'Afschuwelijke drang'
WAT MOET JE ERMEE?
DE SHEIK ZE! JA
at*.
e*
Ik ben intenser gaan leven"
vrij.
uit-
Grevelingen
taflid
ïdation
ijdschrift
xpositie
sociaal en cultureel rapport 1974
99
Het is
voor mii
een
uitdaging
hoever
je
als
huisvrouw
kunt
komen".
rituelen van islam tot ber/ioz
tr
Verstegen
en het
wantrouwen
dat vernietigt
oek
ben, moeten we weei verder
de Decapoda reptantia HP)%
het puur-wetenschapWlJ|
werk, waar wij de nadruk I
leggen, en dan is het som,!01!
wachten. (Met een stilzwi,B3|
verwijzing naar Waterstaat
man van de toegepaste vJp,
schap kan nooit wachten fi
neemt vaak al besl,ssm3
voordat hij precies weel tvaiTI
gevolgen zijn".
Vaas gaat nog even in,mhJ
verschil tussen de toegeMaJ
wetenschap en het
wetenschappelijk werk dat hJ
Jelta-instituut verricht Wm> I
schappelijk werk, dat geen il'
eet praktisch nut hoeft te he l
ren. Wel indirect, ais basisei
ie toegepaste wetenschap»* I
vie het zelf aan tijd ontbL
>tn wetenschap aan de basis
)edrijven Het is in die z,n'li
(ïseh, dat het Delta-lab nog
net reeksen conclusies kW
taat, de omvang van het RtC.
vaarin het werkt nog daarg"
en. Dr. Vaas: „Neem nou I
LrreveJinepn. Daar e I
et een uniek water, Zn
-eer in Nederland nogS"
Ier éér, gehad hebben" yl
erhaalt nog eens dat het lano
uren kan voor de eerste aff
bene adviezen van het Deltalah
laar zijn „Ik zei u al dat het
eerse Meer nog steeds niet
ïtgewerkt, zelfs na ruim tw,
g jaar nog niet. En zoals het er
u voorstaat ziet heter naar uit
at pas na 1980 de Oost"
chelde zijn uiteindelijke vorm
eeft Daar kun je dus weer ruim
vintig jaar bijtellen, voorda™
at onderzoek kan worden afse
>nd". Even later: „Waarschijn."
jk zullen we in het jaar 2 (1(10
el een vrij goed overzicht kun-
en geven van wat er in de Delta
an veranderingen heeft plaats-
ihad. Aan de andere kant heb
c °?k weer niet de illusie, dal
e dan alles wat in de natuur
'beurt weten. Het bestaan van
e natuur bestuderen we al zo
ng, en we zijn er nog nooit he-
maal uit Elke vondst bluft
epen"Veer nieuwe Vragpn op.
FRANS BOOGAARD
ebied van Cavite ge-
teriaal te toetsen aan
me ideeën bleken
lijk overeen te stem
de mensen Wijhad-
ils persoonlijke men-
vattingen. menselijke
nenselijk gevoel ver-
oeg een boer. terwijl I
bekeek waarop een
beeld, die de pil slikt.
iststro stond te eten
tze vrouw vergeleken
paard'"
3 bedoeling verkeerd
vt| hadden zijn waar-
ouw onderschat
<ueus voor onszei
terwijl hij een teke
irop een stoel stond
ebben geen stoelen
tstompen
et uitgaan van de
nkkeid moeten wor-
is iets van onde-
enat opgelegd Ont
ginnen met de men-
el seneus te nemen
SCC leert mij elke
ei moet leren om mi|
lemen Ook ai heb ik
daarmee heb ik de
n pacht Ik weet nu
tr om mensen iets te I
de mensen te laten
een zaak van twee
derzi|ds respect en
Uw
■ate van
deze
eft
,DE LOUIS Couperusprijs -
f pi 000 - t g v het 50-jarig be
staan van uitgeverij Van Kam
pen wordt op 10 juni uitgereikt
aan Adr Venema voor zijn ma
nuscript „Het leven, een bries"
,DE HOEZEN MAKERS heet
een originele tentoonstelling
met ontwerpen van grammo
foonplaathoezen van 14 mei - 5
juni in het Kultureel Senium in
Tilburg.
,HET WERKTHEATER-i c
Peter Fabei - weigert de Louis
oOr van de Vereniging van
Schouwburg- en coneertdirec-
ties In strijd met de doelstelling
van het theater Annet Nieu-
wenhuizen krijgt de Theo d'Oi
voor haar rol in Brechts De
Goede Mens van Sezuan.
«VOGELVRIJ heet een ten
toonstelling van tekeningen en
aquarellen door Gert Hessehng
en Jan van Dijk bij Etcetera in
Bergen op Zoom Tot en met 15
mei
MIDDELHEIM-Biënnale
voor beeldhouwkunst, de der
tiende, is dl! jaar van 8 juni tot 5
oktober Kunstenaars uil India.
Turkije en Japan.
NATIONAAL Ballet trad met
zeergroot succes op in Toronto
Pers en publiek enthousiast.
Jacob Maris, Louis Apol.
Corn Kuypers, Willem Maris.
Isaac Israels zijn namen, die ver
tegenwoordigd zijn op de voor
jaarstentoonstelling (impres
sionisten) bij Borzo, Den Bosch.
Tot 24 mei
«PLAGIAAT (wel inspireren,
met imiteren) in de industriële
vormgeving is onderwerp van
tentoonstelling in Amsterdams
Stedelijk, van 16 mei tot 8 juni
ANNE Huitema, kleuretsen en
Jacques van Dorst, plastieken
en emailles, tot 1 juni bij BKS,
Spoorlaan, Tilburg.
JAN van de Vaart, keramiek
en Eva Steenbergen, schilderij
en. bij Micro, Oosterhout. Tot 24
mei.
Landschap van Kees Bol.
„Schilderen is een afschuwe
lijke drang. Als ik een week niet
schilder voel ik me ongelukkig.
Zonder romantiek gezegd. Ik
heb ook nooit gevonden, dat
men iets voor mij moest doen.
Het gaat mij alleen aan. Als het
voorhij is, voel ik me drie minu
ten op de toren van Heusden
staan. Gek, dat ik hier geïnter
viewd word". KEES BOL is te
rug. Van het schilderen is hij
nooit weg geweest: wel een be
etje uit de openbaarheid, omdat
hij jarenlang niet meer expo
seerde. Onlangs was zijn werk te
zien bij Van Geyt in Hulst en
momenteel wordt het tentoon
gesteld in De Oude Pastorie in
Oosterhout. Kees Bol, die in de
kritieken van het eind der veer
tiger jaren „een wilde" heette en
niet zoveel later door zijn colle
ga's docenten aan de Haagse
academie wat ironisch ..de la-i>
ste landschapschilder" wei.
genoemd, is terug.
„Eerst was ik wild. nu ouder
wets", zegt hij Maar het getij is
voor het „ouderwetse" schilde
rij gekeerd? „Het getij keert
nooit ".zegt hij. „Ik heb nooit ge
twijfeld aan mijzelf. Dat is mij
wel eens kwalijk genomen Toch
is het voor mij belangrijk ge
weest Nu exposeer ik, dank zij
het enthousiasme van de mensen
in deze Oude Pastorie Dat is
voor mij belangrijker dan geld"
Landschappen, stillevens,
portretten Ruig opgezet, ge
durfd van kleur, raak van sfeer
Zo ouderwets of modern, als je
maar wilt, maar „gewoon" knap
geschilderd en bijna monumen
taal van opzet. Rivieren, luch
ten, groen, als een prisma van
primaire kleuren of bij de stille
vens als gestold licht op feeste-
11ikc tinten Ook tn zijn protret-
'i ipt hij door middel van
Ie rismomenten en ka
rakteristieken, die als herken
ning boven een gelijkenis uit
stijgen Kees Bol een schilder.
Als 18-jarige jongen, kwam
hij, als zoon van een bollenkwe-
ker uit Oegstgeest, in de dertiger
crisisjaren naar Eindhoven ge
fietst Werk zoeken Fietsen was
zijn hobhv Hideed het nog met
Gernt Schulte Zo leerde hij het
Brabantse landschap kennen
over zijn gelegenheidsbaantje -
om de oorlog door te komen - bij
Philips als voorcalculator (meer
buiten de fabriekspoort schil
derend dan binnen rekenend),
over het duwtje in de rug dat hij
van Philips kreeg, zodat hij na
weigering op de Bossche acade
mie tekenles kreeg bij Jan Hees
ters in Schijndel en nadien bij
„de bijzondere leraar" Henk
Meijer aan de Haagse academie
Het was Beljon, directeur deze
academie, die hem later als do
cent aantrok, met de medede
ling: „Jou moet ik hebben Jij
kunt twintig jaar achteruit en
vooruit denken".
Het heeft hem voor altijd ge
wonnen Toen hij 27 Jaar was
ruildehijzijn fiets voor de kwast
in Met smaak kan Kees Bol ver
tellen over de wereld van de be
faamde Jan en Toon Kru.ysens,
waarmee hij in contact kwam.
„Over mijn werk is geen ver
haal te vertellen", 2egt Kees Bol
„Geen story. Ik maak „gewone"
schilderijen en heb geen be
hoefte me bij anderen, bit stro
mingen, aan te sluiten" Na dé
oorlog raakte hij zijn schilde
rijen „aan de straatstenen niét
kwijt". Hij begon een schooltje
in Eindhoven, waaruit met nog
twee andere scholen de Eindho-
vense academie groeide. Hij
werd er docent aan Maar tn de
tijd van de democratisering van
het onderwijs was voor hem „het
hek van de dam" Bol „Je kon
niet meer werken Hoewel ik een
aardig afscheid kreeg, ben ik
daaraan kapotgegaan Hij kreeg
een flinke hartinfarct en dat was
ook een van de redenen, dat hij
jarenlang met meer naar buiten
trad.
„Oprechtheid gaat voor suc
ces", zegt hij „Het gaat niet om
het aanpassen Daar zit niets
heroïsch tn Ik was de eerste
schilder in Brabant, die een ten
toonstelling kreeg in het Van
Abbe-museum. de eerste ten
toonstelling van de Tentoonstel
lingsdienst was met mijn werk,
ik oen mede-auteur geweest van
een stuk Brabants cultureel le
ven via o.a de Brabantse Kunst
Stichting, hoewel ik aan Appel
geen donder vind, heb ik nog
met hem op Contour gehan
gen... in het oegtn heb ik de no
dige successen gehad. Daarna
heb ik twaalf jaar niet meer ge
ëxposeerd De mode doodt alles,
zei Renoir al Onder andere on
der invloed van de milieu pro-
blematieken, is het landschap
weer in trek Tien jaar geleden
zei men Landschappen schilde
ren? Wie doet dat nog' Het figu
ratieve in de schilderskunst
raakte uit de mode Gek, nu ben
ik met figuratief genoeg.
Ik stond in de trein voor het
raampje naar buiten te kijken.
Waar kijkt u naar werd me ge
vraagd. Naar het landschap,
was mijn antwoord. Ik leek ge
schift" Kees Boi blijft mateloos
geboeid door het landschap
Zuigt het op en geeft raak schil
derend zijn indrukken weer Hij
kan niet anders „Ik word nooit
chagrijnig wakker", schreef
hem een Amerikaan, die een
schilderij bij hem kocht. „Jouw
schilderij hangt bij mijn bed".
Zo Iets maakt Kees Bol blij.
Henk Egbers
KENTERING-5: „Wat hier als
literatuur erkend wordt, krijgt
de volle aandacht. Wat nog niet
tot de canon is doorgedrongen,
m a w wat actueel is, wat eigen
tijdse functies heeft, in het bij
zonder voor de brede massa die
nog niet tot de smalle literaire
incrowd behoort, wordt mis
kend tot misprezen". Aldus Bert
Brouwers in zijn bijdrage „Lite
ratuur, fictie of verbeelde wer
kelijkheid Jan W Overeem
gaat wat dieper in op het „intel
lectualistische nachtclub-
kluchtwerk" van Arrabals Au
tokerkhof, dat in Maastricht een
tijdelijke censuur kreeg Peter
van Gestel meent, dat onze tv-
drama's tegenwoordig bestaan
uit „inboorlingen", d.w z. men
sen, die bedacht zijn en niet re
ëel bestaan. Veel poëzie in dit
nummer o.a. van Ben Cami,
Harry Mesterom, Wim Hazeu.
Wim'de Vries, Jan de Zanger.
Verder twee prozabijdragen:
Eddy van Vliet: Tweemaal aro
men is eenmaal sterven en Er-
win Sylvanus: La Prensa (Ken
tering, Badhuisweg 232, Den
Haag)
KIJK-3: Dit populair weten
schappelijke maandblad is de
Nederlandse voortzetting van
het opgeheven Engelse World of
Wonder Het ziet er interessant
uit, al bulkt het een beetje van
ledenwervende prijsvraagtrek-
kertjes. Dit voor jongeren ge
schreven blad bevat telkens een
groot aantal bijdragen van de
meest uiteenlopende onderwer
pen, in verstaanbare taal ge
schreven en mooi geïllustreerd
In deze aflevering o.a. verhalen
over tijgers op retour in Indone
sië, over telepathische contacten
met jezelf bij het eindexamen
(„spieken op het eindexamen"),
leven er in de kosmos nog andere
wezens wat is kung-fu de
hersenen; de Maya-eultuur be
dreigd. verhaal over de honger
winter '44 en de bevrijding, het
bouwen van een eigen zak
computer etc etc Het gevaat
dat de populariteit hel van de
wetenschappelijkheid op den
duur gaat winnen is echter met
denkbeeldig (Kijk, f 3,50 pei
maand, halfjaar f 21,-. ant
woordnummer 7152, Amster
dam)
„Ja, het schilderen heeft mijn
leven veranderd. Het geeft een
minder sloofachtig gevoel. Ja, ik
ben zeker een andere vrouw/-
moeder geworden. Ben intenser
gaan leven en denken. Kon me
vaak niet uiten. Ben nogal geslo
ten. Kan me nu uiten. Hoe kan je
als moeder van zes kinderen de
tijd vinden om te schilderen?
vragen ze mij wel eens. Ik doe
mijn kinderen niet te kort. Ik
neem er de tijd voor. Zo'n ont
spanning! Het is voor mij ook
een uitdaging: hoever kun je
komen, als arbeidershuisvrouw
en" amateur, zonder lessen?"
Mevrouw Koppelaar roept haar
kinderen. „Hartstikke leuk"
vinden ze het. dal moeder schil
dert. Ze laten de vijftig zelf ge
tekende uitnodigingen zien voor
Mevrouw Koppelaar en por
tretvan Henk van UlSen. door
haar geschilderd.
de expositie die hun moeder
rond een aantal amateurs, van 3
tot 11 mei, in de nieuwe school
van Noordhoek organiseert;
voor de derde keer. Het hele ge
zin leeft mee.
Daar waar de autoweg „per
vergissing" het landschap tus
sen Moerdijk en Roosendaal
doorsnijdt, liggen een aantal
huizen rond een kerk tegen de
dijk opgekropen Noordhoek
Een jaar of vijf geleden betrok
de Rotterdamse familie Koppe
laar het leegstaande huis van de
bedrijfsleider van een niet meer
werkende vlasfabriek Vader
Koppelaar - „hij staat geweldig
achter mee" - pendelt dagelijks
naar de havenstad, waar hij als
machinist werkzaam la. Ze ho
ren er helemaal bij in Noord
hoek.
We zitten op het zelf getim
merde zwarte bankstel Moeder
Koppelaar beschilderde het met
bonte bloemetjes. Het huis barst
van de kleuren. In de hoek van
de kamer de ezel en een aantal
schilderijen in opbouw waar
onder de vrouw van de dorps
dokter. Het trapgat hangt vol
schilderijen, waarondet een
portret van Henk van Ulsen, die
ze eens in het Van Gogh-
museum schilderde op een
amateurs-bijeenkomst. Ze wil
weten, wat ik ervan vind. Moei
lijk, met al die professionele
schilderijen in mijn hoofd. Het
werk „heeft iets"; er wordt hard
en met overgave aan gewerkt.
Zeg, dat wat les misschien geen
kwaad kan. Zij „Nee Het is nu
juist leuk om te ontdekken, hoe
mensen, die geen scholing heb
ben gehad, amateuristisch ver
der kunnen komen Wil het zelf
ontdekken! Er is altijd een uit
weg! Portretten schilderen vind
ik geweldig. Deed het altijd van
foto's maar dat kun je zien. Wil
het nu rechtstreeks doen Ik
moet weten wieerachter zit. Het
karakter. Een leraar van de aca
demie St.-Joost zei me, dat er
een goed evenwicht is in mijn
schilderijen; kleuren zijn goed"
Hoe het begon? „Ik kreeg vier
jaar geleden van mijn man verf
cadeau op mijn verjaardag Ik
had nog nooit geschilderd
Hoewel...de ganse familie schil
derde; mijn vader; mijn
nicht...Kijk, de vrouw van de
dokter lijkt al goed. Eerst leek
het nergens op, toen ik met
schilderen begon Ik belde het
Rijksmuseum: kan ik met een
expositie meedoen? Bei het Van
Gogh maar, zeiden 2e daar Daar
heb ik toen meegedaan met een
schilderklas. Mijn vader schil
derde al 45 jaar Wij zonden sa
men een schilderij in (het was
mijn tweede: de opstanding)
naar een tentoonstelling in Rot
terdam. Het mijne werd geko
zen. het zijne niet Niet leuk,
maar het was een uitdaging
Waarom ik exposeer? Mensen
interesseren me Ben erg op me
zelf Vanaf het begin heb ik er
anderen bij betrokken Kijken
hoever je samen kunt komen?
Materialistisch doet het me
niets We gaan op de mensen af
Persoonlijk wij ik er niet zo aan
te pas komen De eerste keer
hebben we in het Pakhoed-
krantje gevraagd wie mee wilde
exposeren in Noordhoek? Er is
hier niet veel Ja. mijn buur
vrouwtje schildert ook wel af en
toe. Verder zou ik het niet weten
van de 900 inwoners. Maar de
mensen komen er wel op af en
het gemeentebestuur werkt ook
fantastisch mee En zo doen we
het nou voor de derde keer
Fons Dekkers uit Roosendaal,
van de fnteszaak. doet mee en
zuster Maria uit Oudenbosch
Meneer Kortlever uit Vlaardin-
gen, die schildert oude meesters
na Mona Lisa en zo De man met
de gouden handjes noemen ze
hem. Verder doen Henry van
Eist uit Kalmthout en Zeef van
Zevenbergen uit Lage Zwaluwe
mee; die hebben een academi
sche opleiding gehad Leuk om
het verschil te zien Daar hoef je
je met voor re schamen O ja en
de moeder van Hetta van Melis
uit Rhoon exposeert ook.
Iedere dag van 2-5 uur en van
halfacht tot halftien kan men
komen kijken - behalve op 7
mei, want dan is er een jury o. 1 v
Dick Paschier. die de aan de ten
toonstelling verbonden kinder-
tekenwedstnjd beoordeelt
Mensen, die voor hun pure ple
zier schilderen „Och nee, duui
is het niet zo", zegt mevrouw
Koppelaar, „een zakgeidje voot
een vrouw Maar je man moet er
wel achter staan En dat doet
hij" Dne keer belt ze of het ver
haal nu eens in de krant komt
„Niet voor mij. maar voor de
amateurs
HE
Onlangs is het eerste rapport
(240 pagina's) van een serie -
verschenen van het in '7 4 opge
richte Sociaal en Cultureel
Planbureau (uitg. Staatsuitg
Mr. H. van Doorn (CRM) schrijft
in het voorwoord, dat hij com
mentaren verwacht, die van in
vloed kunnen zijn op de nog te
verschijnen rapporten. Je vraagt
je af. wie nog de tijd en de moed
heeft om het zoveelste rapport
door te werken, hoe belangrijk
de inhoud ervan ook moge zijn?
Onze papieren maatschappij
gaat ten onder aan rapporten.
Het Sociaal en Cultureel Rap
port 1974, barstensvol analyses,
gegevens en meningen, ligt op de
stapel. Af en toe komt het boven
te liggen; je bladert en leest er
wat in: er is hier en daar reden
om geprikkeld te raken en in de
pen te klimmen; de volgende
rapporten komen er weer bo
venop te liggen. Voor wie wor
den ze geschreven? Waarschijn
lijk blijven dergelijke rapporten
een incrowd-zaak; geschreven
voor ambtenaren, die er be
roepshalve mee bezig zijn. De
inbreng vanuit de basis, vanuit
het veld, van onderen - en joost
mag weten vanuit welke termi
nologie - blijft achterwege.
Kijk, wanneer ik lees; „Dit
roept de vraag op of het onder
wijs nog wel past op de struc
tuur van de werkgelegenheid (of
omgekeerd), die in Nederland
bestaat en voor de toekomst
voorzien wordt. Het tekort aan
ongeschoolde arbeiders pleit er
voor deze vraag ontkennend te
beantwoorden"; wanneer ik dat
lees, maak ik me kwaad; zeker
wanneer even later de education
permanente aan de orde is en
„tekort" en „ongeschoold" zó
bij elkaar worden gezet.
Wanneer dan onder het kopje
kunst en cultuur het begrip
vrijetijdsbesteding wordt inge
voerd. maak ik me weer kwaad.
Wanneer je daarna - zonder het
noemen van de kwalijke oorza
ken, die eraan ten grondslag lig
gen - ziet beweren, dal de open
luchtrecreatie zich in een grote
en groeiende belangstelling mag
Verheugen", dan vraag je je af
waar dat verheugende vandaan
komt? En als er dan ook nog be
weerd wordt „dat er geen vrijet-
ijdsbeleid bestaat", dan hen ik
althans geneigd te zeggen; dank
je de donder! Is er nog niet ge
noeg ingeblikt?
De passieven en lauwen - zo
wordt een groep genoemd -
moeten van het rapport geacti
veerd worden We zullen andere
woorden moeten vinden voor
deze besmette woorden, maar
het zou wel eens kunnen zijn,
dat zij (of althans velen ervan)
de wijzen zijn in deze overgeac-
tiveerde en georganiseerde we
reld. waarin alleen activiteit als
deugd wordt afgeschilderd.
Kunt u nagaan, dat is alleen
nog maar uit het voorwoord.
Bovenstaande is niet helemaal
representatief voor wat er nog
meer beweerd wordt. Maar het
geeft aan. dat er best te reageren
valt, te discussiëren is, naar aan
leiding van dit rapport. Maar
door wie? Over b.v. de stellin
gen, die verkondigd worden
over de samenhang of niet tus
sen kunsten, wetenschappen en
maatschappelijke relevantie,
zou ik best op de vuist willen.
Maar er trekt een kunstenaar
aan de bel omdat hij nu eenmaal
deel uitmaakt van een stuk van
mijn werk - en patsdicht het
rapport, waarin ik hem over
igens niet zo gauw kan terug
vinden.
Ais je de enquêtecijfers uit dit
rapport kunt geloven - en dat
doen we -, dan zijn er erg veel
mensen zo langzamerhand bezig
met of betrokken op wat kunst
en cultuur heet. Ik zou willen,
dat een krant die hoeveelheid
papier ter beschikking had voor
dit onderwerp, die nu in rappor
ten wordt gestopt. Waarschijn
lijk werden dan meer mensen
bereikt.
Voor geïnteresseerden: in dit
Sociaal en Cultureel Rapport
1974 wordt de volgende opd
racht uitgevoerd: een samen
hangende beschrijving van de
culturele en sociale situatie in
Nederland te geven, voorstellen
te ontwikkelen over hoe op dat
terrein beleid gevoerd zou kun
nen worden en tenslotte na te
gaan hoe het beleid in werke
lijkheid gevoerd wordt. In deel
III met name wordt „een groeps
foto" gemaakt van het maat
schappelijk cultureel leven naar
10 sectoren. Zo. dat is dat. Kijk
maar wat u ermee doet.
ISLAMIC RITUAL FROM
VOC.OSLAVIA - Zikr of the Rn-
fa'i Brotherhood (Unesco Col
lection Musical Sources - Phi
lips 6586 015)
Kosovo was eén van de wein
ige plaatsen in Joego-Slavié die
op mij de meeste indruk maakte
als een nog vrij authentiek oos
ters stadje in dit land. Terwijl ik
de sfeer daar diep inandemde
kwamen twee mannen op me af.
die wilden praten. Achteraf; de
politie mocht het niet zien. Ze
hadden in Stuttgart gewerkt en
waren daar in contact gekomen
met de westerse cultuur Ze de
den hun beklag over de primiti
viteit van Kosovo. Aan deze
„primitiviteit" is deze lp. te
danken. Met sjjeciale toestem-
Hoe het komt'' Als ik weet een
nieuw boek lees van JUDICUS
VERSTEGEN krijg ik altijd de
smoor tn Waarschijnlijk zit ik
dan wel op zijn lijn, is het zijn
bedoeling Maar ik heb daac
geen zin in Plichtsgetrouw woi
stel ik me dan door 336 pagina -
van DE NOORDELIJKE SA
MENZWERING (uitg Bezigt
Bij. f 27,50) heen Ingenaaid ot
gebonden, ik weet het niet. in
ieder geval zijn hedendaagse
bindtechnieken niet geschikt
voor schrijvers, die het (ook)
zoeken in de kwantiteit Zebai
sten uit hun voegen En Verste
gen schrijft er wat af Trots zet
"ij altijd achter in zijn boek in
welk record-tempo hij zijn
nieuwste weer voltooid heeft
Mierlo. november 1973-apnt
1974
Ik kan er weinig aan doen
maar zijn mentaliteit ligt me
met Dat heb ik al eens eerdet
geschreven en het heeft weinig
zin om tn herhalingen te verval
len Overigens, Verslegen doel
niet zoveel anders. Telkens va
rianten op frustratie-thema's
Hij ironiseert zijn traumas en
«l-hopl tegen gevestigde rrden
Nu hen ik zelf ook niet vies van
kritiek op vastgelopen situaties
'1 -'J h 'ife
en beweei mei dal ik zelf altijd
even gelukkig ben met mijn
kanttekeningen daarbij, maai
daar gaat het nu niet om Het is
de toon die 5e muziek maakt
zegt een Franse uitdrukking En
daar zal het wel mee te maken
hebben De saus over .het eten
smaakt ]e wel of niet
r
Wie Verstegen mist, mist e.
van de belangrijkste schrijve
van Nederland, luidt een aang.
haald citaat op de flap van ht
boek Dat wil ik best aannemen
want zoveel zijn er momenteel
niet Verstegen schrijft vlot en
goed, al z.it er veel overbodig
heid in de tekst Schrijven kan
hij Dat staat als een paal boven
water Maar wat doet hij ermee'
Het gegeven van dit boek -
waarin ongetwijfeld een aantal
autobiografische elementen zit
ten, de hoofdfiguur is b.v ook
chemicus als de auteur - is nogal
mager, met name in de uitwer
king „Alles is triest" en „het le
en is stromende wanhoop", zijn
I twee bepalingen op de eerste
adzijden Het verdere verhaal
.et dat bewijzen
De ïk-figuur maakt 2ichzelf
gelukkig en heeft het gevoel
deren ongelukkig te maken
'e is daarvoor verantwoorde
k' Niet hijzelf, maar zijn ou
rs. het calvinisme, de „klere
«li van de maatschappij et<
•Ikens ontwijkt hij, vlucht hi
i andere situaties, zonder zich
If onder de loupe te nemen
'ijn huwelijk tseen mislukking
ij vlucht naar andere vrouwen
z.im universitaire opleiding is
lè-la en hij vlucht in een weten
schappelijk baantje om Uit
dienst te blijven Hij blijft uit
dienst, maar wordt uitgezonden
naar een atoominstituut in
Noorwegen. De vier Noorse ja
ren in het instituut, dat drijft op
een verdwenen programma van
Sörensen, die de kluit belazerde,
vormen de hoofdmoot van het
boek.
Vier jaar zoeken naar het op
lossen van brandstof in fosfor
zuur Succes, zonder succes
want iedereen spant tegen hen
samen: de Polmannen en d<
Wolzakken, de gedroste voet
oalfiguren en gesjeesde olteboe
en, aie groot Zijn geworden in
wetenschappelijke functies
vaar ze de ballen niet van we-
■pn Alles is pure ellende. Win-
mfred. zijn vrouw, ontwijkt hij
om bij Debbie en bij de Noorse
Betten zichzelf te bewijzen,
inaar ook dat haalt mets uit De
Hollandse kolonie in Noorwe
gen blijkt een bedroevend stel
letje mensen te zijn Niemand
deugt Hij voelt zich bedreigd en
leeft vanuit het wantrouwen Af
en toe een met uitgewerkte kreet
over de zin van het leven'"
Het ziet er dus allemaal met zo
blij uit. ook al is opgepepte
blijdschap nu ook weer met no
dig Maai je krijgt het gevoel
dat het de halve waarheid is Je
kunt zo n boek natuurlijk naai
de smartlap toetrekken maai
dat is het nu juist met dat wa
pen hanteert Verstegen maai
zijdelings Ei zitten overigens
best roerende observaties in zijn
boek (k denk b v aan de haai
hefde verhouding vader-zoon
lie midden in hel boek aan dt
irde is. dal Verstegen vooral wil
/emietigen En dat gebeurt zeet
effectief Als je daar lol in blijft
houden, soit Misschien lucht
het Verstegen op Mij niet
HE
ming van Sheik Xhemali Shehu
„Rufa'i" werden opnamen ge
maakt in dat Kosovo, waar de
hakker de warme broden nog zo
uit de oven door het raam van
zijn winkel steekt. Hel ligt in
Macedonië, waar de Islam met
de Turkse invasie onder Otto
man grote invloed kreeg (de
vernielde freseo's in oude kerk
jes getuigen er nog in negatieve
zin van)
Onder invloed van de Suffi's
vestigden zich daar religieuze
gemeenschappen Hel /ikr ritu
eel van zo'n gemeenschap een
proces om zich open te stellen
voor God als een mannen-
aangelegenheid werd op deze
lp opgenomen Een ritmisch ge
beuren op tekst en later onder
steund door trommels en be
kkens. door de Suffi's wel ge
noemd „de hele en sensuele
adem' Je vindt er bv verwant
sehap in met de Gregortaanse
muziek, die ook haar bronnen in
hel oosten heeft Wanneer je
open staal voor dit psyehologi
sehe gebeuren is dn mannenge
luid indrukwekkend on> te ho
ren. zo niet dan blijft het „saaie
muziek' Voor geïnteresseerden
in bet bijna mystieke ritueel van
het oosten een indringende
plaat. De Uneseo-eolleetic
(waarin veel meer authentieke
geluiden uit de hele wereld, die
verloren dreigen te gaan zijn
vastgelegd) zij hiermee nog eens
in uw aandacht aanbevolen.
FRANZ SCHUBERT; WIN-
TERREISE - 6 LIEDER (DGG
2726 1158)
Een herpersing van een op
nameuil 1966. die er wezen mag.
Ook al behoort het nu lente te
zijn, de befaamde Winterreise
van Schubert overstijgt alle sei
zoenen. Tenminste als je gevoe
lig bent voor deze romantische
liederenkunst - de tijd lijkt er
rijp voor -. De nacht, de weer
haan, de tranen, de lindeboom,
de beek, het dwaallicht, de een
zaamheid, de ouderdom, het
dorp. de draailier-man, de weg
wijzer, hoop, thema's van een
hunkerende zanger. Fremd bin
ich eingezogen..De twee reeksen
van elk 12 gedichten die Wil
helm Miiller aan Von Weber had
opgedragen door Schubert „on
sterfelijk" getoonzet. Bovendien
zijn toegevoegd de zes liederen
Das Weinen, Schiffers Scheide
lied, Der Kreuzzug, Vor meiner
Wiege, Frühlingslied, Jagers
Liebeslied. Ze werden op deze 2
tp's uitgevoerd door Dietrich
Fischer-Dieskau, begeleid door
Jörg Demus aan de piano. Zowel
over de liederen als over beide
uitvoerenden is al zoveel lo-
vends geschreven, dat iedere
toevoeging overbodig lijkt. De
exacte wijze van zingen en spe
len, zonder extra dramatische
toevoegingen, lijkt ideaal voor
deze liederencyclus, zodat de
spanning, die authentiek is. tot
haar recht komt.
HEUTOR BERI.IO/ RE
QUIEM (DGG 2726(150)
Hel romantische visionaire
van een Berlioz - op hel chaoti
sche af zal op dit moment
waarschijnlijk een betere voe
dingsboden hehben dan in '68.
toen deze opname olv Charles
Munch gemaakt werd. De her
persing van deze Grande Messe
des IVIorts op 5 (Berlioz was pas
goed 39; is zelfs afgezien daar
van terecht. In 1837 vond de
premiere plaats, waarhij o.a.
300 orkest musici betrokken wa
ren Zo groot is het orkest van de
Beierse radio op deze 2 lp s niet.
maai samen met het koor van
dezelfde omroep, brengt hel Be
rlioz pawituur overweldigend
tol klinken Voor de ëën mis
schien nog een stuk bombast,
voor de ander een orgie aan
klanken Solist is Peter Scheler,
tenor Als invloedrijk man bij
een nieuw stuk Franse muziek
cultuur is hel nog steeds interes
sant te ervaren hoe deze muziek
heeft doorgewerkt Muziekhis
torisch en puur muzikaal een
boeiend werk, dal graag onder
uw aandacht wordt gebracht.
eindredactie
henk egbers