55 Nederland in 't algemeen niet rascistisch maar er zijn gevaren 55 a Het gaat er niet om wat je leest maar dat je leest "ie Spoor. vanenburg/ etten-leur II Zaterdag 1 maart 1975 M1SCHA DE VREEDE: Fascisme Bedrijven SATERDAG 1 MAART 197J v> l-resse voor een baan Irijt? Itiedagen, Intietoeslag, Kerstgratificatie en pg van studie- t) Stel u dan in l met Afdeling kzaken, Istraat 8 lur JdH miM Dick de Bie, tegen rascisme. Alle onaardigheden die ik ooit over Mischa de Vreede heb geschreven, neem ik bij deze terug. Zij is allesbehalve het „akelige vrouwmens" zoals Komrij haar omschreef en elke associatie met Henny d'Acona of Joke Kool Smit is uit de lucht gegrepen. Na tien minuten praten begon ik al monter te je-en en jij-en, wat toch wel wat wil zeggen. Aanleiding tot het gesprek is de uitgave ter ge legenheid van de juist begonnen Boekenweek 1975, interviews van Betty van Garrel en Theun de Winter, verzameld en aangevuld met fragmen ten en citaten door Mischa de Vreede: Als je leest ben je nooit alleen (f 3,50). Wat mij betreft had deze uitgave het boekenweekgeschenk mogen zijn, en daarmee kan Mischa de Vreede alleen maar instemmen. De uitgave bevat 39 int. erviews met Neder landers die hun vroegste leeservaringen vertellen. Een willekeurige greep: Sjef van Oekel, Sonja Ba rend, Jan Hein Donner, Koos Postema, Willem Breuker, Yrrah en Carel Willink. Opmerkelijk is de bijdrage van de niet publiciteitsschuwe Frans Derks. Hij vond echte ke- relsromantiek in Scapa Flow „De schrijver, daar weet ik geen donder van", laat hij er populair op vol gen. „En het was de pret tige blik, de sportieve vent, wat indruk op me maakte". Lachend merkt Mischa de Vreede op dat dit inderdaad veel over Derks zegt. Harry Mu- lisch vond zijn held in de wonderlijke verdwijning van Bram Vingerling: „Ik heb toen in mijn zolder kamertje een laborato rium ingericht waarin ik in een witte jas scheikun dige proeven ging nemen. Als er feesten bij ons thuis waren sloop ik weg naar mijn laboratorium en dan dacht ik: daar beneden is het feest en ik zit hier in de eenzaamheid en ik ben ge lukkig. Het ging mij om het environment. Ik zag mezelf zitten als die jon gen op dat plaatje. Dat is creativiteit, je maakt van jezelf een creatie". Deze laatste regel is onder streept en in de marge staan twee uitroeptekens. Dit lange citaat neem ik op om te laten zien dat er heus wel zinnige dingen ■vorden beweerd. „Het gaat er eigenlijk om", zegt Mischa de Vreede, „dat we aantonen dat de levensloop van mensen door het lezen van een boek is veranderd of Is bepaald. Dat je door lezen verder komt dan je al was. Al is het boekje geschre ven op middelbare- schoolniveau, het is niet uitsluitend voor die groep bestemd. Voor niet- schoolgangers is het ook aantrekkelijk. Wel heb ben we op middelbare scholen vragenlijsten la ten rondgaan om te kijken welke mensen in de be langstelling staan. Zoals je weet zijn het niet louter intellectuelen die zijn on dervraagd. Expres heb ik Betty van Garrel en Theun de Winter ge vraagd om de interviews te maken, omdat zij op een parlando-achtige manier ae taal van de geïnter viewde weergeven. Be langrijke uitspraken heb ik onderstreept en door de mooie vormgeving van Ad Werner komt alles goed tot uitdrukking In feite stellen we mensen in hun leesgewoonte gerust, het gaat èr niet om of je hoge literatuur of kasteelrom- mantjes leest, als je maar leest" Omdat deze uitgave zich toch ook richt op klassikaal gebruik, ko men we al snel over litera tuuronderwijs te praten. „Zoals poëzie wordt ont leed is echt te gek Het is het beste te vergelijken met een vlinder die je in stukken snijdt om te zien hoe mooi hij is. „Wat be doelt de dichter met..", aan dat soort vragen heb je niks. Als ik een bloem lezing zou moeten samen stellen van de Neder landse poëzie zou ik daar aan maar twee opdrach ten toevoegen: doet dit gedicht je iets en probeer dat onder woorden te brengen. Als het gedicht je niets doet, lees het vol gende gedicht. Nu beweer ik niet dat tekstverklaring onzinnig zou zijn, maar neem daarvoor bijvoorbe eld reclameteksten Wat willen de reclamejongens eigenlijk met die derde oksel Leg twee adver tenties over schuurmidde len naast elkaar, met of zonder ammonia plus, dan doe je wat met taal". Over haar boeken is de kritiek afwisselend lo vend en afbrekend „Ik schrijf geen bestsellers", vervolgt ze „maar mijn twee laatste boeken wor den goed verkocht Voor namelijk moet ik hel heb ben van mond-tot - mondreclame De kritiek is te affectief, de criticus kijkt uf hij in mijn boek een mensenbeeld kan teT rugvinden en bespreekt dan aan de hand van het gevonden mensenbeeld dan de auteur Vrouwen worden op hebbelijkheid, Of liever- op bruikbaar heid beoordeeld Van de kritiek trek ik me weinig aan. Als er wordt geschre ven dat ik een trut ben. iets dat trouwens tiiks met mijn boeken heeft uit te staan, dan ben ik met eens beledigd" Mischa de Vreede krijgt veel reacties van lezëA. van een prikbord dat aan de muur hangt in de huis kamer. schreef ik de vol gende briefkaart over „Het afgelopen wee keinde uw boek „Onze eeuwige honger" gelezen Heb hier erg van genoten en vind het leuk om u dit op deze manier te laten weten. Een hartelijke groet, Mariska Habraken-Koppens" In het nieuws kwam Mi scha de Vreede door haar uitspraken over de be roerde financiële positie van de free-lance kunste naar. „Het blijkt schaam teloos te zijn als je over geld praat Als je zegt dat je een klein belastbaar in komen hebt, wordt er ge zegd dat je huis er toch proper uitziet Degenen bij wie ik daardoor impo pulair ben geworden, kij ken in het vervolg maai de andere kant op Ik schaam me nergens voor en daarom heb ik hierover geschreven. Er zijn twee mogelijkheden, of je zeurt niet en je bent zielig óf je zegt wat je op je hart hebt en je bent lastig Dan ben ik. maar het lastige vrouwtje". Over het „vrouw zijn" geeft Mischa de Vreede haar mening Angstvallig vermijden we allebei te noemen dat het het Jaar van de Vrouw is Je kunt geen krant openslaan of er wordt over doorgebe- uzeld. Ze vertelt dat ze is opgegroeid in een gezin waar het heel normaal is dat de vrouw zelfstandig is en werkt Haar moeder, een domineesvrouw, werkt nog steeds en heeft gestudeerd „Bij ons gaf aat nooit een strijd Tja, als vrouwen een beetje excentriek zijn, wordt dat door niemand gepikt. Eerder van mannen Kijk maar naai Jan Arends of Hermans Maar let wel ik vind het zalig om een vrouw te zijn". Als ik met mijn jas aan in de deuropening sta, vertelt zij over Jan Cre- mer Van hem is in „Als je leest. opgetekend „Een boek moet dik zijn, dat geeft een veilig gevoel Als je over de helft heen was, dat deprimeerde je. Dan was het gauw afgelopen". Mischa de Vreede gaf hem de raad in het vervolg boeken waar je echt van houdt ondersteboven te lezen. „Dan doe je er lan ger mee. Maar", ver trouwt ze me toe, „dat helpt de laatste tijd ook al niet meer Op die manier lees ik al even snel". Misschien is Mischa de Vreede een beetje excen triek Zij blijft hoe dan ook een fascinerende JOHAN DIEPSTRATEN AMSTERDAM - „Elkaar beter leren begrijpen, dat is geen abstracte zaak. Dat kun je aan de hand van voorbeelden wel duidelijk maken. Toen een groep Surinamers vorig jaar een al maanden leeg staand flatblok in de Bijlmer kraakten, kwamen blanke actiegroepen en buurtwerkers hen te hulp. Woningnood is geen rasprobleem, al proberen sommige kranten er dat in hun berichtgeving over de Amsterdamse toestanden wel eens van te ma ken". Medisch analist Dick de Bie (21), voorzitter van het de vorige maand opgerichte anti- racisme-comité, vertelt ons graag over de doelstellingen van deze nieuwe groepering Voor naamste doel is dan, zo blijkt, de wrijvingen tussen de verschil lende rassen aan weerskanten aan te pakken Ook Surinamers mogen best beseffen dat ze in een andere cultuur zijn terecht gekomen en dat een zekere aan passing van hen geëist kan wor den. Ik moest, aldus Dick, zelf ook leren, dat de Nederlandse sa menleving niet zo open is als die in Suriname, dat mensen zich bier meer van elkaar afzijdig houden en elkaar niet willen storen en bovendien ook niet zelf gestoord willen worden. Ik moest zelf, aldus Dick, leren dat je in Nederland een trap in een gemeenschappelijk huis op je tenen moet opgaan en niet met normaal geluid kunt oprennen Anderzijds zouden ook Neder landers best eens wat kunnen overnemen van onze leefge woontes, zo meent hij, de Suri naamse keuken bijvoorbeeld wordt hier ondergewaardeerd Maar het gaat natuurlijk niet om leuk. lekker eten met elkaar, het gaat om ernstiger proble men. „Het Nederlandse volk is beslist niet racistisch, maar er is een harde gevaarlijke kern in, die dat wél is en die toch geleide lijk aan een verkeerd beeld van de Surinamers en Antillianen weet rond te spreiden Een van die harde kernen is bijvoorbeeld de Nederlandse Volksunie" De rechtzaak tegen Joop Glimmerveen, lijsttrekker voor Den Haag van deze ultra rechtse partij, was dan ook de directe aanleiding voor het op richten van het comité, waaraan inmiddels vele politieke partijen en actiegroepen hun steun heb ben gegeven. In eerste instantie werd Glimmerveen tot een maand ge vangenisstraf veroordeeld, krachtens een nieuwe wet die openlijk racisme strafbaar stelt In hoger beroep werd Glimmer veen vrijgesproken Dat is bij de gekleurde inwoners van ons land met goed gevallen. „De mensen hebben nu gedacht, dat het kennelijk wel mocht wat Glimmerveen deed Juridische spitsvondigheid leidde ertoe dat men het begrip Surinamer of Antilliaan los dacht van het be grip ras. Immers, ook blanke inwoners van de overzeese ge biedsdelen kunnen als Surina mer worden betiteld Maar het hof heeft de pamfletten van Glimmerveen niet goed gelezen, aldus verontwaardigd Dick de Bie, die inderdaad een pamflet kan laten zien, waarop wel dege lijk vermeld staat dat Den Haag „blank en veilig moet blijven en dat dus de Surinamers het land uit moeten" „Dan wordt toch duidelijk op kleur gedoeld en met op nationaliteit", aldus Dick de Bie. „Eigenlijk kan die hele man Glimmerveen ons niets sche len", zo vervolgt hij, „het gaat er ons niet om of die man een maand de bak ingaat of niet, het is veel erger dat zijn politieke Cartij en die andere van bijvoor- eeld Max Lewin, Nieuw Rechts, in Amsterdam gewoon door kunnen gaan met hetze en smerige propaganda" Persvrijheid is in de ogen van het anti-racisme-comité een groot goed en de vrijheid om een politieke partij op te richten en in stand te houden moei in een democratie zo lang mogelijk ge handhaafd worden, maar er zijn grenzen „Partijen die zich openlijk nazistisch en anti democratisch uiten moeten ver boden kunnen worden" Het anti-racisme-comité is dan ook onlangs begonnen met een handtekeningenactie die te zijner tijd bij minister Van Agt moet uitmonden in een petitie om deze partijen verboden te krijgen. „De minister hoeft al leen maar artikel 3 van de wet op vereniging en vergadering van 1971 toe te passen en dan zijn we waar we wezen willen". Het be treffende artikel verbiedt name lijk groeperingen die in hun doelstellingen of uitingen ge richt zijn op belediging van an dermans ras of godsdienst. De harde kernen van fascis tische partijtjes spelen in op vooroordelen die door bepaalde publiciteitsorganen wellicht ar geloos worden gevoed. „We lo pen heus niet allemaal in de WW", aldus fel Dick de Bie, „de meerderheid werkl en woont volkomen volgens de regels Ei zijn natuurlijk wel enkele kroe gen waar Surinamers een on derweretdsfeer weten te schep pen, maar dat heb je ook in blanke kroegen Daarop kun je de Nederlander als zodanig niét aankijken, laat staan op zijn blanke huidskleur" Dat voorts jonge Surinamers na aankomst in Nederland eerst een tijdje bij kennissen in Am sterdam blijven hangen is heel normaal. Als je als Nederlandse emigrant naar Nieuw-Zeeland gaat, zoek je ook inde eerste on zekere periode landgenoten op Maar dat betekent niet dat Su rinamers en Antillianen zich vrijwillig in een getto willen verzamelen Wel geeft ook Dick de Bie toe. dat de Surinamers zich, in tegenstelling tot bij voorbeeld de Indonesiërs vlak na de onafhan kelijkheidsverklaring, moeilijk laten integreren in onze samen leving De Indonesiërs werden aldus Dick de Bie, als vluchte lingen van Soekarno ook veel hartelijker ontvangen dan de Surinamers die. verdreven dooi werkloosheid, naar Nederland komen om daar hun levenson derhoud te vinden De meeste Surinamers zouden, volgens Dr Bie, zeker terug willen, als ei voldoende werkgelegenheid in hun geboorteland zou zijn Hei feit aat de meeste Surinamers zich daardoor nooit helemaal thuis zullen voelen in Nedei land. mag echter niet tot discri minatie lelden „Ik zeg dan ook dat we van weerskanten ons best moeten doen. Ons comité gaat voorlichting geven op scholen en buurthuizen juist in die wijken waar veel Surinamers zich heb ben gevestigd Blank en ge kleurd moeten elkaar leren ken nen De argwaan zal dan vanzelf verdwijnen hoopt Dick de Bie. Het racisme is trouwens geen zaak van blank tegen gekleurd De Verenigde Naties hebben het aldus geformuleerd „Zodra er sprake van is dal het ene ras zich macht verwerft ten koste van het andere ras, kan men van ra cisme spreken" En zo zegt De Bie, om bij zijn eigen moeder land te blijven, het verdriet hem zeer, dat Creolen en Hindoesta nen tegen elkaar worden opge zet juist door politieke partijen die op raciale gronden zijn geor ganiseerd „Alleen hel Demo cratisch Volksfront (D M.F probeert de belangen van de mensen te dienen dwars dooi alle onderscheidingen van ras heen Maar die partij is nog maar tn opkomst En om even tuele brave lieden die wel anti- racist maar niet marxist zijn. niet direct af te schrikken, voegt hij eraan toe, dat het woord „volksfront" in Suriname niet zoals in Europa inhoudt dat men op een communistische coalitie aanstuurt. We hebben, aldus Dick de Bie, graag dat ons comité een zo breed mogelijke opzet krijgt. Ie dereen die zich tegen racisme keert is welkom. Weliswaar hebben tot nog toe slechts de PSP, de CPN en de PPR zich so lidair verklaard, maar ook an dere politieke partijen, liberaal zowel als confessioneel, zijn welkom „Al geef ik toe. dat en kele passages in onze beginsel verklaring een struikelblok kunnen zijn De beginselverkla ring noemt namelijk als oorzaak van het feit dat zoveel Surina mers naar Nederland komen niet het vage begrip „structurele werkloosheid' maar noemt de beestjes (Bruvnzeel, Shell e.d.) nogal agressief bij de naam als het gaat om de verminderende werkgelegenheid. „Is het nou niet een beetje jammer dat het anti-racisme zich toch weer vermengt met kritiek op het bui tenlandse bedrijfsleven?" Ja, dat is jammer, aldus tenslotte Dick de Bie, maar liggen de fei ten niet zo? I JOHN ROnZPN

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1975 | | pagina 27