die óók les geeft. Er zijn in het zuiden grote talenten, vind ik, die in Nederland miskend worden. Daarnaast zijn wij bezig in het Centrum een dansbibliotheek in te richten. Op stapel staat een cursus voor amateurs over de dansgeschiedenis; is uniek. Wij willen een bulletin gaan uitge ven, dat in de provincie op de eerste plaats coördinerend zal werken. Het stimuleren van pro fessionele dansuitvoeringen kan door ons gebeuren etc. In ons centrum komt een studiezaal ,bar en volgend jaar een crèche. "Wij hebben gedanst: in die zes, zeven schouwbur gen, maar bovenal in de talloze sportzalen en in de nieuwe culturele centra. En daar hebben wij "men sen van het theater" een gróte ervaring opgedaan; op de podia van de sport zalen danst men zo dicht bij het publiek, dat de af stand verkleind en het contact vergroot wordt. Men ziet de dansers zwoe gen en zweten om het zo maar een onbehouwen te zeggen. Het gevolg is een enorme waardering ge weest. Zo werd het pu bliek veroverd, zo werd het BALLET VAN VLAANDEREN, onver wacht snel populair", al dus Jeanne Brabants, de door en door Vlaamse di recteur van dat ballet. Wie Vlaams Ballet zegt, zegt Jeanne Brabants, de vrouw die dit ballet in vijf jaar een groeiende inter nationale erkenning heeft bezorgd. Jeanne Brabants, de bezielende directeur van Het Ballet van Vlaanderen Wie op het ogenblik door het Internationaal Cultureel Centrum aan de Meir in Antwerpen loopt, treft daar veel mensen aan bij de tentoonstelling, die ter gelgenheid van dit eerste lustrum wordt gehouden. Mensen, die geïnteresseerd kijken naar de balletattributen, decor- en kostuumontwer pen en vooral de talloze foto's, die vertellen over de artistieke en menselijke geschiedenis van dit 5-jarige ballet. „Een ongemeen rijke belevenis", aldus Jeanne Brabants. Centraal staat het nieuwe vignet van het ballet (Ico-Aeda), dat verwijst naar de centraal Euro pese school, die vooral onder invloed van de Hongaar Laban en Martha Graham het verstarde klassieke ballet doorbrak. „Ik mikte en mik hier nog steeds op twee doelen", zegt zij, „onze dansers èn het publiek confronteren met de verschillende stijlen en uitdrukkingsmiddelen vermijden dat wijzelf, door het leveren van te veel eigen produkties, in herhaling zouden vervallen". Behalve op de beide huischoreografen werd de afgelopen jaren een beroep gedaan op Lénn Wocjcikowki, Hans Brenaa, Hans van Maanen en Rudi van Dantzig. Het repertoire van de voorbije 5 jaar vemieldde een vijftigtal balletten met o.a; Venusberg (Leclair-Wagner), Variomatic (Van Maanen-Berkely), Poema (Brabants-Lobos), Nachteiland (Van Dantzig-Debussy), Liefdesscène (Béjart-Berioz), 5 Evoluties (Leclair-Schönberg), Apollon Musagète (Balanchine-Strawinsky), De Groene Tafel (Joos-Cohen), etc. De reacties en de kritieken waren groeiend enthousiast. Ook in het buitenland. Er werd gedanst in Duitsland, Engeland, Frankrijk, Griekenland, Italië, Portugal, Joegoslavië, Zwitserland en Nederland. Daarbij dient aangetekend te worden, dat het Vlaams Ballet in Zeeland in Hulst en in Brabant nog nergens te zien was. Nederland beschikt zelf over een goed ballet-potentieel, maar dat is helemaal in de Randstad geconcentreerd en in het zuiden praktisch nooit te zien. Waarom dan geen gebruik gemaakt van een Vlaamse, ook uitstekende groep, zo dicht bij huis? Natuurlijk is het een peuleschilletje voor velen om in Antwerpen te gaan kijken, maar het zou ook aanbeveling verdienen het Vlaams Ballet zo langzamerhand eens in het zuiden van ons land te programmeren, of bij het onderwijs gebruik te maken van het veelzijdige initiatieprogramma, dat het ook te bieden heeft. Voor het komende seizoen staan op het programma: After Eden (Butler-Hoiby); Bartok Dans suite (Brabants-Bartok)Bartok Twaalf (Leclair-Bartok); Daphnis en Cloë (Leclair-Ravel); Fa?ade (Sir Frederick Ashton-Walton); Images of Love (Glasstone-Maes; Opus Vivaldi (De Lignière- Vivaldi); terwijl er veertien reprises worden gegeven o.a. van Concerto voor 8 (Czerny-Mozart) Ein-Dor(Efratie-Avni); Offenbach Follies (Leclair-Offenbacht); De Groene Tafel (Joos-Cohen). Wie er meer over wil weten kan terecht bij Ballet van Vlaanderen, Kerkstraat 64, Antwerpen (tel, 031/36.47.64) Uit onderzoekingen van de Boekmanstichting blijkt, dat opera en ballet bij het publiek steeds populairder worden ten koste van het toneel. Daar moe ten we bij zijn". Wie bij dans/ballet veelal nog ontbreken zijn de jongens/man nen. Polak: „Deze kunst met name is nogal emotioneel. En emotionaliteit is altijd nog een voorrecht voor vrouwen. Een man mag niet huilen, behalve Herman van Veen. Maar ook bij de beeldende kunst - creatieve centra - vind je meer vrouwen dan mannen. Jongens gaan naar judo en voetbal. Ja, het Neder landse lichaam is in dit opzicht wel cultureel bepaald. Van na ture is het b.v. niet anders dan bij negers, waarvan men zegt dat ze zo ritmisch zijn. Dat rit mische gevoel, zo hebben onder zoeken in Birmingham uitgewe zen, ontstaat in de kindertijd, wanneer kinderen deinen tegen het moederlichaam, dat hen draagt. Gebeurt dat niet, dan zijn zij ook „van nature" even onritmisch als de pest", aldus Frank Polak. „Kan zijn", zegt hij, als ik ver onderstel, dat een sierlijk dans- gedrag van een jongen gauw wordt geïdentificeerd met ho mofiel gedrag, waar tegenover we in ons reactievermogen toch niet zo tolerant schijnen te staan als we met de mond belijden. Het zal te maken hebben met de hardnekkige taboes rond licha melijkheid bij intermenselijk verkeer, waar b.v. allerlei com municatietrainingen e.d. iets aan proberen te doen. Hoe het ook zij, Polak zegt: „Het is een groot woord, maar ik zal aan die mentaliteit iets gaan doen. En je moet niet vergeten, dat het toch vaak niet aan de mensen ligt, maar aan de structuren waarin we gevangen zitten. Dansen is niet identiek aan ballet. Ik ben jaloers op folklo ristische groepen, waar we van leren. Ik duik ook vaak een dis cotheek in, waar we het nodige opsteken voor het jazz-ballet en roek-dans. Nee, ik ben het niet met je eens, wanneer je zegt dat ballet vaak de indruk wekt te gemaakt, te artificieel te zijn; onecht. Alle kunst is per defini tie onecht, gemaakt. Alleen een boom is echt. Het heeft meer te maken met persoonlijke appre ciatie dan met het gegeven zelf". We praten nog wat over de school. Zijn ervaring met dans- expressie op de scholen is zeer hoopgevend. De moeilijkheid is alleen om daar continuïteit in te brengen. De taken voor het Bra bants Danscentrum liggen voor het oprapen. In andere provin cies wordt er met verwachting naar gekeken. De kwestie van het Tilburgs Danscentrum mag dan een plaatselijke aangele genheid zijn, maar de gedurfde onderneming is representatief voor een landelijke situatie: de onderwaardering van de dans bij de muziekscholen; het ge vecht voor een eigen gezicht en gelijkwaardige erkenning. HENK EGBERS "Sommige zullen er geen raad mee weten. Wie zal de ware re denen van je betekenis begrij pen". Deel van een ostojevski-citaat, dat JERZY KOSINSKI plaatst aan het slot van zijn nieuwe boek COCKPIT, dat in de Nederlandse vertaling van Oscar Timmers, bijna ge lijktijdig met de Amerikaanse uitgave, bij de Bezige Bij ver scheen (f 19,50). Het citaat had als waarschuwing aan het begin mogen staan. Ogenschijnlijk is De Cockpit het verhaal van een soort super-agent van een ge heime dienst, die zijn leven van bruut geweld en uitgekookte moordende spelletjes, vertelt. Maar Kosinski is geen Spilane- achtige pornoschrijver, die in druk zou je kunnen krijgen, wanneer je niet door de uiter lijke sado-masochistische en scabreuze taferelen heen leest, maar een getergd mens. Na De geverfde Vogel (1965), die hem wereldberoemd maakte, Stap pen, Aanwezig en Duivelsboom, heb je voldoende gegevens over rijn knap schrijverschap in handen om zijn verhulde bedoe lingen met een boek als Cockpit Ie vermoeden. Het is geen opwekkend boek. Zelf had ik er nogal moeite mee om er doorheen te komen, maar ik kan me voorstellen dat ande ren ervan smikkelen. Dat zegt dan evenveel over jezelf als het boek, want Kosinski werpt de lezer wel op zichzelf terug. Je krijgt geen logisch geconstru eerd verhaal aangeboden, maar een collage van "sterke verha len". Het is alsof je zit te luiste ren naar iemand, die van de hak op de tak springt, absurde ver halen zit te vertellen. Waar ligt de grens tussen fictie en reali teit? Vermoeiend. Bij het lezen van de "avontu ren" van agent. Tarden moet ik denken aan de mentaliteit en sfeer van de film Clockwork Orange. De zaken, die Kosinski beschrijft, kom je dagelijks bijna allemaal tegen in allerlei tv-series, waarin spionnenspel- leties, moord, verkrachting e.d. tot het dagelijkse volkvoedsel behoren. Alleen trekt Kosinski ze vaak nog verder door naar het absurde, zoals Jan Cremer het indertijd deed met de sex. Hij probeert zijn (onze) kwade dro men van zich af te schrijven door ze te vervreemden. Dingen, die we meegemaakt hebben in ons leven of nog meemaken in en rondom ons, kunnen in onze ge dachten hallucinerende vormen aannemen. Zoals bekend heeft de uit Po len gevluchte Kosinski het een en ander te verstouwen gehad in de communistische wereld. Maar hij is duidelijk nu ook niet erg gelukkig met het westerse cultuurpatroon vol geweld. Kor tom hij is nogal pessimistisch over de huidige mens. Ongetwij feld bevat het boek veel authen tieke gegevens vanuit zijn eigen ervaringswereld, maar de vraag welke dat nu precies zijn is niet zo belangrijk. Kosinski is (ook) in dit boek op zoek naar de authenticiteit, naar de individualiteit van zich zelf, van de mens, die platge walst wordt door het collectieve geweld. Bestaat dat collectieve geweld, globaal gesproken, bij het communistische systeem uit de Staat (met hoofdletter), in het westerse werelddeel is de Con sumptie (met hoofdletter) van geweld, sex, persoonlijke macht, sport e.d. even funest, In de figuur van Tarden en zijn sterke verhalen komen be ide systemen samen. Het boek begint veelbelovend met een boeiend en intrigerend geschre ven verhaal over de onvoorstel baar slinkse manier waarop Tarden zich weet los te maken uit Staat, Partij en Dienst. Daarna krijg je een ratjetoe aan gebeurtenissen opgediend, waarin Tarden, om zichzelf te De eerste helft van dit jaar, evenals 1974 was voor het Pro ductiefonds voor Nederlandse Films, dat in feite de stuwende kracht is achter de ontwikkeling van de speelfilmproduktie, een periode van grote activiteit. Niet minder dan 22 avondvullende films met een totaal van circa 20 miljoen aan produktiekosten kwamen sedert Degin vorig jaar met belangrijke financiële steun van dit fonds geheel of nagenoeg geheel gereed. Het vorige jaar kwamen negen van deze films in de bioscopen in roulatie; dit jaar zullen het er dertien worden. In september komt „Blok- post" van Eric van Zuylen en „Het jaar van de kreeft" van Herbert Curiël, „Dokter Pulder zaait papavers" van Bert Haan stra komt begin oktober; ver volgens omstreeks oktober „Heb medelij Jet" van Frans Weisz en „Elkerlyc" van Jos Stelling in december „Sherlock Jones" van Nicolai van der Heyde gaat met Kerstmis. Ook kunnen in de komende maanden de eerste vertoningen worden verwacht van de Belgi sch/Nederlandse co-produkties „Dood van een non" van Paul Collet en „Pallieter" van R. Ver- havert. Begin februari van het volgend jaar wordt de première verwacht van „Max Havelaar" van Fons Rademakers en even eens omstreeks die tijd de eerste vertoning van de Surinamefilm „Wan Pipel" van Pim de la Par- ra. In de eerste helft van dit jaar besloeg de belangstelling voor Nederlandse films ongeveer 20% van het totale bioscoopbe zoek in die periode, d.i. om streeks drie miljoen bezoekers. Er staan enige nieuwe Neder landse jeugdfilms op het pro gram. Voor 1976 zijn thans een tiental produkties in voorberei ding, waaromtrent door het fonds nog beslissingen moeten worden genomen. Het zal van de voor het komende jaar beschik bare middelen afhangen of en in hoeverre zij door het fonds gefi nancierd kunnen worden. Het fonds hoopt ook dan weer kan sen te scheppen voor enige jonge filmers. Zoals bekend werkt het handhaven mensen uit de weg ruimt, vrouwen verkracht, zich in het leven van andere mensen indringt om hen op een uiterst geraffineerde manier ongeluk kig te maken en zelfs een enkele keer om te helpen. Hij maakt slachtoffers aan de lopende band om zelf geen slachtoffer te worden. Het lukt hem via radarstralen een "vriendin", die hij eerst aan een stelletje ploerten uitlevert en vervolgens aan dodende raT darstralen, in zijn macht te hou den, maar is even later overgele verd aan de stomme techniek van een defecte lift. In dit slot van het boek klinkt iets door van: "de mens in dit cultuurpa troon blijft een uitgeleverde". Ook uitgeleverd aan eigen "ver borgen" driften, wrede verlan gens. Wie wil er nooit eens Plecht zijn? Wie zijn we eigenlijk in het diepst van ons bestaan? Vragen waarop we geen antwoord wil len of durven geven. Wij zetten een masker op. Kosinski praat erover; schrijft het van zich af in het kwadraat (eigenlijk even zeer een masker). Geen opwekkend boek; soms om te lachen, meestal om te hui len, wreed en bitter. Een ex treem boek over mensen, die le ven in een extreme tijd en daar deel van uitmaken. Ook u en ik. Wat doe je ermee? Productiefonds o.a. met subsi dies van C.R.M., de Nederlandse Bioscoopbond en opbrengsten uit met succesvolle films ver kregen licenties. De overheids bijdrage maakte in de afgelopen periode 30% uit van het totaal aan produktiekosten. De Bio scoopbond stelt behalve de sub sidie aan het fonds jaarlijks een half miljoen renteloos beschik baar ter financiering van uit het bioscoopbedrijf verkregen ga ranties. Er is toenemende belangstel ling in het buitenland voor ons nationale filmprodukt. Hoewel nog geen exacte cijfers bekend zijn, kunnen de exportop brengsten aan de hand van bij het Productiefonds binnenge komen gegevens van de laatste jaren geschat worden op ruim drie miljoen. Duitsland en Be lgië waren de voornaamste af nemers, maar ook in de Ver enigde Staten, in Engeland, Frankrijk, Italië, de Balkanlan- den en het Verre Oosten zijn ver schillende van onze films in rou latie gebracht. Sedert de oprichting van het Productiefonds in 1956 werden 105 films door het fonds gefi nancierd, waaronder 29 jeugd films. Hierdoor kon meer dan voorheen continuïteit in de pro- duktie worden bereikt, alsmede een grote verscheidenheid van onderwerpen. Dank zij de eisen, welke het Productiefonds stelt, wordt steeds meer zorg en tijd aan de voorbereiding van de produkties besteed, doen pro ducenten meer routine op en lijkt het profiel van de nieuwste Nederlandse films meer diepte te krijgen. De huidige ontwikke ling is, behalve dat zij het film bezoek stimuleert, ook in indus trieel opzicht niet zonder bete kenis; zij biedt behalve aan creatieve filmkrachten meer werkgelegenheid dan ooit tevo ren aan filmtechnisch geschoold personeel in studio's en labora toria. M if éJt Oosterse filosofieën zijn bij een bepaald deel van ons volk op het ogenblik erg in trek. Deze filosofieën bezitten een aantal praktij ken, die ook hier min of meer geslaagd toepassing vinden. Er ont staat een groeiende behoefte aan meditatie-technieken. Tarot kaarten met symbolische tekens en hun systematiek worden ge bruikt om meer zicht te krijgen op de eigen persoonlijkheid; je vindt ze in steeds meer winkels. De uitgeverij Ankh-Hermes heeft nu de zogenaamde I TJING-kaarten uitgegeven. Eigenlijk is het een krui sing van een kunstboek en de vertaling van I Tjing door Richard Wilhelm. Een beetje een snobistische uitgave, die dan ook f 35,- kost. De Engelse artiest Clifford Smith, die o.a. ook in Nederland reeds exposeerde, heeft n.l. de zogenaamde hexagrammen van de I Tjing (symbolische tekens, die eigenschappen aanduiden) in schil derijen omgezet. Deze zijn op 64 kleine kaarten (het gaat om 64 hexagrammen) gereproduceerd en telkens aan de achterzijde voor zien van de I Tjing-tekst, zoals Wilhelm, die vertaalde. Met de 64 hexagrammen kunnen verwisselbare situaties opgeroepen worden, die daarna te analyseren zijn. Dat kan volgens de in het boek besproken traditionele methoden van het Duizendblad-orakel, de muntmethode of met het voor deze uitgave ontworpen kaarten- orakel. Verleden, heden en toekomst worden samengevat in het proces van verandering, waarbij het bestaan zich in elke gebeurte nis weerspiegelt en het gebeuren stees voller ervaren kan worden. Volgens de begeleidende tekst is het I Tjing-concept parallel aan het DNA-molecuuI. Na 3000 jaar (deze versie stamt van Koning We uit het Chinese vorstenhuis Shang, tot 1150 vóór Chr) ontmoeten Oost en West elkaar dus weer, via de ontdekking van het DNA, dat in I Tjing al lang bekend was. Oosterse symbolen, waarin onze computerdeskundigen zich kunnen terugvinden! Ook onze des kundigen blijven zitten met de vraag naar de aard en oorsprong van het leven. Een nieuwe synthese zal noodzakelijk zijn; een volgende toonsoort - om met de schilderijen van Smith te spreken - om de problemen anders te rangschikken. Deze oosterse wijsheid is het bestuderen waard. Maar het is niet gemakkelijk. De inleiding is kort, exact, maar voor onervarenen moeilijk te verstaan. De kleur rijke kaartenuitgave is wat verwarrend in de weergave van de trigrammen, die uit zes lijnen bestaan en op de kaarten uit zeven lijnen gehaald moeten worden. Een vrij kostbare uitgave voor hen, die al iets met deze orakelsystemen vertrouwd zijn er op een wes terse (welvaartsachtige) manier gebruik van willen maken. De tek sten op de kaarten zelf blijven voorlopig zeker verdere studie waard.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1975 | | pagina 19