lisvelsen
oom.
ZUIDEN
NAAM
VREES
SOCIALE STRIJD
CURSUSSEN
Va
Het para
uilcrsleii
Illllllllllllllllllillillllllllllllllllll
Model
Boodschap
Wedergeboorte
tuut
nderwijs)
mhuis
HO
DIGEN
ER
INGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN „PELINGEN PEILINGEN PELNGEN
GEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN
EILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN „PEILINGEN „.PEILING
ILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN
Dolle Mina, een
naam, die iedere Neder- f§
lander wel iéts zegt. De
een denkt bij het hpren
ervan aan felle meiden, H
die via allerlei rare ac-
ties hetzelfde als de man
willen worden en de an-
der denkt aan een groe-
pering die de Neder- §f
landse emancipatie- M
strijd de hoognodige
duw in de rug gaf. Hoe
verschillend de gedach- M
ten van iedereen ook He
over Dolle Mina waren
en zijn, voor al deze
mensen zijn de woorden H
Dolle Mina voor altijd s
verbonden aan de
emancipatiestrijd.
Dolle Mina werd zelfs H
een soortnaam, die ie- m
dereen toegemeten
kreeg, die ook maar iets
met de emancipatie-
strijd te maken heeft, of
men nu Nederlands of M
Amerikaans is, socialis-
tisch of liberaal.
Dolle Mina bestaat nu al weer
vijf jaar.
In het boek „Meid wat ben ik
bewust geworden, Vijf jaar
Dolle Mina" geeft de Stichting
Uitgeverij Dolle Mina een dui
delijke terugblik en inzicht in
werkwijze en bedoelingen van
de groepering.
Het begon allemaal op een
avond in december van het jaar
1969 Een aantal mensen kwam
toen ergens in Amsterdam tot de
conclusie, dat er genoeg gepraat
en geschreven was over emanci
patie en dat het hoog tijd was om
tot actie over te gaan. Men
kwam overeen, dat de eerste ac
ties zoveel mogelijk aandacht
moesten trekken, later zou wor-
Mina
l
Een demonstratie van Dolle Minain oktober '70, om de pil in het ziekenfondspakket
opgenomen te krijgen. 1
Verbranding van het vrouwelijk „dwangbuis" een corset, bij
het beeld van Wilhelmina Drucker.
den ingegaan op politieke en
maatschappelijke gronden van
het waarom van de ongeli jkheid.
het was niet zo eenvoudig om
achter deze doelstelling te ko
men. Het'succes van de acties
overviel ook" dè dames zelf en
zorgdei voor nogal wat verwar
ring. In het algemeen kan wor
den gezegd, dat, als uitgangs
punt gold, dat de onderdrukking
van de vrouw niet los is te zien
van het maatschappelijk bestek
Waarin we léven.
Denaam Dolle Mina werd wat
later geboren. Men koos ervoor
omdat het de bijnaam zou zijn
geweest van Wilhelmina Druc
ker, bekendste voorgangster
voor wat betreft de emancipatie
in Nederland^ De eerste acties
van de beweging werden begin
1970 gehouden. Nijenrode, een
opleidingsinstituut voor jon
gens, werd bestormd, een da
meskorset werd verbrand bij het
standbeeld van Wilhelmina
Drucker,tegen bruideji op het
stadhuis werd geroepen, dat ze
geen keukenslavin moesten
worden, voor vrouwen en kinde
ren werden openbare toiletten
geëist, mannen werden nageflo
ten, meisjes kregen condoomsen
het damesblad Margriet moest
het ontgelden.
Dolle Mina had het goed ge
zien: de acties werden vaak het
gesprek van de dag en van allé
kanten kwamen er reacties. De
ene keer waren ze negatief, maar
vaak ook waren ze positief. Het
belangrijkste was, dat er iets
werd losgemaakt. De emancipa-
tiestrijd kreeg een enorme sti
mulans.
Nu was niet iedereen daar zo
gelukkig mee. Verschillende
vrouwen, die al lang op de tradi
tionele manier voor de gelijk
heid van de vrouw streden, wa
ren bang, dat de acties een aver-
echts effect zouden hebben. Ze
vreesden, dat veel vrouwen zou
den worden afgeschrikt en dat
de mannen de hele emancipatie
strijd al een lachertje zouden
gaan zien. In de pers werden de
acties trouwens als zodanig be
geleid. Regelmatig klonk er
welwillende spot uit de berich
ten van over het algemeen man
nelijke journalisten en nog va*
ker werd vergeten de doelstel
ling van Dolle Mina te vermel
den.
Dit laatste lag voor een ge
deelte aan Dolle Mina zelf, want
In hoeverre zijn de communis
tische landen erin geslaagd de
theorieën van het marxisme om
te zetten in een werkbare prak
tijk en tot een rechtvaardiger
samenleving te komen dair die
waarop het kapitalisme zich kan
beroemen? De Franse socialist
Gilles Martinet heeft getracht
die vraag te beantwoorden door
een zorgvuldige analyse van de
situatie in een vijftal communis
tische staten: de Sovjet-Unie.
Joego-Slavië, China, Tsjechos-
lowakije en Cuba. Zijn conclusie
is dat de resultaten van hel on
derzoek weinig bemoedigend
zijn en de theorie overal kort
sluiting heeft gemaakt met de
economische praktijk.
Bijzonder relevant is in dit
opzicht de ontwikkeling in Joe
goslavië, waar men na een aan
tal mislukte experimenten heeft
moeten kiezen voor wat het
..markt-socialisme" heet, een
systeem dat gebaseerd is op de
lootisverhoudingen. Bij het wer-
Intussen vonden de acties, die
vanuit en in Amsterdam werden
gehouden, weerklank in het hele
land. In het zuiden namen de
vrouwen wat afstand van de
Amsterdamse acties. -Ze werden
te ludiek bevonden yoOr het
zuiden. Er werden eigen ideeën
ontwikkeld en de acties werden
aangepast aagjde landelijke be-
De overstelpende belangstel
ling en de ,gigen weg, die veel
aanhangers-van Dolle Mina in
de provincie gingen, maakt een
duidelijke coördinatie noodza
kelijk. Op een congres, dat in
april 197,0 werd gehouden,
opraken de 450 deelnemers over
zake'h als organisatievorm en
een concreet programma.
r i
In grote lijnen was men van
mening, dat een algemene doel
stelling voldoende was en dat de
organisatievorm zo miniem mo
gelijk moest blijven. Men kwam
op riet congres tenslotte tot de
volgende doelstelling:
«Ervan uitgaande dat een rol
verdeling tussen man en vrouw
niet te verdedigen is op. grond
van biologisch onderscheid,
stelt'Dolle Mina zich een maat-,
schappijverandering ten 'doel,
die gelijke ontplooiingskansen
voor iedereen erf onafhankelijk
van seksé mogelijk mhakt. Dit
kan worden verWeaeWfijkt dóór
'middel van sociale strijd, be
wustwording en mentaliteits
verandering en daardoor beëin
diging van- de sociaal-
economische ondergeschiktheid
zowel van man als vróuw".
Hiermee deed Dolle Mina een
stap in dé richting van een socia
listisch feminisme. De groep be
schouwde zichzelf als een bui
tenparlementaire actiegroep
van .politiek geïnteresseerden,
die ervan overtuigd zijn, dat de
maatschappelijke veranderin
gen alleen via de politiek be
werkstelligd kuhrien wórden.
Ook in de tijd van vele wezen
lijke discussies over wat Dolle
Mina was en moest zijn, bleven
de'acties in het hele lahd door
gaan. De ludieke activiteiten
zouden tot begin 1971 worden
gehouden. Daarna zouden de
Dolle Mina's nog vaak van zich
laten hóëeh (bijvoorbeeld in de
lange abortusstrijd), maar de
aanpak Nvérd anders.
Het was ook in begin 1971, dat
de.orgaiwsauevma" -voor twüt-
gprgftfe. Deze leidderuer-
een agntalsympathissfi-
i 'afzonderde en in groep
jes ging werken. Ze vormden de
bekend geworden praatgroepen.
Op verschillende congressen
van Dolle Mina kwamen de ver
schillen in denken tot uiting. Er
waren leden, die zich wilden op-
stëllen als een radicale pressie
groep, die zich aansloot bij
linkse groeperingen, maar er
i waren ook leden die zich gema
tigder opstelden. In mei 1972
wees Dolle Mina duidelijk het
radicaal feminisme af. Dit radi
cale feminisme ontstond in
Amerika en gaat ervan uit dat
ólle mannen élle vrouwen on
derdrukken. Dolle Mina noemt
het radicaal feminisme „een
reactionaire beweging, die nooit
in staat zal zijn een op werkelijk
fundamentele verandering ge
richte strijd te voeren.
Behalve over de identiteit van
Dolle Mina werd op verschil
lende congressen bijvoorbeeld
poéjk gesproken over een scho
lingsprogramma voor de leden,
waarin de nadruk moest worden
gelegd op een meer algemene,
politieke vorming, over het
Werkende-Wijvenplan en de
ombudsvrouw. Decursussen po
litieke vorming kwamen er, net
Werkende-Wijvenplan werd
uitgevoerd met als gevolg dat
verschillende actiepunten ach
tereenvolgens de aandacht krij
gen en de Stichting Ombuds
vrouw kreeg te maken met een
ongelooflijk aantal vragen over
de werkgelegenheid van vrou
wen.
De laatste keer, dat Dolle
Mina van zich deed spreken was
tijdens de opening van het Ne
derlandse Jaar van de Vrouw.
Dolle Mina vindt dat het be
schikbare geld in het kader van
het Jaar van de Vrouw beter kan
worden besteed aan daadwerke
lijke hulp in plaats van nog meer
onderzoeken en een grote mani-
festatiezullen hebben.
Het zal hoogstwaarschijn
lijk niet de laatste keer zijn,
dat Dolle Mina van zich doet
spreken. Hoewel de bewe
ging een belangrijk aandeel
heeft gehad in een verbete
ring van de positie van de
vrouw op een aantal gebie
den heeft ze namelijk het
doel nog lang niet bereikt. Er
is nog geen wezenlijke ver
andering gekomen in het
denken van man en vrouw.
Zo lang dat niet bereikt is
blijft er een belangrijke taak
voor Dolle Mina.
RIEJA VAN AART
Het boek „Meid wat ben ik
bewust geworden, Vijf jaar
Dolle Mina" kost 14,75 en kan
worden besteld via de Stichting
Uitgeverij Dolle Mina, Den
Haag.
Illllllllllllllllllllllllllll
Copyright
Do Stem
Het Parool
f <ti
AN de Essais van Montaig
ne, een boek dat bol staat van
Latijnse spreuken jch leven
swijsheid, had ik tos boor kort
alleen maar een oude uitgave. Of
eigenlijk is „oud" niet het juiste
woord. Oud is mooi. Een echte
oude uitgave, bijvoorbeeld de al
lereerste uit de zestiende eeuw,
in leer of perkament gebonden
en geurend naar vervlogen tij
den, zou mij onbeschrijflijk
dierbaar zijn. Maar mijn exem
plaar, ongedateerd en ongeveer
vijftig jaar oud, was meer vies en
verouderd dan echt oud. Het pa
pieren omslag was stuk, het
boek lag uit elkaar en de blad
zijden waren breekbaar van
droogte. In zo'n grauw en stoffig
boek kun je nog. wel iets opzoe
ken of liever opgraven, maar
erin lezén is niet goed mogelijk
en van het bibliofiele liefkozen
komt helemaal niets terecht.
Daarom bestelde ik een nieuw
exemplaar, een heel mooie editie
uil de fameuze Bibliothèque de
la Pléiade, waarvan ik al enkele
delen in mijn bezit heb. Maar
tussen bestelling en bezorging is
de afstand soms niet veel kleiner
dan tussen droom en daad. Zo
heb,ik weken lang op weg naar
huis wat extra krachtig op de
pedalen van mijn fiets getrapt in
de hoop bij mijn thuiskomst het
boek aan te treffen En, zoals dat
iaat, op een dag ddt ik mij niet
laastte en er niet aan dacht, lag
het daar Honderden keren heb
'ik boeken uitgepakt en de rot
zooi opgeruimd. Maar nu was
het een plechtig moment, een
Onthulling met toch iets van een
striptease, plechtig en tegelijk
pikant. Toen al het pakpapier
vervrijderd 'was.had ik het boek
zelf nog niet in zijn heerlijke
naaktheid in handen. Eromheen
zat rtog een kartonnen doos bij
em r
DOOR
VERHOEVEN
Wijze van hoes, meer aanduiding
van kostbaarheid dan een on
derdeel ervan, een omslag van
plastic en een omslag van pa
pier. Nu houd ik niet van hoe
zenzij lokken mijn agressie uit,
vporal wanneer er iets waarde
vols onder zit. Weg ermee dus.
En daar lag het boek, dertien
komma vijf bij zeventien komma
vijf, bijna vier centimeter dik en
zeshonderd gram zwaar, acht
tien honderd dunrie bladzijden
in een soepel leren lijfje, een
missaal dat open blijft liggen op
elka bladzijde, zonder gekreun
van de band. De geur van leer
inspireert mij tot snuffelen.
Soms sta ik stil bij de open deur
van een lederhandelen waan mij
dan te 'midden Pan gevulde tas
sen, mappen en banden. Papie
ren van enige betekenis horen in
leer thuis, zoals levende wezens
in een vel. In mijn hand weegt
het boek als een kinderkontje,
bijna als iéts dat gegroeid is in
plaats van gemaakt en gekregen
in plaats van aangeschaft. En
onmiddellijk maakt zich een be-
zitsdrift van mij meester en ko
men visioenen in mij op van hele
rekken vol met zulke boeken en
zeeën van tijd om erin te lezen,
langzaam en plechtig zoals de
band dat vraagt.
Maar hoe lyrisch de band mij
ook stemt, ik zou voor geen geld
ter wereld een plank met zulke
banden willen hebben als de in
houd van die boeken mij geen
respect inboezemde. In zo'n
band hoort een boek dat nog
langer meegaat. Ik zou eigenlijk
zo gauw niet weten, welke
schrijvers ik in deze kostbare
verpakking zou willen bezitten.
Het zijn er, behalve tamelijk veel
klassieken, maar weinig, denk
ik. Die verpakking legt verplich
tingen op, niet alleen tot lezen,
maar ook tot telkens herlezen.
En uit ondervinding weet ik, dat
zo iets er nooit van komt; het
wordt steeds uitgesteld en op de
lange baan geschoven. Het is
denkbaar, dat zo'n band daar
voor gemaakt is, dat hij niet zo
zeer bedoeld is om stevigheid te
geven aan een boek dat gelezen
wordt, als wel om voorlopig een
eerbewijs te zijn voor een boek,
dat straks gelezen zalworden en
om later als reliekschrijn te die
nen voor een boek dat wij tijdens
ons leven hadden moeten lezen.
Banden zijn voor het nages
lacht.
ven van kaderleden en gespecia
liseerde arbeiders bieden de be
drijven opnieuw tegen elkaar
op. met als gevólg dat de loonni-
veau's steeds verder uit elkaar
komen te liggen.
Niet alleen de lonen van - bij
voorbeeld - staffunctionarissen
en ongeschoolde arbeiders ge
ven onheuse en (zeker) voor
communisten onaanvaardbare
verschillen te zien, maar ook de
lonen die in verschillende delen
van het land worden uitbetaald
In index-cijfers uitgedrukt lag
kortgeleden het loonniveau in
Bosnië op 100, tegenover een in
dexcijfer van 302 in Slovenië
ivJiWtoS»
Arbeidersraden
De schrijver prijst het Joegos
lavische experiment met de ar
beidersraden, maar constateert
dat het in de praktijk een mager
experiment is gebleken, omdat
zelfbestuur binnen de afzonder
lijke ondernemingen een pas
kwil is, zolang de beslissingen
die tenslotte de toekomst van
het bedrijf bepalen, dooreen bu
reaucratie - ver van de arbeiders
vandaan - worden genomen.
Evenmin als in de Sovjet
Unie» zegt Martinet, is de over
macht vSn de partij een loutei
politiek verschijnsel Ze is ook
een sociaal verschijnsel De par
tij levert ben „nieuwe klasse
op, die ziel) mei die partij identi
ficeert en ten mythe van de ar
beidersbeweging nodig heeft om
de ware aard van haar macht te
verdoezelen.
Werkelijkheden
De schrijver gelooft dai bij
gebrek aan politieke interventie
vanautonome organisaties
(vakbonden bijvoorbeeld) het
experiment.ihet-het zelfbestuur
hoofdzakelijk een poging tot li
beralisering isgebleven, die on
der bescherming van de „nieuwe
klasse" is ondernomen. De so
ciale werkelijkheden, meent hij.
gaan altijd verder damde juri
dische structuren en ficties.
Die werkelijkheden zijn bij
voorbeeld het voortbestaan van
loonarbeid en de verdeling in
bestuurlijke en uitvoerende ta
ken, het ontstaan Van een tech
nocratische laag naast de be
stuurlijke laag, de tegenstelling
tussen plan en markt eir de strijd
om de verdeling van.de.sociale
meerwaarde, die zelf aanleiding
geeft tot verschijóselen van on
derlinge uitbuiting-
De huidige situatie in Cuba
geeft volgens Martinet al even
min reden tot optimisme. Een
beweging, zegt hij, die aanvan
kelijk aan' elke classificatie ont
snapte door haar warmte en
spontaniteit, heeft minder dan
tien jaar nodig gehad om een
systeem op te bouwen waarvoor
de Sovjet-Unie een eerste model
heeft geleverd.
'i
Meer bewondering heeft hij
voor de „hemelbestormers" in
China, die problemen hebben
opgelost, die voor de Sovjets on
oplosbaar bleken. In Europa en
Amerika, zegt hij, wordt hun
boodsfchap overgenomen door
een deel van diegenen, die onder
het mom Van een hevige, maar
oppervlakkige kritiek op het
kapitalistische en Russische sys
teem, proberen te ontsnappen
aan het onderzoek van de pro
blemen die door de wetenschap
pelijke vooruitgangen de indus
triële ontwikkeling zijn ont
staan, problemen waarvoor
China zich waarschijnlijk eerst
gesteld zal zien als ze elders zijn
opgelost.
Bij zijn poging een antwoord
tt geven op de vraag, naar de
wenselijke kansen van een so
cialistische democratie, consta
teert Martinet dat het leninisme,
zoals het veertig jaar lang on
derwezen is, een hindernis
vormt voor werkelijk democra
tische veranderingen De theo
rie, zegt hij, is zo zouteloos en
leugenachtig geworden, dat
zelfs een poging tot theoretise-
ring er twijfelachtig dóór is ge
worden.
Dit verklaart zijn conclusie
dal een wedergeboorte van het.
marxisme plaatsvindt in die
landen, waarin de experimenten
van het staatssocialisme vrije
lijk kunnen worden bestudeerd,
anders grzegd. in de kapitalisti
sche landen.
De vraag of zo'n wederge
boorte van het marxistische
denken invloed zou kunnen uit
oefenen op de communistische
wereld, durft hij niet te beant
woorden De vage en aarzelende
bewoordingen waarmee hij
tenslotte zijn geloof in het socia
lisme beleidt, kunnen de lezer
nauwelijks meer overtuigen van
de kracht van dit geloof
JAN VERDIES EN
Gilles Martinet: Communisme
op vijf manieren. Uitgeverij De
Bezige Bij, Amsterdam - f 26,50.
Franse socialist
ontdekt: overal
kortsluiting
tussen theorie
en praktijk
ZATERDAG 8 MAART 197s
Ie Breda is door het mlnis-
tenschappen aangewezen
or het
'I leboratorlummedewer-
tnlg geschoold zijn In do
I zij zelfstandig kunnen
an praktische uitvoering
kelirigswerkzaamheden.
4 jaar
jm, gymnasium of havo.
•pectus worden verstrekt
X Or Struycken-lnstttuut.
toon 01600-48357.
idden)
•Weling Na oen inwerk-
ran eon van de 5 teams
wpteegkundig afdatings-
k het coördineren van de
van da leerlingen en het
leveling.
Koens, algemeen hoofd
ipgave van leeftijd, oplei-
leetszaken van ona zie-
luizen (too bedden)
9 ala docant(e) ia
Ijl het diploma
Iding vareiat ia.
ónctte-tntormatle
inden tot de
g directrice.
00.
int u richten aan
de afdeling
Organiaatie,
'etsen.
"dl nu
Jm betrek-
9den en vorm
:hooi
n on
inland
Ings-
lalionsn
Maehikt
iet heotd
ha funktie
roord an
ie werken.
in een
la an