iets om goed
over na te denken
DIEPVRIEZEN
IS NIET ALTIJD
VOORDELIG
Een
brok
jeugd
herinnering
DE STEJM
Kat en hond
Wat wel,
wat niet?
Tijdrovend
Vakantie
Kosten
Voordelen
Variatie
Keuze
BKR0CHURES
Herinneringen
-
IBB w;
li S 2 1 i g 1
Recept
DA08LAD VOOR ZUIDWEST NEDERLAND
VOORJAARSNUMMER 1975
Als men voor een goede
leefsfeer kan zorgen, is het
houden van bijzondere,
dieren erg dankbaar.
Wie echt van dieren
houdt bedenkt zich wel
tweemaal, voordat hij zo
maar een leuk of interes
sant beestje koopt. Want hij
realiseert zich, dat hij er
maar zelden in zal slagen
om het dier een leefomge
ving te bezorgen, waarin
het een beetje kan gedijen.
En ik kan er over meepra
ten, want ik ben door
schade en schande wijs ge
worden. En dat ondanks
het feit, dat ik een lapje
grond van zo'n tweedui
zend vierkante meter ach
ter het huis heb liggen.
Er zijn twee problemen bij
het houden van dieren in huis
en hof. Het eerste is al aange
geven: het creeren van om
standigheden, die op z'n minst
enigszins lijken op de omge
ving, waarin het dier zich van
nature thuis voelt. Dat geldt
natuurlijk in mindere mate
voor bijvoorbeeld katten en
honden. Die zijn inmiddels al
zo gemuteerd, dat ze zichzelf
ternauwernood nog herinne
ren, waarvoor ze eigenlijk
tanden en klauwen hebben.
Hun bazen en bazinnen zijn
het echter helemaal vergeten.
Want ik moet de eerste moeder
nog tegenkomen, die het nor
maal vindt, dat poeslief de ka
narie opvreet. Normaal, omdat
de familie van de katachtigen
nu eenmaal het liefst zijn
maaltijd bij elkaar jaagt en
poes dus bijna ondanks zich
zelf en ondanks de malse
knabbelhapjes uit de plastic
zak toch vogeltjes vangt en
muizen en pasgeboren konijn
tjes of net uitgekomen kuiken
tjes.
Dat is wel vervelend hoor.
Want al weet ik dit allemaal
nog zo goed, ik was er toch be
roerd van toen het eerste nest
konijnen - ze zitten in een heel
groot afgezet stuk grond en
hebben daar een indrukwek
kend gangen - en kamerstelsel
gegraven, zogezegd een na
tuurlijke omgeving dus - toen
dus het eerste nest jonge ko
nijntjes (roze snuitjes, spitse
oortjes, springerige harige bal
letjes) werd uitgeroeid door
onze katten. Ik zou niet graag
de vaders de kost geven, die
een fraaie Schotse wolfshond
hebben aangeschaft en het
verder regelmatig verrekken
om daarmee minstens een uur
per dag te gaan rennen
gint te schreeuwen of te gooien
als er een spannende thriller
op de tv is - dan vallen al die
dierenliefhebbers door de
mand. Dan gaan er doeken
over kooien, worden er tikken
uitgedeeld, en op de meest on
heuse wijze worden die eens zo
schattige dieren toegesnauwd.
En dieren reageren daarop. Ze
worden nog lastiger, ze weige
ren voedsel, ze voelen zich uit
gestoten, ongewenst en tens
lotte sterven ze aan gebrek aan
leefruimte, van eenzaamheid.
Ze zijn verpieterd
Nog moeilijker wordt het om
een passende omgeving te vin
den of te maken voor die bui
tenissiger dieren. Het is een
hele tijd mode geweest om een
aapje te hebben. U weet hoe
dat gaat: bij kennissen of in de
dierentuin of op de film ziet
men zo'n „bijna-mensje", dat
de allerkoddigste streken uit
haalt. En bij de eerstvolgende
gelegenheid wordt er dan een
wol-aapje of een capucijner-
aap (dikwijls voor veel geld)
aangeschaft. Als de eerste
vreugde voorbij is en de inte
resse begint te luwen - want
het is tenslotte maar een
stomme aap, die altijd net be-
Die kwestie van die leefom
geving, van dat eco-systeem op
kleine schaal, is veelomvat
tend. Wie geen flink stuk wei
landachtig gras bij zijn huis
heeft (en dat is echt iets anders
dan een gladgeschoren gazon)
moet geen dwerggeitje nemen.
Wie zijn tuin vol heeft staan
met prachtige bloemen moet
geen haan met een toom kip
pen over het „erf" laten lopen,
want die krabben op zoek naar
voedsel de halve tuin onder
steboven. Wie op een flat
woont moet geen Deense dog
nemen. Wie niet tegen sterke
luchtjes kan moet geen ham
sters, cavia's of konijnen ne
men.
Het tweede bijna net zo be
langrijke probleem is dat van
de tijd. Ik heb daar al een be
etje op gezinspeeld toen het
ging over het uitlaten van de
hond, maar het gaat nog ver
der. Denk bijvoorbeeld maar
eens aan de voeding. We ne
men een voorbeeld: het echt
paar A met twee opgroeiende
kinders. Ze vinden het leuk om
buiten te wonen en hebben in
de loop der jaren huis en tuin
ook met dieren aangekleed:
een hond, twee poezen, konij
nen, een bokje, kippen en gan
zen, twee cavia's, een aqua
rium. Al dat grut - ja, ook de
kinderen - moet iedere dag
eten hebben; graan en mals,
gras of hooi, bijvoerindevorm
van korrels, gedroogde water
vlooien, melk, water, boter
hammen, aardappelen, groen
voer en zo meer. Dat kost per
dag - 365 dagen per jaar, 's
morgens en 's avonds - laten
we het maar krap nemen, drie
uur.
Dan moeten huis en hokken
regelmatig schoongemaakt
worden, dat is ook nog eens
een uur of anderhalf per dag.
Dat betekent, dat een halve
werkdag gemoeid is met het
onderhouden van de levende
have in dat gezin. Ons gezin A.
woont buiten, heeft een flinke
tuin, waar gemiddeld ook wel
een uur per dag aan besteed
wordt. Zo blijkt, dat één per
soon - en dat zal de vrouw dus
wel zijn - nog zonder koffie -
en theepauze ruim een halve
dag bezig is met de huisgeno
ten, waartoe ik de dieren nad
rukkelijk ook reken. Gek hè,
dat zoveel vrouwen, zelfs in al
ternatieve c.q. progressieve
kring het gevoel hebben, dat ze
veel te weinig aan zichzelf toe
komen? Elke dag betekent ook
elke dag. In het weekeinde
naar oma gaan is nooit langer
dan 24 uur van huis zijn en dus
als het pas echt gezellig wordt
opbreken.
Elke dag betekent ook elke
dag. Met vakantie gaan is dus
zorgen voor iemand die bereid
is de dieren te verzorgen. Veer
tien dagen is het maximum
wat je van iemand kunt vra
gen. Dus is de vakantie bui
tenshuis beperkt tot veertien
dagen. Leuk hoor, huisdieren
houden. Ja, om u de waarheid
te zeggen het is leuk om huis
dieren te hebben. Het is leuk
om 's morgens begroet te wor
den met dat kakelbonte koor
van diergeluiden, met het pik
ken op je hand van 't koeke-
roetje. Het is leuk om de zachte
warmte van het schaap in de
holte van je hand te voelen.
Het is leuk.... Maar het is pas
echt leuk, als je de consequen
ties overziet van het houden
van huisdieren en die conse
quenties heeft geaccepteerd.
Daarom is dit verhaal ook
geen pleidooi geworden voor
het houden van huisdieren.
Maar het is ook geen pamflet
er tégen. Het bedoelt alleen
maar te bereiken, dat wie van
plan is om zich een dier aan te
schaffen zich nog eens goed
bedenkt, zich afvraagt of hij in
staat is het dier dié leef sfeer te
bezorgen, die het nodig heeft
om te tieren en of hij bereid is
alle tijd te geven aan dat dier,
dat tenslotte toch afhankelijk
is geworden van de zorg en
toewijding van zijn nieuwe
baas.
HANS LUTZ
Diepvriezen is geen goedkope
nanier van conserveren. Diep-
'nezen vraagt weliswaar min
der werk dan het toch wel ou
derwets geworden steriliseren,
maar het gaat bepaald niet zon
der moeite. De in te vriezen le
vensmiddelen moeten worden
schoongemaakt, geblancheerd,
vóorgekookt en ingepakt. Al-
loewel diepvriezen inderdaad
betrekkelijk makkelijk is, moet
men deze conserveringsmethode
toch nuchter bekijken
Al naar gelang prijs en nhoud
van de diepvrieskist of -kast
kost diepvriezen tussen 225 en
280 gulden per jaar. Hierbij is
rekening gehouden met af
schrijving in tien jaar, rentever
lies van 6%, de kosten van een
lening ten behoeve van de aan
schaf (2%) en het stroomver
bruik van ongeveer 3 KW per
etmaal
De diepvrieskist is niet altijd
vol, maar ook nooit helemaal
leeg. De praktijk leert, dat ze
gemiddeld anderhalve keer per
jaarvolis Dat betekent vooreen
kist van 400 liter, dat ze 600 liter
per jaar aan ruimte oplevert
Dat komt neer op 300 kilo aan
verse levensmiddelen Per kilo
kost diepvriezen dus tussen drie
kwartjes en negen dubbeltjes
Vaak zijn verse groenten goed
koper Dan loont het uiteraard
niet om ze uit de diepvries te be
trekken Dit kostenverschil is
oa. van belang bij eigenteelt,
bijv bij de weer bijzonder in
zwang komende volkstuintjes.
Nadenken over kosten en ba
ten van diepvriezen brengt ons
dus onherroepelijk bi) een van
de grootste wereldproblemen
Zuiver economisch gezien is het
vaak voordeliger om voedsel
weg te gooien dan om het te con
serveren. In de praktijk van alle
dag betekent dat: geef je zelfge
kweekte groenten maar weg aan
mensen, die geen tuin hebben
Toch heeft diepvriezen wel
degelijk zin Het brengt financi
eel voordeel, als men gebruik
maakt van echt goedkope aan
biedingen, met name van grote
stukken vlees. Op het platteland
en in splinternieuwe woonwij
ken wat eerder van de stad spe
len ook de autokosten een rol.
De afstand tot de winkel is vaak
zo groot, dat een ritje daarheen
een enkel boodschapje wel wat
duur maakt. Voorts kan in de
diepvrieskist een uitgebreid as
sortiment van verschillende
produkten worden bewaard.
Zo'n voorraad komt nogal eens
van pas bij onverwacht bezoek.
Momenteel wordt het diep
vriezen weer bevorderd door de
biologisch-dynamische tuinen
Deze kweekmethode is betrek
kelijk duur Bij instanties als de
Stichting Huishoudelijke Voor
lichting ten Plattelande komen
steeds meer verzoeken om in
lichtingen over dieivriezen
Concluderend kan dus worden
gezegd, dat zelf diepvriezen niet
veel geldelijk voordee
biedt Eigenlijk is alleen het in
vriezen van grote stukken vlees,
dat voordelig wordt aangebo
den, lonend Ook voor platte
landsvrouwen, die tn eigen tuin
groenten kweken, of ver van
winkels af wonen, kan diepvrie
zen interessant zijn Voor al-
leenstaanden en uitenshuis
werkende vrouwen is zelf in
vriezen te tijdrovend
Bij al ingevroren kanten klare
produkten ligt het anders,
die besparen tijd, wat bereiding
betreft en maken meer variatie
in de aaltijden mogelijk. Voe
dingsdeskundigen raden over
igens aan om niet vaker dan
twee maal per week de diep
vriesgroenten op tafel te bren
gen. Daarbij dient dan ook
steeds vers fruit te worden gege
ten.
Let er bij het kopen van be
vroren produkten op, dat de
verpakking niet is beschadigd.
Zuurstof denatureerd de eiwit
ten. Winkel ook niet te lang met
diepvrieslevensmiddelen in uw
tas, die thuis weer worden be
vroren Het vriesproces vormt
kristallen, die de vezels van
vlees beschadigen, waardoor het
droog en stro-achtig wordt.
Verwijder daarom bij zelfbevro-
ren produkten-alle lucht uit de
verpakking.
De aankoop van een diep
vrieskist of -kast moet goed
overwogen worden. Daarbij is
vooral de gezinssamenstelling
van belang. Men rekent in door
snee op 60 liter inhoud per per
soon. Waarvoor moet de diep
vriezer dienen? Voor het opslaan
van kant en klaar gekochte be
vroren produkten óf om zelf in te
vriezen. In het eerste geval kan
eventueel ook worden volstaan
met een z.g. sterren-kast. Zelfs
een drie sterren-kast is niet ge
schikt om zelf in te vriezen, al
hoewel er bij een temperatuur
van minstens 18 graden onder
nul diepgevroren produkten
twee tot drie maanden in kun
nen worden bewaard
Let er bij combinatiekasten
op, dat de koelkast en de aparte
diepvriezer elk een aparte motor
hebben. Is dat niet het gecal, dan
is het geen combinatiekast. De
invriescapaciteit van een vries
kist is erg belangrijk. Diepvrie
zen dient immers snel te gebeu
ren, wil men het kwaliteitsver
lies tot het uiterste beperken.
Als de diepvrieskist een apart
invriesvak heeft, moet ook het
tussenschot een vriesleiding be
vatten.
Nuttige wenken over diep
vriezen worden gegeven in het
Diepvriesboek voor beginners
en gevorderden van Audrey El-
lis (Uitgeverij Helmond). Dit
met vele foto's verluchte boek
geeft zelfs voorbeelden voor het
opslaan van gerechten -en com
plete menu's- voor feesten en
bruiloften.
Een goede en vooral goedkope
inleiding is de brochure Zelf
diepvriezen, uitgave van het
Voorlichtingsbureau voor de
voeding. Laan Copes van Cat-
tenburch 44, Den Haag.
WIEL KOOLEN
Ofschoon er nog rechtschapen
bakkers zijn, die hun ambacht
gewetensvol uitoefenen, is de
gemiddelde kwaliteit van de da
gelijkse boterham tot een be
denkelijk peil gezakt. Een brood
s de uitkomst van een wonder-
ijke metamorfose die sluime
rende archaïsche gevoelens
wakker roept, maar dat geldt
met voor het brood dat je beter
met de verpakking kunt weg
werpen of waarmee je voortref
felijk kussenslopen kunt opvul
len. Zulk flauwekul-brood,
waarin de herinnering aan
goud-golvende korenvelden en
langzaam malende stenen is uit
gedoofd, zou ik niet aan mijn
dochtertje willen verstrekken
om er de eendjes mee te voeren.
Op ongeregelde tijden bak ik
zelf brood; van volkorenmeel
dat ik ondermeer betrek van een
bevriend beeldhouwer die toe
zicht houdt op een gerestau
reerde molen en deze periodiek
laat draaien. Op verzoek van
mijn nageslacht maak ik ook wel
eens krentenbrood, van wit meel
dat ik eigenlijk verfoei. Waar
mee het weer duidelijk wordt
hoe moeilijk het is om principi
eel te blijven.
Telkens als ik de onvergelijk
bare geur van pasgebakken
brood opsnuif, krijg ik gratis al
lerlei herinneringen aangebo
den. Ze hebben vooral betrek
king op de logeerpartijen bij een
oom, die vroeger in een kleine
stad een winkel annex bakkerij
dreef. Later moest hij die zaak
van de hand doen. Hij sloot zich
aan bij een soort coöperatie,
waarvoor hij brood rondbracht.
Zijn inkomen was toen verze
kerd, hij had vaste werktijden
en vakantie, maar zijn vak was
hij kwijt.
Mijn tante zorgde voor de
winkel en het vertoeven daar
was op zichzelf al een avontuur.
Maar wat zich 's morgens heel
erg vroeg - eigenlijk was het nog
nacht - in de bakkerij allemaal
aan fijns afspeelde, was ge
woonweg onbeschrijfelijk. Als
ik er logeerde, sliep ik in een
kamertje vlakbij de bakkerij en
als de slaap mij heel voorzichtig
losliet, met de schaduwen van
mijn droom nog om mij heen,
hoorde ik de geruststellende ge
luiden daar beneden. Maar bo
ven was er die geur, die behoed
zaam de trap opsloop en door de
half geopende deur mijn kamer
binnendreef. Een sterker gevoel
van vredigheid heb ik - geloof ik
nooit gekend.
Als ik wakker was, klom ik in
mijn pijama op blote voeten de
trap af, om in de bakkerij te
gaan kijken, waar mijn oom en
enkele helpers met raadselach
tige machines bezig waren die
grote klompen deeg te bewer
ken. Kleinere hoeveelheden
deeg werden op grote gladge-
schuurde tafels in de vereiste
vorm gedwongen. De bakstenen
oven met de zwarte ijzeren deu
ren werd met kolen gestookt,
soms met houten blokken. En
overal was er een ademdun
laagje meel. Iedere keer als de
ovendeuren werden geopend,
om er met lange houten schep
pen broden uit te halen of
nieuwe in te brengen, wolkten
de geuren de bakkerij in, alsof
het niet op kon.
Behalve het broodbakken wa
ren er natuurlijk de veel inge
wikkelder bezigheden, zoals het
maken van allerlei gebak, maar
m mijn herinnering was het ma
ken van brooddeeg en het bak
ken daarvan veel indrukwek
kender en ook vanzelfspreken
der dan het ongetwijfeld vir
tuoze banketbakkersvak, dat
ten opzichte van het eerste on
geveer staat als kunst tot am
bacht.
WALTER DE BRUIJN
De ingrediënten voor het brood moeten goed worden
gemengd en gekneed.
Het begin van het eigen gebakken brood.
Het eerste eigengebakken
brood maken we als volgt: 500
gram meel. een snufje zout, 25
gram gist oplossen in lauw wa
ter of melk. mengen en kneden
dat het een lieve lust is, onge
veer drie kwartier rijzen op
een warme plaats, weer flink
met de deeg tekeer gaan, een
half uur rijzen met de oven op
de laagste stand. Om tijdens
het rijzen in de oven voor de
juiste vochtigheidsgraad te
zorgen, zetten we er een vuur
vast bakje met water bij. Dat
gaat er weer uit als het eigen
lijke bakken begint: plusmi
nus een hall uur met een oven
stand 5 tot öoftewel plusminus
200 graden. U hebt dan zoge
zegd een boterham uit het ver
leden Indegroteplunderwin-
kels zul je hem niet vinden. Ik
stel voor dat er opgericht
wordt: een Landelijke Vereni
ging Tot Het Bevorderen Van
Zelf Brood Bakken. Want er
dreigt een wezenlijke mense
lijke ervaring voor altijd te
worden weggegooid Met de
verpakking
