ep
wmM
t
Vrijheid
mw'-w-
•Ma
mm
O
h
HOE DE VIETCONG VASTE VOET KREEG ZUID-VIETNAM
De overwinning van de
afgelopen week in Zuid-
Vietnam op de marionetten-
regering in Saigon en daar
mee de voltooiing van de be
vrijdingsoorlog die was be
gonnen toen in 1945 Ho Tsji
Minh Hanoi binnentrok, is
om meer dan een reden een
vrijwel uniek historisch ge
beuren te noemen.
MORGEN VERKIEZINGEN IN SAARLAND
EN NOORDRIJN-WESTFALEN
0
1 va
van de ille-
or de gealli-
te brengen,
ongelooflijke
rstaande re-
Esnzaacsj
DOOR
CORN.
VERDORVEN
Gering
Omgekeerd
Eén stem
Strauss
v komen zij hij elkaar. Op
is er voor hen een gezellige
ikomst in Wassenaar in de
'8 van oud-minister De
r. Ook Prins Bernhard -
van het eerste uur af be-
i met de crossers - zal od
eilnie zijn.
t de oorlogsjaren is ons de
eensgezindheid en de
eefaige kameraadschap
b groep het meest bijgeble-
verzekeren Ad de Keizer,
Visser en Piet van den
„En natuurlijk de kritieke
fnten die we beleefden
Piet van den Hoek praat
tever niet over Hij heeft er
veel jaren nog nachtmer
en...
arie van pas
icht), waar een kerk isge-
f rd tot markthal Anders
hij heeft de puntdaken
soepels van een kerk eraf
ia, en de rest, een bogen-
U.ct,ej '8ten staan. Die
nten die van een kerk een
Tlaifn 'en dus niets an-
werden verwijderd, waar-
ïn merkwaardig, maar
Ericiënt bouwsel overbleef
nder bezwaar acceptabel
'oor voor een profane! ge-
rman ,.Onze gebouwen
zijn als stoelen De ont-
r ,vaJ een stoel zegt toch
et, dat je er altijd zo op
8|fn zi'ten en niet an-
alechts als de vorm te
ek is (een kerk blijft uiter-
n kerk) voor een nieuwe
moet je zo'n gebouw re-
n, zoals de Papegaai''
deze redenen vindt beek-
ft een hachelijke zaak om
jue coüte een monument
en behouden, als een zin-
uk antiek aan de muur
monument moet weer in
en van de mensen komen
-n Het moet een emotio-
nding geven, en een ver-
■en monument mag geen
jn, geen pure status geen
ding waar je wel naar
'Jken. maar aankomen
*n monument moet „aan-
r worden De vraag
ch voor moeten de mo
ten iets goed maken van
aan ons werk als stede-
■indige ontbreekt" Een
'aarop het Monumenten-
5 antwoord kan geven.
JAN KOESEN
IINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PELINGEN PEUNGEN PEUNGEN pE LIgGJN PALINGEN PEILINGEN
NGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN ^PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PfclLINü-t PEILINC
PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN „PEILINGEN „PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN rem PEILINGE
c* c k i ncnuicru nnnocrM ncinucru ncinncru nn i i kt /- r m nnioicrki nciiikincM DCIIIMncM PF NRFM PF L NGEN PEILINGfcN rtlLIPriJErvi rciLi„\»s„ r
0 Ivn fe
(Van onze redactie buiten
land)
Het enige land waar na de
tweede wereldoorlog ook een
communistische opstand ge
slaagd is, is Cuba. Wie Noord
en Zuid-Vietnam apart wil zien,
kan Noord-Vietnam als het
tweede en Zuid-Vietnam dus als
het derde land beschouwen
waar een duidelijke communis
tische revolutie succes had. Nog
een kolonie heeft zich na een
zware strijd vrijgevochten: Al
gerije, maar dat was niet com
munistisch. Er bestond dus
nauwelijks of geen precedent
voor de Vietnamese revolutie, er
was geen draaiboek voorhan
den. De Vietnamezen hebben
zelf hun eigen guerrilla-oorlog
ontwikkeld en uitgevoerd. Hun
belangrijkste wapens: de duis
ternis van de nacht en die van de
aarde, in en onder de duizenden
Zuidvietnamese dorpen.
Daar ontstond in I960 het
NLF, toen bleek dat er van de
regering Diem en zijn Ameri
kaanse „adviseurs" niets anders
te verwachten was dan handha
ving van de scheiding noord
zuid als barrière tegen het com
munisme. En in Zuid-Vietnam
zelf bleek Diem niet in staat zijn
volk nieuwe impulsen te geven,
integendeel, economisch en
maatschappelijk verziekte het
land, dat door de kolonisaties
door de Fransen en de eerste fase
van de bevrijdingsoorlog (tot de
val van Dien Bien Phoe) al deer-
van Saigon en de steden al geïso
leerd van het platteland.
In de volgende vijf jaar kreeg
het NLF steun van Noord-
Vietnam toen de Amerikanen er
op volle sterke en met de moder
nste bewapening tegenaan gin
gen, maar alles steunde toch op
dat onzichtbare leger, dat mid
den onder de bevolking en met
de hulp van die bevolking bleef
opereren.
De afloop is deze week geble
ken, maar hoe het zover kon ko
men - en ook wel moest komen -
is een heel ander verhaal. Dat
verhaal heeft de Amerikaanse
schrijfster Frances Fitz Gerald
opgediept uit de geschiedenis en
uit de ziel van de Vietnamezen.
Haar boek „Vuur onder het
meer") is-ondanks het zeer vele
dat reeds over Vietnam is ge
schreven - een indrukwekkende
en in veel opzichten geslaagde
poging om te achterhalen wat
die Vietnamezen, waar de Ame-
toriteiten: ouders, leraren, gees- Volksrepubliek China eerst de
telijken, kunstenaars enz. Het Gedachten van Mao moeten be-
Vietnamese kind is opgegroeid heersen, voordat ze een vliegtuig
met de autoriteit van de vader en leren besturen. Ook de Vietna-
geen andere. De confucianisti- mese communisten staan erop
sche teksten zorgden voor een f i- dat politieke opvoeding de basis
losofie, technologie, godsdienst moet zijn voor de toepassing van
en wijze van landsbestuur. Zo- die technologie,
doende bestond er altijd maar Westerlingen denken aan in
één antwoord op een vraag. Stu- doctrinatie, aan hersenspoeling,
deren betekende dus: het aanle- Ze vergeten dat in samenlevin-
ren van de juiste handelwijze, gen als de Indonesische, de Chi
Een vader leerde zijn zoon geen
principes, het kind leerde zijn
vader imiteren.
Studenten
Nu hebben de Fransen in een
eeuw kolonialisme wel een en
ander veranderd maar of het
denken van de Vietnamezen
veranderd is lijkt zeer de vraag.
In 1957 gaf een jonge Ameri
kaanse prof college in vergelij
kende politieke wetenschappen
nese en de Vietnamese het de
gewoonste zaak van de wereld is
in elke politieke beweging, niet
alleen communistische.
dat het er bij een vreemde over
heersing rusig zou blijven, sta
ken opeens overal de
Viet-Minhvlaggen uit de ra
men".
Deze week in Saigon speelde
zich nagenoeg hetzelfde af. Wes
terse waarnemers, zoschrijftFiz
Gerald, werden steeds verrast
door de snelheid van de veran
deringen in het politieke bestel
van Zuid-Vietnam en door het
schijnbaar ontbreken van moti
vatie daartoe. Maar die motiva
tie is altijd aanwezig. Ze blijft
alleen verborgen door de bin
ding die de Vietnamezen met
hun samenleving hebben. Voor
de meerderheid van de mensen
blijft het zelfs verborgen in het
onderbewuste tot, ouderwets
gezegd, de Hemelse Wil zich
manifesteert en het succes van
de opstand verzekerd lijkt. Op
dat ogenblik begint de wind uit
een andere hoek te waaien en als
alles goed loopt maakt het land
een ommezwaai van de ene una
nimiteit naar de andere.
Voor een Vietnamees is revo
lutie ook iets heel anders dan
voor de westerling. In de confu-
cianistische traditie is geschie
denis geen rechtlijnig proces,
maar een organische cirkel van
groei, rijping en verrotting. Zo
hebben de dynastieën elkaar af-
fewisseld. Voor westerlingen
etekent revolutie een geweld
dadige inbreuk in de continuï
teit van de geschiedenis, een ah
rupte omwenteling van de maat
schappelijke ordening. Maar per
traditie is revolutie voor Viet
namezen een noodzakelijke ge
beurtenis binnen de historische
ANNEER ik zeg, dat
vrijheidveel meer omvat dan het
verlof om te doen en te laten wat
je zelf wil, zal dit, neem ik aan,
niet als een zweverige uitspraak
opgevat worden. Vrijheid omvat
inderdaad veel meer, zoveel dat
het niet in te vullen is, zonder
dat de vrijheid toch iets anders
en meer blijkt te zijn dan alles
wat ingevuld is. En van de an
dere kant is de invulling met
doen watje wilt" veel te duide
lijk om juist te zijn. Dertig jaar
na de bevrijding kan praktisch
niemand zich permitteren te
doen wat hij wil, tenzij hij zich
in het willen grote beperkingen
oplegt. Toch beschouwen wij
ons als vrije mensen. Dertig jaar
vrijheid is blijkbaar iets anders
dan dertig jaar doen wat wij wil
len.
Vrijheid is alleen maar te de
finiëren langs negatieve weg,
door haar oningevuld te laten en
hooguit te zeggen wat zij niet is.
Dat is een merkwaardig pro
bleem. Wij herdenken de be
vrijding, omdat vrijheid iets is,
waarvoor vrijwel iedereen heeft
willen strijden zonder dat ie
mand in staat lijkt datgene
waarvoor hij wilstrijden anders
te definiëren dan door het onin
gevuld te laten. Vrijheid is een
open ruimte, niet bepaald, niet
beperkt, niet gedefinieerd: de
strijd is gericht tegen beperking
en definitie, door een vreemde
macht opgelegd. En „vreemd"
noemen wij nu juist een macht
die onze vrijheid wil definiëren.
Uiteindelijk is het, geloof ik,
niet zo vreemd in de zin van:
zeldzaam, dat wij het meest ge
hecht zijn aan zaken waarvan
we de inhoud niet nauwkeurig
kunnen omschrijven. Behalve
Tijdens het Vietnamese kei- kringloop van gebeurtenissen,
zerrijk bestond er maar één Het enige probleem is voor hen
waarheid, één juiste weg. Alle het uitzoeken van het juiste tijd-
moderne Vietnamese partijen stip en de juiste omstandighe.
hebben zich voor de taak ge- den. Revolutie is voor de Viet-
plaatst gezien om het karakter namees vernieuwing. Het Chi-
van „de waarheid" te verande- nese karakter voor revolutie be-
rikanen al maar niets van be- in Saigon. Na een college over
lijk uit het lood was geslagen. Er „renen hebben eisenliik beziel- Machiavelli merkte hij dat een
groeide een politiestaat, die ie- f Hoewel het'bolk al in 1972 is aantal studenten grote stukken
tekende in zijn oorspronkelijke
vorm ook de elk jaar van beha
ring wisselende vacht van een
dier.
dere oppositie - en zeker die van
de dorps- en familieverbanden
ruw doorbrak.
Houten ploeg
In die dagen ontstond het Na
tionale Bevrijdings Front
(NLF), ofwel Vietcong - die later
de VVR, de voorlopige revolu
tionaire regering van Zuid-
Vietnam opleverde. Dat NLF
ontstond in een wereld waar de
mensen nog achter houten ploe
gen liepen en hun rijst nog dor
sten met houten vlegels. De
meeste rekruten waren ongelet
terd, of hadden een bescheiden
opleiding achter de rug. Mensen
die een heel leven doorbrachten
in een rijstveld van een hectare
groot in de hoop ooit een buffel
te kunnen kopen. Van het NLF
leerden zij radio's bedienen, ex-
plosieven vervaardigen en de
ene Amerikaanse bommenwer
per van de andere onderschei
den.
tekst uit de eerste les uit hun
hoofd kenden. Hij zei hun dat
werk af te maken en dan door te
Dorp
geschreven en onlangs in Neder
landse vertaling vërschenen,
brengt het de lezer toch een heel „i
eind op weg naar een antwoord 8aa" met Montesquieu. De vol
op de vraag, hoe het mogelijk is ëende dag waren de studenten
geweest dat de Vietnamese revo- ^waad: iuleert ons de ene dag du
lutie kon slagen tegen zo'n ont
zettende verdrukking in als de
Amerikanen hebben durven op
brengen. De schrijfster noemt óëen z'n had-
en de andere dag dat. Ze konden
zich niet voorstellen dat het ver
gelijken van verschillende theo-
het terecht: het Vietnamees mi
rakel.
De kern van dat antwoord ligt
in het socialisme van de Viet
Minh van Ho Tsji Minh en de
Vietcong, ofwel het NLF. Dat
zag nl. kans datgene te herstel
len wat door Fransen, Amerika
Een regeringsvorm die niet
gefunctioneerd had, hoefde je
ook niet te bestuderen. Vrijblij
vend - laat staan waarde-vrij -
studeren en b.v. later pas je me
ning vormen, is voor de Vietna
mees iets onbegrijpelijks.
Westerlingen vinden het
ren. Het NLF en de regering in
Saigon hielden gedurende de
oorlog, met wisselend succes,
„heropvoedingscursussen" voor
overlopers en krijgsgevangenen.
Je broer
Binnen dat levensnoodzake
Wat westerlingen geestelijke jijke verband van de samenle-
marteling en vernietiging van de ving is de dorpsgemeenschap
persoonlijkheid noemen, is voor van oudsher de belangrijkste
de Vietnamees broodnodige be- schakel. Het dorp is nog belang-
vestiging van rijn plaats in de rijker dan de familie. Eeuwen-
samenleving. De Vietnamees lang is de dorpseenheid zelfs een
wordt met, zoals wij, opgevoed semi-autonome eenheid ge-
om bepaalde principes aan te weest. Het is duidelijk dat de
hangen, maar om een autoriteit Franse, daarop de Japanse en
te accepteren. De confucianisti- Weer later de Amerikaanse
sche teksten geven ook geen al- overheersing keer op keer ver-
gemene principes, maar relatie- nielingen hebben aangebracht
patronen tussen mensen. -
nen, Diem en Thieu stelselmatig nogal sinister,^zo schrijft Fran-
was en werd verwoest: de typi
sche Vietnamese samenleving.
Verschillend
ces Fitz Gerald, dat de kinderen
in Noord-Vietnam en de be
vrijde NLF-gebieden in het
zuiden leren lezen en rekenen
met politiek materiaal. Maarpo-
litiek en bestuur in de ruimste
zin des woords hadden altijd de
basis gevormd van het traditio
nele onderwijs. Het confucia
nisme is altijd een sociale-orga-
Westerlingen leven al heel
lang met een groot aantal ver
schillende instituten (staat,
kerk, familie, bedrijf, school,
Ze leerden hoe fabriekjes en vakbonden), elk van deze vragen nisatie-filosófie geweest. De
ziekenhuizen moesten worden een ander soort loyaliteit. Viet- confucianistische teksten
gebouwd. Tegelijkertijd werd "aniezen hebben altijd met drie vormden de enige stof voor bur-
een aan- en afvoersysteem aan- instituten geleefd: de familie, gerlijke opvoeding. Nu zijn tek-
geiegd, vanaf het uiterste het dorp en de staat. Het fami- |ten als „De Gedachten" van
noorden tot het uiterste zuiden, "emodel werd toegepast op het MaoTseToeng, „De drie stiltes"
zonder ooit gebruik te maken dorp en de staat, zodat er maar en de „Zes plichten van een par-
van de wegen. Met deze mensen een patriarchale - organisa- tijlid" van het NLF nergens in
haalden de kaderleden helikop- tlevorm was. De manderijnen strijd met de voorschriften van
ters neer en werden gasmaskers waren ..vaders van het volk", Confucius. Samen vormen ze
1 maar zelf stonden die weer in niet een ideologie in de westerse
een zoon-vader-relatie met de zin van het woord, maar zijn het
keizer. De keizer was op zijn be- elemten van de Tao, de juiste le
urt „de zoon des hemels". venshouding, de „stijl van wer-
De vroegere Vietnamees trof ken en leven" zoals de Vietna-
tegen de Amerikaanse chemi
sche wapens ontwikkeld en zij
ontwikkelden gevechtstactie
ken voor kleine eenheden,
waardoor een nieuw hoofdstuk
delijke en verwarde Vietnam
een leger en een regering op.
Moraal
in de geschiedenis van de kriiss- dus overal in zijn land, zowel in mezen dat nu noemen
kunst werd geschreven. Met hen £etc d°rP,?is aa"het keizerlijk
bouwde het NLF uit het wanor- ho£' dezelfde vertrouwde orga-
Jnisatiestructuur en gezagspa-
tronen aan. Maar niet alleen dat.
In de sterk confucianistisch (dus Waar we in het westen juist in
\r--( Chinees) geïnspireerde filosofie de laatste eeuw alle mogelijke
V1JI jaar en maatschappijbeeld pasten moeite hebben gedaan om we-
alle kennis en wetenschap, maar tenschap en filosofie te ontdoen
Deze veranderingen waar een ook morele wetten en maat- van ethische en metafysische 0
ander land generaties lang mee schappelijke regels in één „pak- overwegingen, blijken de Viet- noi in enkele dagen een volle-
bezig zou zijn geweest, werden ket", dat doorgegeven werd van namezen (maar zij niet alleen)
«oor het NLF in een periode van vader op zoon. een enorm sterk verband te zien
vijf jaar gerealiseerd Toen de Onze westerse intellectuele tussen zaken als moraal, poli-
Amerikanen in 1965 direct bij de vrijheid betekent een enorme in- tiek en wetenschap. Misschien is
strijd betrokken raakten, had tellectuele verscheidenheid. Het het nu, aldus Frances Fitz Ge
let NLF al grote verliezen toe- westerse kind - ook het minst raid, makkelijker te begrijpen
gehracht aan het reeeringsleeer bedeelde kent een keur van au- waarom de Diloten van de
in het eigenaardige samenle-
Zo bestaan er voor de westerse vingspatroon van de Vietname-
ivennnliil/o imn»moomuirt/w-rlo»> i,
zen. Er zijn heel wat olifanten
door de Vietnamese porselein
kast gegaan.
En de regeringen van Diem en
Thieu hebben het slechts erger
gemaakt; denk alleen maar aan
de deportaties uit de dorpen om
de oerwouden effectief te kun
nen „ontbladeren". Is het dan
vreemd dat een zo op de oude
structuur en dorpsverbanden
geënt socialismé als dat van Viet
Minh en NLF binnen de kortste
keren vaste grond onder de voe
ten kreeg en hield?
Neem die landmijnen die de
dorpelingen van het NLF leer
den maken. Die mijn symboli
seerde een nieuwe kracht, een
nieuw innerlijk leven van het
dorp. De Diem-regering en de
Amerikanen hadden hun uit hun
dorpen verjaagd. Het NLF wees
hun de weg terug om het dorp
weer op te bouwen.
„Het socialisme", zo schrijft
Frances Fitz Gerald, door de
Viet Minh en het NLF Xa Hai
genoemd, liet de Vietnamese
boeren zien dat de revolutie
geen traumatische breuk met
het verleden hoefde te beteke
nen en niet dwong tot verlating
van grond en voorouders. In
plaats van een sprong in het on
bekende was het een vervulling
van de plaatselijke dorpstradi
ties, die de vreemdelingen had'
den proberen te vernietigen'
J.L.
persoonlijke voornaamwoorden
geen afzonderlijke woorden,
zoals ik en jij. Als iemand zich
zelf bedoelt spreekt hij over „je
broer", „je neef", „je leraar", al
naar gelang. Tegenwoordig ge
bruikt de Vietnamese stedeling
voor „ik" het woord „toi", dat
vroeger „onderdaan van de ko
ning" betekende.
De Vietnamezen zien de mens
niet zozeer als een zelfstandige
eenheid, een individu, maar als
een reeks verhoudingen. Zo zien
zij in oprechtheid b.v. niet trouw
aan je innerlijk, maar trouw aan
je rol in de samenleving. Niet de
overeenstemming tussen ie
mands woorden en daden en zijn
diepere gevoelens, maar over
eenstemming tussen iemands
gedrag en wat van hem ver
wacht wordt.
Ommezwaai
Wat in westerse ogen erg on
begrijpelijk is en aan politiek
opportunisme grenst, is de ma
nier waarop de communistische
legers in 1945 in de stad Hanoi,
en deze week in de stad Saigon
zijn ontvangen, en de manier
waarop de totale afwisseling
van de wacht praktisch geweld
loos, plaatsvond.
Frances Fitz Gerald: „In au
gustus 1945 maakte de stad Ha-
dige ommezwaai. De hoge amb
tenaren van de Bao Dai
(keizer)-regering waren ge
vlucht en het lagere personeel
had zich aangesloten bij de Viet
Minh. In een stad waarvan de
Fransen altiid gedacht hadden
Frances Fitz Gerald, Vuur om
der het water - Het Vietnamees
mirakel - Uitg. De Bezige Bij
Amsterdam 34,50)
vrijheid zijn ook leven en geluk
niet te definiërenmaar juist
voor zulke ondefinieerbare za
ken blijken wij in geval van nood
te willen strijden. Wat al inge
vuld is lijkt altijd van minder
belang dan de open ruimte
waarop wij onze verwachtingen
projecteren. Als we exact weten
waarvoor wij strijden, zouden
we misschien andere middelen
vinden om het te krijgen of te
behouden.
De zaak is misschien nog ge
compliceerder dan ze nu al lijkt.
Want juist de dingen waarvoor
we eventueel willen strijden,
veroveren wij niet door strijd
zelf, maar zetten we op het spel
door ervoor te strijden. Leven,
geluk en vrijheid worden in de
strijd geriskeerd en krijgen zelf
de eerste klappen. De strijd
schort ze op. Een veroverd leven
draagt nog lang de sporen van de
dood, een veroverde vrijheid is
getekend door het stigma van de
slavernij. Een strijden voor ge
luk of vrede lijkt helemaal on
mogelijk. Zijn dat niet precies
de dingen die in de strijd zelf
verloren gaan Of liever: zijn
zij niet te groot om veroverd te
worden Want ook veroveren is
invullen en hebben wij wel de
macht om het eigen geluk in te
vullen
Wij zouden ook kunnen zeg
gen, dat vrijheid, vrede en geluk
in een menselijk bestaan ele
mentair zijn. Elementaire zaken
vallen bijna samen met ons be
staan, Naar gelang iets meer
elementair is, is het tegelijk van
meer belang en moeilijker te de
finiëren. „Elementair" kunnen
wij ook datgene noemen waar
tegenover onze eigen activiteit
maar een beperkte bevoegheid
heeft. Het wordt ons eerder ge
schonken, zoals ons bestaan,
dan dat we het zelf creëren of
veroveren.
Ook de vrijheid die wij op een
zo vanzelfsprekende manier in
verband brengen met onze acti
viteit en met doen en laten wat
we willen, reikt zo diep in ons
bestaan en is zo elementair dat
zij uiteindelijk niet door ons
veroverd kan worden zonder dat
wij een deel van de open ruimte
prijs geven.. Wij kunnen welis
waar niet anders dan voor de
vrijheid strijden, maar dat is
nauwelijks een vrije beslissing.
Van een werkelijke ontplooiing
van de vrijheid kan pas jaren na
de bevrijding sprake zijn. Het is
maar de vraag of we ooit zover
komen.
(Van onze correspondent)
BONN - Duitslands politici
lopen groot gevaar aanstaande
zondagavond tot de ontstellende
conclusie te komen dat zij
maandenlang voor niets als
leeuwen gevochten hebben en
tientallen miljoenen uit de ver
kiezingsvensters gesmeten heb
ben. Voor deze dag worden de
door de democratie zo sterk ge
plaagde Duitsers in ons buur
land Noordrijn-Westfalen en in
Saarland weer eens naar de
stembus ontboden en zij zijn zo
vertwijfeld over bun keuze, dat
zij de partijen waarschijnlijk
voor een wanhopige remise zul
len plaatsen.
Onder de prognoses, die met
uiterste behoedzaamheid ver
strekt worden, is dit tenminste
de zekerste.
In de landen van DQsseldorf
moeten er 200 zetels opnieuw
verdeeld worden. Nu al is de
stand met 102 afgevaardigden
voor de SDP en de FDP als rege
ringspartijen en met 98 voor de
oppositionele CDU bijna pat
maar de verwachte winst voor
CDU en FDP en het waarschijn
lijke verlies voor de SPD, maken
het zeer goed mogelijk, dat de
beide blokken met 100 tegen 100
tegenover elkaar komen te
staan. De verdere ontwikkeling
moet dan in koffiedik gezocht
worden, want de liberale FDP,
die ook hier met luttele procen
ten de doorslaggevende stem be
zit heeft al pertinent verklaard,
dat zij niet de zijde van de CDU
zal kiezen.
Om de 50 zetels van de land
dag in Saarbrücken is dezelfde
verbeten strijd losgebroken.
Ook hier staat het vast, dat er
onder de kiezers slechts de ge
ringste verschuivingen zullen
plaatsvinden. De CDU kan hier
zelfs nog een lichte winst maken
en desondanks na een ononder
broken bewind van 19 jaar uit de
regeringsgebouwen worden
verdreven. De 66-jarige minis
terpresident Franz-Josef Rüder,
eertijds leider van de Duitse
school in Den Haag en daarom
hét Nederlands machtig be
schikt thans over 47,8% van de
stemmen en zijn onaangetaste
populariteit lijkt hem nog een
kleine winst te garanderen. De
vraag is echter of deze vol
doende zal zijn want de enige
zekere factor is, dat de FDP in de
landdag zal terugkeren. Met
4,4% struikelden de liberalen
vijf jaar geleden over de vijf-
procentsclausule. Dit maal
kunnen ze echter op een grotere
gunst van de kiezers rekenen en
aangezien zij ook in Saarland
hun hart stevig aan de SPD ver
pand hebben, maakt de coalitie,
die ook in Bonn het bewind uit
oefent, een geringe kans om in
Saarbrücken het heft van Rüder
over te nemen. De mogelijkheid
van een remise tussen de twee
partijblokken is hier overigens
minder dramatisch dan in düs-
seldorf, want de drie partijen
zijn het er nu al over eens, dat zij
dan gemeenschappelijk in de re
geringsboot van wal zullen ste
ken.
Sinds de bondsdagverkiezin
gen van 1972 die on indru
kwekkende wijze door Willie
Brandt gewonnen werden, heeft
geen enkele verkiezing zo in de
algemene belangstelling ge
staan als die van Noordrijn-
Westfalen. toen in 1966 te Düs-
seldorf de sociaal-democraten
en de liberalen aan de regering
kwamen, werd het algemeen be
schouwd als het einde van het
langdurige CDU-bewind in
Bonn. Korte tijd later werd hier
de grote coalitie gevormd en
deze moest drie jaar later weer
het veld ruimen voor het bond
genootschap van SPD en FDP,
dat nu al 9 jaar regeert.
Het omgekeerde effect is nu
het doel van de CDU, die in
Noordrijn-Westfalen aange
voerd wordt door de 49-jarige
Heinrich Köppler. Wanneeer hij
erin slaagt de 63-jarige
minister-president Heinz Kühn
van de Düsseldorfse Rijnoever
te verdrijven, dan is dat voor
hem niet alleen een persoonlijke
triomf, maar volgens de ver
wachtingen van de CDU tevens
de prelude, die de neergang van
de regeringscoalitie in Bonn zal
inluiden. Een overwinning van
Köppler wordt weliswaar als
een „politiek natuurwonder"
beschouwd, maar ook in Duits
land zijn de wonderen de wereld
nog niet uit.
Niet alleen om deze reden
steeg het belang van stemming
in Noordrijn-Westfalen ver uit
boven dat van een normale
landdagverkiezing. Komt de
CDU in Düsseldorf inderdaad
aan de macht, dan wordt haar
meerderheid in de bondsraad,
die vergelijkbaar is met onze
Eerste Kamer, met 26 tegen 15
zetels zo overweldigend, dat de
regering in Bonn niet meer in
staat zal zijn tegen de wil van de
CDU ook nog naar één wet door
de parlementaire procedure te
slepen
Niet zeer gering is daarom ook
de betekenis van de verkiezin
gen in Saarland In het niet on
denkbare geval, dat de CDU hier
door de SPD en FDP wordt ver
dreven, zal de regering Schmidt
van een lastig blok aan het been
bevrijd worden. In de bondsraad
ondervindt zij namelijk regel
matig hinder van de omstandig
heid, dat de christen
democraten hier een meerder
heid van één stem hebben, maar
wanneer het Saarbrückense
bolwerk valt, dan kan de Bonner
coalitie in een confortabele
meerderheid van 23 tegen 18
stemmen gaan zonnen.
Hoewel alle prognoses na de
overval op de Duitse ambassade
in Stockholm nog meer op losse
schroeven kwamen te staan, zijn
de vooruitzichten voor de SPD
niet slechter en voor de FDP be
ter geworden. Het besluit van
Schmidt om niet toe te geven
aan de eisen van de terroristen
heeft hem ongetwijfeld plus
punten opgeleverd, temeer, daar
de meeste gijzelaars gered kon
den worden. Wat de economie
betreft, werd de bevolking dooi
deskundigen weer een opbloei
voorspeld en mede doordat het
aantal werklozen weer begint te
dalen, werd het vertrouwen in
de regeringscoalitie van Bonn
weer versterkt.
Deze factoren zullen zeker
hun weerslag in Düsseldorf en
Saarbrücken vinden.
De vele belangen, die er op he:
spel staan, hadden tot gevolg
dat alle politici van enige bete
kenis zich in de verkiezings
veldslag stortten. Uit het verri
Beieren kwam Franz-Jose
Strauss, niet om zijn zusterpar
tij onder de armen te grijpen
maar ook om zijn kansen voor d>
kanselierskandidatuur te verbe
teren, en uit Bonn verschener
Willie Brandt, Helmut Schmid
en de meeste van zijn minister:
ten tonele. Uiteraard ontbral
ook CDU-voorzitter Helmutl
Kohl niet.
Met hun grootscheepse op
komst luidden zij nu reeds dc
campagne voor de bondsdag
verkiezingen, die eind volgen:
jaar worden gehouden, in. Hui
grootste vrees is het echter, da
veel kiezers verstek zullen latei
gaan. In verband met de eerst'
mei gaan miljoenen Duitsers e
een lang weekeinde met gezel
lige uitstapjes van maken. Velei
van hen zullen daarom Neder
land kiezen in plaats van de par
tijen, die zich zo hartstochtelij
aan hen hebben opgedrongen.
Franz Joseph Strauss
