NIEUWE GOUDADER ONTDEKT IN LE LIMOUSIN GOUDZOEKERS TERUG IN ST. YRIEIX PACER VAN AMERICAN MOTORS NAAR EUROPA Tussen de Wielen Veel evenementen tijdens RAI Studie op congres over liedboek voor kerken INDRUKWEKKENDE EXPOSITIE MET WERK VAN JAN VAN motorweekend binnenland buitenland Nederlandse volk krijgt Israëls hoogste onderscheiding Miljoen anto's van General Motors in Nederland verkocht Psalmberijming ZATERDAG 8 MAART 1975 ST. YRIEIX-LA- PEKCHE - Zeker, sedert er televisie is, hebben de Aré- diens (de bewoners van Saint Yrieix)de indruk óók tot de grote wereld te beho ren. Maar „het" nieuws komt nog altijd van de we kelijkse markt. Het is veer tig kilometer tol Limoges, en Limoges is de stad Het is meer dan tien keer zo ver tot Parijs. Parijs is een le gende, een wal verwarren de, verontrustende legende. De wereld-met-houvast reikt in wezen weinig ver der dan Limoges, Périgu- eux en misschien tot Brive- la-Gaillarde, waar al palmboompjes groeien. Het nieuws van betekenis komt van de wekelijkse markt. En die van Le Chalard, waar nog hoofdzakelijk met muil dieren gekoetsierd wordt, die van LeChalard hebben verteld dat de goudzoekers terugge komen zijn. Frankrijk in bedrijf: die van Salstgne in de Zwarte Bergen bij Carcassonne, die vijftien En het is twee weken het ge sprek van de dag geweest en ze hebben et zelfs het venster op de wereld, de televisie blind voor laten staan. Want het goud, het goud van Saint- Yrieix en Cneni en Le Bour neix en Slimes en Le Chalard Opgeven en nog een half dozijn heer lijke dorpen met hemelse Ro maanse kerkjes zijn er weer in opwinding door geraakt. Neen, het zou overdreven zijn de goudwinning besteedden en erdoor ten onder gingen De heuvelen en dalen van Le Li mousin zijn gewoon pokdalig van de gaten en kuilen, waar naai goud gegraven is meer dan 2 000 goudmijnen en mijn tjes zijn er nog te vinden Maar zelfs die van La Facassière, die groots opgezet was, waar een schachttoren en gebouwen op getrokken waren door een firma die Siminor heette, is een diepe teleurstelling ge worden uit de hele mijn werd maar 800 gram goud opge haald. van goudkoorts te spreken, want ze zijn realistisch in Le Limousin Zeker, er zit goud in de grond en sedert ae Ro meinse tijd en vermoedelijk nog daarvóór, zijn er altijd ge lukkigen geweest, die een goudklomp gevonden hebben. Maar vooral onfortuinlijken, die hun laatste bezit en hun laatste hoop en hun laatste krachten aan de prospectie en En de kleine prospectors en goudgravers hebben het ge woonlijk na enkele maanden, soms na een paar weken opge geven. Alleen in Chenix heeft het wat om het lijf gehad en in 24 jaren exploitatie hebben ze er in Saint-Léonard (zoals de mijn heette) elf ton goud ge dolven Maai het was een helse arbeid tot op 250 meter diepte werd gegraven en om in de put af te dalen waren er alleen maar ladders Een miljoen ton erts werd naar boven gehaald en in een kwarteeuw werd daarin elf ton goud gevonden. En alles werd met de hand ge daan. En. nu zijn de goudzoekers teruggekomen. Maar met hoogst ingewikkelde appara ten en machines en instrumen ten Met geologen en geleerden van het Instituut voor Geolo gisch en Mijnonderzoek En de heren uit Parijs hebben daar nu met hun ingewikkelde ap- paraiuren een fenomenale goudader gevonden Het is of ficieel een goudader van 20 meter breed met een gehalte van 25 tot 50 gram zuiver goud per ton erts En dat is hel dub bele van het gehalte dat eer tijds gedolven werd en dat de exploitatie(destijdsen theore tisch) rendabel maakte. De specialisten hebben berekend dat de nieuwe ader minstens twaalf ton goud zal opleveren. Zij ligt bij Le Bourneix, op en kele meters van de onfortuin lijke verlaten mijn van de Si- minor, die nooit meer dan acht ons goud produceerde Op en kele meters! Geologen Negen geologen hebben hun intrek genomen bij de „toven aarster", de „heks" van Le Bourneix, die mens en dier van alle kwalen genezen kan en een benijdenswaardige roem teniet Tol m de Dordogne en e Charante Haar huis staat aan de oever van de Isle, een zijriviertje van de Dordogne en op 20 meter van het „hek- senhuis" begint de goudader. Men zegt al dat de „tovenaar ster" haar macht uit het goud trekt en dat de ontginning van de ader haar zeker machteloos zal maken St Yrieix en Le Bourneix liggen in zekere zin aan het eind van de wereld, ondanks telefoon en televisie. Ontginning Op de markt wordt verteld dat de ontginning over acht maanden begint. Dat twee grote ondernemingen zich er voor interesseren Penarroya en de Royale Asturienne des Mines met Belgisch kapitaal. En nog een onderneming waarvan de naam nog geheim zou zijn En men gaat de win ning ter hand nemen als gevolg van de sterk gestegen „inter nationale goudprijs". Want officieel is er momen teel nog maar één goudmijn in laren geleden nog een van de belangrijkste van Europa was en die nu nog altijd 1 700 tol 1 800 kilo goud per jaar op brengt Vóór de oorlog waren er in Frankrijk vijf goudmij nen en na de oorlog werd op negen plaatsen nog goud ge dolven, doorgaans op niet- industnële wijze Om de zaak rendabel te maken moet de ader een minimale kwaliteit bezitten en minstens 15 gram zuiver goud opleveren (>er ton. terwijl de „afval" nog een hoog gehalte aan erts moet bevat ten. In de heuvels en dalen van Le Limousin is men niet eens gezind gelukkig over de terug keer van de goudzoekers De streek is stervend, de jongeren verlaten de dorjien om in Li moges, Montlucon en Clermont-Ferrand in de in dustrie te gaan werken De school van Le Chalard heeft nog maar negen leerlingen „en als een van ons doodgaat, moe ten wij de pastoor uit Saint Yrieix gaan halen" De onder nemingen die nu de nieuwe goudader gaan ontginnen, hebben uiteraard veel ar beidskrachten nodig En deze zullen van elders moeten ko men Er zullen „vreemde" ar beiders bij zijn: uit Spanje en Portugal en Turkije en uit Noord-Afrika Er zullen zeker café's bijkomen met „juke boxes" en winkels en van alles En enkele jaren lang zal heel de oude traditie, zal heel de rust en stilte verstoord wor den, zeggen de oude mensen. „En als het goud uit de grond gehaald is en ze weg gaan, blijven wij weer zitten met de lege gaten in de grond en dan is alles weer uit. En onze oude gewoonten en onze rust en onze vrede zal óók weg zijn Neen, het goud heeft nog nooit iemand veel geluk ge bracht". JAN DRUMMEN HELMOND - In het jubile rende Helmondse „Meyhuis" is een indrukwekkende tentoon stelling ingericht, die nogmaals bevestigt welk uniek werk de Brabantse kunstenaar Jan van Eijk maakt. Deze voormalige winnaar van de „Premio Mar- lotto" maakt het de toeschou wer niet gemakkelijk met zijn weerbarstige schilderkunst die nochtans uitdrukking geeft aan diep-verborgen, bijna naamloze menselijke roerselen. Hij is niet uit op enige vorm van fraai vertoon Schilder kunst blijkt voor hem niets arti ficieels te zijn, als een verzame ling aangeleerde, conventionele trucjes, maar vee) meer een mo gelijkheid tot bestaan, een soort aandrift zelfs Er is geen uiter lijke schijn in zijn werk, wél een voortdurende manifestatie van een worsteling met het materi aal. zodat het schilderij niet een doel is aan het einde van een lange, gecompliceerde weg, maar in zekere zin die weg zelf. In Van Eijcks werk wordt een geweldige menselijke continuï teit uitgedrukt waarin leven en dood centraal staan. De samen hang verwijst onder meer naar „primitieve" kunst met zijn ma gische inhouden en bezielde be elden, die veel verder reiken dan symbolen De deels amorfe en ongedifferentieerde figuren op de schilderijen zijn afgedaald tot het niveau van de oergestal- ten, waardoor de mens zichzelf heeft trachten te begrijpen en een plaats te geven in een chao tische werkelijkheid. Niet voor Een werk van Jan van Eijk niets gebruikt Van Eijk, zoals Permeke, veel aardkleuren, maar hij verwijdert zich boven dien van de zogenaamde natuur lijke vorm, het omhulsel. In plaats daarvan brengt hij in zijn figuren een innerlijkheid die niets met individuele eigen schappen of identiteit te maken heeft, maar met de donkere on derstroom van krachten wier mechanisme deel uitmaakt van de totale natuur. Al schilderend ontstaat het schilderij Dat klinkt als iets wat voor de hand ligt, maar in het geval van Jan van Eijk betekent het zoveel als een existentiële gewaarwording Er is dan ook in wezenlijke zin geen sprake van een voorstelling of afbeelding, maar van een schilderkunstige toestand die figuren doet ont staan als tijdloze tekenen aan de wand. Van Eijk maakt bovendien gave etsen, die in zeker opzicht teruggrijpen op de Rembrandti- aanse traditie van licht en don ker en alle denkbare schemerige manceringen, daartussen. In vaak onbestemde ruimten dwa len donkere en ijle gestalten, vaak samenscholend en steeds meer gebogen naar de aarde. Tenslotte is hij ook een subliem tekenaar, die met weinig maar uiterst gevoelige lijnen zijn on derwerp aanwezig stelt. Tot en met 23 maart. Dage lijks van 14.00-17.00 u. WALTER DE BRUUN AMSTERDAM (ANP) - Hel Nederlandse volk staat inge schreven in het gouden boek vai het Keren Kayemeth Leisrae' het Joods Nationaal Fond; (JNF), in Israël, als een getuige nis van eerbied en waardering aan het Nederlandse volk, dat achter het joodse volk stond in de periode van de nazi vervolging en tevens voor zijn ononderbroken vriendschap en verbondenheid met de staat Is raël. Ambassadeur G.J. Jongejans heeft op de Nederlandse ambas sade de onderscheiding, de hoogste die Israël kent, in ont vangst genomen uit handen van de wereldpresident in het JNF- directorium, Jacob Tsur, en JNF-directeur E. Rescher. Daarbij waren aanwezig de initiatiefnemers Moshe Landau, voorzitter van de Israëlische vereniging Vrienden van Neder land, Hilel Zeidel, parlement slid en voorzitter van het comité waardering van het Neder landse volk, en Haim Laskov, reserve generaal en voorzitter! van de vereniging van gedemo biliseerde soldaten in Israël. Voor het eerst in de Israëlische geschiedenis is de onderschei ding naar een bevriend volk ge gaan Tot nog toe stonden alleen prominente persoonlijkheden zoals Roosevelt, Churchill, Ein stein, Koningin Juliana en Prins Bernhard ingeschreven. De Pacer van American Motort Op de Autosalon die van 13 tot en met 23 maart te Genève wordt gehouden introduceert American Motors, de vierde automobielin dustrie in de Verenigde Staten, op de Europese markt de personen wagen Pacer. Deze Europees ogende Amerikaan heeft een lengte van 4.36 meter en een breedte van maar liefst 1,94 meter. Opvallend is dat de Pacer een glasoppervlak heeft van 3,6 vierkante meter en is uitgerust met een derde deur. De Pacer is voorzien van een watergekoelde zescilinder in zijn motor van naar keuze 3,8 of 4,2 liter, die 100 pk ontwikkelt bij een toerental van slechts 3600 per minuut hetgeen de ge ruisloosheid van de motor zeer ten goede is gekomen. Naar keus kan de Pacer gele verd worden met een handge- schakelde driebak (stuur- of vloerbediening), een handge- schakelde driebak met over drive op de drie, of een volauto matische overbrenging met stuur- of vloerbediening. Het benzineverbruik varieert van 11 tot 14 liter op 100 kilome ter en de benzinetank heeft een inhoud van 84 liter. Het veersysteem is eenvoudig gehouden: de achteras is voor zien van halfelliptische bladve ren, de vooras wordt gedragen door schroefveren en voor de be sturing is een tandbeugelsys- teem toegepast Standaard is de Pacer voorzien met schijfrem men rondom en rembekrachti- ging op de voorwielen. De opvallende buitenmaten staan borg voor een ruim inte rieur, dat een breedte heeft van 1,46 neter. De achterbank is neerklapbaar waardoor een laadruimte van 836 liter ont staat. Merkwaardig is ook dat het portier tien centimeter lan ger is hetgeen een ruime instap naar achteren mogelijk maakt Bovendien lopen zowel het kor tere rechter portier als het linker door tot in net dak ter bevorde ring van de toegankelijkheid. De Pacer heeft een brede midden stijl, maar daarentegen smalle achterstijlen die het aak dragen, waardoor de dode hoek naar achteren minimaal kon uitval len. De brede middenstijl is in feite een rol beugel die samen met de zelfdragende carrosserie een stevige constructie vormt. Met de in Amerika geldende vei ligheidseisen is meer dan vol doende rekening gehouden. In standaard uitvoering kost de Pacer in ons land 18 985. Er is desgewenst een X of een DL-pakket verkrijgbaar waar door de wagen kan worden afge stemd op de verlangens van de individuele koper. De levering in ons land begint medio maart. General Motors heeft dezer dagen de miljoenste auto in Nederland ver kocht sinds de vestiging van de Nederlandse tak in 1945. Het was een Vaux- hall Viva Estate. In 1968 bereikte General Motors in ons land het half mil joen. Van donderdag 20 tot en met zondag 23 maart wordt in de Amstelhal van het RAI-gebouw te Amsterdam weer het motor weekend gehouden. Praktisch alle motoren die in Nederland verkrijgbaar zijn worden er ten toongesteld evenals motorkle- ding, accessoires en toebehoren. In het kader van het Motor weekend worden verschillende evenementen georganiseerd. Zo wordt Koning Zelfbouw uitge roepen, er zijn wedstrijden om de titel De Beste Sleutelaar van Nederland en er vindt een Motor Duo Kwis plaats. Verder is er een presentatie van wedstrijdmotoren en vete raan motorfietsen. Iedere zelfbouwer kan deel nemen aan de wedstrijd om de titel Koning Zelfbouw Belang stellenden moeten eerst een be schrijving met foto's van hun werkstuk insturen en de vijf meest interessante zelfbouw- machines worden voorgeselec teerd, zij worden tentoongesteld op een speciale stand en een jury xiest er de beste uit. De prijs voor de winnaar is een volledig verzorgd weekend naar de TT in Assen. Shell Nederland organiseert tijdens het Motorweekend wed strijden om de titel De Beste Sleutelaar van Nedeiland. Daarbij gaat het erom wie het snelst een achterwiel van een wedstrijdmotor kan demonte ren en monteren Er zijn prijzen van van 500, f 250 en 100. Aan de Motor Duo Kwis kan worden deelgenomen door ne gen paren, het gaat bij deze door Peter Knegtjens geleide kwis, om kennis op motorgebied en op het terrein van de actualiteit. Voor het winnende paar is een §rijs van 500 gulden beschik- aar gesteld. Het RAI-Motorweekend is op donderdag 20 maart geopend van 13 00 tot 17.00 en van 19.00 tot 22.00 uur, op vrijdag 21 en zaterdag 22 maart van 10 00 tot 17.00 en van 19 00 tot 22.00 uur en op zondag 23 maart van 10.00 tot 17 00 uur. De toegangsprijs bedraagt 5 per persoon. Aan de stad Groningen valt in juli de eer te beurt gastvrouw te zijn voor de congresserende In ternationale Werkgemeenschap voor Hymnologie. Op het con gres zullen de deelnemers zich verdiepen in de grote schatten, die ons zijn toevertrouwd in psalmen en gezangen. De verschijning in Nederland van het Liedboek voor de Ker ken heeft in het buitenland veel verwachting en bewondering gewekt Daarom zal er onder leiding van de dichter Ad den Besten een forum gevormd wor den, dat het Liedboek aan een diepgaande beschouwing zal onderwerpen Aan het congres zal een tentoonstelling verbon den worden, die gewijd is aan de geschiedenis van het Neder landse Kerklied Men verwacht zowel rooms-katholieke als pro testantse kerkmusici uit West en Oost Europa Er is ook voor ons allen aan leiding ons te verdiepen in de vraag, hoe dit Liedboek, dat op 19 mei 1973 in de N leuwekerk te Middelburg aan de participe rende kerken is aangeboden, se dertdien heeft gefunctioneerd in de gemeenten. De tijd is rijp om ons al te vragen, of het voldoet aan wat de dichter-predikant dr Willem Barnard van het kerkgezang zei Het is niet een emotionele respons op de preek, niet een gezongen catechese, niet een omlijsting van de be diening des Woords het is de bediening des Woords en veel te weinig wordt deze „mondig heid" van de gemeente beseft. Om enig besef te krijgen van de opdracht, waarvoor de sa menstellers zich destijds ge plaatst zagen, is het zinvol om te overwegen, wat er aan vooraf is gegaan Zij hadden een tweele dige opdracht: een nieuwe be rijming van de 150 Psalmen en de samenstelling van een bundel gezangen, die recht doet aan wat van waarde is in oude en eigen tijdse kerkliederen. Wat de psalmberijming be treft. moest vastgesteld worden, dat een berijming van twee eeu wen zichzelf taalkundig heeft overleefd Ze vereist aanpassing aan de veranderende taal, wil men niet het risico lopen, dat een nieuwe generatie vervreemdt van de oude psalmen. Er zijn in het niet zo verre ver leden al meer pogingen onder nomen voor een nieuwe psalm berijming Bekend is die van ds. H Hasper, waarvan in 1948 een uitgave verscheen Maar toen het op een beslissing aankwam, heeft de daartoe benoemde commissie geadviseerd deze proeve niet in te voeren noch naar te aanvaarden als gronds lag voor een herziening. Over deze miskenning is lang gepro cedeerd Ds C W Coolsma, va der van de Bredase emeritus ds. H. Coolsma, heeft het in een uit voerig rapport onder de titel In Boeien (uitgave van A. Jong bloed, Leeuwarden) voor ds Hasper opgenomen. Maar het enige wat van Hasper werd ge bruikt waren de oorspronkelijke ritmische wijzen Van katholieke zijde kwam een psalmberijming van prof dr J v d Ploeg o p scherp ver oordeeld door de Bredase neer landicus Theo Govaart, die een pleidooi hield voor teamwork Met deze eis is rekening gehou den in een uitgave van de Katho lieke Bijbelstichting en het Ne- derlanas Bijbelgenootschap: „De Psalmen uit het Hebreeuws vertaald door dr Ida G.M. Ge- rhardt en dr Maria H van der Zeyde", respectievelijk classics en neerlandica. De dichter-criticus Marinus Nijhoff is de man, die de stoot Gezangen heeft gegeven tot de nieuwe psalmberijming, die thans on derdeel vormt van het Liedboek. Hij streefde naar een restaura een definitieve uitgave van de psalmberijming. Daarmee was net eerste deel van het nieuwe Liedboek geboren. Intussen had de Hervormde Kerk zich bezonnen op een revi sie van het Hervormd Gezan- tie, waarbij zo veel mogelijk van het oude bewaard zou blijven, vooral van die verzen, die bij de gemeente geliefd zijn De voltoo iing van zijn werk heeft hij door zijn vroegtijdige dood in 1953 niet mogen beleven Zes jonge dichters nebben zijn werk voor tgezet, van wie in 1958 een proefbundel verscheen van 110 berijmingen Dankzij de sa menwerking van de Hervormde en Gereformeerde kerken in een Interkerkelijke Stichting van de Psalmberijming verscheen in 1961 de Proeve van een nieuwe berijming, in 1968 gevolgd door genboek uit 1938 De Doopsge zinde Sociëteit, de Remon strantse Broederschap en de Nederlandse Protestantenbond toonden er zich ook in geïnteres seerd En toen bleek, dat de Ge reformeerde kerk ook bezig was met de samenstelling van een gezangenbundel, kon men de krachten bundelen In 1965 was het concept gereed van 713 ge zangen Een jaar later voegde de Evangelisch Lutherse Kerk zich ook bij de inmiddels gevormde Interkerkelijke Commissie voor de Gezangen. Ze bleek bereid haar nog vrij jonge gezangen bundel op te offeren voor een ge zamenlijke uitgave. De commis sie kwam in 1966 met een con cept van 491 gezangen In 1970 werd het door alle deelnemende kerken aanvaard Een twintig jarige arbeid was beloond. He laas heeft de grootste promotor van het Liedboek, ds. A.W.L. Lazonder, de voltooiing niet mogen beleven. Hoewel katholieke dichters en comjx)nisten een belangrijke bijdrage hebben geleverd, heeft de Rooms-Katholieke kerk offi cieel niet deelgenomen aan de totstandkoming van het Lied boek Evenmin werd een deel van de reformatorische kerken bereid gevonden aan de onder neming mee te doen. Het Liedboek voor de Kerken heeft een groots onthaal. Pat is mede toe te schrijven aan de televisie-uitzendingen op zon dagavond met zang uit hei Liedboek door koor en gemeen te De gezangen worden ook vee) gebruikt in uitzendingen van NCRV en EO Het zingen van het Zondagsbed, ontleend aan deze bundel, wordt aangemoedigd door een uitvoerige behandeling in de kerkelijke pers. Origineel is ook de NCR V-rubriek „Met uw instemming" op woensdaga vond, in samenwerking met de sectie Eredienst van de Raad van Kerken. Nadrukkelijk hebben de deel nemende kerken verklaard, dat het Liedboek de gemeenten is ééngeboden en dat geen enkele plaatselijke of wijkgemeente verplicht is er gebruik van te maken. Deze verklaring heeft wel zin, want velen hebben be zwaar tegen deze bundel De Gereformeerde Bonders in de Hervormde kerk bijvoorbeeld zingen geen andere liederen dan uit net ps modegril, want reeds in de"5de psalmboek Dat is geen eeuwbestonddit voorschrift En ook op de Dordtse Synode van 1618-1619 werd het exclusief gebruik van psalmen in de ere dienst voorgeschreven Toen de Hervormde kerk in 1806 aan de psalmen Evangelische Gezan gen toevoegde, bleven dan ook velen in die kerk trouw aan „Dordt" Ook de latere afge scheiden kerken hielden er zich aan. De Gereformeerde kerk heeft na de Tweede Wereldoor log besloten het zingen van an dere kerkliederen toe te laten, zij het uit een door haar vastges telde bundel. Naast de principiële bezwa ren bestaan er gevoelsbezwaren bij mensen, die vertrouwd zijn met het oude, die vele geliefde liederen uit vroegere bundels missen en die onwennig staan tegenover nieuwe woorden en gewijzigde melodieën Sommi gen, overigens voorstanders van de vernieuwing, hebben moeite met speelse trekjes in teksten als: „En engelen zitten op een rij als vogels in een boom", „En Bach, de grote Bach, die mag de maat der eng'len slaan de lieve langedag" Of biologische onge rijmdheden als „En Lutherzingt als een zwaan" en „Al dwalen we ook ten dode af tot over 't graf" Aan zetfouten ontkomt niemand in Psalm 137 vers 1 „Wie er van Sion leeft is zonder vrede" zal wel bedoeld zijn. wie ver van Sion leeft Wie bereid is een zekere mate van zelfover schatting voor lief te nemen, ra den wij aan kennis te nemen van een door Boekencentrum, Den Haag, uitgegeven werkje „Uit de werkplaats van het Liedboek". M. MEELDUK

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1975 | | pagina 20