GRENZEN EN CULTUUR Monumenten vroeger en nu mM Franse beelden DICHTERLIJKE ADERS miiiiwj mm m Wat levert overleg in vrije Benelux op ONTHULLENDE BRABANTSE TENTOONSTELLING ijdschrift xpositie xpositie oek ota bene Poëtische huisvrouw en student publiceren fl - u er..** i^nurm VEERTIENDE Wereldkar- toenale, tot 7 augustus, te zien in stedelijke tentoonstellingszaal Laguna Beach te Knokke-Heist, waar op 20 juli het Humorfesti val begint. FESTIVAL van oude am bachten op 12 en 13 juli a.s. te Meijel bij Helmond; meer dan vijftig ambachten worden ge demonstreerd. PERMEKE is de schilder, die. model staat op de grote zomer- tentoonstelling in het Casino van Knokke. DELTA, cultuurgebied in his torisch perspectief. Tentoonstel ling in Grote Kerk te Veere; tot en met 14 september. HISTORISCHE gebouwen, molens, stadsgezichten e.d. met pentekeningen vastgelegd door Piet Pons, zijn van 11 tot en met 26 juli te zien in de Molen, Slag veldstraat te Kruiningen. JAN STEKELENBURG, die sedert '70 in het Franse Mont- maur woont om er met zijn ver zameling een speelgoedmuseum op te richten, is tot 11 augustus met een grote overzichtsten toonstelling van zijn schilde rijen met race-auto's en andere voertuigen in het raadhuis van Heerlen. KEES Verweij heeft t.g.v. zijn 75e verjaardag een tentoonstel ling in de Haagse Pulchri Stu dio; tot 20 juli. STEVEN Scheffer exposeert tekeningen en schilderijen in De Krabbedans te Eindhoven; tot 28 juli. AFRIKA Museum Berg en Dal: culturen van zwart Afrika (tot 31 december) en Afrikaanse klein-kunst (tot 1 oktober). Of je m n het nieuwe DcnBosh, %evenbergem Breda ofRoosendaal bomt - om maar mkefe plaatsen te noemen - het is allemaal van iei elfde taken een pak: rechte straten met dezelfde soort kuisen, steden, <iie wij momenteel bouwen n geen eigen karakteristiek ■nee-.- liergen op Zoom is Bergen op Zoom door zijn Breda door zijn ilrote Kerk ('ttcv-teür door zijn oude raadhuis e g -rig. Klundert door zijn raadhui! etc. Noord-Brtdmnt is uiterlij woi em groot deel nog Moord-Brabant door zijn typisch eigen gebou wen stads- <in dorpsgezichten, die uit het verleden stammen en er eigen karakte ris tiei aan blijven geven tegen alle nivellerewie nieuw bouw inHet maren de Itaywsels die opgezet werden door mensen, '-Xttfi&dLïJ* f -A sêu* rat,, De markt in Etten-Leur, zoals deze er nü „uitziet". V KENTERING-6: Over Yeats als „populaire held van Ierland" schrijft Jan van der Vegt in dit nummer uitvoerig n.a.v. zijn pelgrimage naar zijn graf en o.a. zijn werk en voorkeur voor fa scistische regimes. Ten aanzien van dit laatste is de Vlaamse Kroniek met nationalistische ci taten onthullend. In de Kroniek van het Theater o.a. het tijd schrift Samenspel onder de loep: „Voor Velzeboer is Velze- boer de maat van alle dingen". In de Literatuurrubriek schrijft Ruud Kraayeveld over o.a. het verschil tussen literaire en niet- literaire romans (Triviaallitera- tuurwetenschap) en bekijkt Wiel Kusters de activiteiten van de Werkgroep Analyse School boeken Literatuur o.l.v. T.A. van Dijk. Gedichten komen in deze aflevering voor van A. Bon tridder, Hans v.d. Waarsenburg, Lucienne Stassaert, Dirk Kroon, Hans van Weely, Hans Amesz, Peter Schuddeboom, Jan Willem Overeem en een anonymus, terwijl Maurits Mok het verhaal Wakkerman schreef. (Kentering, Badhuisweg 232, Den Haag). ONS ERFDEEL-3: Dit num mer opent met een interessant verhaal van Manfred Wolf, die - als vertaler - met de grootste moeite de Nederlandstalige lite ratuur in Amerika diensten pro beert te bewijzen. Over de Amerikaanse-Nederlander Vroman, die onlangs 60 jaar werd, schrijft drs. J. Veenstra onder de kop Evangelist van een binnenwereld. Dick Ouwendijk besteedt aandacht aan de vloed golf van nieuwe Nederlandse films. Jan d'Haese beschrijft de historie van het kunstenaars dorp Sint-Martens Latem aan de hand van stamvader Binus van den Abeele. De Friese schil der Tadema ligt het best op de markt zegt Sotheby, zodat Hans Redeker vertelt wie deze Victo riaanse Nederlandse schilder was. Verder nog bijdragen over het federalisme in Joegoslavi',' over de artiest Roger Bonduel en over Guicciandrini als corres pondent van de Medici's (O.E. Kerkstr. 1, Raamsdonk-dorp). BRABANTSE MONUMEN TEN VROEGER EN NU heet de tentoonstelling, die tot 11 sep tember te zien is in het Noord brabantse Museum in Den Bosch en daarna van 20 septem ber tot 19 oktober in De Beyerd te Breda. Een erg boeiende en mooie tentoonstelling, die onder anderen de bovenstaande ge dachten bij je kan oproepen. In het kader van het Monumenten jaar heeft de nieuwe directeur van het museum, Margriet van Boven, samen met de weten schappelijk medewerker van het museum Jan van Laarhoven het nog te onbekende rijke prenten kabinet van het Provinciaal Ge nootschap uitgelicht op 134 te keningen, aquarellen en pren ten, die typische oude Brabantse monumenten tot onderwerp hebben. Daaruit is een tentoon stelling ontstaan, die ook lande lijk gezien waarschijnlijk tot een uniek provinciaal gebeuren is geworden. Maar de samenstellers zijn niet bij „vroeger" blijven staan. Voor het „nu" werd aan foto graaf Tony Zeeuwe de opdracht gegeven met zijn toestel te gaan staan op de plaats waar de teke naar uit vroegere eeuwen geze ten had en dan dezelfde prent anno 1975 te maken. Deze foto's hangen als stilzwijgend com mentaar bij de oüde prenten. Het silhouet van Breda, gevat in het groen wordt nu bv. geteken d/ontluisterd/opgesierd - het ligt er maar aan hoe je het zelf wilt kwalificeren door het spoorwegemplacement. Een aantal gebouwen heeft deze foto niet als commentaar, omdat ze inmiddels verloren zijn gegaan! De tentoonstelling beperkt zich in grote lijnen tot de bouw werken van vóór 1800, niet uit minachting voor wat na die tijd gebouwd is, maar omdat de meest boeiende topografische tekeningen en prenten vóór het begin van de 19e eeuw zijn ont staan, schrijft Jan van Laarho ven in de goed verzorgde catalo gus. Daarin geeft hij ook de kenmerken aan van de „Bra bantse architectuur". Boven dien staan er beschrijvingen in van de tentoongestelde bouw werken, zodat dit boekje eigen lijk een onmisbaar bestanddeel van de expositie is. West-Brabant is goed verte genwoordigd. Om de plaatsen te noemen, die in oude beelden aanwezig zijn: Alphen, Bavel, Bergen op Zoom, Breda, Chaam, Dongen, Dussen, Etten, Galder, Geertruidenberg, Ginneken, Heusdenhout, Klundert, Leur, Loon op Zand, Molenschot, Oos terhout, Princenhage, Roosen daal, Tilburg, Willemstad. Daarnaast is natuurlijk de rest van Brabant (bv. Asten, Best, Eindhoven, Den Bosch, Grave, Helmond, Stiphout, Vught) ook vertegenwoordigd, zodat er een totaalbeeld van Brabant in het verleden en heden is ontstaan. Je kunt deze expositie op ver schillende manieren bekijken. Historisch: wat leuk! O, ja! Be- wustwordend, wat wij met ons eigen land gedaan hebben en aan het doen zijn. Maar ook wel puur om de prenten, die vaak zeer fraai gemaakt zijn. Onder de kunstenaars tref je namen aan als Van Aitena, Bosboom, Joshua de Grave, De Haen, Huysmans, Klotz, Knip, Van de Laar, Pronk, Saenredam, Spil man, De Swart, Verrijk, Wein- gartner. Verder wordt je om enkele details te noemen geconfron teerd met tekeningen van een van de mooiste - opgeblazen '44 - torens uit de middeleeuwen in Brabant te Chaam; de markt van Etten uit de 18e eeuw (die ook op het affiche prijkt); de oude Ge- rtrudis en Magdalenakerken. van Geertruidenberg; een oud stadsgezicht van Klundert; de St.-Annakapel uit Molenschot (15e eeuw), de oude kerk van Oosterhout waaraan veel ver prutst blijkt; de markt van Roosendaal in haar oude glorie, maar nog wel herkenbaar; een interessant beeid van het oude Willemstad etc. De tentoonstelling Brabantse Monumenten vroeger en nu is een sfeervolle fijne tentoonstel ling, die in dit Monumentenjaar zeker als een uitspringende ma nifestatie mag worden geken merkt en daardoor ook interes sant is voor niet-Brabanders. Een bezoek kan worden aanbe volen op maandag-vrijdag van 10-17 uur en zaterdag en zondag van 13-17 uur. HENK EGBERS Nog een beeldenpark! Ligt vlak over de grens in Antwerpen het park Middelheim met zijn 13e biennale vol beelden uit Japan, India en Turkije - waarover we al uitvoerig schreven - een eindje verder kunt u, op uw zo merse tochten, nog naar een an der prachtig park vol beelden in BELOEIL.. In een 120 hectare grote kasteeltuin is tot 31 augus tus de tentoonstelling ASPEK- TEN VAN DE BEELDHOUW KUNST IN FRANKRIJK te bezoeken. Er staan een vijftigtal kunstwerken van dertig heden daagse kunstenaars onder de be langrijksten, die in Frankrijk werken of gewerkt hebben. Be- loeil wil met deze eerste exposi tie in dit park een nieuwe tradi tie opbouwen. Het is niet gering wat hier ge toond wordt. De beeldhouwers César (Baldaccini), Max Ernst, Jeanlpousteguy, Nicolas Schöf- fer en Claude Viseux waren in '69 ook al vertegenwoordigd op de biennale van Middelheim bij de uit 13 vertegenwoordigers bestaande Franse deputatie. Dit overzicht in Beloeil, dat een be etje op de Franse tegenhanger van het Vlaamse Middelheim lijkt, is dus met zijn dertig be eldhouwers heel wat groter. Er zit werk onder van de meest gerenommeerde (tradi tionele) Franse kunstenaars; er is ook modern goed. Calder is er met een stabile; er is een monu mentale constructie van Jean Tinguely; La Demeure no 3 in vijf elementen van Etienne Mar tin; veertig kinetische zuilen van Pol Bury; werk van Jean (niet te verwarren met Hans) Arp; de geruchtmakende Niki de St.-Phalle; de 65-jarige Willy Anthoons; de meest recente werken van Max Ernst, die met de ook aanwezige Joan Miro van grote invloed voor o.a. het sur realisme zijn geweest; in een adem te noemen Gonzalez, die vanuit het cubisme en construc tivisme vertrok. En om verder het rijtje namen vol te maken: Jacob Agam, Cesar, Marta Col vin, Roel d'Haese, Etienne Mar tin, Joan Gardy-Artigas, Hon- neger, Ipousteguy, Robert Ja- cobsen, Aglaé Liberaki, René Magritte, Robert Muller, Marta Pan, Jorge Piqueras, Martial Raysse, Reinhoud, Schöffer, So to, Ubac en Viseaux. Een indru kwekkende vertegenwoordi ging. De meerderheid der beelden worden voor het eerst in België getoond. De tentoonstelling geldt als voorbereiding tot de Europalia-Frankrijk 75. Het kasteel in het park Beloeil is se dert zes eeuwen de residentie van de prinsen van Ligne. Het bevat een kostbare verzameling kunstwerken van de 15e tot de 19e eeuw en een vermaarde bi bliotheek mét 25.000 banden. Beloeil is te bereiken via de weg van Brussel naar Doornik (Tournai), afslag Ath. kasteel en park zijn te bezoeken tegen een entreeprijs die ligt tussen de 90 en 40 Bfr (naargelang leeftijd, individueel of groep etc.), het park is ook afzonderlijk te be zoeken voor een entree tussen de 20 en 40 Bfr. Er is verder een speeltuin, tuinbouwcentrum, restaurant en een te bevaren meer bij het park. De extra at tractie is dan nu de grote be- eldhouwtentoonstelling, die een bezoek waard lijkt. Toevallig werd een paar we ken geleden bij een vergadering „verslag" gedaan van overleg over de culturele grenscontac- ten met Vlaanderen vv. Blijkt, dat er - sinds het ter ziele gaan van de Groot Kempische Cul- tuurdagen - overlegsituaties zijn, waarbij diverse organisa ties op dat terrein blijven over leggen. Na enkele jaren is men tot de bevinding gekomen, dat georganiseerd coöperatief op treden van de verschillende or ganisaties wel eens gewenst zou kunnen zijn. Mager resultaat! Misschien kunnen al die over leggers eens gaan kijken naar de oostgrens-contacten, waarbij dit jaar zo'n 150 culturele activi teiten worden gecombineerd; van Groningen tot Zuid- Limburg. „Van niet te onderschatten betekenis is de actie, uitgaande van particuliere groeperingen, die van onder uit gestalte willen geven aan samenwerking aan weerszijden van de grens", schrijft P. Ruysschaert in een uitvoerig artikel „Kulturele in tegratie en Benelux" (Regio- toerisme) in de laatste afleve ring van het tijdschrif Ons Erf deel. Er gebeurt al veel, zegt hij en noemt dan bv als voorbeelden bet intergemeentelijk contact langs de grens in West-Brabant, de Uilenspiegelroute '74 Antwerpen-Veere. Als laatste voorbeelden (die meer bekendheid mogen heb ben) worden genoemd de bro chure' Grenzeloos Vrij", waarin met het negeren der staatsgren zen o.a. toeristische bijzonder heden worden vermeld. En ver der de nog uitvoeriger uitgave: Maaslandkaart, met een 80 pa gina's tellend boekje, waarbij weer met negeren van lands grenzen - veel informatie wordt gegeven. Ruysschaert vindt, dat er voor Vlaanderen en Brabant aan weerszijden van de lands grenzen ook zo iets moet komen (de WV's weten meer van deze uitgaven). Het streven naar een Europese integratie is er tot op heden niet in geslaagd de betekenis van de staatsgrenzen op ernstige wijze af te zwakken; zo wordt gezegd. Economische ongelijkheid en het streven van unitaristen (te vinden zowel bij communisten als liberalen) zijn ondermeer de struikelblokken geweest. „Nu de Europese eenmaking in het slop zit, kan er best aan regio vorming gedaan worden in de Benelux. Dat ligt binnen ons be reik. Waarom zouden we er niet aan beginnen?" Culturele regio-vorming... Als de diverse organisaties, die nu al jaren bezig zijn met o.a. een ver vanging te vinden voor de Kem pische Cultuurdagen, eens be gonnen met een voortdurende inventarisatie van hetgeen er Marta Colvin: Nef (1967). „Het bioscoopnieuws blijkt dus minder dood dan zo opper vlakkig aangenomen werd. Het al dan niet bestaan ervan blijkt toch ook nauw samen te hangen met de kracht waarmee ant woord wordt gegeven op de tv- dictatuur". Dat is een van de conclusies waartoe CHARLES BOOST komt in zijn boekje HET FILMJOURNAAL - Kroniek van gemiste kansen (uitg. We tenschappelijke uitgeverij Nieuwspoortreeks - 14,50). Die concurrentie van de tv- dictatuur valt in de slotconclu sie van dit geschrift kennelijk nogal mee, want na een schets van de devaluatie van het bio scoopjournaal, zegt hij; „Wat. kregen we ervoor terug? Een starre tv-nieuwslezer, die met een spraaklesstem van veel pa pier weinig interessant nieuws voorleest tegen een achtergrond van wisselende landkaarten en een enkele onduidelijke foto. Soms doet het sterk denken aan Pathé in zijn begintijd". De flap van het boekje zegt: „Dit boek geeft een beknopt overzicht van het ontstaan en de uiteindelijke betekenis van het filmjournaal in de bioscopen, dat op enkele uitzonderingen na moest verdwijnen voor de gro tere actualiteit van de nieuws verslaggeving van de tv. Of was het filmjournaal ook zonder tv al ten dode gedoemd? Ook op die journaal nu een aantal sugges ties krijgt voor een andere for mule of dat het tv-journaal met zijn gegevens tot een andere pre sentatie zou kunnen komen. Charles Boost - een oude rot in vraag probeert dit boek een antwoord te geven". Erg veel antwoorden worden er echter in dit boekje niet gege ven; in de zin, dat het bioscoop de filmjournalistiek; 40 jaar lang - schetst wel voor de ge middelde geïnteresseerde in de film de hoofdlijnen van de ge schiedenis van het filmjournaal in diverse landen. Hij zet heel wat wetenswaardigheden inte ressant op een rijtje; goed lees baar, zodat dit boekje bv. bij het mderwijs (filmonderwijs wordt te weinig aan gedaan) zijn dien sten zou kunnen bewijzen. De 88 pagina's bevatten de landenhoofdstukjes: Frankrijk, Amerika, Engeland, Nederland en Duitsland, alsmede een apart hoofdstuk over de nieuwe jour nalistieke formule vanuit Time in de dertiger jaren, zoals dat vorm kreeg in het nieuwspro gramma The Marching of Time; en tenslotte een Terugblik. „De fout van het journaal was, dat het in zichzelf bleef geloven, toen haast niemand er meer in geloofde. De succesformule van 1910 was in technisch verbe terde vorm nog altijd terug te vinden in het journaal van 1960," aldus Boost. In Frankrijk is het in 1895 allemaal begonnen met de bewegende beeldjes van Lumière, terwijl bijna tegelij kertijd in Duitsland Max Skla- danowsky en Oskar Messter be langrijke activiteiten ontwik kelde. Tussen haakjes, Conrad Veidt, waaraan op dit moment het filmfestival Berlijn een re trospectieve wijdt, debuteerde bij Messter. Boost schetst hoe de „newsreel", geen nevenactivi teit van de film was (zoals nu in de bioscoop), maar dat „de" film uit de actualiteiten is geboren. Interessant is te lezen hoe in die beginperiode de actualiteit (grote branden; oorlogshande lingen e.d.) werd nagebootst voor de film; het geknoei (faken) werd als realiteit opgediend. „EdisonEdison....! riep evenwel het publiek enthousiast na de eerste voorstelling (een soort kermisvermaak) in 1896 in Amerika. Hoe geleidelijkaan, onder invloed, van concurrentie, distributie-verbetering, nieuwe apparatuur e.d. het nieuwsjour- naal zijn weg vond over de we reld wordt aan de hand van tal rijke geschiedkundige feiten in dit boek verteld. In het hoofdstuk Nederland langs de grenzen in de loop van het jaar gebeurd (exposities; to neel; film; dans; muziek e.a.; zowel amateuristisch als profes sioneel). Dat is heel wat! Maar er profiteren te weinig mensen van. Deze inventarisatie kan in geordende vorm als informatie aan „het grote publiek" doorge speeld worden. Bovendien zou het mogelijk kunnen zijn de aanwezige activiteiten, door uitwisselings-bevordering, een groter gebied te laten bestrijken. Natuurlijk gebeurt dat hier en daar al incidenteel en spontaan, maar met steun van een „insti tuut", dat voortdurend en niet incidenteel coördinerend op treedt, zou méér gewonnen zijn. Waarschinijk zal het dan niet eens nodig zijn aparte manifes taties, cultuurdagen e.d. te or ganiseren. In genoemd artikel wordt nog op een ander aspect gewezen: de vakantie We worden ons er langzamerhand van bewust, dat deze ook in het keurslijf van de consumptie gekneld zit. We moéten zoveel in de vakantie (pakken, rijden, tempo, zonne baden, sport, totaal andere so ciale en culturele situaties bin nen veertien dagen inslikken etc) Vakantie geeft zo geen rust, maar is eerder stress- verwekkend, wordt opgemerkt. Maar verschillende mensen zijn al bezig zich te ontdoen van dit dwangbuis van het status- toerisme. De toekomst ligt open voor korte-afstandsreizen. Daarbij zal aan de andere kant van die grotendeel kunstmatige staatsgrens nog heel wat te ont dekken en te beleven (sociaal contact door zelfde taal) zijn. „Regio-toerisme kan niet alleen meewerken aan het vervagen van de kunstmatig getrokken grenzen, het kan ook gestalte geven aan een nieuwe waarde schaal voor het begrip vakan tie", zo besluit Ruysschaert. Misschien een gedachte voor de komende weken. In ieder geval is het gemakke lijker binnen de vrije Benelux de officiële- en onofiiciële cultu rele akkoorden uit te voeren dan in de Oostbloklanden. Toen ik dezer dagen visa aanvroeg voor Hongarije en Tsjechoslowakije als cultureel redacteur werden me deze geweigerd met de me dedelingen dat journalisten er niet in mogen. Voorwaarde voor cultuur zijn niet de verdragen, maar de vrijheid! - b.v. aandacht voor de onderne mende broers Willy en Albert Mullens uit Breda en verder na tuurlijk voor Polygoon Profilti, het Pathé nieuws, Fox Movie tone Nieuws en The Eyes and Ears of the World van Para mount. We mogen o.a. „blij" zijn dat Polygoon in de oorlog gecol laboreerd heeft, want De Jong heeft met zijn materiaal zijn tv- serie „De Bezitting" kunnen op luisteren, zo lezen we. De ont wikkeling is zo, dat van de 381 Nederlandse bioscop en onge veer 280 stuks het bijna verdwe nen journaal onder ogen krij gen; er wordt goed verkocht aan het buitenland (m.n. ook aan Oost-Europa) en de bekronin gen bewijzen, dat Nederland best nieuws maakt. Een lijstje op de laatste pagina geeft een overzicht uit 1973 van de situa tie der filmjournaals in het bui tenland. „De tragiek van het journaal is geweest", aldus Boost, „dat het pas belangrijk werd toen het er niet meer was". Zorg er zelf voor, dat u dit niet overkomt met dit boekje. H.E. Een dode bloem het kind is niet geboren zij is spoorloos de meeldraden drijven op het water Dit is één van de zestien poëtische ontboezemingen uit het bun deltje: „Er zit een vlinder op je mond", dat werd geschreven door Hugo Haud (pseudoniem); een debuut. Een klein boekje met vaak aardige gedachten 4,50 in boekhandel te vinden). Mijn hart, wat vraag je toch naar liefde en geluk naar warmte en gezelligheid 't gaat alles toch weer stuk Want mensen ze gaan je als schepen voorbij een handdruk, een groetje en jij maakte je blij Jij[ dwaas, wees verstandig, waarom dat verdriet, klop vrouwenhart, klop en geef, anders niet. Uit: „Gedichten en kinderversjes van een huisvrouw", geschre ven door S. Kleverlaan-Grolman uit Eindhoven. Onder het pseudo niem Moeder Everma schreef zij als negen jeugdromans (Doop- kaars, Kraaienjong, Ceest van de Baron e.a.). Nu maakte zij dit bundeltje pretentieloze versjes en rijmpjes, vanuit een levensstijl, die ouderen wel zal aanspreken 2,50 - rek.nr. 15.00.09.186, Rabo-Eindhoven).

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1975 | | pagina 17