Advocaten in gijzelingsproces Zuid-Molukkers:
Begrijpelijke poging
tot beleidsbeïnvloeding
Goed sparen is:
hoge rente en
hetere
voorwaarden.
Ons Spaar-
Trouw systeem
bijvoorbeeld.
eU**** I
Ik wil graag goed gebrild op vakantie.
Van Maaren.Optsciens van professie.
Broer en zus
leven als
kluizenaars
Spaanse arbeiders
kiezen hun
afgevaardigden
Vlaamse actieleider
tweemaal beboet
BELGISCHE DORP REMMEN ZWIJGT OVER 15-JARIGE AFZONDERING
binnenland
buitenland
Onderscheid
Evan Lanschot
Overleg
Argentijns concern deelt uit
Hou het gezond op vakantie...
NeemTendosimol mee tegen diarree.
Ik ga even langs bij Van Maaren. (Heeft die trouwens niet een leuke reis-attentie voor me klaarliggen?)
T\/IT Ginnekenstraat 16, Breda.
lfvll Tel. 38370
VRIJDAG 20 JUNI 1975
(Van onze redactie
buitenland)
ARNHEM „Het ging niet
om hoogverraad, maar een
poging tot beleidsbeïnvloe
ding. Een poging die op his
torische gronden zoal niet te
rechtvaardigen, dan toch
zeer wel te begrijpen was".
Dat was gistermorgen de
conclusie van de advocaten
die na een week schorsing in
het zwaarbewaakte Engelse
paleis van justitie aan de
beurt kwamen om de 17 ver
dachten in de Soestdijk-af-
faire te verdedigen.
Voorafgaande aan de individu
ele pleidooien spraken twee
van de raadsleden namens hun
collega's een algemeen plei
dooi uit dat op alle verdachten
toepasselijk was. Eerst werd
getracht de visie van de offi
cier van justitie op strikt juri
dische gronden aan te tasten.
De artikelen 92 en 96 van het
Wetboek van Strafrecht sa
menspanning tot het beroven
van de vrijheid van de rege
rende koningin zijn in Ne
derland nog nooit grondslag
voor een vervolging geweest.
Jurisprudentie bestaat er dan
ook niet over. Men zal het,
aldus mr. R. Cramer, moeten
hebben van vergelijking met
andere Europese landen. Zo
verwees hij naar het Duitse
recht waar in 1870 het be
schermen van de persoon van
de keizer aanleiding was om
de doodstraf niet af te schaf
fen. Thans is het zo dat de
Duitse Bondspresident slechts
als gewoon burger wordt be
schermd. zonder dat een aan-
slagnleger op extra straf be
hoeft te rekenen.
Ook in Zweden evenals Ne
derland een monarchie is er
onderscheid gemaakt tussen
een aanklacht op de koning
als fungerend staatshoofd, dan
wel als persoon. Dat betekent,
aldus mr. Cramer dat ook in
ons recht aanleiding kan wor
den gevonden dit onderscheid
te maken. De officier heeft
dat niet gedaan, maar de aan
slag op de vrijheid van de
koningin automatisch be
schouwd als een aanslag op de
veiligheid van de staat. Dit
terwijl de Zuid-Molukkers
slechts de koningin hadden
willen confronteren met hun
problematiek.
Bovendien heeft de officier al
te snel „samenspannen" aan
genomen op grond van het
loutere feit dat de verdachten
elkaar herhaaldelijk hebben
ontmoet zij het in meerder
heid dan nog zwijgend ak
koord zouden hebben ver
klaard wat enkelen hunner
hadden bedacht. Juist omdat
samenspanning een abstract
begrip is, diende de officier in
de ogen van de advocaat zeer
nauwkeurig te bewijzen „waar
en wanneer" die samenspan
ning dan wel had plaatsgevon
den alsmede wie precies wat
had moeten doen volgens de
plannen. De bescherming van
de politieke vrijheid van de
burgers vereist een grote
nauwkeurigheid in deze zaken,
aldus mr. Cramer.
Kij maakte voorts een onder
scheid tussen niet strafbare
voorafgaande besprekingen en
de wel strafbare feitelijke
overeenkomst tot het plegen
van een aanslag. De officier
had dit onderscheid ook moe
ten maken, meende mr. Cra
mer. en had derhalve moeten
nagaan welke verdachten bij
de slotovereenkomst onweer
legbaar betrokken waren ge
weest.
Mr. Cramer wees tenslotte nog
op de niet geheel vlekkeloze
rechtsgang die vooraf was ge
gaan aan de zitting. „Het is
voorgekomen dat advocaten
niet werden toegelaten tot hun
cliënten op grond van de vei
ligheidsmaatregelen die men
gemeend heeft te moeten tref
fen". Ook heeft de justitie
volgens de advocaten teveel
publiciteit aan de arrestaties
gegeven, zodat van een discre
te benadering van de verdach
ten, zolang zij nog niet schul
dig gebleken en veroordeeld
waren, geen sprake is ge
weest.
Na mr. Cramer sprak mr. J.
M. Bosnak een historisch ge
tint pleidooi uit. Hij ging ill
op de achtergronden van het
RMS-ideaal. Indonesië heeft, zo
zei hij, de ronde tafel confe
renties accoorden geschonden.
In plaats van „Verenigde Sta
ten Indonesië bleek het al snél
een eenheidsstaat te worden.
Soekarno stevende recht
streeks af op een groot rijk
waarin voor het vrije Ambon
geen onafhankelijke plaats zou
zijn weggelegd. Nederland
heeft deze schending van de
aceoorden geduld en zelfs
schepen ter beschikking ge
steld om Soekarno's troepen
naar Ambon te brengen.
In feite was het kort geding
dat de RMS hiertegen aan
spande het eerste succesje van
de beweging. Nadat aanvanke
lijk enkele jaren van verzet
waren gevolgd, kwam in 1970
de ommekeer. Na de dood van
dr. Sumukil, terechtgesteld
(ADVERTENTIE)
Een rente van 71/2%
terwijl u toch direkt over uw
geld kan beschikken. Neemt
u geld op dat kost u dan l%
over het opgenomen bedrag.
Maar bij Van Lanschot
ontvangt u altijd een basis
rente van 41/2%.
Zo heeft Van Lanschot
15 verschillende aantrekkelijke
spaarmogelijkheden. Een uitvoerige
brochure over al deze spaar-
vormen ligt voor u klaar
Op aanvraag zenden wij u deze
gaarne toe.
Breda,Veemarktstraat 44, tel. (01600) 25844.
Roosendaal, Molenstraat 8, tel. (01650) 40970/40971.
VHertogenbosch, Amsterdam,Breda,Den Haag,Eindhoven,
Hilversum, Nijmegen, Roosendaal, Rotterdam, T ilbtirg, Vughr.
wegens zijn aktiviteiten.
kwam „Wassenaar 1970". Een
feit dat geïnspireerd was, zo
als mr. Bosnak opmerkte door
de wel geslaagde bezettingen
die studenten ondermeer in
het Maagdenhuis hadden ge
pleegd.
Sindsdien is er van een toege
zegd overleg weinig terecht
gekomen. ,.Er werd voortdu
rend over, maar niet met Mo-
lukkers gepraat", aldus mr.
Bosnak.
Klap op de vuurpijl was dat
minister Van Doom na een
bezoek aan justitie had mee
gedeeld dat er voor de Zuid-
Molukkers niets anders over
bleef dan te berusten in de
toestand. „Ze konden kiezen
tussen Nederlander blijven of
Indonesiër worden. Zuid-Mo-
lukker zijn was er niet bij".
Sprekend over de strafmaat
uitte mr. Bosnak nogal felle
kritiek op de houding van de
officier. De verdachten hebben
op twee niveau's gehandeld.
Enerzijds in de roes der ro
mantiek van soldaatje spelen,
compleet met SAM-raketten.
anderzijds op het reële niveau,
waarbij voortdurend gehoopt
werd dat „de koningin niet
thuis zou zijn" en waar zeer
snel van de aktie werd afge
zien toen er zich lichte tegen
stand voordeed. De officier,
aldus mr. Bosnak, reageert
nog altijd op het „SAM-raket
ten niveau". Hij vroeg zich
bovendien af of de „heisa"
rond het proces inclusief de
zeer zware bewaking, niet een
belemmering zou vormen voor
de rechtbank om tot een even
wichtig oordeel te komen.
„Vrijspraak of een lichte straf
zou misschien bij het publiek
slecht kunnen vallen, zo wordt
nu de indruk gewekt".
Voorts vreesde mr. Bosnak dat
bij een eventuele zware straf
er een escalatie zou plaatsvin
den. Het niet toestaan bij
monde van minister Van
Doorn dat dit volk zichzelf
kan blijven, de eis dat de
Zuid-Molukkers moeten kie
zen voor het staatsburgerschap
van Indonesië dan wel van Ne
derland, de eis dat zij hun
droom een eigen vrije repu
bliek te mogen stichten moe
ten opgeven, dat alles brengt
geweld in onze samenleving.
Dit geweld wordt nu ter be
oordeling aan de rechter voor
gelegd. Hem wordt verzocht
om zware straffen op te leg
gen. De rechter moet echter,
aldus mr. Bosnak, passen voor
deze rol. Als de overheid niet
deëscaleert moet de rechter dat
doen. Door na deze overtrok
ken rechtzaak, die krachtens
de hele context tot hoge straf
fen moet leiden, niet te straf
fen, kan de rechter aangeven
dat hij niet bereid is de rom
mel op te ruimen die de over
heid heeft laten ontstaan. Na
het algemene pleidooi bogen
de advocaten zich over hun
individuele cliënten.
(Van onze correspondent)
GENT Voor de rechtbank
van Gent is de leider van het
militante taaiactiecomité, de
advocaat Piet de Pauw. twee
dagen na elkaar veroordeeld
tot lichte geldboeten wegens
het deelnemen aan verboden
betogingen. Dinsdag liep hij
een veroordeling op van 6200
fs. wegens een manifestatie
ten gunste van amnestie voor
veroordeelde collaborateurs in
de Tweede Wereldoorlog, een
manifesetatie die in december
vorig jaar. daags voor Kerst
mis, te Gent gehouden werd.
Woensdag liep hij een boete
'op van 740 fr. wegens deelna
me aan een manifestatie tegen
de Belgische minister Michel
die ter gelegenheid van de
opening van de Gentse Flora-
iiën in deze stad was.
ELLEN'
Mens erger Je niet Pop-O-Matic, Jumbo puzzels eri
Mascarade zijn een kleine greep uit de honderden
spellen grote Jumbo-eollectié.
fé 'Spellen waarmee uoveral plezier kunt hebben.
Op het strand, de camping, uw hotelkamer, een
terrasje of zelfs in't vliegtuig. v
Neem;,èreénpaar.rneejnuw.yakantiebagage.
BUENOS AIRES (UPI)
De grootste particuliere onder
neming van Argentinië, Bunige
and Born Co., heeft vrachtwa
gens met levensmiddelen en
kleding ter waarde van 1,2 mil
joen dollar naar arme streken
gezonden.
Het is een deel van de los
prijs die de guerrillagroep
Montoneros eist voor de vrijla
ting van twee directeuren van
de onderneming, de broers Ju
an en Jorge Born. Zij zijn
vorig jaar september ontvoerd.
De totale losprijs zou tussen
de 30 en 50 miljoen dollar
liggen.
BARCELONA De basisver
kiezingen in de Spaanse
staatsvakbonden, die reeds de
ze week in heel het land be
gonnen zijn en nog ongeveer
een maand zullen duren, ver
lopen tot volle tevredenheid
van de regering en van de
oppositie. De arbeiders van al
le bedrijven met meer dan zes
werknemers biezen deze
maand hun vertegenwoordi
gers, de enlazces, verbindings
mensen. De regering is geluk
kig met de hoge percentages
van de deelnemers: in het in
dustriecentrum Barcelona, dat
het eerst begon, ging dat van
80 tot 98 procent en elders in
Spanje is het navenant.
Woensdag waren er in Barce
lona reeds ongeveer 50.000 ar
beiders-afgevaardigden geko
zen. Dit zal Madrid in staat
stellen om er bij deiiternatio-
nale organisties trt|s op te
wijzen, dat de arbeiders mas
saal gevolg gegeven hebben
aan echte verkiezingen die
door hfet Franco-bewind uitge
schreven zijn. En het is een
feit dat er veel veranderd is
sinds de vijftiger of zelfs be
gin zestiger jaren toen voet
balsterren in bepaalde vak
bonden de meeste stemmen
kregen. Het was toen een la
chertje. maar nu wordt er in
dodelijke ernst gestemd. Die
mooie medaille voor het regi
me heeft echter een keerzijde.
De arbeiders stemmen met
steeds grotere meerderheid op
vertegenwoordigers van clan
destiene links gerichte groepe
ringen. Dit begon al in de
verkiezingen van 1966 en
1971, maar schijnt ditmaal
veel verder opgerukt te zijn.
(ADVERTENTIES)
De illegale arbeiderscommis
sies verzekeren dat ze in som
mige grote bedrijven zoals in
Seat (de Spaanse Fiat), Mar
coni en Standard-, zeer veel
van de uitgebrachte stemmen
hebben gekregen. Dit ban nie
mand natuurlijk controleren,
maar zelfs als het enigszins
overdreven is, kan men er
toch zeker van zijn dat het
aantal linkse militanten sterk
gestegen is. Dit is overigens
voor heel wat directies niet
eens een ongewenste toestand,
aangezien de wet hen ver
plicht om met staatsvakbonds-
mannen te onderhandelen, zo
dat zij meestal in de uitzdchts-
loze toestand zaten, dat de
enige gesprekspartners die ze
officieel hadden en waar ze
vaste afspraken mee konden
maken, niet de minste invloed
op de arbeiders hadden. De
Spaanse Philipsonderneming
Miniwatt in Barcelona kan
hiervan meespreken. Geen
wonder dat zelfs directies van
staatsbedrijven tenslotte in het
geheim met clandestiene vak
bonden begonnen te onderhan
delen.
Dit is echter nog een lange weg.
In dé negen jaren sinds de clan
destiene vakbonden besloten
aan de verkiezingen mee te
doen, hebben zij nog niet de
minste vat op de staatssyndi-
caten gekregen. Het belang
van Franco's getrapte verkie
zingen is namelijk de tijd. Dit
komt doordat in het Spaanse
systeem drie tegenovergestel
de belangengroepen in dezelf
de vakbond ondergebracht
zjjn namelijk de werkgevers,
de werknemers en de staats
bureaucratie die uiteindelijk
de beslissingen neemt. In the
orie worden de vakbonden tot
en met de voorzitter van on
deraf gekozen en vormen zij
de centrale raad, die aan de
uitvoerende arm de wet voor
schrijft. In werkelijkheid is
diie uitvoerende arm geheel in
handen van de regering.
Inderdaad. Bij Van Maaren kunt u het beste uitzoeken op het gebied van monturen, glazen en zonnebrillen. En als aardigheidje
krijgt u een leuk zakwoordenboekje in Frans, Duits, Engels, Italiaans of Spaans cadeau. Zodat u niet alleen goed gebrild,
maar ook wel bespraakt op vakantie gaat.
RUMMEN „Gij
zijt een astrante kerel, maak
dat ge wegkomt". Deze boze
woorden kregen we te horen
van een boer uit het Belgi
sche Rummen, een nietig
vlekje op de landkaart even
ten noorden van St. Truiden.
een plaatsje van misschien
2000 inwoners, van wie de
meeste overdag hun dorpje
vaarwel zeggen om elders in
fabriek of in de landbouw te
gaan werken. Rummen is ei
genlijk een lange kronkelige
straat met meer café's dan
nodig. In één ervan woont
Maria Motmans, zij baat het
café annex danszaal Rialtc
uit. zo te zien groot genoeg
om de gehele bevolking van
Rummen onderdak te bieden.
Maar niet over haar gaat dit
verhaal, maar over haar zus
Thérèse (71) en broer Louis
(69). die zich bijna 15 jaar
geleden teleurgesteld in de
wereld vrijwillig terugtrok
ken in een schamel boerder
ijtje om zich volkomen van
de buitenwereld af te zonde
ren, met niemand meer te
oraten, behalve misschien te
gen hun koe, en ais het ware
n de vergetelheid op hur
dood zitten te wachten.
Onlangs trouwens dachten
mensen in het dorp, die on
danks alles het tweetal in de
goten blijven houden, dat het
laatste uur van Thérèse ge
slagen had. De vrouw die
zich in al die jaren slechts
twee keer per dag enkele
seconden buiten had ge
waagd om een luik voor een
raam te doen, bleef plotse
ling helemaal weg. Toen het
halfvergane luik van de
muur was gevallen, hoefde
zij ook deze dagelijkse taak
met meer te verrichten. Ze
bleef in het vervallen krotje,
een bouwsel uit het begin
van de vorige eeuw met le
men muren en poreuze dak
pannen. De rijke boer op de
hoek van het Heffelstraatje
nummer 3 werd ongerust en
waarschuwde de rijkswacht.
L,owieke zal Thérèse toch
niet stillekens onder de
grond hebben gestopt?, zo
vroeg het dorp zich af. De
rijkswacht kwam, baande
zich een weg door de afras
tering van prikkeldraad en
door het metershoge onkruid
en klopte bij de kluizenaars
aan. Er kwam geen gehoor.
Het ergste werd gevreesd.
Dp deur werd geforceerd. En
daar zaten broer en zus, zich
de ogen met de handen be
schermend tegen het felle
daglicht. Thérèse in lompen
gehuld, Lowieke in een soort
groen iungleoak met breed
gerande hoed. „Laat ons met
rust, wij doen nieman-
kwaad", moet hij naar de
lezing van de riikswachters
hebben gezegd. De sterke
arm is verlegen afgedropen
met de nodige excuses voor
deze huisvredebreuk. Sedert
die dag is er nieuw prikkel
draad om alle bezoek te we
ren Pers en fotografen ont
dekten de twee zonderlinge
oudjgs. Maar niemand kreeg
ze te spreken. Het enige dat
wij van het tweetal opvin
gen, was een glimp van Lo
wieke, toen deze 's ochtends
m alle vroegte zijn groenten
inspecteerde. Even maar,
nauwelijks een halve minuut
om zich daarna weer terug te
trekken in het vervallen huis
waar de regen moet binnen
druppelen, en de gordijnen,
naast verrot, erbij hangen.
Waarom die afzondering van
de buitenwereld, dat koppig
volhouden dat nu al bijna 15
jaar duurt. In café Rialio
worden we iets, maar niet
veel wijzer. „Het is een erfe
niskwestie geweest, waarbij
Thérèse en Lowieke door de
notaris bij de neus werden
genomen", zo zegt een van
de klanten. Ze hebben dat
niet kunnen verdragen, zo
veel slechtheid in de wereld.
„Er dan te denken dat Thé
rèse eigenlijk zo'n schoon
vrouwtie was met heel rode
wangen en een schone kop
met haar. Dat heb ik ook al
tegen die iournalist uit Ant
werpen gezegd", zo luidt het
relaas van Maria Motmans,
jongere zus van de twee
kluizenaars.
Toen Thérèse en Lowieke
enkele jaren als van de aard
bodem verdwenen leken
praatte niemand ijl Rummen
meer over hen. Iedereen ir
twt dorp kende het verhaal
en zweeg er liever over
„Daar mag niet over wnrder
genraat zeker niet tegen
huitpnetaandprs". zeet een
bnpr uit de buurt „Den dieip
fhii bedoelt de notaris die
b:i de erfeniskwestie betrok
ken wast die ze heeft bedro
gen, is dood. den duvel heeft
hem misschien te pakken"
roept hii nog en verdwiint
op de fiets. Toch heeft het
zonderlinge tweetal al die ja-
De vervallen boerderij
van Therèse (71) en Louis
(69).
ren genoeg te eten gehad om
naar het oordeel van de
rijkswachters die met hen
geconfronteerd werden er
nu toch vrij gezond uit te
zien, tenminste voorzover ze
dat binnen een paar ogen
blikken in een halfduistere
kamer hebben kunnen zien.
Hoe voedden zij zich al die
jaren, was er nooit een dok
ter of pastoor?
Dat alles weet niemand pre
cies te vertellen. Kwade ton
gen beweren dat een plaatse
lijke kruidenier er nu rijk
van is geworden. Rijk van
de levensmiddelen die hij
st ekem elke avond door de
tralies van het steeds geslo
ten en inmiddels verroeste
hek heeft aangereikt. Geld
zouden broer en zus in over
vloed bezitten. Het hoeveke
en de grond plus nog een
hele lap grond elders in het
dorp ziin hun eigendom. Be
lasting hebben ze in al die
jaren nooit betaald. De deur
waarders zijn wel enkele
malen aan het hek geweest.
Niet verder. Bang om hun
kleren te scheuren of omdat
die paar frankskes het toch
n:c-t maken? Niemand weet
nel En voorzover iemand het
wel zegt te weten, zwijgt hij.
De pastoor ook. maar die is
neg niet zo heel lang in
Rummen en die heeft het
tweetal uiteraard nooit in
zijn kerk gezien, laat staan
dat hij zelf ooit op huisbe
zoek is gegaan
De koe die vanaf het begin
mee in retraite is gegaan is
nog in leven, maar heeft in
middels het loeien verleerd
en geeft helemaal geen drup
nol melk meer. Het beest
moei al jaren droog staan.
Lowieke kweekt groenten,
vooral rapen, die hij in renen
sniidt en droogt om er zich-
zelf pn zijn bei aarde zus mee
te voeden. Voor hem en Thé-
i'ese zijn alle dagen zondagen
of woensdagen, het doet er
met toe Maria Motmans van
café Rialto zou broer en zus
wei weer eens graag wiRen
spreken na al die jaren. „Te
weten dat ze maar een paar
honderd meter verder wo
nen, ik moet er niet aan
der ken", zegt ze.
Terug bij het bouwvallig
hu.sje staan er twee auto's
geparkeerd. Auto's met Duit
se nummerborden. Op de
achterbank van een van de
auto's (een Mercedes) liggen
een drietal fototoestellen en
een filmapparaat. Vijf jour
nal sten in totaal, helemaal
uit het verre Hamburg geko
men, willen Lowieke en
Thérèse interviewen. Naïef
vragen zc of ik tolk wil zijn,
omdat „Niederlandlsch und
Belgisch" zo op elkaar lij
ken
Dat interview heeft natuur
lijk nooit olaatsgehad. Ze
hebhen na een half uur hun
spullen genakt en de weg
naar Link gevraagd. Want
Lowieke en Thérèse laten
zich zeker nu niet zien. ..De
eerste die ze wel te zien
kriigt of tenminste een van
de twee. zal de begrafenison
dernemer ziin" zo heeft ie
mand in "afó Rialto eerder
opgemerkt. Niemand sprak
hem tegen.
JAN SCHILS
