END-
IPS
EUROPA OP ZOEK NAAR
VEILIGHEID EN VREDE (3)
Feest met 'n zure
bijsmaak,
praten tenminste
maar we Positief
Russen trekken
aan alarmbel
over ontwatering
vaan
kker
iewerker/stei!
„Moboetoe
groter
misdadiger
da» Amin"
rabant
mziek in zit
«iLOHORsrJnSS.wji
)R BRITANNIA",
jrdag uit Amsterdam, j
boekingskantoren
tl 020 - 23 67 92
IJPLASSERS
:ITTERS
Mario
cers
C. G. Jung
DOOK
CORN.
VERHOEVEN
DR. S.BOSGRA, VOORZITTER ANGOLA-COMITé
zich wenden lot N.V, aJS
1461
I gratis brochure
ukking lit een belofte Da» jult
meer u de gratis brochure leest
levol ttps voor uw vakantie, uw
:np Vraag deze brochure bij. j
VW Noord-Brabant,
Breda; tel.: 016G0 3 21501
lip «an de shiter:
u prijs op privacy?
eatleoord mwwimi a,
eopend Bungalowpark verwarmflt
volledig «gericht, w en k water
en vrl( In voor- en naseizoen Up,. I
uut per weekend mogeh|k Caravan,
modern geoutilleerd zowel jaar- eit
zwembad (verwarmd) midget-1
prachtige boanjke omgeving."
_DVAARTBEDRIJF
(ERMEEUW Ortmmelen
Weitjes 3. tet 01626-2609 *n 21»
ïfl boottocht door de uniek* Bra-1
n »ungie van het, ghendan. brede ea
ifohabeie (verwarmde) rondvaan-
tocht van 2 uur. Buitel aan boord f
r* Afvaarten: zo 29 MM t/m j, I
1500 zo 13 Jutl Um zo 10 aug
15 00. «a. 11 aug i/m zo. 31 aug
Ni. I «.73; kind. Om 12 |r. 11».; w, I
ctta Atvaarttud gazatsch. overleg
ADHOEVEN
Breda en Roosendaal)
rocmnitecewirum. Zwembasurm
eider verwarmd water. Oroia speel
ruim 50 attracties Roeiboten,
in. eiectnsche motorbootiet.
iters, autoscooters, midgetgolf, lerv
rturgenhat, recreatiehal, restaurant 1
een «dttlap(e mei Uw gazlnt InL:
van of lei 61686 23 66. Prospectut 1
is toegezonden. Entree I 1.90 p*
n 25 per* f 1 - p.p.
N0OSCH v
»aard»o de ■aaltlab, eopi* ven
«ter la Rome. mot voorgavel naar
d Jan van Lataranan te Rome I
het Medorianda Zouavonmusrum, I
52-34 46. Markt 31.
eika di do. en ie en 3e zo. ven I
7 v daarbuiten op afspraaii. let
hot Matuur* tstorlecfi Mueeum. tel.
34. opomngstijdon alt Zouevenmu- I
Jaar. la)01692 - 2062. Er
K «f 01632 - 37 72. b.g.g. 3175.
hnoen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen peilingen 'peilingen „peilingen peilingen „peilingen peilingen peilingen „peilingen pPEILJNGEN
PE".NG°N N PEM,N >«T PE=N dBWW" PE^L 'fW
kreng
in uw omul
onze lezers
helpen u, dV I
va*-- inV
br«uu*4.
voor dire kt en later
na 18.00 uur
141785.
nomen werken vragen
rSELAARS
PERLIEDEN
TONHMMERUEDEN
ERVLECHTERS
010 - 858596 of 858155 »l
|19236 of 01880 - 17899.
- BOUW. PVBA
noderne en onbekrompen
^nlijke tijd een
zal bestaan uit:
orden van de telefoon,
lidige werkzEiamhedeiii
)ve werkzaamheden;
van typewerk.
iemand:
Lindige opleiding;
kan typen;
j)ud.
aak even 01600 - 31530-
kul
De grote zaal in Helsinki,
waar de Veiligheidsconfe
rentie volgende week zal
worden besloten.
Dit hele jaar staat in het teken
van de meest uiteenlopende za
ken, waaraan maar een jaar ge
wijd kan worden: de vrouw, het
monument, Albert Schweitzer.
Tegelijk hebben literatoren en
boekhandelaren er nog een
Thomas Mann-jaar van ge
maakt. Mijn bijdrage aan dat
jaar kan alleen maar bestaan in
de nederige bekentenis dat ik
Mann amper kan lezen. Ik her
inner mij ooit een poging gedaan
te hebben, maar het duurde mij
te lang voordat de jas die iemand
bezig was uit te trekken en aan
de kapstok te hangen, helemaal
beschreven was. Ik houd niet zo
van verhalen en het minst van
langzame, deftige verhalen met
veel beschrijvingen van kleren
en meubels.
Daarentegen houd ik wel van
langzame en indringende be
schouwingen, die niet snel naar
een conclusie ijlen of zelfs hele
maal geen conclusie mogelijk
maken, diepe meren met in de
vroege morgen slierten mist
daarboven. Daarom is dit jaar
voor mij eerder het jaar van Carl
Gustav Jung, geboren op 26 juli
1875, dan van Thomas Mann.
Jung heeft enige tijd met Freud
samengewerkt, maar hun in
zichten en karakters bleken te
veel uiteen te lopen. Daart
kwam dat Sigmund Freud v.
zijn medewerkers en aankan
gers nogal wat gehoorzaamheid
eiste. Het conflict is nog steeds
duidelijk aanwezig in een zekere
polarisatie tussen bewonderaars
van de beide psychologen: Freud
heeft daarin wetenschappelijk
en helder, Jung mystiek en troe
bel. Ik meen van beide auteurs
genoeg gelezen te hebben om te
kunnen constateren dat er in elk
geval een groot verschil in stijl
bestaat.
Freud is op korte termijn vrij
helder en exacthij komt tot pit
tige en verrassende conclusies.
Zijn boeken lijken hier en daar
op snelle en spannende verha
len, detectives. De stijl van Jung
is wijdlopig en meer beschouwe
lijk. Freud ontmaskert, Jung
versluiert, maar brengt intussen
zoveel ter sprake aan symboliek,
mythologie en andere produk-
ten van de historische mense
lijke geest, dat de lezer voortdu
rend betrokken is bij een proces
van integratie van het archaï
sche in het hedendaagse, van het
collectieve in het individuele le
ven en van het mannelijke in het
vrouwelijke. Het werk schrijdt
niet voort van de ene keiharde
conclusie naar de andere, maar
draagt materiaal aan voor ein
deloze beschouwingen. Beide
auteurs mobiliseren in hoge
mate de verwondering van de le
zer, maar de verwondering die
Freud wekt lijkt de wereld
kleiner te maken, te reduceren
tot één passie, terwijl bij Jung de
wereld ruimer lijkt te worden.
Polarisatie ligt voor de hand, als
we ervan uitgaan, dat bij één van
de tegenpolen de volledige
waarheid te vinden is en bij de
ander niets dan dwaling. Freud
heeft aan die polarisatie met zijn
stijl en zijn autoritaire houding
meer bijgedragen dan Jung. De
lezer kan zich daarvan distan
tiëren, want niets dwingt hem
tot een simplistische keuze. Hij
kan het zich permitteren geen
aanhanger te zijn, maar een ge
tuige van de grote diversiteit in
menselijke stijlen en manieren
van denken. Te midden van al
die mogelijkheden is het om
zichtige analytische denken van
Jung een op zijn minst boeiende
variant. Ten opzichte van ge
compliceerde verschijnselen als
religie, symboliek en integratie
heeft zijn beschouwingswijze
zeker reden van bestaan en kan
zij nog steeds een bevrijding be
tekenen uit een nogal eng, ont
maskerend en positivistische
denken.
(Van oisze redactie buitenland)
De plechtige slotbijeenkomst
van de Europese Veiligheids
conferentie, volgende week in de
Finse hoofdstad Helsinki, is al
en niet zonder reden - de groot
ste ontmoeting van regerings
leiders sinds het Congres van
Wenen genoemd. Met een beetje
fantasie kun je zelfs overeen
komsten tussen die twee aan
wijzen. Het Congres
(1814-1815) zorgde voor een
herverkaveling van Europa, dat
juist de Napoleontische oorlo
gen achter de rug had (Neder
land en België werden bv. sa
mengevoegd). En al is het laatste
schot uit de tweede wereldoor
log al dertig jaar geleden geval
len, op de conferentie in Hel
sinki worden in feite de nieuwe
grenzen, die ontstonden bij het
platslaan van het Duitse rijk, of
ficieel erkend. Dat is heel ge
woon de scheiding tussen Oost
en West-Europa, dwars door
Duitsland heen.
Er is nóg een overeenkomst,
f maar die valt minder op. De mi
nister van buitenlandse zaken
I van de VS, Kissinger, is meer
I dan eens een tweede Metternich
I genoemd. Metternich, indertijd
minister van buitenlandse za-
I ken van het nog machtige Oos-
I tennjk, domineerde het Congres
van Wenen en heeft er vooral
I voor gezorgd dat de traditionele,
I monarchistische, machten het
I oude Europa bleven beheersen,
I tegen allerlei (mede door de
I Franse revolutie) opgekomen
I nationalistische bewegingen in.
De gevestigde machten van
het ogenblik zijn de Verenigde
Staten en de Sovjet-Unie en zo-
wel Kissinger als Breznjev zien
ontspanning" en „veiligheid"
in de wereld het best gewaar
borgd door de instandhouding
van de twee grote machtsblok
ken. En de grens tussen die twee
blokken loopt sinds 1945 nu
eenmaal door Berlijn en door
Duitsland en langs deze zijde
I van de Balkan. Alle „nationalis
tische" bewegingen in bv. Tsje-
choslowakije en Hongarije ten
spijt.
Metternich bereikte met zijn
restauratiewerkzaamheden dat
er van 1815 tot aan de Krlmoor-
log in 1853 geen oorlog is ge
weest tussen de grote mogend
heden. Bijna 40 jaar. Met veel
pijn en moeite is dat ons nog pas
dertig jaar gelukt...
Verdere vergelijkingen gaan
'*i* hink mank lopen. Wie de slag
van Waterloo nog wil vergelij-
ken met de capitulatie van Be
rlijn in 1945, mag zijn gang nog
gaan. maar als daarmee Napo
leon Bonaparte op een lijn gezet
wordt met Adolf Hitler, gaat
men beslist te ver.
ropa niet met Amerika één (har
de) lijn te trekken tegenover de
olieproducerende landen. En
hoe fel was niet de kritiek vanuit
Europa op het Amerikaanse
Vietnambeleid?
dat menigeen denkt dat zijn po
litieke leven ervan afhangt.
Maar een feest dat in wezen niet
veel meer dan een kapitale toast
is op dertig jaar Sovjet
bezetting in Oost-Europa, ont
komt op z'n op z'n zachtst ge
zegd niet aan een zuur bijsmaak
je. Het heeft nogal wat van een
schijnvertoning, al was het al
leen al om het monsterachtige
atoompistool dat de feestgan
gers elkaar constant op de borst
houden.
Sommigen kunnen de indruk
krijgen dat „het, zie je wel, alle
maal één pot nat is", dat hun
politieke leiders in Helsinki
handjeklap spelen, dat het vrije
westen verraad pleegt aan zijn
principes of dat het de schuld is
van Brandt en Den Uyl en Wil
son en al die andere socialisten.
Zo heeft elkeen zijn gedachten
al naargelang zijn kijk op de we
reld ter linker- en ter rechterzij
de. Laten we toch eens enkele
zaken op een rijtje zetten om
enigszins te achterhalen hoe be
langrijk „Helsinki" nu eigenlijk
is.
Koude oorlog
Toen de tweede wereldoorlog
ongeveer tien jaar achter de rug
was, midden in de vijftiger ja
ren, leefden we in de „koude oor
log" tussen oost en west. De Be-
rlijnse Muur was er nog wel niet
maar het IJzeren Gordijn deed
roestvrij en ondoordringbaar
zijn werk: Oost- en West-
Europa groeiden langzaam
maar zeker uit elkaar. Midden in
die vijftiger jaren - Stalin net
dood (1953), de Amerikaanse
communistenvreter McCarthy
juist wat getemperd (1954) -
kwam de Sovjet-Unie voor de
eerste maal met het voorstel een
Europese Veiligheidsconferen-
tie te beleggen.
Door het westen is daar hele
maal niet op ingegaan; zelfs tien
jaar later, toen de Poolse minis
ter Rapacki eenzelfde voorstel
deed, bleef het westen afwij
zend. Ook op hetzelfde voorstel,
zoals het in 1965 door het War
schaupact als geheel wered
overgenomen, en op dito verkia-
Sl.eLtuL,.] ringen in 1966 (van Boekarest)
ldKC1 en in 1967 (van Karlovy-Vary)
zwegen de NAVO-landen.
De reden voor deze afwijzing
is niet zo moeilijk te vinden: be
halve een bereidheid de relatie
stnv-iT^' ,iS,°.OK, een m°n: van West-Europa met de Ver-
I n de sfeer vin h gen0emd eni*?de Staten 'n discussie te
tekonnllin Jf» I stellen zou »ia" °P de ooste-
enApol- lijke voorstellen voorat bete-
inoetin a Y ?P se klFZers kend hebben: vroeg of laat de
net zo n historie u'du™ f?' DDR op een of andere manier
in de ruimt» not r3, erkennen. En dat kon het westen
nieuwe bTadzh in Ta t T de Bondsrepubliek met aan-
nis geschiede- doen, want <faar stond de Wie.
met woorlen vrede ot?- "°g b°Venaan
spanning, veiligheid en vriend
schap.
Natuurlijk is het in zekere zin Doorbraak
®cn spektakelstuk. De Russische
Partijleider Leonid Breznjev
held er met zo n grote gnetig-
Dubceks Praagse lente - gaf de
NAVO-raad een voorzichtig po
sitief antwoord. De grote door-
hraak kwam echter later dat
jaar, toen Willy Brandt in zijn
regeringsverklaring als leider
van de nieuwe Westduitse rege
ring zijn inmiddels befaamd
geworden „Ostpolitik" aankon
digde.
Hij stelde zich in principe po
sitief op tegenover een Europese
Veiligheidsconferentie en sprak
zich uit voor meer samenwer
king niet het oosten, voor toena
dering en voor het wederzijds
afzien van geweld. Een paar da
gen daarop(!) kwam het War
schaupact al met een concreet
voorstel voor een agenda van
zo'n veiligheidsconferentie'. 1.
Het verzekeren van de Europese
veiligheid en het afzien van het
gebruik van (dreigen met) ge
weld; 2. Uitbreiding van de
commerciële, economische, we
tenschappelijke en technische
betrekkingen, op basis van ge
lijkberechtigdheid, met als doel
het bevorderen van politieke
samenwerking tussen de Euro
pese staten.
Deze verklaring kwam terwijl
Brandt toch nadrukkelijk had
gezegd volkenrechtelijke er
kenning van de DDR af te wij
zen. Een maand later begon het
Westduits-Russisch overleg,
t.w. op 8 december 1969.
Het verdere verloop kent men:
verdragen van het duo Brandt-
Scheel met de Sovjet-Unie, met
de DDR, zo vergaand als Brandt
binnenlands-politiek gezien
maar kon gaan, met Polen, Tsje
choslo wakije enz
„Helsinki" heeft enkele ge
vaarlijke kanten, vooral omdat
het ergens toch wel de illusie op
roept dat de wereldvrede nu
verzekerd is. Dat is zeker niet
het geval. Toch verdient „Hel
sinki" positief beoordeeld te
worden. Het is een bewijs dat er
nationaal recht, mogelijk blijft., ,na jujm 25 jaar wederzijdse ver-
Oost- en West-Duitsland kun- kettering een gesprek op gang is
nen dus nog altijd verenigd gekomen tussen oost en west.
worden, maar niemand gelooft [).,(- er een begin van bereidheid
dat deze generatie dat nog zal ls om bet machtsevenwicht niet
beleven.
Prijs
Goed, nu de Sovjets hun zin
hebben gekregen en voortaan
„legaal" hun satellieten (een
term die je overigens niet meer
hoort) tot hun invloeds- en
machtssfeer mogen rekenen, zal
men zich afvragen welke prijs
het oostblok vóór deze weste
lijke erkenning heeft moeten be-
alleen door middel van een
waanzinnig gevaarlijke bewa
peningswedloop te handhaven,
maar ook door onderhandelin
gen.
Het getuigt van realiteitszin,
dat inmiddels al is afgesproken
om over 2 jaar in Belgrado met
elkaar te bezien wat er van de
afspraken van Helsinki terecht
is gekomen. Moge dan blijken
dat prof. Tinbergen ongelijk had
toen hij onlangs een discussie
tussen politici over de wereld-
Angst
De apotheose van de Europese
Veiligheidsconferentie volgende
week met 35 regeringsleiders
rond een tafel is ook een mon-
i,feest
op aangedrongen dat dit
Pas in 1969 - nota bene koud
een jaar na de Russische inter
ventie of invasie, in Tsjechos-
i c ndiging van
Het is duidelijk dat West-
Duitsland al die jaren de sleutel
in handen heeft gehad om de
deur tussen Oost en West-
Europa open te krijgen. Van de
andere kant was het juist de
angst niet alleen in de Sovjet-
Unie, Polen en de andere Oos-
teuropese landen, maar ook in
het westen, voor een herenigd
Duitsland, die de landen aan be
ide zijden ertoe heeft gedwon
gen net zolang te wachten totdat
West-Duitsland zelf zich zou
neerleggen bij de feitelijke de
ling van Duitsland. Formeel
heeft West-Duitsland zich er tot
op de dag van vandaag niet bij
neergelegd en zelfs de Russen
hebben er begrip voor dat dat
tegenover een massa Westduitse
kiezers ook niet kan.
De „Deutsche Frage" is op
nieuw opengehouden, stelde de
Westduitse delegatie met nad
ruk vast toen afgelopen wee
keinde definitief besloten werd
„Helsinki" te laten doorgaan.
Enerzijds wordt een afzien van
geweldpleging tegen andere sta
ten alsmede de onschendbaar
heid van de (bestaande) grenzen
overeengekomen, anderzijds
wordt duidelijk gesteld dat een
vreedzame grenswijziging met
wederzijds goedvinden en in
overeenstemming met het inter-
talen. Het westen vroeg verbete- VTede een Kesprek tussen do-
rmg van de menselijke en cultu- noemde.
rele contacten tussen oost en
west; meer vrijheid voor de vol
ken van Oost-Europa, zowel
binnen als buiten de Sovjet-
Unie.
In de Helsinki-overeenkomst
zijn slechts wat vage goede
voornemens in die richting vast
gelegd, die dan nog met name
betrekking hebben op (gemak
kelijk controleerbare) indivi
duele reizen en bezoeken op
nogal vrijblijvende voornemens
om wat meer perscontacten en
journalistieke uitwisseling toe
te laten.
Toch is het een winstpunt dat
de Sovjet-Unie in de loop van de
afgelopen twee jaar in Genève
bereidheid is gaan tonen om
over deze zaken te praten. Nog
bij de opening van de veilig-
heidsconferentie, in juli 1973,
ook in Helsinki, raakte de
Sovjet-minister van buiten
landse zaken, Gromyko, het on
derwerp „vrijer verkeer van
personen, ideeën en informatie"
niet eens aan. Er over willen
praten betekent nl. toegeven dat
het met die vrijheid in het oost-
blok helemaal niet zo fraai ge
steld is als de propaganda wil
doen geloven.
(Van onze redactie buiten
land)
PARIJS Terwijl in Hel
sinki de topbijeenkomst van
de Europese conferentie voor
veiligheid en samenwerking
alle aandacht voor zich
opeist, wordt in Moskou en
congres gehouden dat mis
schien even veel invloed zal
hebben op de leefbaarheid in
ons werelddeel.
Van 28 juli tot 2 augustus
komen daar ongeveer drie
duizend deskundigen uit
tientallen Europese landen,
Azië, Afrika en Latijns-
Amerika hijeen om het ne
gende congres van de „Inter
nationale commissie voor
bevloeiing en ontwatering"
bij te wonen.
Deze commissie is niet aan re
geringen gebonden maar heeft
nauwe banden met de V.N. en de
Fao, de voedsel- en landbou
worganisatie van de V.N.
Het secretariaat is in Nieuw
Delhi gevestigd.
Het congres zal worden ge
volgd door studiereizen, die van
4 tot 16 augustus worden ge
maakt.
Met het oog op het komende
congres hebben Russische des
kundigen aan de alarmbel ge
trokken voor de gevaren voor
het milieu, het ecologisch even
wicht en de economie die in
sommige gebieden van de
Sovjet-Unie zijn ontstaan door
ondoordachte werkzaamheden
voor verbetering van de land
bouwgronden. De Sovjet-Unie
heeft daar zeer veel geld, man
kracht en technische hulpmid
delen voor gebruikt onder een
programma van tien jaren dat 24
miljoen hectare (240.000 vier
kante kilometer) landbouw
grond in cultuur moet brengen.
Dat is de helft van de totale op
pervlakte van Frankrijk.
De felste bepleiters van dit
„vrijer verkeer" vormden de Eu
ropese NAVO-leden, meer nog
de negen EEG-landen en daarin
Nederland niet op de laatste
plaats.
Wantrouwen
Het probleem hierbij was en is
dat niet alleen de Russen
(hoogst) wantrouwend staan
tegenover deze ontspanningspo-
litiek, maar in feite ook de Ame
rikanen. In Washington heeft
men het gevoel, dat West-
Europa het Russische gevaar
onderschat, getuige bijvoorbe
eld de neiging van de meeste
landen om steeds meer op hun
(NAVO)defensie-uitgaven te
bezuinigen. Bovendien ergeren
de Amerikanen zich ook uiter
mate aan wat zij de tweeslach
tigheid noemen van hun Wes-
teuropese bondgenoten: aan de
ene kant doen ze meestal erg
aardig tegen de Sovjet-Unie,
maar hun grote vriend Amerika
schoppen ze bij voortduring
tegen de schenen. Weigert Eu-
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM - In het kan
toortje van het Nederlandse
Angola Commité aan de Am
sterdamse Da Costastraat -
een sobere werkruimte in een
sombere volksbuurt - zijn de
gevoelens zoals dat heet ge
mengd nu de ontwikkelingen
sinds de staatsgreep in Portu
gal niet allemaal even plezie
rig uitpakken.
„We zijn wel erg gelukkig
met de ontwikkelingen in Mo
zambique en Guinee Bissau,
maar tevens ongerust over de
toestand in Angola", aldus zei
ons de voorzitter van het
commité dat door Sietse Bos-
gra (39), sinds de oprichting
van het commité in 1961 actief
in de strijd voor de onafhanke
lijkheid van de voormalige Po-
tugese kolonies.
„In Mozambique is het ge
lukt. Je kunt rustig stellen dat
daar een volledige niet racisti
sche staat tot stand is geko
men, waar blank en zwart in
harmonie gaan samenleven".
Volgens dr. Bosgra is dat een
gevolg van een doelbewuste
politiek van de bevrijdings
beweging Frelimo geweest. Hij
vindt dat een hele prestatie.
Een voorbeeld hoe het in heel
Afrika zou moeten zijn. Maar
ook dr. Bosgra begrijpt wel dat
er daar voor te veel oud zeer
levend is gebleven. „Ook in
Mozambique trouwens. Verge
lijk de toestand maar met de
Europese situatie in 1945", al
dus Bosgra. Landen die onder
de nazi's uitkwamen bleven
nog zeer lang de Duitsers ha
ten zonder onderscheid te ma
ken tussen het nazisysteem
enerzijds en de individuele
Duitsers anderzijds. In Mo
zambique echter is het kader
van Frelimo er in geslaagd een
dergelijke Bijltjesdagmentali-
teit te bedwingen.
Tot zover dus wel optimisme
aan de Da Costastraat, maar
bij het noemen van Angola be
trekt het gezicht van Bosgra.
„Het was in 1961 de eerste ko-
l«rue die tegen Portugal in op
stand kwam, en het zal de laat
ste zijn waar de rust terug
keert". Dr. Bosgra ziet als oor
zaak voor de huidige spannin
gen het doelbewuste dreigen
van de Verenigde Staten, die
met het aan Angola grenzende
Zaïre onder president Moboe
toe een flinke vinger in de pap
willen houden. „Moboetoe is
vriendelijker om aan te zien
dan Amin, maar ik acht hem
een groter misdadiger. Hij
heeft consequent al zijn tegen
standers uit de weg geruimd,
terwijl Amin „meer spontaan"
handelt". Volgens Bosgra
heeft de CIA in het begin van
de jaren zestig de MPLA
(Volksbewegigng voor de be
vrijding van Angola) doorge
licht en te licht bevonden. Er
van overtuigd dat Portugal als
de overige Europese landen op
den duur toch de macht in haar
kolonies zou verliezen, besloot
Amerika zelf te zorgen voor
een neo-kolonialistische voor
tzetting na de eventuele val
van het bewind. Daartoe werd
met steun van Zaïre - het
FNLA (Bevrijdingsfront) op
gericht dat zich eveneens
tegen Portugal keerde, maar
bereid was om na een over
winning Westerse investeer
ders aanzienlijk vriendelijker
tegemoet te treden dan het
MPLA van plan was. Het
FNLA heeft zelfs voormalige
agenten van de PIDE (Portu
gese geheime politie) in dienst
overgenomen, terwijl voorts
journalisten die onder het
oude bewind nog van Caetano
hadden gewerkt, kaderfunc
ties kregen in de sector van de
voorlichting.
Angola is, aldus Bosgra, een
belangrijk land voor het wes
ten. Het beschikt - anders dan
bijvoorbeeld Mozambique -
over kostbare grondstoffen,
uranium en diamant.
Tragisch is dan ook dat deze
belangen, - ondanks de val van
Portugal- nog steeds verdedi
gers vinden in de voormalige
koloniën. „Het MPLA wil
meer dan een formele onaf
hankelijkheid, het wil meer
dan een nieuwe vlag, en meer
dan een zwarte president in
plaats van een blanke gouver
neur. Van meet af aan heeft het
MPLA als verderliggend doel
gehad de natuurlijke rijk
dommen van het land aan het
volk ten goede te doen ko
men".
En ja, dan valt natuurlijk
het woord communisme of
marxisme. Daar wil dr. Bosgra
eigenlijk niets van weten. „Dat
is het opplakken van etiketten
van onze comfortabele wes
terse samenleving. Daarmee
duw je Frelimo en en MPLA in
de kwaaie hoek met voorbij
gaan aan het reële volksbelang
dat voor elk weldenkend mens
duidelijk moet zijn".
Door de jaren heeft het An
gola Commité trouwens angs
tvallig vermeden in de com
munistische hoek gedrukt te
worden. „Met ARP, KVP en
CHU hebben we goede contac
ten kunnen houden, maar er
zijn natuurlijk partijen - bij
voorbeeld de VVD en het GPV
waar we maar niet eens aan
beginnen".
Vooralsnog blijft er voor het
Angola Comité in ieder geval
genoeg werk aan de winkel.
Ook al wordt Angola dan met
ingang van 11 november - ein
delijk - formeel na veertien
jaar strijd onafhankelijk, de
echte vrijheid zal nog heel wat
strijd kosten. Bosgra en zijn
comité blijven daarvoor vech
ten.
Vooral in het Europese deel
Van de Sovjet-Unie worden dui
zenden moerassen droog gelegd
en grote gebieden tussen de
Oostzee en de Oeral ontgonnen.
Er worden zeer grote bevloeiin
gswerken aangelegd in het be
kken van de Wolga en in som
mige gebieden in midden-Azië.
Onlangs is een kanaal in gebruik
genomen dat de rivier de Irtisj
met Karaganda verbindt. Het is
460 km lang. Dat is het begin
van een grootscheeps plan
waaronder een deel van het wa
ter van de machtige Siberische
rivieren naar de dorre gebieden
in Kazachstan en midden-Azië
zal worden geleid.
Veel deskundigen hebben in
de pers hun vrees te kennen ge
geven dat een dergelijke massale
waterverplaatsing op den duur
zal leiden tot ecologische ram
pen in ons werelddeel.
Een voorproef heeft zich al in
1972 aangediend. In de zomer
van dat jaar woedde weken ach
tereen in de omgeving van Mos
kou een bijna niet te stelpen
brand in de veen- en bosgebie
den die waren drooggelegd. De
lucht in de hoofdstad was be
zwangerd met rook.
In de Russische pers zijn sinds
die zomer nog andere voorbeel
den genoemd, zoals dat van de
Zee van Azow en omgeving.
Deskundigen stelden vast dat de
grote waterwerken langs de Don
en de Koeban tot vermindering
van de aanvoer van zoet water
naar de Zwarte Zee hebben ge
leid, waardoor de verzilting toe
nam en de fauna van de Zee van
Azow begon uit te sterven.
Het meest ongerust maken
Russische deskundigen zich
echter over het bevloeiingspro-
gramma voor de republiek Ka
zachstan. De hydroloog Sirotkin
schreef in de „Prawda van Ka
zachstan"; „Het vruchtbaar
maken van ongeveer 5 miljoen
hectare woestijn in de Kazach
stan is eenzijdig voorbereid met
voorbijgaan van de natuurlijke
omstandigheden in dit gebied".
Ook in de „steppen van de
honger" en van Kartsjinsk, in de
vallei van Tsjirtsaik en in de ka
naalzone van Karakoem worden
grote irrigatiesystemen aange
legd. Sirotkin vraagt zich af of
de gevolgen daarvan voor het
ecologisch evenwicht zijn be
studeerd. Hij noemt hierbij het
geval van de stuwen In de rivie
ren Syr-Daria en Amoer-Daria,
waardoor hun watertoevoer
naar het Aralmeer met de helft is
verminderd. Dat levert gevaar
op voor de visstand in dit meer,
en voor het micro-klimaat in de
omgeving dat door deze grote
watervlakte van 67.000 vier
kante km wordt geregeld. In en
kele jaren is het peil van het
Aralmeer „catastrofaal gezakt".
Het oppervlak is 7.000 vierkante
km kleiner geworden.
Op het aanstaande congres
zullen de grote bevloeiingswer
ken en hun gevolgen besproken
worden. Evenals het verbruiken
van het grondwater, dat tot het
droog vallen van hele gebieden
kan leiden. Om maar een voor
beeld te noemen: het gebruik
van het dringend nodige grond
water van het natuurreservaat
de Kalmthoutse heide door
Antwerpen heeft ertoe geleid
dat alle vennen tot in wijde om
gevinggeen druppel meer bevat
ten.