Engelse thee f en keramiek OVER ZOETE VEEh 1TJES De kater na Aliesje: zinloosheid ONDERWIJS ZAL DANSEN THEEPOT THEEPOT THEEPOT THEEPOT Herwaardering Otto van Rees Internationaal voorloper TROLSKY a/s sjacheraar met het woord VMJ Uit" Leerplancommissie dans, mime en drama is er ijdschrift xpositie A*»-' V y-- oek ota bene Heruitgave van Jaapje uit grootmoeders tijd HET INTERIEUR van de Grote Kerk van Breda, geschil derd door Bosboom, gaat op 10 juni bi] Christie onder de hamer Op deze veiling in Laren verder nog werken van o.a Bilders. Cossaar, Deeoene. Ftlarski. Ge stel. Hondecoeter. Israels, Knip, Koekkoek. Van Konijnenburg, Maris, Sal Meijer, Mesdag, Per- meke. Schelfhout, Jan en Char ley Toorop, Fl. Verster, Wieg man etc. MODERNE Vlaamse Reli gieuze Kunst (Cantré, De Saeg- her. Ensor, Minne. Servaes, Timmermans e a in atelier De Fuus te EU bij Weert. Dagel ij ks (behalve vrijdags) van 14-18 uur. PAULA Thies, schilderijen en tekeningen in galerie Trout- zaerte in Westdorpe Tot 30 juni. (|N MEMORIAM Maria Aus tria, foto-expositie met 100 fo to's uit haar nalatenschap (thea terfotografie) van 4 juni tot 23 juni in Amsterdams Van Gogh-museum. KATJA Tuinier, Breda, expo seert met nog acht anderen van 2 juni tot en met 31 juli bij Cosa, Oude Delft I83b, Delft. «MARIEKEN van Nieumeghen (vert. De Corte; muziek De Meester; regie Roggen) nog tot 15 juni als openluchtspel bij de St.-Baaf in Gent te zien op vrij dag, zaterdag, zondag, maandag en donderdag.om 20.00 uur. Minister Van Kemenade van Onderwijs en Wetenschappen heeft de Commissie Modernise ring Leerplan Hans. Mime en Drama geïnstalleerd, die wordt voortgezeten door prof dr Jam van Riemsdijk Eerder werden soortgelijke commissies geïn stalleerd. ook voor beeldende vorming en voor muziek Met de laatste hebben alle expressie vakken hun duidelijke plaats binnen de structuur voor het leerplan. Voor prof. Van Riems dijk was het duidelijk, dat als alles goed gaat de minister veel last van de commissie moet krij gen. v De nieuwe commissie gaat de modernisering van het onder wijs in dans. mime en drama in studie nemen, adviseren over leerplannen, en middelen ont wikkelen om het onderwijs te verwezenlijken en te toetsen. De ONS ERFDEEL-2: Prof. dr J. W'ieérs zet een vraagteken ach ter het opschrift boven zijn arti kel „De gemiste kans voor een interlimburgse universiteit" Een beetje toevallig heet dan het volgende artikel „Elkaar be hoedzaam overhuiven". Maar dat gaat over de beelden van Ge rard Bruning en is geschreven door Jose Boyens Roland Pat- teeuw besteedt aandacht aan de „eeuwige liefde voor de schil derkunst" van Lucassen Lite rair Paul de Wispelaere wijdt een beschouwing aan L.P. Boon's roman Vergeten straat uit '46 en Dick Hartoko aan de Javaanse achtergronden van de poèzie van Han Resmk. Luc Schepens tracht uitvoerig de be tekenis van Jons van Severen en de Vlaamse Beweging („een raadsel") te ontsluieren (O E Kerkstr 1. Raamsdonk-dorp) SEPTENTRION-1: Het begin van de vierde jaargang van dit tijdschrift, dat de Nederlandse cultuur bij Franssprekenden wil introduceren. In een bijdrage van R Meijer wordt betoogd dal de Nederlandse- en Vlaamse li teratuur een eenheid vormen. Ene Slagter schrijft over Cobra in Panjs en Hans Redeker over Lucebert Els Witte schenkt aandacht aan „Le clerical isme et lanticlèricalisme en Belgi- que". terwijl Yves Cazauex pro beert de geschiedenis* van het Nederlandse katholicisme te schetsen („Une seule chose est certaine een est jamais dans un congélateur que 1 on crée, maïs dans les chaleurs de l'amour Jan van der Vegl schrijft over de dichter Roland Holst, gevolgd door enkele in het Frans ver taalde gedichten van zijn hand, terwijl Willy Spillebeen de dich ter René Verbeeck behandelt (Sept. Kerkstr. 1, Raamsdonk- dorp) ANDROKLES-1: Het is 100 jaar geleden, dat het eerste Ne derlandse dierenasyl werd op gericht door de dames van de Haagse „walletjes" Dit en an dere wetenswaardigheden in dit tijdschrift van de bond ter be strijding van vivisectie Andro- kles als historische figuur wordt uitvoerig vanuit de verschil lende culturen toegelicht in dit nummer gewijd aan het Jaar van de Vrouw Verder: dieren en muziek, dieren m de poëzie, die ren en film (Androkles, Jozef Is- raëlstr. 57, Den Haag). Engeland is een thecland. Het land van sterke kinderthee. Ce remoniële thee. Thee schenk je uit een pot. Wat voor een pot? Kijk eens naar de pot bij u thuis onder de muts. Als je geen ver woed verzamelaar bent van por selein, wedden, dat het niet veel bijzonders is. Ook in Engeland kwam men tot de conclusie, dat de theepot - gezien het veelvul dig gebruik - als „meubelstuk" aan onderwaardering leed. Dus méér aandacht voor de theepot. Er kwam een tentoonstelling, die niet vermoede variaties aan theepotten opleverde. Een ten toonstelling van al deze mer kwaardige potten was onlangs in The Potters' Art Galery in Antwerpen te zien. Het is nu ga lerie MICRO in OOSTERHOUT gelukt een flinke verzameling van deze expositie te mogen ex poseren tot en met 211 juni. Deze gekke en interessantie collectie gaat daarna terug naar Enge land. Het is dus de enige kans in ons land om er kennis van te ne men. Het was oorspronkelijk een initiatief van The British Craft Center: hedendaagse keramis ten een opdracht geven een theepot te maken. Twee onder nemende jonge galenehouders in Antwerpen. Herman De Ceu- leneer en Chris Vinck namen dit initiatief over. Herman. „Ik ben pottenbakker en heb een deel van mijn opleiding in Engeland gevolgd Daardoor heb ik in de keramiek wereld aldaar contac ten gekregen. Vijfendertig ke ramisten hebben op onze oproep gereageerd Kenners zeggen, dat onze expositie sterker was dan die in Engeland Museum Boy mans en de grootste keramiek- verzamelaar in Nederland, Ach terberg, kochten o a uit de col lectie Engeland heeft een grote keramiektraditie, die veertig jaar geleden door Bernard Leach vanuit de Japanse tradi tie (vorm en glazuur) weer op gang werd gebracht" De theepot als kunstambacht. Gedacht werd vanuit de ver schillende manieren, waarop keramisten met hun klei bezig zijn. De een maakt gebruiks- voorwerpen, de andere sculptu ren, beelden, om enkele uiter sten te noemen Dat heeft zijn weerslag gehad op de theepot ten, die ontstonden De een maakte er een echte theepot van, zoals we die zelf gebruiken, maar dan met bijzondere aan dacht voor de vorm en het gla zuur van het te gebruiken voor werp. de ander maakten er een heel seulptuurtje van, een „be eldhouwwerk", waar toevallig een deksel op past en waaraan een schenktuit zit Weer ande ren dachten monumentaal en vormden b v een theepot voor 100 theezakjes, waarmee je een farmlte-reunie nat kunt houden. Chris Vinck. „Er zijn dus an dere dingen mogelijk dan alleen die vervelende theepot Ja deze potten zijn te koop De prijzen variëren van 50.- tot f 900.-. Deze keramische sculpturen kun je niet afdoen ais alleen maar „het" resultaat van een kunstambachtelijke vakbe kwaamheid De bedoeling van deze tentoonstelling is dan ook om aan te tonen dat de discre pantie tussen kunst en kun stambacht niet van wezenlijke, maar slechts van graduele aard is". De theepot is min of meer een toevalligheid op deze expositie. Het thema brengt twee tradities bij elkaar de eeuwenoude En gelse potterstraditie (Stoke- on-T rent, Wedgwood; Staf fordshire; Hamada/Leach) en hel Engelse theeceremonieel De theepot werd uitgangspunt voor de eigen ambachtelijke vaar digheden van ieder der 35 kera misten afzonderlijk Daardoor zijn er echte eerlijke en heerlijke theepotten bij. waarbij het ac cent ligt op de technische vaar digheid in steengoed/porselein- /glazuur. van b v een zoon van Bernard Leach, David, Maar er zijn ook theepotten als land schappen van Godfrey, als vlieg tuigen van Taylor; een theepot Hoewel de Nederlandse kun stenaar Otto van Rees (1884- 1957) zeker niet onbekend is ge bleven, met name niet ten aan zien van zijn activiteiten gedu rende de laatste Hollandse fase (de periode na 1930), is hij toch in ernstige mate ook miskend. Want achier zijn portret-ezel en achter de kerkschil deringen, waarmee hij in later jaren zijn brood verdiende, gaat zijn leven als internationaal belangrijk te achten „stromingen"-man schuil. Otto van Rees verkeerde im mers in de jaren tien van deze eeuw zeer internationaal. Niet zozeer onbekend nu, maar wel onderkend is de omstandigheid dat hij samen met Hans Arp en Ayda (van Rees-) Dulith de eer ste Dada-tentoonstelling op zijn naam heeft staan (Zünch 1915, galerie Tanner) In deze om standigheid schuilt evenwel de faam én de oorzaak van een ja renlange onderwaardering van Otto van Rees als internationale voorloper Enerzijds bevestigt die verbintenis met de naam Arp de rol dieOttovan Rees gespeeld heeft, anderzijds is hij door dat Zünchse contact uiteindelijk zijn „bewijsstukken" voor die internationale carrière kwijtge raakt. In de „verdwijning" van die bewijsstukken heeft ook al weer een mysterieus personage de hand gehad, de Zwitserse kunstverzamelaar Han Coray Een man, die zich meerdere ma len failliet moest laten verklaren als gevolg van zijn liefde voor de beeldende kunst. Afgelopen herfst overleden het hij evenwel een uitgebreid landhuis vol schilderijen, tekeningen en an dere kunstvoorwerpen na Zij d lenden tot versiering van ho telkamers Coray nu ondersteunde aan vankelijk die nieuwe kunst, de Dada. door haar vertegenwoor digers aan faciliteiten te helpen. De allereersten die in hem een begripsvolle broodheer vonden waren Arp en Van Rees Zij voerden voor Coray een wan dschildering uit in een school gebouw (de Pestalozzi Schule in Ziinch), waarover hij directeur was Maar de schildering was nauwelijks voltooid, of Coray diende hel veld te ruimen. Zijn opvolger wiste ogenblikkelijk de sporen van zijn voorganger uit. De schildering verdween onder de kalk. Coray's aandacht voor Otto van Rees was gemeend en ster- ker dan voor Arp Wanneer otto in 1916 geld nodig heeft vooreen evacuatie van zijn gezin naar Neder land koopt Coray zijn hele atelier op De aangekochte col lectie bestaal uit op dal moment actueel, maar ook, vroeger werk. De verzameling is uniek, omdat Van Rees zijn werk nooit bij el kaar hield Tientallen jaren was hij een zwervei geweest, die van plaats tot plaats trok Coray's collectie werd even wel aan hei oog onttrokken en Otto van Rees trekt zich (nood gedwongen als gevolg van een ernstig spoorwegongeluk) lang zaam maar zeker terug uit de in ternationale scene Na ïaren tus sen Parijs, Zwitserland en Italië getrokken te hebben mengt hij zich steeds meer onder zijn Hol landse collega's, die hij eerder (in 19(15 reeds) de rug had toe gedraaid Een gelukschake- lingsproces met detraditionelen zet zich gaandeweg in. Het werk tot midden de derti ger jaren (waarin de gelijkscha keling met de traditie voltooid lijkt) is tot 23 juni bijeenge bracht in het Centraal Museum in Utrecht. En niet zonder opzet. De tentoonstelling biedt voor de organisators de mogelijkheid tot opening van een „her- Nu bekend is. dat TYMF.N TR01.SKY (onder anderen?'') de docent-Nederlands Jos Mikkers in Breda is, vraag ik me af of dat van invloed is bij de beoordeling van zijn tweede roman ALIESJE (uitg De Bezige Bij f 24,50) Voorheen dacht de lile- raire wereld, dat Trolsky wel eens kon staan voor een of an- dere befaamde auteur en dan brand je je niel graag aan koud water Maar wie kent Mikkers' intussen kenl wel iedereen Trolsky en deze Tymen schreef dichtbundels en stukken proza, die tot serieuze besprekingen voerden „Een druktemaker is, wiens naam bekend is zo luidt de eerste regel van een tekst van Leopold, waarmee Trolsky Aliesje besluit Ook zonder het kennen van de ware authenticiteit is Mikkers, al thans op papier een druktema ker, a] klinkt dat woord mis schien onsympathieker dan ik bedoel Hij maakt zich "druk om de in houd van ons beslaan en dat is een bewustwordingsproces, dal je méér mensen zou toewensen Hij doet dit met literaire midde len, dal wil zeggen met een orgie aan woorden Trolsky spit ie als lezer onder, onder woord- en gedarhtenspehngen. die de ogenschijnlijke tegenstrijdig heden van het leven tegen elkaar uitspelen, van de extase tot de smartlap, van de hartstocht om le leven tot de drang om te ver mengen. „Ik srhreef een lange inge- 4* ftVc «a J&V ''Af r* - f V wikkelde zin op en probeerde op hoeveel manieren ik die her schrijven kon Ik was al aan de dertig" Het lijkt er vaak op of Trolsky zijn typmachine heeft zitten rammen in een soort be vlogenheid om verborgen drif ten, verlangens, angsten tast baar, beleef baarder en be spreekbaarder temaken Dat le verde naar mijn gevoel een aan tal fraaie prozastukken op, maar ook vaak een brei aan woorden, die moeilijk verteer baar is Bovendien is er sprake van een dergelijk wisselvallig heid. dat het best kan zijn dat ae naam Trolsky voor een collec- tiefje schrijvers staat! Trolsky noemt zijn zes prozas tukken op 263 pagina's herfst- en lenteliederen, de verteder ende driftmatigheid van het groene leven tegenover het af stervende onder vernietigende herfststormen. Maar de natuur van de mens is niet veel anders dan de hem omringende natuur een cirkelgang. Gedachten aan reïncarnatie komen telkens te rug (Aliesje was eerst een door Tymen vernietigde hagedis) om aan het defaitisme en een gepre destineerd bestaan te ontsnap pen Wanhoop en hoop wisselen elkaar af Aliesje is de personifi catie van de lente, de voortle vende vrucht - als symbool - van zijn liefde voor de zigeuner vrouw Shonuto. die weer slaat voor een liefde in de Indische Archipel Zigeuners, landen als Indonesiè, Zweden, Spanje, ge ven een oerklimaat aan net boek, een klimaat waann dood en leven elkaar in evenwicht houden In het verhaal over Etienne. waann de dood cen traal staat („niemand ontkwam aan de dooa. behalve het zigeu nermeisje") worden zijn gevoe lens het sterkst verwoord Wat mij betreft had het boek zich mogen beperken tot dit verhaal Wat Trolsky er verder omheen breidt over zijn belevenissen met de zeven-jarige Aliesje in een wat dadaïstische anti- literaire vorm is vee) minder (boeiend) dan het surrealisti sche verhaal rond Etienne. „Aliesje is doodgewoon 'n lied, 'n lied waarvan ik de toe vallige uitverkoren zanger ben. de zoeker naar d'r klanken en akkoorden", zegt Trolsky „Al leen 't gedicht Dat is 'r nog om te troosten, om ver weg in te grijpen, de dingen te verande ren Dat zou nog_'t enige red middel kunnen zijn 't Gedicht Nee. 'n schrijver of dichter mag de moed nooit verliezen Hij moet schrijven of z'n leven 'r van afhangt Hij mag de pen pas neerleggen als hij zeker weet dat—del alle lijden uitgebannen is. Hij mag niet moe worden, niet wan hopig de schrijver is'n zwoeger, 'n sjacheraar om te willen vor men tot 'n bepaald soort waan- zin. „Daar balancerend op de rand van de waanzin en bezeten van drift de taal in stukken schrijven, smeedde ik m'n liede ren van Waanzin 'tl Experiment om te achterhalen of 'r nog be klemmender beelden gevonden konden worden voor m'n Alles, om d'r daarmee te beschrijven" leden de wekelijkse lesuren van 32 tol 31) werden teruggebracht zijn de expressievakken meet en veel ernstiger getroffen dan welke andere groep van vakken in hel algemeen voortgezel on derwijs dan ook Voorlopig blijft men voor herstel aangewezen op de revaliderende welwillend heid waarmee anderen de com missies tegemoet willen treden, veronderstelde hij. Van Riemsdijk zei de nota van minister Van Doorn van cultuur- recreatie en maat schappelijk werk „Naar een verzorgingsstructuur voor de kunstzinnige vorming" voorlo pig met enige reserve te bekij ken. In de nota wordt een ad- als een (duur) tempeltje; als een eend, als een theetafeltje; als vruchten; als „ode aan Olden burg" (pop-art); er is een hele kudde van enkele centimeters grote of kleine potjes etc. etc. Er is b v. een pot van gepig- menteerde (gekleurde) klei, dus zonder glazuur; om één voorbe eld te noemen van techniek. Zo kun je deze expositie op alle mo-» gelijke wijzen benaderen. Maar het blijft op de eerste plaats een staalkaart van de mogelijkhe den van de Engelse pottenbak kerskunst, waarbij je de vele onmogelijkheden als theepot als leuke grapjes vaak op de koop toe neemt Deze tentoonstelling valt sa men met een expositie met be eldhouwwerk van Hans God- defroy. waar we in ander ver band nog op terugkomen Er is dus veel te zien in de Micro Openingstijden, dinsdag tot en met vrijdag van 10 00-12 00 uur en van 2 tot 5 uur; dinsdag en vrijdags van 19 00-21 00 uur en zaterdag en zondag van 2 tot 5 uur. Henk Egbers waarderingsproces" voor de vroege Van Rees. In dat opzicht is de kunsthistoricus Herbert Henkels bijzonder actief. Tien jaar lang volgde hij het spoor, vanuit de nalatenschap van Otto van Rees terug naar diens inter nationale periode. De „onthul lingen" zijn niet van de lucht: de nieuwste restauratietechnieken die op de schilderijen van Van Rees zijn toegepast, verlenen het werk een helderheid, die een ze kere opwinding rechtvaardigen. De tentoonstelling is zeer uit gebreid gedocumenteerd. Het werk van zijn echtgenote Ayda Dulith, in haar Dada-penode een vooraanstaand naaldkun stenares, neemt daar een be langrijke plaats in. Een nog voornamer rol speelt evenwel de documentatie over het leven van Otto van Rees, die afkomstig is uit een Utrechts intellectueel, socialistisch getint milieu rond de eeuwwisseling Een omstan digheid waardoor Otto van Rees steeds duidelijker afgetekend wordt als een in breed cultureel opzicht progressief man. Het geen hem bijna vanzelf voorbe stemde om zijn rol als vernieu wer in zijn gebied - de beel dende kunst - te spelen. Koos Tuitjer commissie zal voorts de kader trainingen en experimenten op zetten en raad geven voor inte gratie van dans, mime en drama in leerplannen voor andere vak ken Binnen het samenhangend educatief beleid zal het onder wijs en zal ook de school niet langer in zichzelf gekeerd kun nen zijn, aldus minister Van Kemenade. De ervaring tot nu toe met samenwerking lussen binnen- en buitenschoolse groe peringen hebben volgens hem bewezen, dat de samenwer- kingsgedaehte gemakkelijker wordt uilgesproken dan verwe zenlijkt. De commissie zal bij de sa menstelling van haar pro gramma voorrang moeten ver lenen aan de ontw ikkelingen en vernieuwingen, die zich in het kleuter- en lager onderwijs voordoen, en zal moeten nagaan welke mogelijkheden er worden geopend in de experimenten met de middenschool, meende dr. Van Kemenade. Of de probleem, waarmee de expressievakken al zolang wor stelen, door de commissies dich ter hij een oplossing zijn ge bracht, betwijfelde prof. Van Riemsdijk. Hel grootste belang ligt in de pogingen om de aan pak bij andere vakken te gaan beïnvloeden. Als didactische hulpmiddelen en als vormings middelen hebben de expressie vakken op indirecte wijze bij zonder veel te bieden. De voorzitter was somher over wat de expressievakken vanuil hun verdomhoekje op eigen kracht zullen kunnen bereiken binnen het machtige onderwijs-, systeem. Toen een paar jaar ge- - 3 êfSKkr* - Si i iife .>3 ï/$y 1 vies rand voor onderzoek van de kunstzinnige vorming bepleit en een landelijk ontwikkelingsin- stiluu! kunstzinnige vormen. Hel adviseren ovei hel onder zoek is een taak van dr Raad van de Kunst, die vooi dezr luak niet de nodige centen kreeg Wal van het instituut wordl verwacht, zou tien jaar geleden de Neder landse Stichting vuor Kunstzin nige Vorming al gaan duen. Het bepleite instituut heeft thans deels dezelfde taken als de leer- plannencommissie. Vandaar dat het prof. Van Riemsdijk duide lijk was, dat minister Van Ke menade veel last van de nieuwe commissie zal moeten krijgen, als alles goed gaat. s 1 Trolsky levert daarbij kritiek op maatschappelijke situaties (D v zijn belevenissen als werk-student) door ze belache lijk te maken. Maar dat snijdt weinig hout. Hij blijft uiteinde lijk in de wanhoop steken, want het lijden is niet uitgebannen en hij legt toch zijn pen neer (einde loos kun je zo doorgaan met schrijven, maar niet eindeloos en straffeloos met het opbouwen van mythes) „Hulpeloos leven wij, hulpeloos sterven wij", ver zucht hij als een tweede Job Hij zegt overtuigd te zijn van „de ifinitieve zinloosheid" Zelfs Trolsky heeft Mikkers niet onsterfelijk gemaakt Hij blijft met een kater (Salvador, die ook geen redding bracht) zit ten In de toekomst wil hl) liever leven mei Aliesje, mei de mythe, en zonder pen dan omgekeerd De literatuur laai hij verder over aan gepensioneerde onderwtj. zers Afscheid van een studenti koos tijdperk' Afscheid van een tot hysterie opgezweepte waan zin' En nu maar wachten tot on derwijzer Mikkers ook gepen sioneerd is Maar in de tussenpe riode zal Trolsky of een gelijk soortige mythe nog best eens van zich laten horen H.E. Weel u wal een „kaziné" is? En wat „zoete veentjes"' Dat zijn woorden waarmee le op de eerste pagina's van hel hoek JAAPJE van JACOBUS VAN LOOV al geconfronteerd wordl llai wil niet zeggen. da! dit in 1917 verschenen boekje nu onleesbaar zou zijn. Persoonlijk heb ik er even tegenaan ziften ki)ken wal le beginnen met een bijna 60 |aar oud boek? Al is hel ook zo ongeveer hel enige boek, dal nog mei de schrijver, die van 1855 lol I9.H1 leefde, in relatie wordl gebracht Want van Jaap (1923) en Jacob (1939) hoor je niel meer laai «taan van zijn boeken al» De wonderlijke avontu ren van Zebedeus. Gekken en Feesten Zeg Van Loov en je zegt: Jaapje. En nu we toch lo een lijd leven, dal de oude dingen van weleer weer aandacht krijgen, heelt uitgeverij Manleau gedai ht: kom. we geven Jaapte weer uil En dal is op 196 pagina's in de Marnlxreeks gedaan voor de niel zo gekke prijs van 6 911 En eerlijk hel is hesi nog een hoekje om le lezen Zoal» bekend bevat Jaapje een aanlal autobiografische schetsen, de belevenissen van een kind om in de stijl le blijven van een kinderziel in en rond een Haarlems weeshuis Van Loov heelt dal geweldig hij ru hzell geob serveerd Hij beschrijft, zonder in verhandelingen le vervallen, simpele uiterlijke gebeurtenissen, die je e» hier een indruk geven Van de psychische leefwereld van hel kind Bovendien hetsl hij daarmee een tijdsbeeld, die |e hel gevoel geeft even helemaal onder gedompeld te wurden in grootmoeders tijd Liefje wal wil |e nog meer? Hel is een boekje, waarvoor de tijd weet rijp is om eraan te proeven. Maar terugverlangen naar die tijd' Nee Wel naar het boekje erover

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1975 | | pagina 23