RTVH
Hermafrodieten
Frankrijk
a l'Européen
vissen op
z'n Spaans
Niemand vertellen
w O
IN DE rijke schakering die natuur
heeft, is het voor de mens al vaak
moeilijk om uit te maken wat manne
lijk of vrouwelijk is. Aan de hand
van een aantal "zintuigelijk vastge
legde" kenmerken heeft hij in de
loop der tijden het onderscheid tus
sen het ene en het andere dier weten
temaken.O.a. ook door ze van namen
te voorzien. Hoe onderscheiden ech
ter de dieren wat mannelijk of vrou
welijk is? In het algemeen ook met
behulp, van wat wij gemakshalve
dan maar zintuigen noemen. Met
deze zintuigen kunnen zij hun part
ner ruiken, op kleur onderscheiden
of via geluid herkennen. Toch is het
ook mogelij k dat niet alleen de mens,
maar ook het dier nauwelijks of niet
in staat is deze selectie toe te passen.
Grauwe ganzen hebben het daar b.v.
al zeer moeilijk mee. Uit onderzoe
kingen is het nl. gebleken dat de
mannetjesgans meerdere malen zijn
aanzoek doet bij een ander man
netje. De grauwe gans vertoont noch
in gedrag, noch qua uiterlijk duide
lijke verschillen! Ook bij de ons be
ter bekende goudvinken zien we
vaker dit merkwaardig verschijnsel
optreden. Vooral bij de opgroeiende
exemplaren komt het nogal eens
voor dat de mannetjes zich typisch
vrouwelijk gedragen. De jonge vo
gels beginnen zelfs een nest te bou
wen en nodigen de oudere mannetjes
uit tot paring. Vrouwtjes die zich
mannelijk gedragen zien we ook, met
name bij cichlideneen vissoort. Het
meest verwonderlijk zijn de zgn.
hermafrodieten- soorten, die zowel
man als vrouw kunnen zijn. De lint
worm is zo'n voorbeeld. Het diertje
dat voornamelijk in de ingewanden
leeft, bestaat uit segmenten. De oud
ste segmenten zijn mannelijk. Voor
heen waren zij echter vrouwelijk en
in staat om eicellen te ontwikkelen.
De nieuwe segmenten die vlak ach
ter de kop liggen, zijn mannelijk en
produceren zaadcellen. Naarmate
zij ouder zijn, worden zij vrouwelijk
en na verloop van tijd afgestoten. Zij
komen dan met de bevruchte eitjes
buiten het lichaam van hun "gas
theer". Daaruit ontwikkelen zich
blaaswormen. Komt deze blaas-
worm echter weer in contact met de
oorspronkelijke gastheer, dan ont
wikkeld deze zich weer tot een lint
worm.
GER DE WIT
HORIZONTAAL 1. leven
sonderhoud, 4. oproer
ling, 7. eeltachtige uit
was, 10. deel van een
gebit, 12. zoetwatervis,
14. eiland der kleine An
tillen, 16. boze geest,
17. familiair, 19 deel
van het aangezicht, 20.
regeringsreglement
(atk.), 22. lirma (alk.),
23. zwaardwalvis, 24.
kopersnede. 26. baccha
naal, 27. eenheid van
energie, 28. Oude Tes
tament, 29. knaagdier,
31. hemellichaam, 33.
voorzetsel, 36. bergeng-
te, 39. lijntrekker, 40.
bevallig, 41. helde-
meertje, 43. rechter
commissaris (atk.), 45.
muziekteken, 47. behoef
tig, 49. persoonlijk voor
naamwoord, 50. tel
woord, 52. rivier in de
Sowjet-Unle. 53. zijrivier
van de Wolga, 55. smart,
56. bijwoord, 57. milli
meter, 59. lofdicht, 61.
aalschaar, 65. mineraal,
64. hellend oplopende
weg, 66. hoogstaand, 68.
zijrivier van de Donau,
69. aanspreektitel van
koning of keizer, 70.
lijst, 71. feudum.
VERTIKAAL.' 1. wang, 2.
bravourestukje, 3. uitste
kend strookje, 4. rever-
endus dominus (atk 5.
plaats in Italië 6. lector
benevole (atk). 7. stuk
grasland 8. stijfheid 9.
reservoir 11. dwaas 13.
dochter van Laban 15.
oevergewas 18. derhalve
21. bedorven 22. rode
muts 25. symbool voor
strontium 27. voegwoord
28. voorzetsel 30. opge
wektheid 32. schande 34.
voorstel 35. Edelgroot-
achtbaar (atk.) 36. pour
faire visite (afk.) 37. Ja
panse munt 38. aanwij
zend voornaamwoord 42.
ontzag 44. veembewijs
45. mezzo forte (Afk.) 46.
vod 47. bergweide 48.
middelbaar onderwijs
(afk.) 49. woestijnrivier
51krijgsmacht 54.
sleepnet 55. ouderloos
kind 56. achting 58. spo-
replant 60. zich voeden
62. plaats in Gelderland
65. pen 67. laatste kwar
tier (afk.) 68. ingenieur
(afk.)
Oplossing van
vorige week:
Tot onze spijt correspondeerde de vorige week de puzze-
lopgave niet met het bijbehorende diagram. Hiervoor
onze excuses. Desalniettemin geven wij hierbij toch de
oplossing van de vorige puzzelopgave.
- 1
ABK 0 Ejfl
DËBLBBP
CAMELANilLLUSIE
G L A C>*ST ANKiN 0 T A
EBN I SlÉERCinci MBA
R0 K ER UMMHC R E SOL
TOINE Brouwers uit Roosendaal
heeft het in het afgelopen Kampi
oenschap van Nederland bepaald
niet meegezeten. Wist hij in 1973
en 1974 berde keren de derde
plaats te bezetten, dit jaar werd
het een gedeelde vierde, terwijl hij
ook nog de drie barrage-partijen,
met als inzet deelneming aan het
jeugdwereldtoernooi, niet tot een
goed einde wist te brengen. Toch
heeft ook Brouwers in het eerste
Infotec-toernoo bewezen dat hij
nog steeds een gevreesde tegen
stander is die de strijd met schuwt,
en ingaat op, of zelf het initiatief
neemt tot het inslaan van nieuwe
wegen zonder de theoretische op
vattingen helemaal over boord te
gooien.
Waarom hij in het kampioenschap
van Nederland 1975 niet in de
prijzen viel, zullen wij in een drie
tal fragmenten aantonen.
Na 39 zetten ontstond in de partij
Brouwers-Boulonois de volgende
stand.
(21 - 26) (20 - 15 (23 - 28) 1 x 5 (28
30) 15 - 10! Zwart geeft het op.
Tegen de verrassend sterk spelende
Rob Schippers kwam na 19 zetten
het volgende diagram op het bord.
Hier dacht Brouwers voordeel te
behalen door; 37 - 31 (20 x 46) 38 -
32 (46 x 28) 33 x 13 (24 x 33) 13 x
24 (20 x 29) 39 x 19 (4 - 9) 34 x 23
(9 - 13) 40 - 34 (13 x 24) 34 - 30 (3
9) 30 x 19 (9 - 13) 44 - 39 (13 x 24).
Het klopte allemaal precies bij
zwart, na nog enkele zetten werd
remise gegeven.
In de partij Brouwers - Van Harten
was de stand na 30 zetten als
volgt.
Brouwers met wit aan zet speelde
hier: 42 - 38 (24 - 29 of?) 40 - 34!
(29 x 40) (38 - 33) (49 x 21) 26 x 6
(28 - 32) 33 - 28 (32 x 23) 39 - 33
(13 - 18?) Betere kans op remise
geeft 16 - 21.) 6 - 1 (14 -19) 45 -
40 (9 - 13) 40 - 34 (16 - 21) 25 - 20
Ook nu probeerde Brouwers via
een combinatie voordeel te behalen
door; 37 - 31 (23 x 32) 33 - 28 (32
x 23) 34 -30 (25 x 34) 40 x 7 (8 -
12) 7 x 18 (13 x 22) 27 x 18 (16 x
27) 31 X 22 (17 x 28) 18 - 12 (11-
16) en na 51 zetten moest Toine
Brouwers weer met remise genoe
gen nemen.
JAN EDINK
WIST u dat u zonder enig probleem
zelf emaille kunt aanbrengen op een
beschadigd fornuis, een koelkast ol
een wasautomaat?
Er zal vrijwel geen keuken te vinden
zijn waar dergelijke gebruiksvoor
werpen, die vaak jaren meegaan, er
in onberispelijke staat bijstaan. Een
krasje hier, een deukje daar en het
leed Is geschied. Tenminste dat
dacht u.
Sinds enige tijd kunt u met vloeibaar
koud emaille de beschadiging volle
dig onzichtbaar maken. Extra voor
deel is nog dat er maar liefst 19 kleu
ren in de handel zijn, dus wanneer u
uitgekeken bent op uw huidige ap
paraten, kunt u ze met een ander
jasje aan weer als nieuw maken.
Ga als volgt te werk: maak de bij te
werken plek eerst goed schoon met
schuurpapier en thinner Dan goed
laten drogen en vervolgens met een
klein kwastje een uiterst dunne laag
"emaille" aanbrengen. Na enkele
minuten volgt een tweede laag en
eventueel nog een derde of meer.
Daarna goed laten drogen, wat wel
enkele dagen kan duren.
U kunt, wanneer het om kleine stuk
ken gaat, het beste een tubetje ko
pen, maar als u aan een nieuw jasje
denkt zijn er ook bussen "emaille"
verkrijgbaar. Met een kilo doet u z'n
5 tot 6 m2. Ook pannen kunt u be
werken, zij het dat de "emaille" be
perkt tegen hitte kan. Dat betekent
dat u wel de binnenkant van een pan
kunt behandelen, maar niet de bui
tenkant omdat die natuurlijk een
stuk heter wordt. Ook frituurpannen
en bakplaten e.d. kunt u beter verge
ten.
Overigens: u kunt uw "emaille" ook
aanbrengen op aardewerk en porse
lein, terwijl het ook houdt op bv.
glas, karton of hout.
HANS VELDHUIS
ER ZIJN tijden geweest, dat Neder
land voorop meende te lopen in de
propaganda van de Europese ge
dachte. Dat is dan wel voorbij. Pos
taal gezien tenminste. Vorig jaar de
den we niet mee en nu laten we het
bij schilderskunst als onderwerp ook
liggen. Neem dan die vermaledijde
Fransen. Nooit wilden ze wat van
Europa weten, of het moest opleve
ren en nu zijn ze nog Europeser dan
die kouwe Ollanders.
Want wat geen land presteerde, doen
de Fransen: ze nemen twee Europa
zegels, beeldden er schilderijen op af
en laten hun eigen schilders liggen.
Ze doen lekker modern in plaats van
heel Frans en heel historisch en dan
kiezen ze ook nog een Nederlander
uit om de hoogste waarde-zegel te
vullen. Weliswaar leefden Picasso en
Kees van Dongen de beste jaren van
hun gevulde leven in Frankrijk,
maar buitenlanders blijven het. Of
Parijs moet voor hen diezelfde rede
nering opzetten als onder Hitier voor
Mozart en Beethoven: nl dat het ei
genlijk Franse musici waren, omdat
zelfs Franssen het hun niet verbeterd
zouden hebben.
Zo gezien zijn Picasso en Kees van
I2E22E EUR O PA 2SS
IMÉMÉtÉMÉlAIM
Dongen Fransen pur sang. Van pi-
casso werd voor de 80 centimes een
schilderstuk gekozen, dat zijn
zoontje Paul als Harlekijn gekleed
voorstelt. Van Kees van Dongen (zo
haalt Nederland toch punten bin
nen!) is het doek gekozen, dat „Op
het plein of vrouwen bij de balustra
de" heet. Het ontwerp is van Pierre
Forget en hij zorgde ervoor, dat het
vignet van de samenwerkende Euro
pese posterijen in het vlak van de
schilderstukken niet opviel. Dat is
een grote verdienste, want als men
de jaargangen aan Europa-zegels
doorneemt in het eigen album dan is
dat vaak een storend element ge
weest.
De oplage is fors: 20 miljoen voor
Picasso en 10 miljoen voor Kees van
Dongen. Ergens moet dat Europese
denken toch geld opleveren.
HARRY KOLKS
OPLOSSING: OP - 99 V2
Wie zijn dit? Een dirigent, een dui
venmelker en een piloot, zult u zeg
gen. Maar schijn bedriegt, want de he
ren hebben in feite geen snars ver
stand van de bezigheden die ze op
deze foto's uitvoeren. Hun beroep is:
politicus. Wie is wie? kies uit deze zes
namen de drie goede:
1. Minister Lubbers; 2. Ex-premier
Edward Heath; 3. Fractieleider AAN-
TJES: 4. Minister de Gaay Fortman; 5.
Kamervoorzitter Vondeling; 6.
Staatssecretaris van Rooyen.
DE ÉCHTE, fanatieke heiig, aar kan
tijdens de vakantie zijn hengel beslist
niet missen. Hij weet altijd nog wel
een plaatsje te vinden in de meestal tot
de nok gevulde auto. En waarom ook
niet? Ook in andere, warmere streken
is het goed vissen. Zoals Spanje bij
voorbeeld. Daar lopen de meestal
kleine riviertjes nog dwars door onge-
repte natuur en het voornaamste na
tuurlijk: er huist behoorlijk veel vis.
Karper, zeelt, aal en in mindere mate
brasem. De Rio Ter bijvoorbeeld aan
de Costa Bra va was voor ons een
openbaring. Meer sensatie echter
biedt de Middellandse Zee. Een tip:
overtuig u van te voren met welk aas
men vist en waar de beste stekjes zijn.
Een 4,5 meter lange soepele strand-
hengel mag niet aan uw uitrusting
ontbreken. Wij schoten enkele
Spaanse cracks aan die ons - naar la
ter bleek - enkele nuttige tips ver
strekten voor het vissen vanaf strand
of pier. Het tweetal Juan en Isidro
vergezelden ons zelfs meermalen om
ons met raad en daad terzijde te staan.
Nieuwtje voor ons: aan de onderlijn
(1.20m) werd vlak boven de enkele
haak een dreg (driehaak) geknoopt om
de vis nog minder kans te geven te
ontsnappen. Het aas was een flink uit
de kluiten gewassen sardien. De on
derlijn werd aan een lange dunne
naald bevestigd die in de lengte door
de aasvis werd gestoken tot de dreg
geheel in de sardien verdween. De en-
Tcele haak was nog net zichtbaar. Het
nn1;
yj
lukte ons om met dit systeem twee
flinke exemplaren aan de kant te krij
gen. De Spanjaarden noemden deze
soort "Llisa", een lekkernij in hun
land. Echter, lang niet elke vis is zo
welkom als de Llisa. Maar al te vaak
komt het voor dat een onwetende hen
gelaar - toerist een giftige soort bin-
nenhaald en deze achteloos van de
haak haalt. Een pijnlijke steek en het
leed is niet te overzien. Het geraakte
lichaamsdeel gaat na enkele ogen
blikken zwellen en het slachtoffer
wordt overvallen door duizelingen en
misselijkheid. Razendsnel transport
naar een ziekenhuis is het enige red
middel. Het exemplaar dat wij vingen
rose - rood met meer kop dan lijf -
draagt de fraaie naam "Arana". Het
blijft dus - zeker in Spanje - oppassen
•geblazen voor de sportvisser.
JEAN BRANDTS
HET 15e IBM-toernooi, waarvan
vandaag de laatste ronde wordt ge
speeld, heeft heel wat interessante
partijen opgeleverd. Hieronder een
uit de tweede ronde. De winnaar
had in de eerste ronde nogal kin
derlijk verloren door in een be
kende openingsval te lopen. De
verliezer had juist heel fraai de
sterke Oostduitse grootmeester
Uhlman verslagen. Misschien heeft
Makarichew zijn tegenstander door
een en ander onderschat.
Wit: Makarichew (SU)
Zwart: Raicevic (J.S1.)
Franse verdediging
1. e2-e4, e7-e6 2. d2-d4, d7-d5 3.
Pbl-c3, Pg8-f6 (De grote mode is
al tientallen jaren Lb4. Na de
tekstzet is Lg5 als antwoord het
meeste gebruikelijk). 4. e4-e5,
Pf6-d7 5. f2-f4 (Een geheel ander
idee is Pce2 om op c5 de pionnen-
keten met c3 te kunnen handha
ven). c7-c5 6. Pgl-f3, Pb8-c6 7.
Lcl-e3, Lf8-e7 8. Lfl-e2, 0-0 9.
d4xc5 (Wit streeft naar de lange
rochade hetgeen niet helemaal lo
gisch is aangezien zwart aan die
kant van het bord tot een aanval
kan komen. Te verkiezen was
daarom 0-0). Le7xc5 10. Le3xc5,
Pd7xc5 11. Ddl-d2, a7-a6 12.
0-0-0, b7-b5 13. Pf3-d4, Lc8-b7 14.
Pd4xc6, Lb7xc6 15. Dd2-e3 (Mer
kwaardig genoeg al een ernstige
fout. Wit heeft zoveel geruild om
dat hij op het eindspel gespitst is
met zijn „goede" loper als belang
rijkste troef. Hij had in elk geval
direct Dd4 moeten doen). I)d8-b6!
(Dreigt damewinst door Pb3+ en
omdat Kbl niet gaat wegens b4
moet wit een tempo verliezen). 16.
De3-d4, b5-b4 17. Pc3-bl, Tf8-c8
18. Pbl-d2, Lc6-a4! (Dreigt Lxc2,
Kxc2, Pb3+ met damewinst maar
ook b3 is een sterke dreiging). 19.
b2-b3
19Db6-c6! (Nu is bxa4 ver
boden wegens Pb3+ en mat, een
mogelijkheid die trouwens toch al
dreigt.) 20. Kcl-bl, La4-b5 21.
Le2-f3 (Na Lxb5, axb5! worden de
opengekomen a- en c-lijnen voor
wit fataal. Zwart heeft voor zijn
aanval dus feitelijk weer een
tempo gewonnen.), a6-a5 22. Tdl-
cl (Inleiding tot een wanhopige
poging om de storm te keren.) a5-
a4 23. c2-c4, b4xc3, e.p. 24. Tclxc3,
a4xb3 25. Thlcl, (Of Pxb3, Pxb3!,
Txc6, Pxd4 met stukwinst. Na
axb3 wint Da6, Txc5, Txc5, Dxc5,
Dal+, Kc2, Ta2 mat.) Dc6-a6 26.
a2-a4, Lb5-d3 27. Tc3xd3,
Pc5xd3
Wit geeft het op want na Txc8+,
Txc8, Pxb3, Tb8 verliest hij nog
meer materiaal.
CONSTANT ORBAAN
NIEMAND kreeg het schaamrood op
de kaken omdat hij het manchebod
gemist had. Het was „erg moeilijk te
zien" dat het zou gelukken - zelfs in
het zonnige Juan-les-Pins. Zelfs
„achteraf" is het nauwelijks vast te
stellen wie de beslissende fout - als
die er al was bij het bieden maakte:
H
V 5
10
10
10 9
y A H V 10 9
B 4 3
4* A B 5
A
B
A
4" H
Oost gever, NZ kwetsbaar. Oost pas
te, zuid één klaver - west één harten -
noord één schoppen - oost twee har
ten - zuid twee schoppen - west drie
harten - einde.
Vier harten bleek een onverliesbaar
manchecontract: het enige dat moest
lukken, was de snit tegen klaverheer
en gezien het bieden was daar voor
80 procent kans op.
OW hebben 22 punten samen, dus
daarom is het manchebod al - in
theorie - twijfelachtig. Zowel west
als oost kijkt tegen vele verliesslagen
aan, de kwetsbare tegenpartij
opende en bood tot twee schoppen
dus het manchebod van OW lijkt
hoogst onzeker.
Nadat zuid twee schoppen bood, vol
stond west met drie harten. Ik meen,
dat drie klaver (c.q. ruiten) beter is:
dat zegt: partner, ik ben dicht bij een
manchebod - kan je mijn poging met
dat manchebod honoreren? De
meeste oostspelers zullen dat niet
doen - en dan blijft het wéér bij drie
harten - vier gemaakt.
Tegen v.d. Velde-Filarski boden de
tegenstanders: oost pas - zuid één
klaver - west doublet, een goede ac
tie - noord (Filarski) één schoppen -
oost twee harten. Op het moment dat
oost thans vrijwillig twee harten
heeft kunnen zeggen, moet west -
V 7 6
8 7 6
8 4
y
5 3
6 4 3
V 3
3
4 2
7 6 2
nadat zuid twee schoppen bood -
méér bieden dan drie harten. Part
ners hartenkleur moet ondervoed
zijn, dus heeft hij „er wat naast". Zij
die „op intuïtie" vier harten zeggen,
oordelen goed: slechts twee schop
pens en ruitenaas gaan verloren.
Er zijn nog allerlei omweggetjes die
tot vier harten leiden, b.v. in die ge
vallen waarbij NZ bieden: zuid één
schoppen - west doublet - noord drie
schoppen. Vrijwel alle goede spelers
die de oostkaarten hanteren zullen
thans „vier Harten" wagen en dat
winnen! Zij zijn „erheen gedragen"
door de tegenpartij, maar dat hoeven
zij na het succes aan niemand te ver
tellen- H W. FILARSKI
t
