:es
En ik heb kinderweet u
Militaire opstand in
Portugal mislukt
Vandaag
Portugal waarheen?
Broeder
Mattheus
krijgt
PA jaar
GEPAKTE JAPANNER WAS BETROKKEN
RU GIJZELING FRANSE AMBASSADE
it
DE SPINOLA VLUCHT NAAR SPANJE
Pronk al eerder
veroordeeld
voor rijden
onder invloed
Rebellerende para 's: Wij zijn misleid
Voorarrest verlengd
van drie verdachten
hasjsmokkel
nt:
golf
DE DERDE POGING VAN GENERAAL DE SPINOLA
Basis Fancos
Misleid
Praktische
tips voor
veilige
musea
Duizend
gulden boete
voor Karte
en Jongbloed
Kamermeerderheid
wil dit jaar
al subsidie voor
peuterspeelzalen
Van Doorn bereid
tot meer hulp
aan muziekscholen
14
^achterruit-
5 verwarming
achteruitrijlampen
Metalliseerde lak'
1388
onze prijzen voor de
kom langs, en U krijgt
ïirts, Blouses, Sokken
rs.
lern zakenbeleid
DirecteurDr W A J M Harkx
HoofdredacteurL. Leijendekkcr
Redactie- en administratie-adres
Nieuwstraat 9, Terneuzen, tel. (011501-79 20
Gironummer 1114111
t.n.v. Uitgeversmaatschappij De Stem B.V.,
Reigerstraat 16, Breda.
VRIJE ZEEUW
WOENSDAG 12 MAART 1975
27e jaargang No. 7606
Uitgeefster Uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
De Spinola gevlucht.
5?
(Van een onzer
verslaggevers)
Op de laatste dag van mijn
verblijf in Portugal, vorige
week woensdag, belde een
hoge ambtenaar van het mi
nisterie van Economische Za
ken me op met het verzoek
zijn naam niet te gebruiken
in een intervieuw. dat ik en
kele dagen tevoren met hem
had. „De situatie is rijp voor
een staatsgreep. Stakingen,
bedrijfsbezettingen, onrust
aan de universiteiten, infla
tie. De voorwaarden zijn er.
And I have got kids, you
know. En ik heb kinderen,
weet u".
De jonge aspirant-luite
nant, Teixeira, woordvoerder
van de Beweging van de
Strijdkrachten (MFA), keek
me in het Palacio do Couvo
do Moura, zetel van de vijf
de divisie, ongeloofwaardig
aan, toen ik hem de moge
lijkheid van een staatsgreep
suggereerde. „Een coup? Niet
zo lang WIJ er zijn".
Geïffiteerd voegde hij er
na een vraag in die richting
aan toe: „Natuurlijk zijn er
in onze beweging verschillen
van opvatting en van inzicht,
maar we zijn democratisch
en de meerderheid beslist".
Ais je een wat nader in
zicht trachtte te verkrijgen
in wat de minderheid in de
strijdkrachten dacht, kreeg
je te horen dat de besprekin
gen uiterst geheim zijn, maar
het stilzwijgen wees op een
verdeeldheid binnen de
MFA, die men angstvallig
trachtte te camoufleren.
Die verdeeldheid is niet
van vandaag of gisteren. Zij
is er eigenlijk geweest sinds
het moment van de staats
greep op 25 april 1975 en zij
kwam naar buiten tijdens de
crisissen, die de nog wankele
democratie in Portugal bege
leidden.
(Vervolg op pagina 11.)
(Van onze redactie buitenland)
LISSABON Eenheden van de Portugese strijdkrachten hebben gisteren kennelijk
onder leiding van generaal De Spinola een mislukte poging gedaan het bewind om
ver te werpen. Een militaire woordvoerder verklaarde al in de loop van de middag dat
de poging was mislukt en dat de regering nog steeds aan de macht is. De Spinola is
naar Spanje gevlucht.
De Melo gearresteerd.
DROOG
Op de meeste plaatsen
droog. Flinke noord
oostenwind. Middag-
temperaturen rond
7 graden.
STAD EN STREEK
Fabrieken in Antwerpen
zonder vergunning
gebouwd. Pagina 3
BINNEN- EN
BUITENLAND
Dagen van Lon Nol
geteld. Pagina 9
KLEINE STEM
Prins Peter „wandelt"
door het bos. Pagina 13
SPORT
Gerben Karstens tweede
in etappe Parijs—Nice.
Pagina 14
RADIO EN TELEVISIE
David Essex: popzanger
in plaats van bajesklant.
Pagina
MERIJN
link dagje
voor links Portugal.
Bij deze opstand kwamen
vliegtuigen van tegen de rege
ring in verzet gekomen mili
tairen in actie en deden aan
vallen op een artilleriekazerne
bij het vliegveld van Lissabon.
Het vliegveld zelf werd voor
alle verkeer gesloten en was
gisteravond nog bezet door pa
rachutisten. Ooggetuigen zei
den dat niet meer dan een of
twee bommen waren gegooid.
Er zijn ook geen dodelijke
slachtoffers gemeld, alleen een
paar licht gewonden.
De nationale radio had eer
der gezegd dat de opstand was
uitgevoerd door „degenen die
hun privileges hadden verlo
ren". Daarmee werden waar
schijnlijk bedoeld de conser
vatieve elementen in de strijd
krachten. die geleidelijk uit in
vloedrijke posities waren ver
wijderd, nadat generaal Anto
nio de Spinola vorig jaar na
een krachtmeting met de link
se stroming in de strijdkrach
ten gedwongen werd af te tre
den.
In een via de radio omge
roepen verklaring zei premier
Vasco Goncalves dat het ging
om een „vertwijfelde poging
door reactionaire militaire
krachten het op 25 april vorig
jaar begonnen democratische
proces tegen te houden". Op
25 april werd het rechtse be
wind van Gaetano door de
strijdkrachten ten val ge
bracht.
De opstand blijkt begonnen
te zijn op de luchtmachtbasis
Tancos, 100 km. noordelijk
van Lissabon, waar opstandige
officieren een eenheid para
chutisten zover kreeg om een
aanval uit te voeren op de
artilleriekazerne bij het vlieg
veld van Lissabon
Generaal Otelo Saraiva de
Carvalho, de militaire gouver
neur van Lissabon, verklaarde
later via de radio dat opstan
dige officieren van de para
chutisten hun mannen hadden
misleid door hiun op te dragen
de artilleriekazerne te- omsin
gelen omdat de daar gelegerde
militairen in opstand waren
gekomen tegen de beweging
van de strijdkrachten. (De ar
tilleristen worden beschouwd
als de meest linkse legereen
heid in Portugal)
opstand kwam, heeft ook tege
nover journalisten verk'aard
dat hij en zijn mannen misleid
zijn. Zij hadden \l, verschei
dene officieren te horen ge
kregen dat extreem-linkse een
staatsgreep voorbereidde en
van plan was duizend promi
nente burgers en militairen te
vermoorden. Deze slachting
zou volgens de officieren
woensdag plaatsvinden en de
samenzweerders zouden zich
in de door de parachutisten
aangevallen artilleriekazerne
in Lissabon bevinden. Later
kwamen we er achter dat we
verraden waren, aldus de ser
geant.
Intussen waarschuwde radio
Lissabon dat De Spinola was
gevlucht van de basis Tancos
en „waarschijnlijk" op weg
naar de Spaanse grens. De ra
dio riep de bevolking in de
grensstreek op waakzaam te
zijn en benadrukte dat de aan
houding van De Spinola van
het grootste belang is. Hij is
echte- ontsnapt. Terwijl be
kend werd dat de eenheid pa
rachutisten die bij de opstand
betrokken was, zich had over
gegeven, bleek De Spinola met
zijn gezin per helikopter op de
Spaanse basis Talavera da Re-
al, net over de grens, te zijn
aangekomen.
Met De Spinola arriveerde
op de Spaanse basis een aantal
„De beangstigende en overheersende vraag ten aanzien
van Portugal is: heeft de nog geen één jaar oude demo
cratie een reële kans tegenover de dreiging van een linkse
of rechtse staatsgreep? Brengt de democratie in Portugal
zichzelf om zeep of zal zij met het befaamde onzichtbare
handje van buitenaf vermoord worden?"
Met deze vraag zou de serie artikelen beginnen, waar
in onze redacteur Anton Theunissen, juist teruggekeerd
van een 14-daags bezoek aan Portugal, een poging onder
neemt om de huidige complexe situatie in Portugal te
analyseren. Die vraag lijkt inmiddels door de militaire op
stand van gisteren, misschien wel sneller beantwoord te
worden dan tot nu toe werd verwacht.
Over de achtergrond van die staatsgreep-poging en de
verontrustende signalen, die de militaire tussenkomst als
het ware aankondigden, handelt het eerste artikel in de
serie: Portugal waarheen?
(Zie pagina 11.)
Terwijl de kazerne werd
omsingeld, vlogen er twee
(propeller)-viiegtuigen en vier
helikooter* boven, die bom
men afwierrien en parachutis
ten aan 6e grond zetten, zo
verklaarde generaal De Car
valho. Hr ze' voorts dat „re
actionaire officieren" de com
mandant "-an t>ara->rrl'ta:re re
publikeinse garde in het Car-
mo-hoofdkwrtier in het cen
trum van Lissabon gevangen
hadden genomen. Dat was ge
neraal Perreira. Een aanhanger
van De Soinol". generaal Da-
miao, hiaid het bevel overgeno
men, maar dit heeft hoogstens
enkde uren geduurd.
Een sergeant van de eenheid
n rac u sten d e gisteren in
(Van onze parlementaire
redactie)
DEN HAAG Bin
nenkort zullen alle Ne
derlandse musea een pu
blicatie ontvangen van
de Nederlandse Mu
seumvereniging, waarin
een groot aantal practl-
sche beveiligingsadvie
zen staat aangegeven.
Minister van Doorn
heeft gisteren meege
deeld, clat bij de Neder
landse museumvereni
ging subsidie heeft ver
leend om een dergelijke
geschrift te verspreiden.
De praktische beveili
gingsdienst uit genoem
de publicatie vormen
een aanvullen op een
onlangs door het TNO in
Delft uitgegeven rapport
over de technische be
veiliging van musea.
De bewindsman deel
de de heer Wolff, die
vragen stelde, mee. dat
hij op de CRM-begroting
1 miljoen gulden heeft
uitgetrokken ten behoe
ve van de aankoop van
uitzonderlijke kunstwer
ken en voorwerpen, die
voor Nederland verloren
dreigen te gaan.
(Van onze sportredactie)
AMSTERDAM Het be
stuur van de eredivisievereni
ging FC Amsterdam heeft gis
teren besloten, dat de spelers
Jongbloed en Karte een boete
zullen moeten betalen van ie
der duizend gulden.
Dit naar aanleiding van de
incidenten tijdens de UEFA-
cupwedstrijd van vorige week
in Keulen tegen FC Köln.
Verder kreeg Amsterdam-trai
ner Pim van der Meent een
ernstige berisping van het be
stuur voor zijn opmerking na
afloop van het duel dat „voet
bal oorlog Is".
VEURNE (AP) De Belgi
sche rechter heeft gisteren het
voorarrest voor drie van hasj
smokkel verdachte Nederla n
ders met een maand ver
lengd.
Het drietal, W.R. 41, A.S. 39
en W.S. 30 (allen afkomsitg
uit Rotterdam) wordt ervan
verdacht 1050 kilogram hasj
aan boord van het Britse jacht
„September Tide" naar de ha
ven van Nieuwpoort te hebben
vervoerd.
Militairen en burgers in een gedeeltelijke loopgraaf voor de kazerne bij het vliegveld
van Lissabon, dat werd aangevallen door vliegtuigen en parachutisten,
Portugese officieren. Zij zijn
door de Spaanse autoriteiten
aangehouden in afwachting
van een beslissing van de re
gering in Madrid. Naar ver
luidt heeft de 65-jarige De
Spinola gevraagd door te mo
gen reizen maar Brazilië, waar
hij politiek asiel wil vragen.
Het Spaanse ministerie van
buitenlandse zaken heeft in
middels berichten uit Lissa
bon, als zou Spanje bij de
opstand zijn betrokken, als on
gefundeerd van de hand gewe
zen.
Het voormalige juntalid en
medestander van oud-presi
dent De Spinola, generaal Gal-
vao de Melo, is gearresteerd.
Hij bevindt zioh momenteel in
de infanteriekazerne te Viseu,
In het noorden van Portugal.
Regeringsgetrouwe troepen
hebben in de loop van de
avond de luchtmachtbasis Tan
cos, het centrum van de mis
lukte opstand, bezet en de
commandant, kolonel Rafael
Durao, gearresteerd.
Een woordvoerder van de
Westduitse ambassade in Lis
sabon bevestigd dat vier op
standige officieren hun toe
vlucht in het ambassadege
bouw hebben gezocht. Een van
hen is generaal Damiao van de
republikeinse garde, die in het
kader van de opstand het be
vel van de commandant van
de garde, generaal Ferreira
had overgenomen.
In verscheidene steden heb
ben zich demonstraties ge
vormd waarbij uiting werd
gegeven aan steun voor de be
weging van de strijdkrachten
en kreten worden geslaakt als
„dood aan de fascisten". De
Amerikaanse ambassade wordt
door militairen bewaakt en al
le straten die naar het gebouw
leiden zijn afgesloten.
De Portugese communisti
sche partij heeft opgeroepen
tot een grootscheepse demon
stratie in de arena van Lissa
bon onder de leuze „tegen de
reactie, voor dc beweging van
de strijdkrachten".
(Van onze parlementaire re
dactie).
DEN HAAG In Haagse
politieke kringen betwijfelt
men of minister Pronk van
Ontwikkelingshulp een on
voorwaardelijke veroordeling
wegens het rijden onder in
vloed van alcohol nog kan ont
lopen.
Gisteren is namelijk bekend
geworden, dat drs. Pronk al
eens eerder, namelijk in 1970,
wegens hetzelfde feit is ver
oordeeld. Hij was toen nog
geen minister maar docent aan
de Nederlandse Economische
Hogeschool (de huidige Eras
mus universiteit) te Rotter
dam. De rijbevoegdheid werd
hem toen voor vijf maanden
ontzegd.
Het proces tegen de minis
ter, die de vorige week onder
invloed van alcohol zijn auto
bij Elspeet op de Veluwe te
pletter reed, zal waarschijnlijk
binnen vier weken worden ge
voerd. zo heeft de officier van
justitie bij de Zwolse recht
bank, mr. Van Buuren, laten
weten. De officier heeft tegen
over journalisten ook te ken
nen gegeven, dat hij het ver
standig zou vinden, wanneer
de minister persoonlijk ter te
rechtzitting zou verschijnen.
Of de minister deze ra-ad zal
opvolgen, is niet bekend, aan
gezien hij zioh momenteel op
dienstreis in het buitenland
bevindt.
In parlementaire kringen
houdt men zich in deze kwes
tie opvallend neutraal. Men
wil de uitslag van het komen
de proces afwachten, alvorens
tot conclusies te komen. Zelfs
oppositieleider Wiegel van de
VVD wil Pronk op dit mo
ment niet naar het politieke
leven staan. Wel zijn zowel de
meeste regeringspartijen als
de oppositie het er over eens,
dat Pronk als minister zou
moeten aftreden, wanneer hij
tot een onvoorwaardelijke
vrijbe' dxstraf zou worden ver
oordeeld.
DE journalisten in het gebied
van Piemonte in Italië zijn
gisteren in staking gegaan om
het behoud van het dagblad
La Gazzetta del Popoio, dat
door het personeel in stand
wordt gehouden sinds de eige
naar in augustus van het vorig
jaar besloot tot opheffing we
gens bedrijfstekorten.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG - OOSTER
HOUT Broeder Mattheus is
vrijgesproken van medeplich
tigheid aan de gijzelingsactie
in de Scheveningse gevangenis
in oktober van het vorige jaar.
Maar de Haagse rechtbank
oordeelde hem in haar dins
dagmorgen uitgesproken von
nis wel schuldig aan de leve
ring van twee vuurwapens,
echter niet van de munitie.
Voor het leveren van de pisto
len werd Broeder Mattheus tot
anderhalf jaar gevangenisstraf
met aftrek van voorarrest ver
oordeeld. De Bredase mejuf
frouw Tineke B. kreeg voor
hetzelfde feit een overeen
komt ige straf. De Officier
van Justitie had veertien da
gen geleden tegen beiden
tweeëneenhalf jaar geëist.
De vier hoofdverdachten
van de gijzelingsactie werden
veroordeeld tot straffen van
vier tot zes jaar. De Palestijn
Noeri, die evenals Jan Brou
wers ais ontwerper en leider
van de actie wordt gezien,
kreeg zes jaar, Jan Brouwers
vijf. De eis luidde tegen bei
den zeven jaar. Daan Denie en
de Algerijn Mohammed Kou-
dache, die meer ondergeschik
te rollen hadden vervuld bij
de actie, werden beiden ver
oordeeld tot vier jaar cel. Voor
de Algerijn is de straf con
form de eis, tegen Denie was
zes jaar gevorderd.
(Vervolg op pagina 9)
DEN HAAG (ANP) Een
grote meerderheid van de
Tweede Kamer heeft gisteren
uitgesproken, dat reeds dit
jaar een begin gemaakt moet
worden met het subsidiëren
van peuterspeelzalen.
Leden van de meeste frac
ties stelden voor een bedrag
van 5,8 miljoen hiervoor ter
beschikking te stellen.
In de loop van gistermiddag,
tijdens de voortzetting van het
kamerdebat over de begroting
1975 van CRM, wees minister
Van Doorn subsidiëring van
peuterspeelzalen van de
hand.
(Van onze parlementaire re
dactie)
DEN HAAG Minister
Van Doom (CRM) is in begin-
rel bereid in de toekomst de
subsidie voor de muziekscho
len uit te breiden. Hij noemde
het gisteren tijdens het debat
in de Tweede Kamer over zijn
begroting „een dringende
zaak, dat daaraan iets wordt
gedaan".
Concrete toezeggingen kon
de bewindsman nog niet doen.
omdat aan de hand van de
knelpuntennota een nieuwe
regeling voor muxiekscholen
wordt opgesteld.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG De Zweedse
politie heeft vorige week
woensdag met de arrestatie
van twee Japanners, die in
Stockholm honderden foto's
hadden gemaakt van een ge
bouwencomplex met zes am
bassades, een goede vangst ge
daan.
Een van de arrestanten is
namelijk door de politie in
Tokio geïdentificeerd als Nis-
jikawa een van de vier deel
nemers aan de gijzelingsactie
in de Franse ambassade te
Den Haag, vorig jaar septem
ber. Hoewel het in Stockholm
gearresteerde tweetal in het
bezit bleek te zijn van valse
paspoorten met valse namen,
kon de Japanse politie toch
aan de hand van door de
Zweedse politie verstrekte -fo
to's en vingerafdrukken de
ware identiteit van een der
arrestanten vaststellen. De an
dere Japanner is niet bij de
politie in Tokio bekend.
Een woordvoerder van het
ministerie van Justitie in Den
Haag deelde gisteren mee. dal
de mogelijkheid bestaat, dat
de Nederlandse regering de
Zweedse autoriteiten om de
uitlevering van Nisjikawa zal
vragen. „Er zal door ons ech
ter eerst absolute zekerheid
moeten worden verkregen, of
die ene arrestant in Zweden
inderdaad Nisjikawa is. Als
daarover geen twijfel meer
mogelijk is, zal de regering
overleg gaan voeren met de
autoriteiten in Zweden, Frank
rijk en Japan over de te vol
gen procedure", aldus de
woordvoerder. „Wij kunnen
inderdaad om uitlevering vra
gen, want Nisjikawa staat bij
ons op de lijst van gezochte
misdadigers. Het probleem is
echter dat dat ook in Japan en
Frankrijk het geval kan
zijn"
Nisjikawa is vorig jaar sep
tember met de drie andera
deelnemers aan de gijzelings
actie in de Franse ambassade
vanuit Syrië waar het viertal
heen was gevlogen, naar Zuid-
Jemen gereisd. Daar hebben
de autoriteiten de Japanners,
or» vri'e vneiQn gesteld.
