europa opzoek naar
veiligheid en vrede (2)
Ondanks Helsinki kan NAVO
niet op haar lauweren rusten
WEG
WEZEN
WAAR BLEEF HET EVANGELISCH ENGAGEMENT
Midzomer-, ossebraad - en
burchtfeesten, plus
verkeersverwachtingen
10
VRIJDAG 25 JUL11975
Area 23 220 zo Singapore r, I
■yttleton, Chevron Eindhov,,l
i3 vn Freeport nr Curacy I
Chevron Naples 23 vn Parial
rnakanaal nr Honolulu, Cht.1
vron The Hague 24 vn Ar.i l
werpen nr Kopenhagen, Deltj.l
irecht 24 vn Zeebrugge c.l
Paranagua. Esso Saba 23 t I
Wight, Freetown 24 t.a. Bonol
River, Ganymedes 24 vn Bui. I
naventura nr Guayaquil, Gull I
Italian 23 180 o St.-Maarten r-1
West-Afrika, Gulf Swede I
300 zo New Orleans nr Wejl
Afrika, Hercules 23 vn Paraim.l
ribo nr Baltimore, Katwijk
vn Sheerness nr Cristobiil
Kermia 23 van Killingholitjl
nr Port Gentil, Korovina 23 v.1
Bandarmahshahr nr Mina I
Fahal, Leuvelloyd 24 vn
terdam nr Hamburg, NedtJ
Ebro 23 470 zzw San Diego ;,l
Cristobal, Neder Rhone 23
Kobe nr Panama, Nedlloiil
Dejima 23 vn Gothenburg r.l
Hamburg. Nedlloyd Kimherlnl
23 65 zo Fernandonoronha r;l
Kaapstad, Riinborg 23 hl
Gotland nr Amsterdam, S|.|
monskerk 23 vn Djibouti
Jeddah. Straat Florida 23 n|
Port Elizabeth 23 vn Hongl
-Straat Honshu 23 kvn HonrJ
kong nr Singapore, Straat Jo.|
hore 23 vn Fremantle nr SirJ
gapore, Straat Kobe 23 vn Ma
he nr Mombasa, Straat Mul
zambique 24 70 zw Port HaiJ
court nr Takoradi. Straat Tail
ranga 23 65 zo Monrovia
Balticsea, Trident RotterdaiJ
24 vn Amsterdam nr Haal
burg. Wonogirl 23 75 p wr»|
San Francisco nr ManzanillJ
Zwijndrecht 24 280 o Guam a|
Kawasaki.
Ih 'f kort
MEVROUW Isabel Peron, prtl
sident van Argentinië, heffil
van haar artsen de raad ge l
kregen rust te nemen en heil
kalmer aan te doen, aldus hl
gisteren van regeringszijde bt-|
kendgemaakt.
HET bestuur van de afdeling I
van de Britse Labourpartij iil
het district Newnam NorthJ
East in Oost-Londen heeftl
woensdag met 29 tegen 191
stemmen zijn vertrouwen op-I
gezegd in de minister voot|
ontwikkelingssamenwerking,
Reginald Prentice. Dit betel
kent dat Prentice zich bij del
volgende verkiezingen nietl
meer voor Labour in dit di*|
trict kandidaat Kan stellen.
EEN episcopaalse parochie eil
een joodse gemeenschap in httl
zuidwestelijk stadsdeel vail
Washington hebben een over-1
eenkomst gesloten om voor- f
goed gezamenlijk verantwow
delijk te zijn voor het huhl
waar ze beiden hun godsdien-1
ste samenkomsten houden.
DE organisatoren van de pop-1
picknick zaterdag aanstaande I
op de Ni j verdal se berg hebber I
minister Irene Vorrink uitge-l
roepen tot popvrouw van heil
jaar. Twee jaar geleden vie!I
deze eer te beurt aan koning
Juliana.
DE Franse veerboot Venus des
lies, die woensdag onder d<|
Franse zuidkust na een expln
sie in brand vloog en zont;
had teveel passagiers
boord. Volgens een officiële f
opgave vervoerde het schip 1
412 personen» terwijl Ml
maximum op 300 was gesteld.
HET verstrekken van anticon-l
ceptiomele middelen en meil
name van de pil is voortaan ff I
Italië wettelijk toegestaan. Na|
de senaat heeft ook de kamer I
eenstemmig het daartoe strek-1
kend wetsontwerp aanvaard.
30 cent op f 54,20 en Unile
ver twee dubbeltjes op
f 105,90.
De scheepvaartsector gaf,
met uitzondering van Van
Ommeren die f 2,50 verloor
op f 266,50, een vriendelijk
beeld te zien. De bankaan
delen noteerden flauw
ABN opende f 3,50 lager op
f 335,50, terwijl Amro Bank
30 cent prijs moest geven op
f 74,50. Heineken en KLM
waren gemakkelijk. Natio
nale Nederlanden daaren
tegen kon een winstje boe
ken van 20 cent op f 82,80.
Op de locale markt duurde
de ongeanimeerde stem
ming van de afgelopen da
gen onverminderd voort,
waarbij de koersen over een
breed front naar beneden
moesten. De handel en om
zet bleef zeer klein.
Opmerkelijk in deze flauwe
markt is de koersontwikke
ling van Meneba. Tegen de
verdrukking in blijft het
fonds koerswinst boeken.
De beurs tast vooralsnog in
het duister over deze ont
wikkeling. Donderdag steeg
Meneba met f 2 tot f 100.
Ook Arnhemsche Scheeps
bouw blijft de opgaande lijn
volgen. Vergeleken met de
biedprijs van woensdag
werd tevergeefs f 5 meer
geboden op f 140, een uit
eindelijke winst van f 7 ten
opzichte van de laatstge-
dane notering.
BRUSSEL - Wanneer op 30 juli aanstaande de conferentie voor
Europese veiligheid en samenwerking (KEVS) in Helsinki met een
plechtige slotzitting wordt besloten, betekent dat geenszins dat de
NAVO op haar lauweren kan gaan rusten. Bij alle tevredenheid, die het
afsluiten van een conferentie voor meer veiligheid in Europa oproept,
büjft als schaduwzijde bestaan dat het in de Finse hoodfstad onderte
kende document geen enkele van de 33 betrokken landen ook maar
ergens toe bindt. Het is geheel vrijbhjvend document dat sedert 1972,
toen de conferentie begon, moeizaam bereikte gedragsregels, die niet
afdwingbaar zijn en bijgevolg door elk land aan de laars kunnen wor
den gelapt. In het kader van de Oost-West-verhoudingen heeft de
KEVS dus geen enkele institutionele waarde. In het hoofdkwartier van
de NAVO in Brussel wordt de betekenis van de Europese veiligheids
conferentie zeker niet onderschat. Daar wordt zelfs door de haviken
erkend dat Helsinki een belangrijke bijdrage vormt in het huidige
ontspanningsproces, een ontspanning die de afgelopen 25 jaren tot
stand 18 gekomen dank ZIJ een hechte .Atlantische samenwerking op zijn Douglas Nike-raketten, zoals die o.m. dienst doen bij onze
militair en ook ander terrein, aldus luidt het oordeel van de NAVO-top. Koninklijke Luchtmacht.
Nu de wereld min of meer in de ban is van de gecombi
neerde Apollo-Sojoezvlucht en met opluchting naar Hel
sinki kijkt, is het wellicht nuttig ook eens naar de keerzijde
van de medaille te kijken, in casu naar de bewapeningswed
loop tussen de supermogendheden en tussen de NAVO en de
landen van het Warschau-Pact. In het kader van de Oost-
West-verhoudingen spelen de angstwekkende cijfers over de
bewapeningswedloop een belangrijke rol. Zij zijn van in
vloed op de onderhandelingen tussen de diverse landen, zij
stemmen tot bezinning, tot matiging van bepaalde eisen en
vormen vaak een aansporing om toch maar liever tot een
compromis te komen dan conflicten op de scherpte van het
zwaard uit te vechten.
de nieuwe Amerikaanse opvat
ting inzake het gebruik van tac
tische kernwapens in Europa
toegespeeld. Deze veranderde
opvatting luidt dat de Verenigde
Staten niet zullen aarzelen als
eerste tactische kernwapens in
Europa te gaan gebruiken, als de
NAVO-top van oordeel is dat bij
een eventuele oorlog in Europa
te grote gebieden in handen van
de vijand zijn gevallen. De ach
tergrond van deze new-look in
de Amerikaanse zienswijze ver
namen wij deze dagen te Brus
sel: volgens de meest recente,
Ondanks de resultaten op de
KEVS blijft de NAVO-leiding
hameren op het feit dat de
Sovjet-Unie en de landen van
het Warschau-Pact hun oorlogs
inspanningen alsmaar blijven
uitbreiden. De NAVO kan met
enkele onwillige bondgenoten
onder de lidstaten de landen van
het Warschau-Pact maar zeer
moeilijk bijbenen.
En juist daarom heeft de Ame
rikaanse minister van defensie
Schlesinger niet geheel toevallig
tijdens de laatste NAVO-top in
i Brussel aan de New York Times
Een type dubbel-raket van hei Russische leger.
De Sovjet-Unie beschikt over een arsenaal raketten
van uiteenlopende types, naar schatting over zo'n 2500.
begin dit jaar daterende gege
vens, beschikt het Warschau-
Pact momenteel over een
strijdmacht van 5,3 miljoen man
met een uiterst moderne bewa
pening, die vrijwel exclusief
door de Sovjet-Unie is geleverd.
De Navo becijferde niet zolang
geleden de sterkte van de totale
Warschau-Pact-strijdmacut op
4,5 miljoen man, een verschil
dus van 800.000 man. Een ver
schil dat tegelijkertijd groot ge
noeg is om wel bewapend een
eventuele oorlog te beslissen..
De NAVO beschikt over een
veel kleinere conventionle
strijdmacht in Europa, die - als
we de bezorgde militaire experts
mogen geloven - niet alleen
steeds korter in militaire dienst
zijn, maar kwalitatief zo lang
zamerhand ook de mindere van
de Warschau-pactlegers zouden
zijn geworden. Over deze opvat
ting kan men natuurlijk tot in
het oneindige twisten, feit is
wel, dat de legerdienst in het
Oostblok twee tot drie keer zo
lang duurt als in het Westen. De
Sovjet-Unie heeft eveneens een
indrukwekkend arsenaal raket
ten van allerlei genres. De
Sovjet-Russische strategische
raket-strijdkrachten omvatten
bijna 400.000 man. Zij hebben
circa 1500 operationele inter
continentale ballistische raket
ten tot hun beschikking (de zo
genaamde ICBM) en een kleine
duizend korte- en
middellange-afstandsraketten
van dezelfde kwalitiet als de
grote broers van het ICBM-type.
Deze geweldige rakettensterkte
vormt tegelijk de grootste be
dreiging, niet alleen van de
NAVO-landen maar eveneens
van de Verenigs Staten en Ca
nada. Evenals de VS, die op pa
pier een nog grotere raketmacht
bezitten naar schatting 8000 in
totaal, beschikt Moskou over
een zeer geperfectioneerd sys
teem om raketaanvallen te pare
ren. De Sovjet
grondstrijdkrachten beschik
ken over circa 2,7 miljoen man,
verdeeld over 160 divisies. 40
daarvan zijn gestationeerd aan
de Chinese grens om een aanval
van die zijde te kunnen beant
woorden. 100 divisies zijn gesta
tioneerd in centraal-Rusland en
de rest is gestationeerd in de
Warschau-Pact-landen: 20 in
Oost-duitsland, 2 in Polen, 5 in
Tsjecho-Slowakije en 4 in Hon
garije. Deze 31 divisies zijn
strijdklaar en vormen de eerste
bedreiging voor de conventio
nele NAVO-legers, die nog niet
de helft van die van het
Warschau-Pact omvatten.
Luchtmacht
De Sovjet-luchtmacht be
schikt in totaal ongeveer over
12.000 vliegtuigen. De helft
daarvan zijn straalgevechts-
vliegtuigen, die kernladingen
kunnen vervoeren. De
Warschau-Pact-landen leveren
samen nog eens 2500 toestellen,
allemaal van het Russische type.
De nieuwste M3G-25 is in alle
opzichten opgewassen tegen de
F16, F17 en de Mirage. Nume
riek is de NAVO vooral dankzij
de Amerikaanse aanwezigheid
nog superieur in de lucht. En
speciaal de technologische voor
sprong van de Verenigde Staten
is een pluspunt daarbij, dat
evenwel door een koortsachtige
ijver van de Sovjet
luchtvaartindustrie wordt be
dreigd. Kortweg mag men zeg
gen dat de NAVO nog altijd over
een drie- tot vierduizend vlieg
tuigen meer dan de Warschau-
Pactlanden beschikt, die boven
dien uiterst modern zijn bewa
pend. Maar ook hier lopen de
Warschau-Pact-landen de ach
terstand snel in.
Zeemacht
Momenteel beschikt de
Sovjet-Unie over vier grote vlo
ten. In de Pacific, de Baltische
zee, de Zwarte Zee en de zoge
naamde Noordelijke vloot, die
de Atlantische Oceaan bestrijkt.
De Sovjet-vloot in de Pacific
vormt geen directe bedreiging
voor de NAVO. De Sovjet-vloten
in de Baltische Zee en in de
Zwarte Zee kunnen in tijd van
oorlog grote moeilijkheden on
dervinden om zich een toegang
tot open water te verschaffen.
De twee zeestraten die daarvoor
moeten worden genomen zou
den gemakkellijk met militaire
middelen door de vijand kunnen
worden afgesloten. In de Mid
dellandse Zee is de Sovjet-vloot
al een geduchte tegenstander
van de Amerikanen. De Noord
elijke vloot, die zoals gezegd een
directe toegang levert tot de At
lantische Oceaan, vormt de
grootste bedreiging voor de
communicatielijnen tussen de
VS en Europa. De Sovjet-Unie
beschikt momenteel over maar
liefst 393 onderzeeers, waarvan
driekwart is uitgerust met
langeafstands-raketten en
waarvan er vele bovendien het
hart van de VS kunnen treffen.
Het aantal vernietigingsraket
ten wordt geschat op circa 1500
tot 1600. Verder beschikt de
Sovjet-Unie over een groot aan
tal vliegdekschepen en zeker
120 torpedojagers. Met de Rus
sische schepen varen ook een
kleine 50.000 infanteristen mee,
die overal ter wereld als stoot
troepen kunnen worden ingezet.
Zij zijn zeer goed bewapend en
bedreven in alle mogelijk vecht -
stijlen tot in de woestijn- en
onderwater-technieken toe.
Bovendien zijn honderden zo
genaamde Russische vissers
schepen over de hele wereld ak-
tief met het verzamelen van ge
gévens over andere vloten. Di
andere Warschau-Pact-landen
beschikken samen maar over
een betrekkelijk klein aantal
schepen, die bovendien uitslui
tend in eigen wateren dienst
doen.
De NAVO stelt hier tegenover
een kleine 300 onderzeeers
waarvan circa 100 nucleair be
wapend zijn, vooral met Polaris-
raketten. Boven water heeft de
NAVO nog een vrij grote voor
sprong op de Sovjet-vloot, maar
bij het aanhouden van het hui
dige bouwtempo van oorlogs
schepen door de Sovjet-Unie zal
de achterstand binnen vijf jaar
op zijn minst zijn goed gemaakt,
aldus voorspellen NAVO-
kringen in Brussel.
JAN SCHILS
In Oisterwijk - voor Zeeu
wen en Brabanders bijna pal
naast de deur gaat een „Co
mité Midzomerfeesten" een
eeuwenoude traditie, die alom
heeft stand gehouden tot in de
eerste helft van deze eeuw,
nieuw leven inblazen. Door al
lerlei „moderne omstandighe
den" zijn op heel wat plaatsen
„midzomerfeesten" in de ver
getelheid geraakt. Oisterwijk
is erin geslaagd een midzomer
feest op touw te zetten, dat be
antwoordt aan de aloude ge
gevens en toch een eigentijds
karakter zal hebben. Want een
midzomerfeest is vanouds een
feestelijke bijeenkomst, waar
bij de hele plaatselijke ge
meenschap en vaak ook veel
publiek van „buiten" opging
in vreugde en vrolijkheid om
het bereiken van de hoogste
zonnestand, de langste dag, en
hier en daar ook om enige as
pecten, die met de oogst ver
band hielden.
Oisterwijk is, met zijn
prachtige vennen en bossen,
een toeristenstad, maar tege
lijk heeft de Brabantse bevol
king nog een sterke plaatse
lijke gebondenheid. Vandaar:
Midzomerfeesten, en wel op
vrijdag 1, zaterdag 2 en zondag
3 augustus. Op 1 augustus
wordt een jazz-avond ver
zorgd door de Wooltown Jazz
band uit de eigen contreien en
de Streetband Intercity uit
Breda. De Weense avond op 2
augustus wordt verzorgd door
het Oisterwijkse Trio Withuis
en de zestig dames en heren
sterke Zuidnederlandse
Operette-spelers, onder lei
ding van Cees van Gorp. En op
zondag 3 augustus zijn 's a-
vonds de Alpenecho's uit Oos
terhout en het orkest Scqrlet
uit Den Bosch present om voor
het Tiroler accent te zorgen. In
de Weyenbergh, waarvan de
grote zaal gerenoveerd is, is ge
legenheid om zelf te barbe-
In Limburg
Maasbree, een schilderach
tig dorp in Noord-Limburg,
gaat voor de vijftiende keer -
in wielrentermen zou men
spreken van ,,'ne klassieker" -
zijn Ossebraadfeesten houden.
Dat heeft plaats op 2, 3; 8, 9 en
10 augustus, midden in bet
dorp op het Kennedyplein. Het
gebeurt in een feestelijke Lim
burgse entourage, waar het
bier koud staat en verschil
lende blaaskapellen zullen op
treden. Maasbree ligt tien km.
westelijk van Venlo en is ge
makkelijk bereikbaar via de
E-3 vanaf Eindhoven en Ven
lo.
Niet zo heel gek ver daar
vandaan, nl. te Sevenum in de
„Turfhoeve", zou men dan
even een blik kunnen werpen
op een folkloristische zome-
rexpositie, die daar dagelijks
tot medio augustus te bezich
tigen is. Daar zijn o.m. aanwe
zig: potterie „De Olde Kruyk"
uit Milsbeek met speciaal
Limburgs bont; kunstnijver-
heidsatelier „De Urn" uit Ha-
velte met Staphorster hand
werk en Arphi-antiek uit Os-
pel met Franse boerenmeube-
len. De enige Noordlimburgse
schaapherder, die met zijn
kudde van ruim zestig scha
pen, zijn vaste standplaats in
Koningslust tijdelijk heeft ge
ruild met de heide-achtlge
omgeving van de Turfhoeve in
Sevenum, trekt elke dag vanaf
de Turfhoeve rond één uur
's middags de hei op om vijf
uurtjes later weer terug te ke
ren.
En dan nog een laatste
stukje folklore uit Limburg,
dit keer in het zuiden van deze
mooie provincie, nl. in Noor
beek. Daar worden zaterdag
26 juli en zaterdag 2 augustus
de „Middeleeuwse burchtfees
ten" gehouden, een feest dat is
opgezet als herinnering aan de
terugkeer van het Noorbeekse
leger uit de „slag van Woelin
gen" in 1288. Daar streed het
Hertogdom Brabant met vele
graven tegen een grote leger
macht.
Als deel van het Graafschap
Dalhem, dat weer onderwor
pen was aan de Brabantse her
tog, moesten de Noorbekers
mede ten strijde trekken met
hun burchtheer. En Brabant
won nog ook. Wel, op 26 juli en
2 augustus zijn er vele oude
ambachten te zien. De feestka-
ravaan - met volksdansen,
vendelzwaaien, wagenspel,
troubadour, handelaren in vee
en vlees trekt 's 'middags om
drie uur binnen. Om halfzes
volgt dan de intocht van het
leger, met zijn „heer", gevan
genen, gewonden, oorlogsbuit
en marketensters. Een midde
leeuwse optocht en de aan
komst op de burcht, waar de os
geurig aan het spit hangt,
vormen - met een eet- en
drinkgelag dat er (de Noorbe
kers kennend) niet om zal lie
gen - het slot van deze
„burchtf eestenl
Rond deze zelfde tijd gonst
het „Gelders Rivierengebied"
- om precies te zijn: de West-
Betuwe en Bommelerwaard,
Over- en Midden Betuwe en
het zo schoon bezongen Land
van Maas en Waal - van be
drijvigheid om ieder wat wils
te bieden. Men kan er kersen
eten, een orgelconcert bijwo
nen, naar een wielerronde kij
ken, een kermis bezoeken en
met de kinderen poffertjes
eten.
Bijvoorbeeld om met een
paar tips te volstaan -zou men
op 26 juli In Maasbommel of op
zaterdag 2 augustus in Heer
ewaarden slotmanifestaties
van de vakanties kunnen mee
beleven. De eigenaars van de
plezierjachten daar hebben
hun vaartuigen feestelijk ge-
pavoiseerd. Met vetpotjes en
olielichtjes wordt de bezoe
kers 's avonds een feestelijk
schouwspel voor ogen geto
verd, waarbij al die lichtjes
zich weerspiegelen in het wa
ter van de Maas. En zowel in
Maasbommel als in Heer
ewaarden worden de avonden
afgesloten met een groot
vuurwerk.
De liefhebbers/stei-s van
fietstoertochten - en dat wor
den er (gelukkig) steeds meer -
kunnen op zaterdag 2 augus
tus hun hart ophalen door deel
te nemen aan de Midzomer-
tocht, georganiseerd door de
Stichting op Wielen. Men kan
vanaf 's morgens negen uur
starten bij de Open Hof te
Ede-Veldhuizen, waarbij men.
kan kiezen tussen drie afstan
den: 30, 60 of 120 kilometer.
De routes voeren weer door de
mooiste gedeelten van de Ve-
luwe en Gelderse Vallei.
Verkeer
Door de toch wel wat verder
doorgevoerde vakantiesprei
ding verwachten de Rijkspoli
tie en ANWB voor het komend
weekeinde geen uitzonderlijke
verkeersdrukte. Door de
bouwvakantie bijvoorbeeld
zai veel werk- en vrachtver
keer ontbreken. Wel eindigt
voor de bouwvakkers in Ne
derland en de werknemers in
de Duitse deelstaten Rhein-
land Pfalz en Saarland dit
weekeinde of kort daarna de
vakantie. Daarom verwacht
men, dat in de vroege uurtjes
van zaterdag weer veel Neder
landers uit het buitenland te
rugkeren. In de middag wordt
minder verkeersaanbod ver
wacht. Zondagmiddag echter
zouden -in tegenstelling tot de
verwachting voor zondagmor
gen - in het centrum van het
land en in de richting van de
randstad filevormingen van
betekenis kunnen voorkomen.
Bij mooi weer wordt uiteraard
de verkeersintensiteit ver
hoogd door dagrecreanten, al
dus Rijkspolitie en ANWB.
Daarbij dient het verkeer op
de autoweg Breda-Goricnhem
(E 37) uit de richting Breda
tussen de Merwedebrug en het
verkeersplein Gorinchem re
kening te houden met vertra
ging wegens wegwerkzaam
heden. Ook op de autoweg
Breda-Rotterdam (E 10) moet
het verkeer, juist noordelijk
van de Brienenoordbrug te
Rotterdam, rekening houden
met een rijbaanversmalling.
Het werk hier duurt tot om
streeks 1 september a.s.
Op de weg Rotterdam-Goes
moet het verkeer op de Ha
ringvlietbrug rekening hou
den met een rijbaanversmal
ling in beide richtingen. Op de
brug is van elke rijbaan één
rijstrook afgesloten. Dit werk
duurt tot 1 oktober.
Op de weg Roosendaal-
Breda moet het verkeer tussen
Roosendaal en Etten-Leur re
kening houden met twee rij
baanversmallingen. In ver
band met werkzaamheden
wordt van de uit drie rijstro
ken bestaande rijbaan één rij
strook afgesloten, zodat voor
iedere rijrichting één rijstrook
overblijft. De werkzaamheden
duren tot half augustus.
Jan Krijn
Onze tijd toont een ingrij
pende verandering van de visie
op de mens. Prof. dr. H. Kraemer
heeft dat voorzien, toen hij
waarschuwde tegen de opvat
ting, dat de mens in het middel
punt staat. De mens ontleent
zijn betekenis alleen aan Gods
souvereiniteit, van wie hij af
hankelijk is en aan wie hij ver
antwoording verschuldigd is èn
aan de wereld. Mensen met een
missionair élan als dat van
Hendrik Kraemer, missen we nu
wel heel erg. Tegenover zijn vi
sie steken beschouwingen, zoals
die dezer dagen op de generale
synode van de Nederlands Her
vormde Kerk werden gegeven,
heel pover af. Het ging daar over
het rapport „De kerk in de
sociaal-politieke spanningen".
Wie daarvan een bespreking
verwachtte, die het gezag van de
H. Schrift voor onze samenle
ving aan de orde zou stellen,
kwam teleurgesteld uit.
Het onderwerp was belang
rijk genoeg. Deze tijd van de
mondige mens, waarin begrip
pen als vaderlandsliefde, een-
leid van het gezin, huwelijks
heiliging en zakenmoraal op de
helling komen, roept om een ge-
zagsbron voor de huidige sa
menleving. Vragen rondom het
ongeboren kind, de euthanasie
en de huwelijksethiek krijgen
oen onbevredigend antwoord.
Het onderwijs is totaal anders
gericht. Zelfs de confessionele
scholen lijden aan verlies van
identiteit, zoals we dezer dagen
in het blad van de Protestants
Christelijke Onderwijzersorga
nisatie konden lezen. Alom ne
men we een geloofsafval waar
zonder adequate vervanging
van de waarden, die het chris
tendom biedt.
Burgerplichten
Het is met het rapport van de
Hervormde Kerk niet veel an
ders gegaan dan met de meeste
rapporten: de reacties zijn be
langwekkender en onthullender
dan het document zelf. Het telt
zeventig bladzijden en is het
werk van de Raad van zaken
voor Kerk en Theologie, waar
aan prof. dr. P. J. Roscam Ab-
bing, mevrouw drs. H. M.
Terborgh-Dupuis, een directeur
van een sociale academie, een
theologisch student, een weten
schappelijk medewerker van de
theologische faculteiten in Gro
ningen en Leiden en de secreta
ris van de Hervormde Raad voor
Overheid en samenleving hun
medewerking hebben verleend.
Men zal in dit rapport tevergeefs
zoeken naar een concrete oplos
sing. De opstellers wijzen op de
roeping om de naaste lief te heb
ben en op een samenleving, die
rechtvaardig dient gestructu
reerd, teneinde de schepping
tegen aanranding te bescher
men. Aanwijzingen worden ge
geven voor de plicht, die de bur
ger heeft in een democratie om
invloed uit te oefenen op de re
gering. „De gemeente behoort
ten diepste in al haar visies en
strevingen door het evangelie
bepaald te zijn. De taak van de
predikant ten deze is het belang
van de ethische en sociaal-
politieke verantwoordelijkheid
en de beginselen dienaangaande
aan de gemeente voor te leggen.
De meer concrete en discutabele
uitwerking moet dialogisch in
samenkomsten van de gemeente
besproken worden. En als de
kerk geen licht heeft vanuit het
evangelie, dient zij beschaamd
te zwijgen". Geen wonder, dat
men bij de behandeling in ge
spreksgroepen twijfelde aan de
bezielende uitwerking van het
rapport en zelfs de vraag, wat er
verder met het rapport moest
gebeuren, leverde niet veel meer
op dan de suggestie, het docu
ment naar de vuilnisbak te ver
wijzen. Zelfs de doorgaans op
timistische scriba, dr. A. H. van
den Heuvel, vond het stuk „me
thodisch verouderd". Ds. J. van
V een voegde daaraan toe, dat als
de kerk spreekt, ze toch meestal
een wat linksachtig geluid laat
horen. Dat vond hij van het on
derhavige rapport ook. Verschil
lende synodeleden vielen hem
daarin bij, in negatieve maar
ook in positieve zin, al naar ge
lang de politieke instelling van
de betrokkene.
Tot degenen, die hoewel
staande buiten de kring van de
synodeleden, zich ook met dit
rapport hebben bezig gehouden,
behoort de Haagse arts W. Wes-
terouen van Meeteren, die ons
desgevraagd zijn reacties heeft
kenbaar gemaakt. Hij is de pro
motor van een landelijke actie,
die de naam draagt van Ethisch
Réveil, waaraan tal van artsen,
onder wie de voorzitter van de
Nederlandse Artsenvereniging,
de heer K. F. Gunning, maar ook
figuren uit andere groepen, on
der wie de Kamper hoogleraar
en ethicus J. Douma, deelnemen.
Al is deze actie niet in de be
perkte zin van het woord kerke
lijk te noemen, de uitgangspun
ten zijn zo duidelijk ontleend
zag aanvaardt óver het denken
van haar lidmaten. Men kan, al
dus de heer Van Meeteren, voor
dat standpunt respect hebben
zonder het te delen. Maar het
woord van de synode maakt
haar toch tot de spreekbuis van
meer dan een miljoen lidmaten.
Die zullen niet onmiddellijk
persoonlijk de consequenties
van een synodaal besluit over
zien. Evenmin zullen zij mede
christenen een politieke over
tuiging misgunnen of hen belet
ten die in het openbaar te belij-
aan de christelijke leer. dat wij
van dit réveil hier melding ma
ken.
Uit eigen ervaring herinnert
dr. Van Meeteren zich, dat er een
tijd is geweest, waarin men op
hervormdkerkelijke vergader
ingen nog vragen aan de orde
stelde als: Heeft onze synode het
recht en mogelijk zelfs de plicht
zich bezig te houden met poli
tieke vraagstukken? Men was
nog niet toe aan wat we nu een
politiek engagement noemen.
Later heeft de synode zich her
haaldelijk geplaatst op het
standpunt, dat ze geen herder
lijke taak heeft ten aanzien van
en geen geestelijk of moreel ge-
den, tenzij die in flagrante
tegenstelling zou staan tot de
evangelische normen van res
pect voor het leven van de ander
en een anders recht op vrijheid
in materiële en geestelijke zin.
Dr. Van Meeteren stelt de
vraag aan de orde, of een naar
wezen en bedoeling niet-
politieke organisatie, vereni
ging of kerkgemeenschap de
taak heeft in het openbaar poli
tieke standpunten te huldigen,
te ondersteunen of uit te dragen
namens haar leden, die geen
middel in de hand hebben die
standpunten of beleidsbesluiten
te corrigeren. De centrale vraag
zo zegt hij, voor lidmaten van de
Nederlandse Hervormde Kerk
van belang, is of er sprake kan
zijn van een samengaan met een
evangelisch engagement èn een
politiek engagement.
Velen menen, dat maatschap
pelijk bewustzijn en politieke
medeverantwoordelijkheid no
dig en daarom geboden zijn.
Maar men verbindt daar dan de
gevaarlijke redenering aan, dat
- omjdat men maatschappelijk
bewust behoort te zijn - het
noodzakelijk is ook politiek ge
ëngageerd te zijh. Dr. Van Mee
teren vraagt zich' in dit verband
af, wat het positieve rendement
van de Franse en Chinese revo
lutie is geweest. Is er wezenlijk
iets veranderd in mensen, zodat
de eeuwige neiging om jhet ei
genbelang te zoeken werd door
broken? Zijn conclusie: Men
moet wel heel zeker zijn van de
uitkomsten van een revolte, het
zij maatschappelijk dan wel po
litiek, wil ze het verlies aan
mensenlevens en de verwekking
van bitterheid en ongeneeslijke
wrok lonen
Verzet
Dat de kerk van Jezus Chris
tus zich terdege tegen de ge-
staande orde zal moeten verzet
ten, is zeker. Maar die revolte
acht dr. Van Meeteren van een
geheel andere orde dan die zich
uit in kreten, demonstraties,
formatie van actiegroepen en
lend verzet. De christen
gewape
beschikt over geestelijke wa
pens. En die zijn op den duur
effectiever dan geweld.
Dr. Van Meeteren herinnert
dan aan de woorden, waarmee
kardinaal Alfrink het laatst ge
houden landelijk Pastoraal
Overleg opende, toen hij o.a. zei:
„Men kan wel eens de stelling
vernemen, dat Jezus niet is ge
komen om de maatschappij te
veranderen. Hij heeft, zo zegt
men, niet aan politiek gedaan.
Jezus heeft de slavernij niet af
geschaft. Hij heeft niet aan
maatschappijkritiek gedaan.
Maar de Heer is wel gekomen om
de mens te veranderen: het
egoisme en de zelfzucht. Hij
verwerpt het onrecht, dat de ene
mens de ander aandoet. Hij pleit
voor rechtvaardigheid tegen
over iedereen en voor vrede met
alle mensen. Als ieder mens zou
luisteren naar zijn levensregels
en zijn normen, dan zou er geen
onrecht in deze wereld zijn. De
menselijke samenleving zou
zichzelf hervormen".
Dr. Van Meeteren voegt daar
aan toe: De christen van deze
tijd zal zich er rekenschap van
geven of hij werkelijk een
„nieuwe schepping" is gewor
den na zijn ontmoeting met
Christus en of hij vandaar uit
een nieuwe sociale energie en
maatschappelijke verantwoor
delijkheid ontwikkelt, waar
door maatschappelijke structu
ren wezenlijk worden veran
derd. De christen zal weten, of
hij het stempel draagt van een
nieuw verbond met de Heer dan
wel of het slechts een nieuw
stempel is in het oude zegel,
waarin de zelfzucht, de zucht
naar bevrediging van materiële
zekerheid, succes en sex de
voorrang blijven houden. Dat er
in de wijde kring van lidmaten
van de Hervormde Kerk een ern
stige breuk is ontstaan in het
vertrouwen ten aanzien van het
synodaal beleid, is geen geheim.
De onzekerheid en de vervreem
ding, die allerwege wordt be
speurd, is van zulk een ernstige,
geestelijk-ontregelende aard,
dat men daar niet aan voorbij
kan gaan. Maar de opdracht
blijft dezelfde. De christen ge
neest de wonden, de bitterheid,
de haat en de wrok en hij blijft
altijd de hoeksteen, waar het
kwaad tegenaan zal blijven
trappen. De keuze zal steeds val
len op het evangelisch engage
ment.
„De vraag wordt actueel of
het maatschappelijke en poli
tieke engagement van de Her
vormde synode een beginsel
vaste en evangelische keuze is
geweest. De geloofwaardigheid
van een echt evangelisch enga
gement", zo zegt dr. Van Meete
ren, „wordt gecompromiteerd
door een politiek engagement,
waarbij aan de beginselen van
de christelijke kerk voorbij
wordt gegaan. De reconstructie
van de samenleving geschiedt
door nieuwe mensen; niet an
dersom".
M. MEELDIJK
