VAN HOREN EN ZIEN
Iedereen schijnt het
echt mooi te vinden
GELD EN VRIJHEID
Ruud van Hemert over Periander:
radio
televisie
Spannend
Nogmaals
pen en bloot
Obsceen
TOONS VOOR
BEELD
ONTDEK DE VERSCHILLEN
(Van onze RTV-redacteur)
BUSSUM - De Tuinzaal van Studio Concordia in Bussum.
De VPRO laat in een voorvertoning „Periander" zien, het
tv-spel waar de rest van Nederland dinsdagavond naar mag
kijken. Regisseur Ruud van Hemert kan meer belangstellen
den ontvangen dan doorgaans bij een voorvertoning het ge
val is. De laatste keer dat zo'n drukte werd gesignaleerd was
bij „De kleine Iuyden" van Willy van Hemert. Ruuds vader,
inderdaad ja.
De vertering begint vrijwel
op tijd, icte dat ook zelden voor
komt. C-'-oeid kijkt men naar
het verb vl van Periander, tyran
van Kor' 'He, die tevergeefs
heeft gey.obeerd een door hem
begane ml daad in de doofpot te
stoppen. 2i;n jcngste zoon, de
enige dis kij in staat acht hem op
te volgen, kor t achter de mis
daad. verlaat het paleis om elke
conhontatie met zijn vader uit
de weg te gaan. Periander stelt
alles in het werk om zijn zoon tot
andere gedachten te brengen.
Het noodlot heeft echter anders
beschikt.
Meteen na afloop vraag ik
hoof< valspeler Julien Schoe
naerts CJ zijn eerste reactie.
„Het ia we eerste keer dat ik het
in z'n ei: rl heb gezien". Verder
komt hij r :t. Steeds meer aan
wezigen drommen rond hem
samjn era l.em te complimente
ren. IJf 3lokkers, evenmin on
verdienstelijk acteur getuige
zijn Ba; ~.d Servet-creatie, zegt
het stuk „erg spannend" te heb
ben gavo.iden. VPRO-tv-baas
Jan Blokker, geen familie, volgt
IJf Blokkers voorbeeld. Ook
regisseur-acteur Fons Radema
kers komt een hand geven.Julien
Schoenaerts herinnert zich plot
seling mijn aanwezigheid en
zegt; „Het was cc eerste keer, ja
Het komt eigenlijk wel fris op
me af. Ik heb het heel fris beke
ken, als gewoon toeschouwer. Je
kijkt heel scherp naar je zelf, na
tuurlijk, maar daarover wil ik
niet praten. Ik heb gekeken als
een gewone toeschouwer. Ik
vond het heel fris, erg span
nend".
Ruud van Hemert komt er bij
Hij glundert. „Ik ben echt ver
bijsterd. Iedereen vind het
prachtig". Ik vraag hem of hij
dat niet had verwacht. Hij zegt
„Kijk es, ik heb het vierhonderd
koor gezien. Er zitten nog steeds
momenten in dat ik denk Je
zus...". Fons Rademakers geeft
ook hen een schouderklopje.
„Ja, vond je het echt goed".
vraagt Ruud bijna ongelovig
Dan weer tegen mij: „God, ie
dereen schijnt het echt mooi te
vinden". Even later, iets rusti
ger: „De VPRO heeft indertijd
aan de schrijver Willem Fre-
derik Hermans de opdracht ge
geven de verhalen van Herodo
tus te bewerken De eerste versie
die hij.
heeft geschreven heeft hij als
boek uitgegeven, wat ik heel
handig van hem vind. Tot zijn
opdracht behoorde het eenvou
dig te houden. Ik heb deson
danks ontzettend moeten rot
zooien en sleutelen Het was ty
pisch Hermans, ontzettend lite
rair geschreven met veel moei
lijk te verwerken scène's. Ik heb
het literaire wat naar de achter
grond gedrukt, maar zonder de
essentie van Hermans geweld
aan te doen"
Hermans heeft het stuk nog
niet gezien. Ruud van Hemert
„Ik heb hem een telegram ge
stuurd, maar hij zit in Parijs. Óf
hij er mee instemt? Dat zal hij
wel moeten. Het is toch zeker lo
gisch dat ik het stuk voor de
televisiekijkers heb gemaakt. Ik
vind het belangrijk dat het te
begrijpen is Natuurlijk is er wel
overleg met hem geweest, ik ben
zelfs twee dagen bij hem thuis
§eweest. Ik had twintig veran-
eringen voorgesteld. Vier heeft
hij er aangebracht, wat ik duide
lijke verbeteringen vond. Uit
eindelijk heeft hij tegen me ge
zegd Nou jongen, je gaat je gang
maar" Kennelijk bang dat zijn
betoog niet helemaal goed over
komt, begint hij nogmaals uit te
leggen waarom hij aan de crea
tie van Nederlands onbetwiste
meester van zware literaire kost
heeft getornd. Hij voegt er aan
toe: „Ik heb geprobeerd in de re
gie enkele persoonlijke dingen
neer te leggen. Ik wil dat de kij
kers zeggen: He, dat is niet Wal
ter van der Kamp, dat is duide
lijk Ruud van Hemert" Als ik
hem vraag of hij niet eigenlijk
zijn vader bedoelt en niet z'n
AVRO-collega, beaamt hij dat
onmiddellijk. De vader-zoon re-
NEDERLANDI
NEDERLAND II
NOS/NOT:
11.10 Schooltelevisie.
TELEAC:
12.15 Flexibele school - herh. les 14.
NOS/NOT:
14.25 Schooltelevisie.
TELEAC:
18.15 Hoe is het gemaakt - les 3.
NOS:
18.45 Paulus de Boskabouter.
18.55 Journaal.
EO:
19.05 EO-Kinderkrani
NOS:
20.00 Journaal
EO:
20.21 Ik ben Harry's maag, documentaire film.
20.45 Muziek uit studio vier. 21.15 Nader Beke
ken.
21.55 Tenslotl,
VPRO:
22.00 Periander, tv-spel.
NOS:
23.20 Journaal.
NOS:
18.45 Paulus de Boskabouter.
18.55 Journaal.
NCRV:
19.05 Black Beauty, jeugdserie.
19.30 Tweekamp, quiz voor scholieren.
NOS:
20.00 Journaal.
NCRV:
20.21 Herkent u deze tijd?, spelprogramma
21.15 Muziek en mensen in uw straatje.
22.00 Hier en Nu.
22.40 Tot besluit
NOS:
22.50 Den Haag vandaag.
23.05 Journaal.
DUITSLAND I
10.00 Journaal. 10 05 Actuali
teiten en muziek. 10.25 Men-
schen im Hotel, Duitse speel
film 12.05 Actualiteiten 12.50
Persoverzicht. 13.00-13.20
Journaal 16 15 Journaal 16.20
Documentaire film 17 05 Ein
Fest bei Papadakis, toneeluit
voering voor kinderen. 17.45
Kinderprogramma 17.55-18.00
Journaal 18 05 Thibaud, tv-
serie 18 40 Actualiteiten 19.20
Ein Fall für Manndli, tv-serie
23 00 Journaal en weerbericht
20 15 TV-quiz 21 00 .Heirats-
kandidaten. tv-stuk 22.30
Journaal, commentaar en weer
bericht. 22.50 Zaalhandbal
Julien Schoenaerts als Periander Op de achtergrond Ferd
Sterneberg als raadsheer
latie mag in „Periander" een
hoofdrol spelen, Ruud gaat ook
gebokt onder de schaduw die pa
Willy werpt
Julien Schoenaerts vindt de
tijd gekomen nogmaals te ver
klaren dat hij het een mooi stuk
vindt. „Mooi van compositie en
van timing" Ik vraag hem hoe
hij zijn rol heeft ervaren Hij
zegt: „Het is vooral boeiend in
die zin dat er ontzettend veel
dingen worden vertelt over de
mocratie op een manier die nog
erg actueel is" Ruud „Ik vind
de opvattingen van Hermans
over democratie ook erg boei
end. Maar het zijn niet de mijne
hoor, integendeel" Julien weer
„Of het de mijne zijn? Kijk, ik
sta wel achter mijn eigen visie
Net als Periander ben ik van
mening dat democratie beter is
dantyrannie Maar ik zou er arn
willen toevoegen dat het sys
teem dat wit kennen ook es
behalve goed is, al lijkt het me
een hele opgave iets beters te
vinden".Ik herinner hem aan
mijn oorspronkelijke vraag: Hoe
heeft hij z'n rol ervaren? „Kijk,
je kunt inderdaad uitgaan van
Ruuds standpunt en een tyran
als een boosaardig mens neer
zetten. Persoonlijk vind ik boos
aardigheid verrassender als je
een aardige man ziet, dan is bet
cruelei Maar toch sta ik ook vel
achter de visie van Ruud. Ik zou
het zelf anders hebben gedaan,
ik denk het wel ja. Maar dat vind
ik niet zo'n punt Het zijn alie-
DUITSLAND II
16.30 Programma voor oudere
kijkers 17 00 Journaal 17.10
Ir.ormatief programma 17 40
Aj'.ua'iteiten en muziek 18.20
r'.J .r.erwirtschaft. 18 55 Bar-
i p- pa 19 00 Journaal 19.30
ban i.nas, (Frans-Italiaanse
speelfilm) 21 OOJournaal 21.15
tr'ir.natief programma 22.00
Filmforum 22 45 Journaal
maal erg subjectieve dingen Ik
vind dat het noodlot duidelijk
overkomt, het is belangrijk dat
je dat voelt, al was het in een
andere versie natuurlijk net zo
goed mogelijk geweest'
Wz zijn weer niet in de prij
zen /cvallen. Liza Minelli, ja
zeker de enige ec'ite, besloot
deze week een kort tournee
door Europa. „Ze was de duur
ste ster die hier ooit heeft opge-
tr-dcr.", verzuchtte haar
(Duitse) tijdelijke gastheer tot
shrt. Je moet inderdaad een
vorstelijk bedrag op tafel leg
gen voordat Liza bere'd is haar
niet eens zo fraai gevormde
mond open te doen. Een New
Yorltsc nac htclub betaalde on
langs zelfs een kwart miljoen
gulden o r. Liza één avond te
laten optreden. Ci-ids ze voor
haar rol in „Cabaret" de felbe
geerde Oscar kreeg, steeg haar
gage tot ongekende hoogte
Samen met Frank Sinatra,
Sammy Davis jr., Elvis Presley
en de andere duur betaalde
dame Barbra Streisand -een
criticus schreef onlangs: „Liza
is nu al zo goed als Streisand
altijd heeft willen zijn", het
geen niet wegneemt dat Bar
bra voor de hoofdrol in de ope
rettefilm „Die lustige Wirwe"
een bedrag van dertig miljoen
gulden (j zal incasseren- be
hoort Liza tot de vijf best be
taalde sterren ter wereld. Wat
betekent geld voor haar? Ze
heeft er een antwoord op dat
aan duidelijkheid niets te
wensen overlaat: „Geld bete
kent vrijheid" In dat opzicht
is er in ons land kennelijk
weinig vrijheid te halen Van
daar dat we weer niet in de
prijzen zijn gevallen, maar dat
zei ik al.
Amerika is niet alleen omdat
het de top vijf der money
makers heeft voortgebracht
een opmerkelijk land. Ik zal u
daar een treffend voorbeeld
van geven. In de States is on
langs de nieuwste langspeel
plaat van de Haagse groep
Golden Earring, „Moontan"
getiteld, uitgebracht. Op de
hoes staat een slechts door
struisveren op haar hoofd ge
tooide juffrouw Dat kon niet
in Amerika Althans niet open
en bloot, want elke platenhan-
delaar kan desgewenst de al
ternatieve kuise Amerikaanse
hoes alsnog vervangen voor de
originele die veilig onder de
toonbank ligt opgeborgen. In
datzelfde Amerika draait in
een zeer groot aantal uiterst
fatsoenlijke bioscopen „Deep
throat", een film die m vrijwel
alle andere landen wegens
pornografische elementen met
is toegestaan Amerika kent
geen landelijke censuur, elke
plaatselijke rechter kan op
verzoek van de autoriteiten
een film verbieden Dat is tot
op heden nog met gebeurd, met
gevolg dat de film die slechts
10.000 dollar heeft gekost in
middels 330 miljoen dollar in
het laadje heeft gebracht, een
absoluut record in de filmwe
reld „Deep Throat" is in ons
land door de filmkeuring niet
toegelaten voor openbare ver
toning, maar de plaat van Gol
den Earring is in elke winkel
verkrijgbaar Wie dar kan vol-
qen mag het zeggen
Is „Deep throat" obsceen?
Hoofdrolspeelster Linda Love
lace heeft er dit antwoord op
..Wat werkelijk obsceen is dat
is armoede, geweld en be
krompenheid Wij zijn alle
maal geboren met geslachtsor
ganen, maar niemand is met
een pistool ter wereld geko
men"
De redactie van het blad Ste
reo Test. heeft enige tijd gele
den Toon Hermans opgezocht
om met hem te praten over
muziek In het interview wordt
vermeld dat er na de tv-
uitzending van zijn one-man-
show een nieuwe lp zcl ver
schijnen Dan staat er letter
lijk „De zoveelste plaat die
Toon Hermans zelf nooit op de
draaitafel zal leggen, omdat
hij de vereiste handelingen die
de pick-up in werking moeten
brengen te lastig vind en te on
geduldig is" Ik heb de indruk
dat Toons voorbeeld momen
teel op grote schaal wordt na
gevolgd
TOM SMEETS
Ruud vertelt inmiddels aan
een andere belangstellende dat
het stuk 110 000 heeft gekost
en dat hij er zes maanden inten
sief mee bezig is geweest Ter
wijl Julien Schoenaerts en Fons
Rademakers zich in een stil
hoekie terugtrekken, begint hij
nogmaals ongevraagd uit te leg
gen waarom hij het Hermans
script heeft bewerkt. Uiteinde
lijk vat hij zijn eigen betoog kort
en spreekwoordelijk krachtig
samen „Hermans kan goed
schrijven, ik heb verstand van
televisie Nou, zo doen we dat".
TOM SMEETS
De meeste VPRO-avondjes
zijn de moeite van het thuisblij
ven waard Die van vanavond is
dat zeker De VPRO vertoont
namelijk Periander een tv-spel,
dat Willem Frederik Hermans
schreef en dat gebaseerd is op
teksten van de Griekse ge
schiedschrijvers Herodotus en
Diogenes Laertius Ruud van
Hemert bewerkte en regisseerde
het Men moet Periander vooral
zien als een knap geschreven
stuk met uitermate boeiende
tekst, die het beluisteren en
overdenken in alle opzichten
waard is (Nederland l om 22.00
uur)
BELGIË (Nedert.)
14.00 en 17.00 Schooltelevisie.
18.00 Calimero. 18.05 Toomai en
de olifant, tv-serie. 18.30 In
structief programma. 19 00
Nieuws van de automarkt. 19.12
Het Vrije Woord. 19.42 Medede
lingen 19 45 Journaal 20 15 De
Brontes van Haworth, tv-serie
21.20 Gezinsprogramma 22 20
Bilateraal. 22.45 Journaal met
Wetstraat. 23.05 Informatief
programma.
floot een vogel in de wei. 23.55
Nieuws.
HILVERSUM II
BELGIË (Frans)
14.00 Schooltelevisie. 17.40
Schooltelevisie 18 10 Kinder
programma 18 20 Programma
vooi oudere kijkers 19 00 Typ-
helle et Tourteron, tv-serie
19.25 Regionaal nieuws 19.38
Consument ent ips 19 40 Weer
bericht 19 45 Journaal 20.15 Jo
Cztllard, tv-serie. 21.05 Docu
mentair programma 22.35
Journas
FRANKRIJK (RtisseQ
18.50 Jeugdprogramma 19.20
Regionaal nieuws 19 40 Une
minutes pour les femmes 19.42
Mededelingen. 19 47 Chén Bibi
20.00 Mededelingen Daarna
Journaal 20.30 Mededelingen
20 35 Les animaux du monde
21 00'Le blanc et le noir Spel-
programma. 21.45 Best Seller
Literair programma. 22.45
Journaal
HILVERSUM I
18.21 De gesproken brief. 18.25
(S) Metropole Orkest. 18.45
Toppers van toen (gr19.25 (S)
Bary-nage een programma van
praten en platen NOS: 19.50
Den Haag vandaag KRO: 20.00
Nieuws. 20 05 Overweging.
20.15 (S) Sopraan, piano en
strijkkwartet: klassieke muziek.
21.30 Levend onderwijs met do
den, hoorspel 22 45 (S) Fluit en
klavecimbel: moderne muziek.
23.00 Babel/satire. 23.55
Nieuws.
HILVERSUM lil
leder heel uur nieuws.
VARA. 7.02 Drie op je boter
ham. 9.02 (S) Pep op drie. 11.03
(S) Drie draait op verzoek van
mensen uit de sportwereld.
12.03 (S) Drie tussen de middag:
VARA's visite vanuit „Sociëteit
Wolloomooloo" te Utrecht.
14.03 Gesodemeurders, een mie
ters programma, 16.03 (S) Mix.
NOS: 18.02 Joost mag niet eten,
met een reportage van het
Hoogovenschaaktoernooi te
Wijk aan Zee. VARA 19.02 Drie
loopt achter Popreconstructie.
20.02 (S) Nashville. 21.02 (S)
Jazz en blues. 22.02 (S) (P)op-
donder 23.02 (S) Wachten op
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.11 Och
tendgymnastiek 7.20 (S) Dag
met een gaatje, met om 8.00
Nieuws, om 8.11 Radiojournaal
8.50 Morgenwijding NOS. 9.00
Uitgebreide reportage 9.35 Wa
terstanden. AVRO: 9 40 (S) In
leiding tot muziekbegrip. 10 00
(S) Voor de kleuters. 10.10 Ar- 6.00-7.00 (S) Scheer je weg.
beidsvitaminen; populair ver-
zoekplatenprogramma in mono
en stereo. (11.00 Nieuws;
11.03-11.05 Radiojournaal).
11.30 (S) Rondom Twaalf, met
van 1155 Beursberichten.
OVERHEIDSVOORLICHTING:
12.30 Uitzending voor de land
bouw AVRO 12 40 (S) Otten
Otten. in muziek 13.00 Nieuws
13.11 Radiojournaal 13.21 (S)
Amsterdams Kernensemble:
klassieke pianotrio's. 14.00 (S)
Een huis voor de doden, hoor
spel (deel 1). 14.37 (S) Moderne
orkestmuziek 15.18 (S) fluit en
piano moderne muziek. 15.25
(S) Met Muziek op stap 16.00
Nieuws 16.03 Radiojournaal
16 05 (S) Kindermagazine. 17.00
(S) Mobiel: een beweeglijk pro
gramma voor beweeglijke men
sen 17.55 Mededelingen 18.00
Nieuws 18.11 Radiojournaal
middernacht. 0.02 (S) Nacht-
drie-draai. 2.02 Help, voor
werknemers in de verplegende
en verzorgende beroepen. 4.02
Truck, een programma voor
vrachtwagenchauffeurs. KRO:
BRUSSEL (Nederl.)
12.00 Nieuws, mededelingen
enSOS-berichten. 13.00 Nieuws
en weerbericht. 13.10 Actuali
teiten. 13.25 Buitenlands perso
verzicht. 13.30 Cultureel maga
zine (14.00 Nieuws) 15.00
Nieuws. 15.03 Gevarieerd ma
gazine. (16 00 Nieuws) 16.30
Lichte muziek, verkeerstips en
mededelingen. (17.00 en 18.00
Nieuws. 18.15 Sport). 19.00
Nieuws en weerbericht. 19.10
Actualiteiten. 19.30 Taalwen-
ken 19 33 Een toemaatje. 19.35
Vakbondskroniek 19.45 Lichte
muziek en informatie. 20.30
Nieuws. 20.33 Muzikaal maga
zine. 22.00 Nieuws. 22.05 Strip:
laatavondeditie. (23.00 Nieuws).
23.40 Nieuws.
KRO: 7.00 Nieuws 7.02 Het
levende woord. 7.07 (S) Badine-
rie: klassieke en amusements
muziek. (7.30 Nieuws. 7 41-7.50
Echo) 8.24 Overweging. 8.30
Nieuws. 8.36 Gymnastiek voor
de huisvrouw. C.45 De wonder
lijke letter M: een programma
voor Het Hollandsche Huishou
den. 9 40 Schoolradio. 10.00 (S)
Aubade: klassieke kamermu
ziek (10.30 Nieuws). 11.30 Be
jaardenprogramma. 11.55
Scheepspraat: informatie voor
schippers. 12.00 (S) Van twaalf
tot twee- KRO's pauzepro
gramma. (12.22 Wij van het
land. 12.26 Mededelingen. 12.30
Nieuws. 12.41 Echo 13.00 Ra
den maar). 14.00 Huisbezoek
14.15 Schoolradio. 14 15 (S) In
terlokaal op dinsdag. (15.30
Nieuws) OVERHEIDSVOOR
LICHTING 17 00 De openleg
ging van het Surinaamse bin
nenland KRO 17 10 (S) De
hutsgeklutste kinderspelen
17 30 Nieuws. 17.32 Echo maga
zine P.P. 18.19 Boeren Partij
KRO: 18.30 Nieuws. 18.41 Echo
18.50 Programma
voorbeschouwing. 19 00 (S) Zin
in muziek - amateurs geven de
toon aan. 19 45 Instemmen met
velen het gezongen woord in de
liturgie AVRO 20.00 (S) Van
avond muziek, vrolijkheid en
verstrooiing. 22.30 Nieuws
20.40 Radiojournaal. 22.50 Van
avond laat nieus 23.20 (S) Er
uappiiu uiaojq 'ubui uba snau 'sppaj sprues
>jbi ubb safpBBjq 'jaSoA aisjappiui jjbbis 'ubiu uba ssf juejfjap
-uo 'uajoi5|ja>j 'uoojcuoiui 'uaAoqsjjuii (aSoA ubbis
y
