Grote letter maakt
boek dikker
maar
(nog) niet duurder
Ziet U slecht?
....en kunt U bovenstaande letters toch
lezen?
Zoja, dan kunt U weer boeken gaan lezen,
want er is een uitgever die boeken met
zulke letters maakt.
31 fgjfe
laten verbouwen. De schilde!
>ar
*en
Moe<
een meenemen.
Vic is in lang niet zo vrolijk gewee!
inoza-lyceum en straks een
hij met recht trots op kan zijn. Dat
lopen moet, daar maalt hij niet om.
het uitzicht vergoeden dat ruimschoot
ag ik Roelie voor de bruiloft vra<
an tafel zit ik anders helemaal alleen bij
rote mensen.'
had graag ja gezegd. Maar het<
ind, dat gaat trouwen. O, Annet zelf
bezwaar tegen hebben, maar én haar m»
én haar zuster zullen er stellig ni
teld zijn. Vooral Vies grootmoeder is
gelijkse ergernis Vic met dit vrindje
hooi te zien trekken. Haar kleinzoon V
en knappe, languitgeschoten jongen i
ezicht van degene, die zijn grootvat
unnen zijn. Een jongen om trots op
oopt het nog te beleven dat ook dez<
ens een goed huwelijk zal sluiten. In
hij het stellig nog ver brengen. Mét
abiel zenuwgllj"' ,4,«l echt de telg ut
zal
Twee stukken
AMSTERDAM - „Als ik een
brief krijg van iemand, ie me
schrijft: „Ik kan na jaren weer
een boek lezen", dan beleef ik
daar veel plezier aan. Maar ik
wil eerlijk zijn,, de Grote Letter
Bibliotheek heb ik vijf jaar gele
den commercieel opgezet. Ik
dacht, dat daar hier een markt
voor zou zijn" Dat vertelt Jan
Tholenaar, die met ziin vrouw
ruim honderd bestaande romans
heeft uitgegeven in een letterty
pe, dat zwakke ogen het lezen
weer mogelijk maakt. „Maar
mijn optimisme is een beetje ge
smoord", erkent Jan Tholenaar,
„want het is moeizamer gegaan
dan ik dacht". Toch krijg je de
indruk, dat méér onwetendheid
over het bestaan van deze
grote-letterboeken de oorzaak
daarvan is, dan het ontbreken
van een behoefte. Het aantal
mensen, dat het lezen heeft op
gegeven, omdat zelfs de beste
bril een normaal boek niet meer
laat ontcijferen, is misschien
groter dan we denken.
In de Grote Letter Bibliotheek
tref je b.v. de volgende titels:
Godfried Bomans: Van dichtbij
gezien; Agatha Christie: Trein
16.50; Pearl Buck: De Moeder;
Johan Fabricius: Mijn Rosalia;
AnnePhilipe: Niet meer dan een
ademtocht; Maria Rosseels: De
kloosterhoeve; John le Carré:
Voetsporen in de sneeuw; John
Steinbeck: Goede Donderdag;
Jan de Hartog Stella, J
Visser-Roosendaal Het zout der
liefde, G Guarechi Don Camil-
lo Het oppervlak voor de letters
(de bladspiegel) is dne- tot
viermaal zo groot als bij een
normaal boek Het boek zelf
wordt anderhalf tot twee keer zo
dik, maar de 500 pagina's wor
den niet overschreden, omdat de
turven anders te dik worden.
Hoe is Jan Tholenaar ertoe
gekomen met grote letters uit te
geven „Ik oen een grafisch
man, van huis uit", vertelt hij.
„Twintig jaar geleden begon ik
te werken voor internationale
uitgeverijen; co-produkties van
kleurenwerk. Stiekum aan werd
ik zelf uitgever. Bijvoorbeeld
van de eerste kunstpockets, die
in de Zwarte Beertjes terecht
kwamen en waarvan er zo'n vijf
miljoen in tien landen verkocht
werden. Na acht jaar werd ik
zelfstandig; bijvoorbeeld met
uitgeven van boekjes voor het
lager onderwijs, die in acht-
negen landen verschenen. Vijf ten. Een
kunnen worden. Maar de markt
is hier kleiner dan ik dacht Ja,
het kan ook best zijn, dat de
markt nog niet verkend is, dat
het nog te onbekend is.
Je moet weten: ik ben geen er
kende uitgever; lever niet via de
normale boekhandel Dat heeft
verschillende redenen. Op de
eerste plaats komen slechtzien
den niet in een boekenzaak; ze
kunnen er toch niets lezen en
kopen heeft er geen zin voor hen.
Bovendien wil ik de prijs van
mijn boeken in grote letter op de
normale prijs houden. Dat is me
Felukt: de prijzen liggen rond de
18,- voor degelijk gebonden en
goed gedrukte boeken. In de
boekhandel moet ik zo'n 40%
korting geven en dan zouden de
boeken f 35,- gaan kosten. En,
welke boekhandel neemt deze
volumineuze boeken in voor
raad? Dat vergt teveel ruimte in
de winkel. Misschien is het wel
verkeerd, dat ik te bang ben voor
de boekhandel!
gingstehuizen hebben meestal
wel een bibliotheek waarin onze
boeken voorkomen. Onlangs
heb ik een enquete gehouden De
reacties waren nogal positief,
vond ik Maar de slechtzienden
betrekken hun boeken van de
bibliotheek, zodat voor mij de
verkoop niet zo gunstig is. De
oplagen zijn over het algemeen
niet hoog, zo'n 1500 exempla
ren Maar vorig jaar had ik er
zo'n 50 000 liggen en toen kreeg
ik het wel een beetje benauwd.
Er is nauwelijks van te leven.
Mijn vrouw en ik doen alle werk;
we hebben een magazijntje in de
stad Amsterdam en bij een
boer".
streepjes) voor volwassenen het
best is. Toen ben ik zelf maan
den aan het experimenteren ge
weest. De letter, die ik gemaakt
heb is met mooi, maar wel func
tioneel Vooral aan de mogelijke
verwarringen tussen b.v de e, de
o en de a heb ik gewerkt; verder
heb ik de spaties tussen de
woorden vergroot etc.
Ja, als mijn vrouw en ik het
niet alleen allemaal opknapten
werd het een onbetaalbare zaak.
Ik heb staatssecretaris Mijer van
CRM wel geschreven om hulp.
Na een halfjaar kreeg ik een
vriendelijke brief terug. Tot
onze spijt., enfin, er was geen
geld beschikbaar Als ik nu lees,
dat er jeugdwerk opgedoekt
moet worden, omdat CRM geen
geld heeft begrijp ik dat wel en
durf er dan niet eens meer om te
vragen. Van het Belgische de
partement heb ik wel wat hulp
gekregen, doordat het een aan
tal exemplaren van onze boeken
gekocht heeft en ons fonds bij
bibliotheken en bejaardencen
tra geïntroduceerd heeft.
Van de uitgevers heb ik een
prettige medewerking. De
schrijvers van de boeken krijgen
normaal hun 10% procent royal
ty In de praktijk blijkt verder,
dal deze boeken met grote letter
niet alleen functioneren in b.v.
bejaardentehuizen, maar ook in
verpleeg- en ziekenhuizen bij de
bezigheidstherapie Mensen, die
b.v. aan drugs verslaafd zijn
pakken geen boeken met een
normale letter, maar wel die met
de grote letter Ook is met deze
boeken gebleken, dat demente
bejaarden tóch lezen".
De inhoud van het fonds. De
vraag van het betreffende pu
bliek is vooral gericht op Neder
landse streek- en familiero
mans, waarbij b.v. een schrijf
ster als JV isser-Roosendaal Jan
de Hartog voorbijstreeft. „Ik wil
best wat doen", zegt Jan Thole
naar. „Geen Wolkers, werd me
gevraagd? Ja, dat wil ik best
overwegen, maar ik zit b v met
een flink aantal protestants-
christelijke bejaardentehuizen
onder mijn klanten Toen ik een
boek als „Het dubbele leven van
dr Carroll" van Cronin uitgaf,
kreeg ik brieven van: „Dat is
niet geschikt voor onze bejaar
den". Een vorm van kwalijke
censuur Maar ik heb er wel mee
te maken", verzucht Tholenaar.
„Ik wil een leuk en veelzij
Cr geleden begon ik met
ken in grote letters. In Ame
rika en Engeland was dat pro-
dukt ontstaan, boeken die door
slechtzienden gelezen zouden
Toch heb ik belangrijke klan-
n. Een groot deel gaat naar
openbare bibliotheken, die er
zeer actief mee Zijn en vaak met
wisselcollecties bejaardente
huizen van lectuur voorzien.
Grote bejaarden- en verzor-
Een apart onderwerp is de let
ter; de leesbare letter voor
slechtzienden. Tholenaar „Die
heb ik zelf ontworpen. Begrijp
me goed, al kom ik uit het grafi
sche vak, ik ben geen ontwerper
als Van Krimpen of De Roos.
Oorspronkelijk hebben we ge
probeerd bestaande boeken te
fotograferen en te vergroten.
Maar dat ging niet zo best. Toen
heb ik dertien lettersoorten uit
gezocht. Ik heb me georiènteerd
in Engelse studies, die over let
ters voor slechtzienden gemaakt
zijn. Het blijkt dat de schreef-
loze letter (zonder krulletjes en
fonds. Ik denk b.v. aan Vestdijks
„Koperen Tuin", als dat in het
najaar voor de t.v. komt. En
Wolkers zal ook wel in grote let
ters uitkomen".
Het drukken van boeken in
grote letters voor slechtzienden
lijkt een goede zaak, waarbij
heel wat mensen gebaat kunnen
zijn. Het slechte zien kan een
mens in een isolement, in een
zaamheid drijven. Lezen be
waart een stuk contact met een
buitenwereld, die voor een deel
wegviel. Grote Letter Biblio
theek is gevestigd aan Oudaen 3
te Amsterdam (tel. 020-446435),
waar een bereidwillige Jan Tho
lenaar met zijn
letter boeken meer zicht
den op zijn nog te onbekend be
drijf.
HENK EGBERS
zijn grote-
IwUbie-
SP
Ion
IAl
V
A
znflB* tv<?
oCtatw S
.•-.V te
■m*
De „Tyseley", die 21 meter lang is, op het Grand Union Canal in een van de talrijke sluizen. De
bemanning moet ze zelf openen en sluiten.
V.
(Van onze correspondent Roger Simons)
LONDEN - Mike Lucas stopt aan iedere „pub"
die hij tegenkomt. Niet alleen vooreen biertje. Ook
om wat toneel te spelen. Mike is de baas van het
enige varende Engelse toneelgezelschap, de „mi-
kron theatre company" (het Griekse woord mi-
kron betekent heei klein). Op een 40-jarige smalle
schuit trekt hij met zijn groepje over de binnenwa
teren van Groot- Brittannië. De Britse kanalen zijn
meer dan 4.500 km lang en erg geschikt voor ple-
ziervaart. Op de oevers staan veel landelijke café's,
die vooral 's zomers druk bezocht worden. Daar
vindt Mike Lucas de klanten voor zijn varend
schouwtoneel.
Het gezelschap speelt in open
lucht, vlak bij de plaats waar ze
de „tyseley" gesmeerd hebben.
De „tyseley" was vroeger een
boot van de transportmaat-
schappij van het Grand Union
Canal Na de nationalisering
van de Britse waterwegen wera
hij nog gebruikt om in centraal
Engeland cement te transporte-
Daarna deed de „tyseley"
opknappen en leende hem aan
de Mikron Theatre Company.
Dit varende toneelgezelschap
bestaat uit Mike Lucas (acteur,
directeur en regisseur), zijn
vrouw Sarah, die de publiciteit
verzorgt, en drie andere profes
sionele theatei mensen, collega's
van Mike. Het zijn: Alan Brid
ger, die er afgelopen jaar bijge
komen is, Dan Caulfield. die in
Londen een jaar de hoofdrol
tie, en Thirzie Robinson, die af
gelopen zomer de badplaatsen
van Devon en Cornwall bezocht
met een zelfgemaakte poppen
kast. Ze is trouwens van plan om
dit jaar op de „tyseley" ook
voorstellingen te geven met haar
poppen.
Het Mikron-gezelschap werd
gesticht door Mike Lucas om to
neel te kunnen spelen voor men
sen, die ver van theaters wonen
of geen schouwburgen bezoe
ken. Bovendien wilde hij re
clame maken voorde Britse bin
nenwateren, die grote commer
ciële en ontspanningsmogelijk
heden hebben. Er bestaan trou
wens plannen om de sterk ver
ouderde binnenscheepvaart uit
te breiden in industriële gewes
ten. Pas nu beseffen de Britten,
dat kanalen viermaal efficiënter
zijn dan landwegen, wat het
brandstofverbruik betreft.
en „up the cut", beide ontwor
pen door Mike Lucas, met mate
riaal en liedjes uit verschillende
bronnen.
„Keep yer 'ands off" is een
muzikaal verhaal over de Britse
schippers, die woonden en
werkten op hun smalle boten.
Heel het ontstaan van de water
wegen, de industriële revolutie,
de werkloosheid, stakingen, de
gevolgen voor de spoorwegen,
de rJ-
van
toekomstmogelijkheden van de
binnenwateren:
Het Mikron-gezelschap is van
de zomer voor het vierde achte
reenvolgende jaar op toernee In
1974 gat hel meer dan 150 voor
stellingen voor rpim 18 01)0
mensen. De theatei boot zal dit
o-— jaar meer dan l 800 km afleggen
oorlog en de nationalisering op de kanalen van centraal en
1 de Kanalen, worden erin Zuid-Engelqnd.
ren
dienst alsdrijvend restaurant óp
Het schilderachtige Stoke Buerne op het Grand Union Canal m Northaptonshire vormt een geschikt tnT^ChriS!
decor voor de voorstelling van „Keep yer ands off.
Mike en Sarah Lucas hebben
een zoontje, Sam (3), dat hun
toernee van zes maanden mee
maakt. De reiswieg eindigt in
oktober in Londen. Het gezel
schap heeft twee stukken op zijn
repertoire: „Keep yer 'ands off"
verteld, gezien door de ogen van
een sympathiek paar. Jack en
Lily Tickle. Ze zingen vrolijke
en droefgeestige liedjes, maken
grapjes en treuren omdat de
grote tijd van de binnenscheep
vaart voorbij is Deshoweindigt
echter met een optimistische
noot en hoop op de toekomst.
..Up the cut" is gewijd aan de
laatste dertig jaar van de Britse
binnenscheepvaart, het leven
van deschippers inde jaren vijf
tig, de slechte winter van 1962
en de mensen die „hel kanaal"
(the cut) verlieten Het kanaal
van Stratford werd opnieuw
opengesteld, maar de schippers
kregen het aan de stok met de
regionale overheid Ook deze
show eindigt met een blik op de
De mikrongroep geeft niet al
leen avondvoorstellingen aan
het water, overdag bezoekt bij
ook de scholen indeplaatsendie
hij aandoet De toernee is afge
lopen mei begonnen in Wal-sall
(Staffordshire) Op 180 km ten
noorden van Londen en eindigt
in oktober op hel Regent's Canal
in 'de hoofdstad.
..De „tysèlev" legt iedere da#
slechts enkele kilometersaf Het
toneelgezelschap slaapt en eet
aan boord en moet onderweg
talrijke sluizen openen en slui
ten. De acteurs verdienen niet
gemakkelijk hun brood, maar
vooral als mooi weer is leiden
ze een zalig leven.
