IN BOEK EN FILM
ïngmar Bergman toont
scènes uit huwelijk
VAN HOREN EN ZIEN
ZWAARMOEDIGE
VERHALEN
„HE
IS
l3i|cJ?ho|
ffl
Dr.
radio
Scènes
uit een
huwelijk
Bokaal
Verzoening
Bezwaar
Keetje Tippel trok al half miljoen
bezoekers.
Voorzitter
commissie
studie -
opdrachten
televisie
ONTDEK DE VERSCHILLEN
„VERKL
VAN
uo nel-
japonnen
japonnen
met jasjes
japonnen
)eux-piècei
22.10 Aktua-tv.
NOS
22.50 Journaal.
NEDERLAND I
ïngmar Bergman, bekend door verschillende indringende
films, heeft in 1973 een tv-serie geschreven, die al in verschil
lende landen werd vertoond. In 1974 op de MIP-tv (de inter
nationale markt van tv-programma's) trok deze serie de
meeste aandacht. Inmiddels is van zijn Scener ur ett aktens-
kap, „Scènes uit een huwelijk", met Liv Ulmann in de hoofd
rol. Deze film, die tijdens Film International draaide zal dit
jaar in ons land vertoond worden.
dom, armzalig, hulpeloos, kor
tom menselijk te zijn". Bergman
haakt hierbij in op de groeiende
en aan invloed winnende vloed
De tekst van deze scènes uit
een huwelijk is inmiddels bij
Bruna in boekvorm verschenen.
Cora Polet maakte de Neder
landse vertaling uit het Zweeds.
Bergman heeft de naam eens
somber filmer te zijn. Ook deze
huwelijksscènes vormen nu niel
direct een komisch stuk, toch is
Bergman erin geslaagd op le
vensechte manier een aantal
emotionele processen bij twee
huwelijkspartners, dwars dooi
het instituut huwelijk heen.
bloot te leggen. Pijnlijk maai
tegenlijk verwikkend voor allen
die ervan overtuigd zijn dat een
huwelijk-relatie begint bij de
ontdekking van jezelf en niet bij
de ander. Het kan zinvol zijn dit
boek te lezen, omdat dit nu eens
niet in droge verhandelingen,
maar in herkenbare situaties ge
schetst is.
De inhoud van de scènes
wordt door Bergman zelf in zijn
voorwoord goed aangegeven. In
het kort: ,,Johan en Marianne
zijn het produkt van vast
staande normen en van de ideo
logie der materiële geborgen
heid. Zij hebben hun burgerlijke
levenswijze nooit als drukkend
of leugenachtig ondergaan". Jo-
han: „Geborgenheid, gezellig
heid, loyaliteit, geen proble
men". Niet voor niets introdu
ceert Bergman in deze periode
een damesblad-journaliste, die
van hun huwelijk een „story"
maakt. Marianne: „We bepraten
alles en we begrijpen elkaar me
teen. Wij spreken dezelfde taal.
Daarom hebben we het ook zo
goed". Kortom een „ideaal hu
welijk", waarbij het stel Peter
en Karin beklagenswaardige
idioten lijken. Toch voelt Ma
rianne instinctief, dat er iets mis
is: „En daar zitten we nu met ons
armzalige, rottige comfort, onze
lafheid en onechtheid en scha
men ons. We hebben geen teder
heid. Geen liefde. Geen blijd
schap". Maar de tweede scène
heeft nog als titel: „Dekunst van
het onder tafel werken".
dit proces verder ontwikkelt, die
het stuk tot boeiende lectuur
maakt. Johan en Marianne gaan
uit elkaar en worden terugge
worpen op zichzelf. Het dwingt
hun tot pijnlijke waarachtig
heid ten opzichte van zichzelf en
elkaar; de facades vallen weg.
Ze moeten zich, om met Be
rgman te spreken, permitteren
om dapper, laf, blij, verdrietig,
onbegrijpelijk, groots, klein
geestig, aanhalig, harteloos.
authentieke emoties, het door
leven ervan met alle consequen
ties vandien. En die consequen
ties maakt hij tastbaar in deze
scènes.
Hoe dat gebeurt, moet u zelf
verder maar lezen. Dat kan ik
moeilijk via woorden in een
krant overbrengen. Bergman:
„Ik stel me voor dat er twee
nieuwe mensen naar voren tre
den uit deze puinhoop. Ze be-
•De omslag van het
door Bruna uitgegeven
boek
ginnen - eigenijk voor het eerst -
alle twee het een en ander over
zichzelf te weten te komen. Het
gaat niet alleen om berusten.
Het gaat ook om het kunnen
houden van. Op de een of andere
manier worden ze nu opgeno
men in de wereld van de werke
lijkheid en wel op een heel an
dere wijze dan vroeger".
Dit wereldje wordt verstoord
door Paula, die in Johans wereld
komt. Het procédé, dat Bergman
hier toepast lijkt banaal. Afge
zien van het feit, dat het leven
vaak bestaat uit „banaliteiten",
is het vooral de wijze waarop hij
Bergman]
I
Vroeger - en dan bedoel ik de
geijkte verhalen op papier, film
en in de werkelijkheid - eindig
den de verhalen over dit soort
problematieken met een uiter
lijke verzoening, En ze leef
den nog lang en gelukkig! Wat
daar dan ook onder verstaan
moest worden. Bergman ver
mijdt het gemakkelijke happy
end. „Hoewel het leuk zou zijn
geweest" zegt hij, „als het zover
gekomen was. Al was het alleen
maar om alle kunstgevoelige
mensen te ergeren, die uit af
schuw voor dit gemakkelijk te
begrijpen werk 3 na de eerste
scène van het eerste tafereel es
thetische oprispingen krijgen".
O ja, de mensen, die van Be
rgman weer wat „verwachten"
zullen bedrogen uitkomen; het
stuk misschien zelfs een plati
tude vinden. Maar dan moet je
het met de instelling lezen
waarmee hij het geschreven
heeft. „Het heeft me drie maan
den gekost om dit werk te schij
ven, maar een tamelijk groot
deel van mijn leven om het te
ervaren. Ik ben er niet zeker van
dat het beter zou zijn geworden
als het andersom was geweest,
hoewel het een betere indruk
gemaakt zou hebben".
Zelf heb ik nog wel één be
zwaar, juist tegen één indruk,
die het stuk toch nog kan wek
ken. Het milieu dat Bergman
neemt - Johan, een hoog gekwa
lificeerde wetenschappelijke
ambtenaar en Marianne als ad
vocate - kan vervreemdend
werken; maakt een identificatie,
een herkenning, moeilijkder;
een soort ouderwetse
Hollywood-achtige vervreem
ding, die de scènes ongevaarlijk
maken. Het is juist wel een „ge
vaarlijk" boek, omdat deze scè
nes niet gebonden zijn aan hu
welijken in kringen, die ver af
staan van de meeste lezers, of bij
de film, kijkers. Ontdek het zelf
maar.
HENK EGBERS
10.45
18.15
18.45
118.55
19.05
20.00
120.20
20.50
21.35
22.15
22.40
23.15
23.09
NOS/NOT
Schooltelevisie.
TELEAC
Nederlands voor buiten
landse werknemers, (les 8
herh.)
NOS
Paulus de Boskabouter
Journaal.
VARA
F.C. Avondrood, sport
programma.
NOS
Journaal.
VARA
Daar komen de schutters,
komische serie.
Koning Klant.
Spelen met muziek.
Man over de vloer, tv-
serie.
Om met Ischa te spreken,
discussieprogramma.
SYMBIOSE
NOS
Journaal.
DUITSLAND I
NEDERLAND II
NOS
18.45 Paulus de Boskabouter.
18.55 Journaal.
TROS
19.05 De man van zes miljoen,
tv-serie.
j NOS
20.00 Journaal.
TROS
i 20.21 Dag, dag heerlijke lach,
amusementsrevue.
21.20 Pepper, misdaadserie.
•Omdat het wielerseizoen pas is
geopend ruimt FC Avondrood
vanavond veel tijd in voor deze
sport. Het Nederlandse aandeel
voor wat betreft het wielrennen
krijgt extra aandacht. Neder
land 1, 19.05 uur)
•Ischa Meijer praat deze keer
met Kees Brusse, Loe Lap en
Karei van het Reve. Nederland
1, 22.40 uur)
•Frans van Dusschoten, Corrie
van Gorp, Donald Jones, Wil-
leke Alberti, De Robert Kaessen
Dansers en het Revue Orkest
werken mee aan „Dag, dag heer
lijke lach" van André van Duin.
(Nederland 2, 20.21 uur)
•De BRT zendt vanavond de
film .Jane Eyre" uit naar het ge
lijknamige boek van Charlotte
Brontë. De speelfilm is van Be-
Ibert Mann en de hoofdrollen
worden vertolkt door George C.
Scott, Susannah York en Jack
Hawkins. (België Ned. 20.15
uur)
10.00 Journaal.
10.05 Actualiteiten en muziek.
10.35 Zum Blauen Bock: mu
ziek en humor.
12.05 Die (Jmschau.
12.35 Persoverzicht.
12.40 Wereldspiegel.
16.15 Journaal.
16.20 Reportage uit een Kan
kerbes trijdingscentrum.
17.05 Kinderprogramma.
17.55 Journaal.
20.00 Journaal en weerbericht.
20.15 Actualiteiten.
21.00 Gesprek met Fritz Eek-
hardt.
21.45 Documentair program
ma.
22.30 Journaal, weerbericht en
commentaar.
DUITSLAND II
14.50 Die Aneis, tv-serie.
16.30 Studieprogramma.
17.00 Journaal.
17.10 Kara Ben Nemsi Effendi,
tv-sene.
17.40 Actualiteiten en muziek.
18.20 Popeye, tekenfilm.
18.35 Tekenfilmserie.
19.00 Journaal.
19.30 Informatief programma.
20.15 Documentair program
ma.
21.00 Journaal.'
21.15 Das grosse grüne Tal, Ge
orgische speelfilm.
22.40 Journaal.
BELGIË (Nederl.)
14.00 Schooltelevisie.
18.00 Paulus de Boskabouter.
18.05 Klein, klein kleutertje.
18.20 The Partridge Family,
tv-serie
18.45 Informatief programma.
19.15 Sport.
19.39 Weerbericht en medede
lingen.
19.45 Journaal.
20.15 Jane Eyre, speelfilm.
21.55 Enquête over de jeugd
beweging.
22.45 Journaal, met o.m. Wet
straat.
OVERHEIDSVOORLICHTING:
17.20 Suriname Journaal.
TROS: 17.30 Nieuws 17.32 Ak-
tua. PP.: 18.19 Gereformeerd
Politiek Verbond. TROS: 18 30
Nieuws. 18.41 (S) A la carte:
operamuziek. EO: 20 00 Refor
matie en reveil 20.15 (S) Laat 's
Heeren lof programma rond de
psalmen. 20.30 (S) Leer mij, o
Heer, Uw lijden recht betrach
ten (4), lijdensoverdenking. DE
VRIJE GEDACHTE: 21.30
Persvrijheid. NOS: 21.45 (S) Eu-
rolight. 22.25 BOND ZONDER
NAAM. NOS: 22.30 Nieuws.
NCRV: 22.40 (S) Hier en nu.
NOS: 22.50 (S) Hobbyscoop.
23.20 (S) N O S -Jazz - Jazz in
Aktie. 23.55-24.00 Nieuws.
HILVERSUM B
VARA: 7.00 Nieuws. 7 11 Och
tendgymnastiek 7.20 (S) Spit
suur, met om 8 00 Nieuws en om
8.11 Dingen van de dag 9 00 (S)
Licht strijkorkest. 9 35 Water
standen. 9 40 Schoolradio.
NOS: 9.50 (S) Muziek uit de
Middeleeuwen en Renaissance.
10.30 Meer over minder, met om
11.00 Nieuws. R.V U 11.40
Verdomd, wat zijn die banken
hard! Een (tweede) projekt over
onderwijs. NOS: 12 00 Den
Haag deze week. 12.15 Uitzen
ding van Symbiose. NOS: 12.25
(S) Promenade orkest: amuse
mentsmuziek. 12.50 Recht en
Slecht, praatje. 13.00 Nieuws.
VARA: 13.11 Dingen van dedag.
13.20 Ombudsman. NOS: 13.30
Onder de Groene Linde: oude
liedjes en balladen. 13.50 Het
ongeval (I), documentaire. 14.30
(S) Zoeklicht op Nederland.
16 00 Nieuws. EO.: 16.03
Klankbord 16.10 Licht en uit
zicht: gewijde muziek. 16.40 (S)
Voor de kinderen. 17 00 Na vij
ven: programma speciaal voor
automobilisten. 17.40 (S) Licht
ensemble. 17.55 Mededelingen.
18.00 Nieuws. 18.11 Klankbord.
18.30 (S) Jeugdtoer. 19.00 (S)
Kerkorgelconcert: klassieke
muziek. 19.25 (S) Wij hebben
een woord voor de wereld: ge
wijde muziek. 19.45 Bijbelstu
die. NCRV: 20.00 Nieuws. 20.05
(S) Overdenking. 20.15 (S) Re
quiem in d kl. t. van Mozart, (gr.)
21.10 (S) Op die dag, hoorspel.
22.15 (S) Literama: kroniek over
boeken, schrijvers en toneel.
22.45 (S) NCRV-Vocaal Ensem
ble. 23 10 Moderne gewijde mu
ziek. 23.55-24.00 Nieuws.
HILVERSUM III
Ieder heel uur nieuws.
AVRO: 7.00 Drie op je boter
ham. (8.03-8.06 Radiojournaal).
9.03 (S) Pep-op-drie: arbeidsvi
taminen en populaire verzoek
platen. 11.03 Radiojournaal.
11 06 Drie draait op verzoek.
12.03 (S) Drie tussen de middag.
14.03 Radiojournaal. 14.06
Pop-Kontakt I. 15.03 Pop-
Kontakt II. 16.03 De Hitmees-
ters, met internationale tophits.
NOS: 18.02 Joost mag niet eten
AVRO: 19 02 Drie loopt achter,
met Rock and Roll-gebeuren
VPRO: 2002 (S) VPRO-
maandag met nieuwe platen op
het terrein van pop, jazz en
blues. (20.02 (S) Tilt - een aktie-
programma met bonus-top
tien; 21.01 (S) Jazz uit de West.
22.02 (S) Rik Zaal. 23.02 (S) Wim
Noordhoek. 0.02 (S) Jan Don
kers.) NOS: 1.02 Tineke. 4.02
Washand. VARA: 6.02-7.00 Al
fred Lagarde.
BRUSSEL (Nederl.)
12.00 Nieuws en SOS berich
ten. 13 00 Nieuws en weerbe
richt. 13.10 Actualiteiten. 13.25
Buitenlands persoverzicht.
13.30 Kunst en kuituur. (14.00
Nieuws.) 15.00 Nieuws. 15.03
Informatief programma. (16.00
Nieuws.) 16.30 Lichte muziek en
informatie. (17.00 en 18.00
Nieuws. 18.15 Sport.) 19.00
Nieuws en weerberichten. 19.10
Actualiteiten. 19.30 Taalwen-
ken. 19.33 Muzikaal program
ma. 20.30 Nieuws. 20.33 Gevari
eerd muzikaal programma.
22.00 Nieuws. 22.05 Gevarieerd
programma (23.00 Nieuws.)
23.40 Nieuws. 23.45-0.15
Scheepvaartberichten en lichte
muziek
18.10
18.30
19.00
19.30
19.43
20.15
20.35
22.05
23.05
BELGIË (Frans)
Kinderprogramma.
Magazine voor de vrouw.
Lekenfilosofie en
moraal.
Sport.
Weerbericht.
De burgers en de politie.
Une femme qui attend,
blijspel.
De fotograaf.
Journaal.
HILVERSUM I
•Joost Prinsen, Wieteke van Dordt inDe smalle oude
man" één van de vier films naar verhalen van Heere
Heeresma. Samen vormen ze de speelfilm „Zwaarmoe
dige verhalen voor bij de centrale verwarming".
NCRV: 7.00 Nieuws. 7.02 Het
levende Woord. 7.08 (S) Prelu
dium: klassieke muziek. 7.30
Nieuws. 7 41 (S) Hier en nu. 7.55
(S) Aangestipt: program
maoverzicht. 8.00 (S) Te Deum
Laudamus: gewijde muziek.
8.24 Op de man af: evangelisch
commentaar bij de tijd. 8.30
DEN HAAG - (ANP) De Ne
derlandse speelfilm „Keetje
Tippel" heeft in de eerste twee
weken na de première op zes
maart reeds een half miljoen be
zoekers getrokken. De film ge
maakt door Paul Verhoeven
draait in dertig theaters.
Dit heeft Tuschinski film dis
tributions, medeproducent van
de film meegedeeld.
Om de grote toeloop van het
publiek te kunnen verwerken is
Tuschinski van plan vanaf van
daag de film in 50 Nederlandse
theaters te laten draaien.
I
DEN HAAG - Minister van
Doorn van Cultuur, Recreatie en
i Maatschappelijk Werk heeft dr
m G J Stappers, docent publicis
tiek aan de katholieke universi-
I teit in Nijmegen benoemd tot
voorzitter van de Commissie van
Advies voor studieopdrachten
i op het gebied van de televisie
1 Tot secretaris is benoemd de
heer J M Kleyn en tot lid mr
drs. AWW van den Bos Zij
komen in de plaats van de heer
J W Rengelink. die lid en voor
zitter was, en van mr J H
Brouwer, die secretaris was
Nieuws. 8.36 Gymnastiek voor
de huisvrouw 8 45 (S) Plein Pu
bliek. Als weduwe sta je er al
leen voor. 10.30 Nieuws. 10.33
Zingen met Cecilia:: volksmu
ziek 10.50 Schoolradio. 11.00
(S) In 't zilver: programma voor
oudere luisteraars 12 00 (S) De
Kilima Hawaiians Show 12.21
Voor boeren tuinder 12.26 Me
dedelingen t b v land- en tuin
bouw 12 30 Nieuws. 12.41 (S)
Hier en nu, met aansl.: Makro,
sociaal-economische rubriek.
13 00 (S) Promenade Orkest met
solist: nieuwe muziek 13.25 (S)
Onder schooltijd TROS: 15.00
(S) Het kind en wij 15.30
Nieuws 15.33 (S) Klassieke ka
mermuziek 1600 (S) Een
mondje Frans muziek en infor
matie uit Frankrijk. 16 30 (S)
Keerpunt - in een mensenleven
■laiuod uva tad 'otnv uva tuvtfxooa 'zaïuod uva
doouy Unaffnoyo una snau 'uappiux soj6jCid 'uniu una xon6is
jabaidsotnn uaaoq syui; stnq 'jnapuny snap Unnui ui uaajs
SUSKE EN
WISKE:
Beminde
Barabas
ZIJN DIE AMD6REM SOMS ALS
CAVALERISTEM VERKLEDE iMDIAMENf.-
ËH„. IK HEBÖEEN...MU BEDOELEN,
AAItJ HEBBEN GEEN VKEDESPIdP ..W)J
KUNNEN HANDEN SCHUDDENOH JA
MIcJN NA AAA ZLJN NIET STINKENDE
RAD MAAR GROTE ADEL.AAR.
UGH? De<SROOT)/OR6T IS NIET ERG
TEVREDEN OVER HET VERLOOP VAN
DE STRIJD. HIJ VINDT DAT
et? DDnCfitmru.
-- HIJ WIL OAAROfA
ATAMAN GROTE PAD EEN
VOORSTEL DOEN...
De
grootvorst
MAANDAG 24 MAART
SCHIPHOL (ANP)
verlaat dit land met
voel van afschuw",
in een verklaring, di
Mansholt tijdens zijn
zelf aan president Pi
van Chili had willen
handigen. Hij wist
niet tot de president
dringen, zodat hij del
handiging moest ovf
aan de Nederlandse
deur.
In die verklaring stol
der andere: „r>e Soc
sche Internationale is
zorgd over het ontij
van democratie in uw
Ik heb vastgeèeld dat i
nomische situatie misj
is en dat honderden kiq
honger lijden. Na een
van nauwelijks veertie
gen moet ik u duidelij!
gen, dat ik diep
ben door wat ik hief
gehoord en gezien. Er
in nw land geen vrijhei
speech en evenzeer ontl
(ADVERTENTIE)
DE NIEUWSTE
VOORJAARS
COLLECTIES 1975
tot en met maat 56
Elegante Dameskonfekt
Ginnekenstraat 153,
hoek Van Coothplein
Breda - tel. 01600 - 34965
's Maandags de gehele
dag gesloten
V
1
Tijdens de voorronden
het songfestival had Getty
Teach-In het er gemakkei]
mee. Enthousiast gingen
heupen twee keer naar rq
twee keer naar links, de
ën omhoog, driftig mei
rechterarm zwaaiend.
Stockholm stond Getty
namens mij beschaafd
heupwiegen. Door heel N(
land ging de huiver weer
de lenden. Kwam bij u
nationale gevoel weer bc
Nou bij mij niet.
Zaterdagnacht tegen d:
hield ik de feestvreugde
Hilversum 3 voor gezien,
ty had een onderling tot
gewonnen en enkele orig
Hollanders zullen de we
pers halen door met k
aan het zwembad in te du
Vier uur werd erover
dacht voordat dit spontaai
beurde. Dat was het weer
dit jaar. Het Eurovisie
festival is niets meer dan
matige aflevering van
Pop. opgeblazen tot een
geldverslindend commeil
gebeuren. Niks geen voor
felijke liedjes, lieve stem
jes of warme vibrato's,
Duys ervan bakte. Gewoo
gezaagde melodietjes, me
bekende intelligente tek
Wist Duys te melden, da'
intro va n het Lusembi
liedje gejat was van Gou
en Bach, een beetje com
tat.or had toch op kunnen
1 en, dat het lied van Bloc
Ashes verdacht veel leei
het werk van Tan Matthev
het bijna winnende „Le1
be the one" een oude Pan
