yen
ïans
TELEVISIESTUK OVER
ONTRUIMING JOODSE
INRICHTING IN 1943
VAN HOREN EN ZIEN
^2
Uitzending Estherop 4 mei
televisie
radio
;rnooi -
Schelde
Effecten
Onderduiken
Herinnering
Groep eist
katholieke
radio-omroep
Ontzetting
ONTDEK DE VERSCHILLEN
WOENSDAG 30 APRIL 1975
DE STEM
Ier te worden. Ook in het
dubbel behaalde hij hp
plaats met Tobi Lammerc
Marathon. Bij de jeUEd
sn de Belgische deelne
ïoge ogen. In de herenen.
ile stonden Jan Roose en
k de Ruisseaux. De eerste
jemakkelijk met 15-2 en
Bij de meisjes versloeg
ie de Weert Ingrid de
I met 11-3 en n_j
ie de Weert stond ook in de
dubbelfinale met Ingrid
:rcq waarbij ze de eerste
voor zich opeisten door
te Tichelman en Elvira
tulen in de beslissende
van de halve competitie te
an. Rob Zweedijk en
uB.a* gr<rPen de heren,
tltitel bij de jeugd vóór Ar-
tan Sommeren en Ad Da-
.AGEN
itegorie: herenenkel
competitie): 1. Dannv
Geert van Meer; Heren.
1 (halve competitie): i
.ammers, 2. RessorL
eyssen.
ategorie: herenenkelfina-
tud van Rooyen - Evert
ermans 12-15 15-8 15-12-
senkelfinale: Brigitte van
ater - Herma Vermeirse
11—0- Damesdubbelfinale:
de Water-Keyser 1
ek-Vermeurse 15_jj
Herendubbelfinale-
eru-Titaley I
nans-Smolders is_2
Gemengddubbelfinale:
•t-Laureyssen - Keyzer-
ooyen 15-13 15-12.
;d: Damesenkelfinale:
e de Weert - Ingrid de
11-3 11-1. Herenenkel-
Jan Roose - Patrick de
aux 15-2 15-9. Dames-
1 (halve competitie) 1. De
-De Weert, 2.
man-Vermeulen. Heren-
1 (halve competitie): 1.
iweedijk, 2. Van
eren-Davidse.
onze sportmedewerker)
TBURG Het door
ereniging „Schelde-
uit Breskens georgani-
waterpolotoernooi is ge-
n door „De Schelde" uit
izen. De Terneuzenaren
over het algemeen
moeite met hun tegen-
rs. Alleen tegen „De Gan-
Goes moesten de over-
irs alles geven om de
nning te begrijpen. Hier-
leef het toernooi tot het
atste moment spannend,
it treffen was het laatste
et hele toernooi. „De
e" zegevierde met 2-1 en
aarmede voor de derde
lit zeer geslaagde toer-
'edstrijdleiding was in de
ikwame handen van Piet
Heuvel, Henk Lucieeren
'an Haneghem. De orga-
.de vereniging „Schelde-
legde beslag op de
plaats, wat langzamer-
en traditie begint te wor-
dit toernooi. Steeds ein-
te vereniging op de derde
le plaats. In dit toernooi
Schelde overigens niet
5t produktieve ploeg, wat
atal doelpunten betreft.
uit Middelburg
een maal meer dan „De
en eindigde op een to
rn dertien doelpunten,
iestroom" en „Stormvo-
aren het minst produk-
cén speler van de
len" uit Bergen op Zoom,
voor één wedstrijd de
an de kant van het bad
samen met een redelijk
bezoekers, dat door de
and langszij het zwem-
iiverse wedstrijden goed
gen. In de pauze van het
>i werd een wedstrijd ge-
tussen het Zeeuws aspi-
eam en een combinatie
eranen en deelnemende
De combinatie zege
met 4-0. De prijzen, de
oek" wisseltrofee en voor
aats een beker, werden
eind van het toernooi
'kt door wethouder Clays
itburg.
igen. Scheldestroom -
1-3, De Krabben -
'gel 2-3, Luctor -
3-4 De Ganze - Schel-
m 3-1, Stormvogel - De
0-4, Scheldestroom -
bben 3-1, Luctor - De
1-2, De Krabben - De
1 -5, Luctor - De Storm-
-2, De Ganze - De Krab-
De Schelde - Schelde-
2-0, Stormvogel - De
-3, Luctor - De Krabben
lorm vogel - Schelde-
-2, Schelde - De Ganze
tand: De Schelde (Ter-
8 pnt, De Ganze (Goes) 6
'tor (Middelburg) 5 pnt,
stroom (Breskens) 4 pnt,
gel (Vlissingen) 2 pnt,
ben (Bergen op Zoom) 1
(Van onze rtv-redactie)
HILVERSUM - Op 23 ja
nuari 1943 ontruimden de
Duitsers het Apeldoornsche
Bos, een Joodse psychiatri
sche inrichting die in zijn ge
heel op transport werd ge
steld naar Duitsland. Van de
1100 patiënten en 50 dokto
ren en verpleegsters keerde
niemand levend terug. Ze
werden vrijwel onmiddellijk
na aankomst vergast en ge
deeltelijk zelfs levend ver-i
brand.
Van deze gruwelijke episode
uit onze bezettingstijd heeft de
schrijver Dick Walda voor de
NOS een tv-spel geschreven dat
zondag 4 mei - dodenherden
kingsdag van 20.10 tot 21.25
uur via Nederland 1 zal worden
uitgezonden. Het stuk, Esther,
wordt geregisseerd door Joes
Odufré, met in de hoofdrollen
Henk van Ulsen en Josce Ruiter.
De wijze waarop de Nazi's deze
Joodse patiënten en hun ver
zorgsters hebben vervolgd en
vermoord gaat elk begripsver
mogen te boven, zo weet ook
Dick Walda wel, maar niettemin
heeft hij zich aan het onderwerp
gewaagd. Hij heeft daarbij ge
kozen voor een uiterst sobere en
terughoudende benaderings
wijze. Daardoor komt de film
vooral in het begin wat traag op
gang, maar het zou zonde zijn
als men te snel naar het andere
net overschakelde".
Juist in zijn terughoudend
heid heeft Dick Walda prachtige
effecten bereid. Meer nog dan
schreeuwende Duitse soldaten
en ronkende transportautomo
bielen, wordt de sfeer opgeroe
pen door de kleine dingen in het
ziekenhuis zelf. Verpleegsters
die de laatste nacht voor het ver
trek keurig medicijnflesjes vul
len en lunchepaketten klaarma
ken, terwijl toch het transport in
onverwarmde beestenwagens
zal plaatsvinden en naar een ze
kere dood ging leiden. Ook de
patiënten zelf en hun verzorgers
hebben tot op het laatste mo
ment niet kunnen geloven dat
het afschuwwekkende in al zijn
omvang inderdaad zou plaats
vinden. Tot op het laatste mo
ment hield men zich vast aan de
hoop „dat men in Duitsland zou
moeten werken of op zijn best
verpleegd zou worden".
Toen het eenmaal duidelijk
werd dat de inrichting zou wor
den ontruimd, heeft een aantal
patiënten en enkele leden van
het personeel nog kans gezien
elders onder te duiken. De mees
ten echter dorsten dit niet aan.
Zij verkozen de gehoorzaam
heid boven het avontuur. Achte
raf is het bijna ondenkbaar,
maar voor wie in die tijd leefde
was deze keuze een voor de hand
liggende. Een van de verplegers
die het konvooi niet heeft willen
meemaken heeft de rest van zijn
leven grote wroeging en spijt ge
voeld. Deze mann enkele jaren
geleden overleden, heeft met
Dick Walda vele gesprekken ge
had, Op grond van de ervaringen
van dete verpleger heeft Walda
zijn verhaal geschreven. Het
manuscript van Esther is door
gesproken met o.a. professor dr.
N Speijer, de arts die de ont
ruiming meegemaakt heeft en
als een van de weinigen de ont
ruiming heeft overleefd.
Voordat de film begint houdt,
professor Speijer een korte toe
lichting om de thematiek van de
film bij de kijkers wat te bege
leiden.
Bij het maken van „Esther" is
voor het eerst in de geschiedenis
van de Nederlandse televisie een
oorspronkelijk tv-spel volledig
op locatie en op video opgeno
men, met gebruikmaking van
een zogenaamde „een-camera-
unit" begeleid door mobiele be
eldband opname-apparatuur.
Op ruim 20 locaties werden 47
scènes opgenomen die bij reali
satie in de studio meer dan 30
decors zouden hebben vereist.
Een nieuwe wijze van
televisie-drama-produktie
waarbij eigenlijk alle betrokke
nen nieuwe wegen hebben moe
ten vinden.
José de Ruiter, die de rol van Esther speelt en Henk van Ulsen, vertolker van de rol Leo,
tijdens een repetitie.
HILDA VAN PRAAG
SANDERS: MEEDOEN (UITG.
LEOPOLD, f 19,90).
Van de vorig jaar overleden
vroegere journaliste Hilda van
Praag-Sanders verscheen een
door haar man, de bekende au
teur Siegfried van Praag, be
werkt boekje met herinnerin
gen. Het echtpaar van Praag
heeft een bewogen leven geleid.
Zij was een van de eerste vrou
welijke economische journalis
ten. Met haar werk stelde ze
haar man in staat zijn literaire
arbeid te verrichten. Hun be
staan is vooral getekend door de
oorlog. Ze hebben het geluk ge
had aan de jodenvervolging in
Europa te ontsnappen. In Lon
den heeft mevrouw Van Praag
secretaressen- en ander werk
gedaan, onder meer voor minis
ter Burger. Na de oorlog heeft ze
de totstandkoming van de Bene
lux als secretaress van de Neder
landse secretaris-generaal Jas-
par van nabij meegemaakt,
evenals trouwens - maar dan als
journaliste - de beginperiode
van de Europese Gemeenschap.
Mevrouw van Praag heeft
haar memoires - onder de titel
„Meedoen" - in haar laatste le
vensjaren geschreven, wat in de
verhaaltrant ook wel tot uit
drukking komt. Niet alles wat ze
meedeelt is even belangrijk,
maar als geheel vormt haar re
laas toch wel weer een waarde
volle bijdrage tot onze kennis
van zaken omtrent het reilen en
zeilen van de Nederlandse rege
ring en regeringskringen in
Londen, maar vooral ook over
de kille instelling van het Neder
landse ambtelijke apparaat en
de onverschilligheid van men
sen in het algemeen juist voor
die dingen waarover ze zich het
drukst zouden moeten maken:
de zaken die onze samenleving
maken en breken.
JOOP BARTMAN.
(Van een onzer verslaggevers)
VENLO - Namens „de 70 van
Venlo en omgeving", heeft pater
Hugo Bekkers een open brief ge
richt aan de Nederlandse bis
schoppen waarin opnieuw
wordt gezegd dat de KRO „stel
selmatig" en het Rooms Katho
liek geloof en de zedelijke nor
men blijft ondergraven.
De motivering voor de brief - hij
is afgedrukt in het aprilnummer
van het „Behouds-gezinde"
maandblad „Waarheid en Le
ven" - wordt voornamelijk ge
vonden in het optreden van het
vorig jaar gestarte omroeppas
toraat.
Volgens „de zeventig" had de
oprichting van dit pastoraat
een krachtig nieuw begin kun
nen worden, voor onze KRO om
zich, minstens op liturgisch ter
rein, honderd procent Rooms
Katholiek te gaan opstellen."
Maar het is anders geworden:
„In de grondoorzaak wordt door
dit omroeppastoraat de los
van-Rome-liturgie voortgezet.
„Wij eisen een katholieke radio
omroep".
BOB WILLEMS: DOODGE
WONE ONTZETTING (uitg.
Nijgh Van Ditmar-/ 14,90)
Ik heb me de eerste helft van
dit boek mateloos zitten ergeren
aan de kreterige woordenbrei.
Op pagina 63 staat dan „Ver
woorden is vermoorden"; op de
volgende pagina: „de taal is een
bunker". De ergernis bleek
functioneel, voor zover je erger
nis als zodanig kunt ervaren. De
rest van het boek (102 pagina's)
ontwapende Willems mijn er
gernis en toen ik het boek dicht
sloeg, moest ik bekennen: toch
een geslaagd boek, al hield ik
mijn bedenkingen. Het taalge
bruik blijf ik te artificieel Vin
den; zijn kijk op het bestaan te
negatief bitter zijn verwerking
literair, goed gevonden, maar te
machteloos in mentaliteit. De
zelfmoord van een vriend is
evenwel uitgangspunt tot zijn
gevecht met de verwoording van
ons bestaan.
Kom je er wel onderuit? Wil je
het verwoorden, dan blijk je in
dezelfde coderingen gevangen te
zitten. Dat kan je drijven tot uit
zichtloosheid, tot zelfmoord.
„De wereld gaat zijn gang, het
kan niet anders... ik weet zo sti
laan wel hoe het moet. Ik weet
alleen nog niet zo heel duidelijk
hoe het kan", is een wat vertwij
feld defaitistische slotconclusie.
Het is natuurlijk al heel wat als
je weet hoe het moet. Bij wat
meer zelfontdekking kom je er
ook geleidelijk wel achter hoe
het ook kan. Nu blijft hij - om
met zijn eigen woorden te spre
ken „het schrift (nog teveel zien)
als enige toevlucht. Zolang je
„verwoorden" alleen nog als iets
grammaticaals ziet en niet als
het spreken van een taal, waar
van je geen boek kunt maken,
kom je erniet uit.
21.30 Woodhouse in Oranje:
volksliederen.
22.10 Aktua-Special.
NOS:
22.40 Journaal.
NEDERLAND I
NOS:
10.25 Felicitatie Minister Pre
sident.
10.30 Défilé Paleis Soestdijk.
TROS:
15.30 Motormuis: tekenfilm.
15.35 De boefjes: jeugdserie.
15.50 Captain January, Ameri
kaanse speelfilm.
17.00 Ren je rot.
17.45 Lammie en de wolf: te
kenfilm.
17.50 TROS Penalty Bokaal:
spelprogramma.
NOS:
18.15 Samenvatting Défilé op
Soestdijk.
18.45 Paulus de boskabouter.
18.55 Journaal.
19.05 Van gewest tot gewest en
Intern. Agrar. Nieuws.
SOCUTERA:
19.50 Nederlands Astma
Fonds.
NOS:
20.00 Journaal.
20.20 Politieke Partijen:
RKPN.
NOS:
20.30 Ganzepeper, tv-serie.
21.25 Markant: portret van
prof. dr. L. de Jong.
22.15 Dank zij u: bekendma
king van de opbrengst
van de actie „ationaal
Geschenk".
22.35 Studio-Sport.
23.00 Panoramiek.
23.15 Journaal.
NEDERLAND II
NOS:
18.45 Paulus de Boskabouter.
18.55 Journaal.
IKOR:
19.05 Als je toch in de buurt
bent: documentaire serie.
IKOR-KRO/RKK:
19.30 Kenmerk: informatie
over kerk en samenle
ving.
NOS:
20.00 Journaal.
TROS:
20.21 Q.B.VII, tv-film deel 2.
DUITSLAND I
20.00
10.05
10.25
10.35
11.35
12.20
12.50
13.00
14.55
15.00
16.15
16.20
17.05
17.55
20.00
20.15
21.00
21.45
22.30
Journaal
Actualiteiten en muziek.
Parabel.
Muziekprogramma.
Cultureel magazine.
Umschau.
Persoverzicht.
Journaal.
Journaal.
Internationaal school-
toernooi voetballen.
Journaal.
Expedities in het dieren
rijk.
Wir von der 7. Klasse,
speelfilm.
Journaal.
Journaal en weerbericht.
Voetbal in de Bondsrepu
bliek.
Musikladen.
Vier kerkgenootschap
pen, filmverslag.
Journaal, commentaar en
weerbericht
DUITSLAND II
Kaboutertijd. 10.30 Nieuws.
10.33 (S) Sfinx, programma voor
de vrouw. 11.45 (S) Café-
chantant: muziek uit de goede
oude tijd. 12.26 Mededelingen
t.b.v. land- en tuinbouw. 12.30
Nieuws. 12.41 Aktua-magazine.
13.15 (S) Sport na sport. 13.45
(S) Harmoniemuziek (gr 14.15
(S) Route - A: gevarieerd pro
gramma. 15.30 Nieuws. 15.33 (S)
After sesjun. NCRV: 16.00 Her
vormde middagdienst. 16.20 (S)
Radio Filharmonisch Orkest:
moderne muziek. OVER
HEIDSVOORLICHTING: 17.20
Nederland en de derde wereld.
NCRV: 17.30 Nieuws. 17.32 (S)
Hier en nu. 18.00 (S) Bandstand
(gr.). 18.30 Nieuws. 18 41 Spec
trum: aandacht voor het christe
lijke organisatieleven. 18.46 (S)
Met uw instemming: het lied van
de week. 19.00 (S) Populaire
klassieken door Nederlandse
Radio-Orkestgn. 19.30 Theolo
gische etherleergang. TROS:
20.00 (S) Close-up: licht mu
ziekprogramma. 21.15 (S) Spe
cialiteiten 5 la carte: verzoek-
platenprogramma. 22.30
Nieuws. 22.40 Aktua. 23.00 Vol
doende redenen, hoorspel. 23.55
Nieuws.
HILVERSUM II
dikalen. AVRO: 18 30 (S) Lichte
muziek. 18.45 (S) Lichte gram
mofoonplaten. 19.00 (S) Prome
nade Orkest: amusementsmu
ziek. NOS: 19.40 Openbaar
Kunstbezoek. 19 50 Den Haag
vandaag. 20 00 Nieuws. 20.05
(S) Woensdagavond muziekma-
gazine. 2210 En toch.Geweld;
discussie. EO: 22.40 Woord der
waarheid. 22.55 Klankbord.
23.05 (S) Postludium. klassiek
muziekprogramma. 23.45 Bue-
nas nuevas. 23.55 Nieuws.
HILVERSUM III
Ieder heel uur Nieuws.
KRO: 7.02 (S) Drie op je bo
terham. 9.03 Pep op drie. 11.03
(S) Drie draait op verzoek. 12.03
(S) Drie tussen de middag:
KRO's pauzeprogramma met
o.m. Raden maar. 14.03 Pop-
kontakt: de Theo Stokkinks
how. 16.03 De Hitmeesters: de
Vincent van Engelenshow.
NOS: 18.03 Joost mag niet eten.
19.02 (S) Woensdagavondshow.
2.02 De Meurders Methode.
TROS: 6.02-7.00 Drie op je bo
terham.
BRUSSEL (Nederl.)
16.20
16.30
17.00
17.10
17.40
18.20
18.55
19.00
19.30
20.15
21.00
21.15
22.15
23.10
Turn mee.
Kinderprogramma.
Journaal.
Circusprogramma met
artiesten uit de hele we
reld.
Acutaliteiten en muziek.
Moordcommissie, tv-
serie.
Homerus zegt: Zeus is de
schuld van alles.
Journaal.
Sportspiegel. Aanslui
tend: Autotest.
Informaties en meningen
over thema's van deze
tijd.
Journaal.
Josef Meinrad en zijn we
reld.
Meine Leute, tv-spel.
Journaal.
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.11 Och
tendgymnastiek. 7.20 (S) Be-
iaardmuziek. 7.30 (S) Voor het
feest uit. 8.00 Nieuws. 8.11 Ra
diojournaal. 8.50 Morgen
wijding. 9.35 Waterstanden.
10.00 (S) Voor de kleuters. 10.15
(S) Popularis: grammofoonpla-
tenprogramma. 11.00 Nieuws.
11.03 Radiojournaal. 12.00 (S)
Sportrevue. 13.00 Nieuws. 13.11
Radiojournaal. 13.21 (S) Fijne
muziek (gr.): klassieke muziek.
15.15 (S) Aspecten: kunstru
briek. 16.00 Nieuws. 16.03 Ra
diojournaal. 16.05 (S) Gebakken
vensterbanken: kindermagazi
ne. 17 .00 (S) Muziek vóór het di
ner. R.V.U.: 17.35 Luisteren
naar muziek. AVRO: 18.00
Nieuws. 18.11 Radiojournaal.
P.P.: 18.20 Politieke Partij Ra-
12.00 Nieuws en SOS-
berichten. 13.00 Nieuws en
weerberichten. 13.10 Actualitei
ten. 13.25 Buitenlands perso
verzicht. 13.30 Spiegel van
kunst en cultuur. 14.00 Nieuws.
15.00 Nieuws. 15.03 Gevarieerd
programma met informatie.
16.00 Nieuws. 16.30 Lichte mu
ziek en verkeerstips. 17.00 en
18.00 Nieuws. 18.15Sport. 18.30
Lekenmoraal en filosofie. 19.00
Nieuws en weerbericht. 19.10
Actualiteiten. 19.30 Taalwen-
ken.19.33 Muzikaal programma
met groeten en informatie. 20.30
Nieuws. 20.33 Magazine met
alle genres van het gezongen to
neel. 22.00 Nieuws en loterij
uitslagen. 22.15 Gevarieerd
programma. 23.00 Nieuws.
23.40 Nieuws.
BELGIË (Nederl.)
Ter gelegenheid van Konin-
ginnendag beginnen vandaag de
Nederlandse televisieuitzendin
gen al om 10.25 uur. Minister
president Den Uyl feliciteert
dan de koningin met haar ver
jaardag. Daarna volgt een recht
streeks verslag van het défilé
langs paleis Soestdijk. (Neder
land 1, 10.25 en 10.30 uur)
Shirley Temple speelt de
hoofdrol in de Amerikaanse te
kenfilm „Captain January". De
vuurtorenwachter Captain Ja
nuary heeft Star uit zee gered en
hij doet alle mogelijke moeite
om het meisje bij zich te kunnen
houden. (Nederland 1, 15.50
uur)
Tien finalisten uit Joure en
Bennebroek rennen zich voor de
laatste keer rot voor goede ant
woorden en de schoolprijs. Dit
alles onder het toeziend oog van
Martin Brozius. (Nederland 1,
17.00 uur)
In Markant wordt professor
Lou de Jong geportretteerd.
Twee weken geleden verscheen
het zesde deel van zijn leven
swerk „Het Koninkrijk der Ne
derlanden in de Tweede Werel
doorlog". Een van de vraag
stukken uit dit deel komt in de
film uitvoerig aan bod: Namelijk
of het verantwoord is de vijand
geld te geven in ruil voor het le
ven van medeburgers. (Neder
land 1, 21.25 uur)
16.30
17.45
17.50
18.50
19.40
19.45
20.15
20.40
21.40
22.30
Jeugdprogramma.
Paulus de Boskabouter.
Spelprogramma.
Cornation Street, Engelse
tv-serie.
Mededelingen en weerbe
richt.
Journaal.
Chico and the man, tv-
serie.
Zoon van het volk, tv-
spel.
Dagloners in de vlakte
van de Po, Zwitserse do
cumentaire.
Journaal m.o.m. Wet
straat.
BELGIË (Frans)
14.00
16.45
18.25
18.55
19.00
19.25
19.40
19.45
20.15
Schooltelevisie.
Gevarieerd programma
voor de jeugd.
Histoirc de lire.
Les Pilis, kleuterpro
gramma.
Arpad de Zigeuner, tv-
serie.
Regionaal nieuws.
Consumententios.
Journaal.
L'écran témoin, komedie.
Aansluitend: Discussie.
Aansluitend journaal.
HILVERSUM I
TROS: 7.00 Nieuws. 7.02 (S)
Ontbijt-Soos, met om 7.30
Nieuws, 7.41-8.00 Aktua. 8.30
Nieuws en 8.36 Gymnastiek
voor de huisvrouw. 9.00 (S)
Wegwezen, met tips voor trips.
9.30 Van heinde en verre: Licht
muziekprogramma. 10.00 (S)
iCDjK
ft D/ ,i
JM t~y O'ih
tlm \lb
H5 ill..."
sjqaaj auiipeuiseM 'sjtpaj ufijseM 'puiaq uba Seeiq
'pueui ui sbav 'sjqaaj jeedsEM 'auiep qoj juBqjapuo 'uappiui
uiaojq 'uieej uba ijueqaajsuaA 'pucuisBAi jEApuEq 'squq p3ojv
KteT OeZEVEKmOMMING^V
KtlWNEM WeOESTAO Ikl ZONDER
OP TS VALLENBi_IcJf=T
HIER! JÜLUEGAAM WEE1. KOAAWS
CTAAvN RATAPLAN EN LUCKVLUKEO/A
