I HET VERLOREN PROFIEL" VAN SAGAN Tien beeldhouwers en hun bronzen v/erk Amsterdam exposeert GLOE: C3ACI IT GEWELDIG BROK THEATER VADER VERTELT" OPNIEUW DROEVIG VERHAAL VAN HEEIÏE HEERESMA Oostafrikoanse kunst in Oosterhout INTRODUCTIEPLAAT MET WERK BARTOK ORIGINEEL RELIËFS Pianoconcert in Tilburg en Breda ZATERDAG 18 JANUARI 1975 no- ei- 'ing re r- :eld (je oe- tot en je aar >oit lei- aar op als Bij er ds- ien aar Bij de sport vliegerij men, anders dan als keersvlieger, best esn dragen. zijn maar „er is al ontl mogelijk". Zelf heeft René Meijer u jarige voor het een: vliegtuig bestuurd, zij h zweefvliegtuig. Via de i en de luchtmacht, naast straaljagers klein grut vloog" kwaal terecht bij de vliegsch»! Martinair. Dagelijks geerf gemiddeld vier lessen vil uur in de lucht plus nog j rie. Voor het komende ja is berekend, zullen hij i collega's zo'n 30.000 wegingen (landen en op het vliegveld van 1 gaan maken. Wat vindt zijn vrouw nou van? „Die is zelf met brevet-A". Ja kijft, houdt natuurlijk alles op. René Meijer, inmiddels vlieguren op zijn naam. r, elke keer weer met pleat- Want, zo zegt hii tenslotli] werkt met mensen en je er tussen die het -w wijs leren de meeste ning geeft 't je als iema» dolgraag wil maar niet durft over het drema| wordt heen geholpen, van zo iemand een eohl ger maakt dat geeft ning. Daar houd je ook i de jaren heen een boel i soonlijke vrienden aan was, kwam een vierde ei 10 7 3 7 6 4 O 5 2 H 10 7 4 1 'Helder H B 4 98 3 1 B 9 5 kwetsbaar. Als zuid ope- ïormaal) - west mng op h schoppenNoord vervolg OW pasten hiei-ru - en -a beters te bedenker dan dr van Hesuden was dat vo - na azen en heten vrager i Sansatout! m B, zuid won de H en tr. waarop west éét klavert loslaten Op de vierde schol harten af. Zuid wist nu n A en V van tafel (zuid ee n weg), dat west gestart wa hartens en tweemaal twe V werd gedekt met H en ns in noord gemaakt, wét net de negen: 13 slagen gt waardig geval zes Sansatoi I goed behoeft te zitten, voo om één slag meer te make ver. H en 10) lukken OW wa over het spelresultaat. Ee want zonder wests blufbo tiet verder gekomen dan ze atout. Moraal: met slecb' té slim willen riir r e iidinoen waarrwpr Fran- mannen beoaald. De eerste is gens kenmerkend is voor di De wereld waarin de verha len van Franchise Sagan zich afspelen is maar tot op be paalde hoogte de onze Na tuurlijk, haar figuren beleven dingen, die je ook hier dage jijles tegenkomt. Juist vanwe ge het beschrijven ervan kreeg Frangoise Sagan trou wens bekendheid. De sfeer waarin die dagelijkse dmgen zich afspelen en de handelwij ze van de hoofdpersonen ko men ons echter wat vreemd voor en zorgen ervoor, dat je je niet gemakkelijk zal identi ficeren met een van de mede spelers. Ondanks dit feit boeien de aganromans miljoenen men Ieder werk van de schrijfster wordt vrijwel on vermijdelijk een kassucces. Het is moeilijk na te gaan of de kopers worden geboeid door de manier waarop Sagan de dingen naar voren brengt of door de dingen, die zich in de boeken afspelen. Bij haai eerste werk, Bonjour Tristes- se, was het ongetwijfeld het verhaal, dat de mensen tot ko pen en lezen aanzette. Nu is het niet meer zo duidelijk. De zaken, die in de tijd van Bon jour Tristesse nog taboe waren en zodoende aanzetten tot hei melijke belangstelling, zijn nu uit die sfeer gehaald. Het is gemakkelijker geworden de onderwerpen, die Sagan in haar werk aansneed in de openbaarheid te brengen. De dingen waarover Fran chise Sagan nu schrijft zijn niet meer precies hetzelfde als die uit Haar beginperiode. De bouwstenen voor haar verha len zijn wel hetzelfde; dt kleur ervan veranderde wat Die bouwstenen bestaan mee: tal uit nog niet alom aanvaar de verhoudingen tussen men sen, innerlijke strijd, harts tocht en zo nu en dan eer zelfmoord. Een nieuw kleurtje dat bijvoorbeeld voor haa laatste roman Een verlorei profiel werd aangebracb was die van de geëmancipeer de vrouw. De vrouw, die de naam Josée Ash kreeg, denkt tenminste dat ze zelfstandig en geëmancipeerd is. In wezen wordt haar leven door drie mannen bepaald. De eerste is een waanzinnig jaloerse echt genoot, de tweede beschermt ïaar in zoverre, dat hij heime lijk een appartement, baan en luxe „vrienden" geeft. Zelf standige Josée blijkt zo naïef te zijn, dat ze denkt alles zelf te hebben bereikt In ieder geval brengt ze het zover, dat ze zelf niet in het bezit van weldoener Julius A. Cram komt. Daar zorgt dan weer een andere man voor, die vol gens de beschrijvingen een deaal van veel vrouwen moet zijn. Ook deze roman zal onge twijfeld in de smaak vallen van de Saganfans. Ze zullen het verhaal ongetwijfeld in één adem uitlezen, wat overi gens kenmerkend is voor dit soort boeken. Die leg je nr een paar hoofdstukken niet even opzij. De mensen, voor wie Sagan niet hoeft zullen weer hun oude argumentei voor de dag haken: het heeft teveel van een doktersroman netje, bet past niet meer in deze tijd en het is vrij naïef. Deze argumenten zullen lief hebbers van Sagan niet storen. Sagan is voor zovelen een dui delijk omschreven beeld gaan vormen, dat daar nog maar moeilijk verandering in te brengen is. Franpoise Sagan: „Een ver loren profiel" (uitg. Elsevier f 12,50) R.V.A. te* te te „10 Beeldhouwers - 50 beelden" heet de tentoonstelling die op het moment te zien is in het Markiezenhof in Bergen op Zoom. Er zijn inderdaad vijftig werken van tien mensen te zien, maar opvallender is eigenlijk dat alle voornamelijk kleine beelden op één na zijn uitgevoerd in brons. Iets in de trant van „Tien beeldhouwers en hun bronzen werk" zou misschien de belang stellende een beter beeld hebben gegeven van wat hem te wachten staat. „Macht en onmacht" van Jan Spiering. Een van de opvallende muzikale zaken van de laatste tijd was het keuze-concert, dat Het Brabants Orkest in de provincie gaf. Het publiek kon kiezen uit piano-concerten van Bartok, Gersh win en Rachmaninoff. Wat eigenlijk niemand verwachtte: Bartok werd het meeste gekozen. Misschien is het daarom zinvol te wij zen op een introduktieplaat in de Serie Muzikale Ontmoetingen van CBS, waarin voor een tientje momenteel verkrijgbaar is Bela Bartok: Muziek voor strijkorkest, slagwerk en celseta. Bartok, die de meeste mensen nog erg modern in de oren klinkt itond met zijn componeertrant tegelijk dicht bij de volksmuziek; misschien ligt daar wel het verbindingslijntje naar het groeiende publiek voor zijn muziek. De andere kant van de plaat laat horen van Strawinsky: De vuurvogel, een van zijn meest ge liefde sprookjesachtige stukken. Degene, die beide stukken op deze plaat introduceert is Pierre Boulez met het BBC Symfonie Orkest. Men kan zich nauwelijks beter voorstellen. Boulez is een man. die op een zeer indringende manier, in staat is een contact met het publiek te bewerkstelligen. Ook al zegt hij op deze plaat geen woord, via dit orkest vertelt hij boekdelen over Bar tok en Strawinsky, Door bet feit, dat het werk van de verschillende mensen in brons is uitgevoerd ontkom je vrijwel niet aan een verge lijking van de inzenders. Nu is een dergelijke vergelijking weliswaar onvermijdelijk voor iedere „verzameltentoonstel- iing", maar het gebruik van hetzelfde materiaal dringt dit naast eikaar zetten nog meer op de voorgrond. Voor sommige beeldhouwers valt zo'n expositie slechter uit dan wanneer men alleen het werk zou tentoonstellen en voor anderen gunstiger. Degenen, die in Bergen op Zoom niet goed naar voren komen zijn Martin Stolk, Gooitzen de Jong en Jan Asjes van Dijk. Het is praktisch on mogelijk een oordeel te vor men over hun werk, omdat ze alle drie meit maar twee wer ken zijn vertegenwoordigd. In zo'n geval moet het werk wel erg origineel of goed zijn wil het opvallen. Dit opvallende is wel aan wezig in de beelden van Wout Maters, die op de expositie te zien zijn. Zijn werk vormt dui delijk een eigen categorie op de expositie. Een speciaal stencil over zijn werk geeft het bovendien nog wat extra belangstelling. Jan Juffermans beschrijft op dit stencil het ontstaan van de commiundcatie- serie van Wout Maters. De beeldhouwer maakte gladde bronsvormen, vroeg aan de schilders Dolf Zwerver en To- lis Panaigopoulos en de grafi cus Guillaume Le Roy om lo ze, lege gedeelten binnen de vormen in te vullen. De fijne resultaten van deze vorm van communicatie vallen het meest op in het Markiezenhof. dingen, dat van hem aanwezig is. Meest opvallend zijn zijn bronzen reliëfs, die ongetwij feld in de smaak zullen vallen van de mensen, die ook weg zijn van de bekende stenen reliëfs uit de kunsthandel. Hij Deeldt op deze manier onder andere danseressen en cello speelsters af. Verder blijkt hij een grote liefhebber van paar den te zijn. Dit laatste geldt trouwens ook voor Ek van Zanten, die behalve bronzen paarden onder andere het ont zettend vaak gebruikte onder werp moeder-met-kind uit beeldde. Het is Ek van Zanten in ieder geval niet gelukt er ies van te maken dat nu eens positief uit de lange serie moeders-met-kinderen springt. Veel aantrekkelijker is het strakke werk van Jan Spie ring. Zijn onderwerpen varië ren van demonstranten tot de Rattenvanger van Hameien. Hebben we nog niet gehad: Rien Goenée (die veel bewe ging in zijn beelden legt), Ga briel Sterk (die energiever- kwisting en televisiekijken als kwistlng en televisiekijken als onderwerpen uit koos) en Fons Bemelmans. Deze laatste werkt met gladde vormen. Hij houdt de vlakken over het al gemeen groot en leidt de aan dacht naar een centraal punt. De 49 bronzen werken en het ene in hout zijn nog tot 3 februari in het Markiezenhof te zien en te koop. RJEJA VAN AERT WERK van Hugo Duchateau hangt tot en met 16 februari hl de Moriaan aan de Markt in Den Bosch. Tot 5 februari is nog werk van hem te zien in galerie Jurka aan de Vijzel straat in Amsterdam. FRANS CLEMENT, die rijn opleiding kreeg aan de acade mie in Tilburg, Eindhoven en Amsterdam exposeert tot 25 februari in galerie Kamp aan de Amstel in Amsterdam. OOSTERSE TAPIJTEN EN WANDTAPIJTEN worden zondag geveild in De Linde hoeve aan de Beestenmarkt in Sluis. De antieke en nieuwe tapijten en wandtapijten bun nen vanaf 12.00 uur worden bekeken. Om 14.30 uur begint de veiling. ZEVENLUIK MET BED EN BEZOEKERS en werk van Alain Teister is tot en met 9 februari te zien in de schuu wzaal van Bell fires op het industrieterrein in Ha pert. FRANS HEIJ'NEN exposeert zijn werk in de Keunenhoek in Buidel. Tot 23 februari zijn hier van hem schilderijen, ge brandschilderd glas in lood en experimentele glasplastieken te zien. DE OUDSTE SAiGEVERZA- MELING ter wereld zal in Helsinki voor het eerst in ge dramatiseerde vorm worden opgevoerd. Het gaat hier om het vier en een half duizend jaar oude Gilgamesj epos uit het oude Mesopotamië. De Britse onderzoeker George Smit vond het epos in 1872 in de ruïne van de paleisbiblio theek van de Assyrische ko ning Assurbanipal. JURRIEN STREKITSKI expo seert tot 10 februari plastieken en tekeningen bij de BKS aan de Spoorlaan in Tilburg. Het werk kan van dinsdag tot en met zaterdag bekeken worden van 10.00 tot 17.00 uur en od zondag van 14.00 tot 17.00 uur. GRAFIEK van Gerarg Gau- daen is tot 30 januari in de expositiezaal van Etcetera in Bergen op Zoom te zien. De zaal ligt aan de Molstraat en is van maandag tot en met vrijdag van 13.30 tot 17.00 uur open. oo vriidag bovendien van '9.00 tot 21.00 uur en no zaterdag en zondag van 13.30 tot 18.00 uur. Ook het werk van Pieter Starreveld springt er in Ber gen op Zoom uit. Maar dan niet dank zij originaliteit, maar dank zij het grote aantal AMSTERDAM Tot en met 9 februari is iin het Stede lijk Museum en in Museum Fodor te Amsterdam een ten toonstelling te zien van kunst werken, die de stad Amster dam het afgelopen jaar heeft aangekocht. De aankopen, voor een totaalbedrag van ruim een kwart miljoen, zijn gedaan op Een scène uit „De stilte aan de andere kant van de heg". advies van een commissie be staande uit vijf kunstenaars en een commissie bestaande uit vier bewoners van een be jaardentehuis. Het door deze laatste commissie aangekochte werk, ra! m bruikleen aan het bejaardentehuis worden afge staan. EINDHOVEN Wat „De stil te aan de andere kant van de heg" precies in ziah droeg, bleek gisteravond bij de pre mière van het stuk met deze titel bij het Zuidelijk Toneel Glo.-.e. Een geweldig stuk toneel namelijk door een acteur (Eric Schneider) voor acteurs geschreven. Een brok theater, waar mensen als Ton Lutz en An Hasekamp, Willem Nijholt, Paula Petri, Wim de Meijer, Hetty Verhoogt en Aus Greidanus goed mee uit de voeten konden en waarmee de eerste drie genoemden zelfs voortdurend in de sprint lagen en door hun vakmanschap adem te over hielden. Het gegeven was daarbij ook nog eens ontleend aan de bele vingswereld van de heden daagse acteur, waarin de een toneel naar puur theatrale maatstaven wil spelen, terwijl de ander liever getuigenissen met een politieke inhoud wil afleggen. Aan welke kant Eric Schneider staat is duidelijk neer hij het vormingstoneel geworden in zijn stuk. Hij kiest voor het theater. Wat ongenuanceerd misschien wan- hekelt: maar de satire daarop is in elk geval niet zonder humor. Van drama is het stuk ook in elk geval niet verstoken, en zij schuilt tenslotte niet in de burenruzie met het vormings toneel, maar om het te ont vouwen zoekt Schneider al weer ruzie, ditmaal met een jonge generatie journalisten, die meedogenloos naar <le op vattingen van Schneider te werk gaan om de onderste steen boven te krijgen. Nie mand daarbij ontziend, noch de dwaze intellectueel uit het verhaal, die gevlucht lijkt om een moord, bedreven tijdens de Tweede Wereldoorlog. Noch om zijn zus, een te grab bel gegooide actrice, die de verblijfplaats van baar broer onthult, omdat haar voorge houden was dat zij door mid del van een film een come back zou kunnen maken, waarvoor dan opnamen op de schuilplaats van de broer ge maakt moeten worden. Die confrontatie legt een enor me etterende wond open: het verleden van broer en zus heeft een hoop frustraties op gezouten. Drama te over dus. En Eric Schnéider heeft daar ontzettend veel uit weten te peuren Hij beeft daarbij niet zozeer een goed als wel een lekker verhaal willen schrij ven. Een kleine ingreep was daarbij voldoende: de dwaze intellectueel Is door 15 jaar verbanning op Sicilië er niet bitterder, maar wel cyn oer op geworden. De cynische oon mots slingeren dan ook onop houdelijk de zaal in. Met erg veel plezier door Ton Lutz in de mond genomen en vooral met vee' zelfopoffer.ng door Willem Nijholt aangege ven. In de ontknoping van het verhaal schuilt tenslotte de nodige verrassing. Zij richt zich aanvankelijk tegen de slachtoffers van de opspo ringsijver van de journalist, broer en zus dus. Maar geluk kig heeft de bandrecorder waarop alle bekentenissen ge daan werden, geweigerd. Een drakerig slot als je het zo leest, maar Ton Lutz heeft zo veel gegeven tot en met het einde, dat we zijn rol dat hap py end best wel gunnen. KOOS TUITJER Een oogstbeeld van de Yoruba-stam. hout le,F,e„T;taUreerde "astorie a*" 6e Gasthuisstraat in Ooster- de en morsen n°s Uostafrikaanse houtsnijkunst van ÏL W?H? p ,am t"JLen coUecti«* etnografica te zien en te koop. Ianss„„ v! irers heb,ben de expositie samengesteld en mevrouw beschikbaar" Kemenade stelde de expositieruimte in de pastorie in ebbehnnf" a" de Makonde-stam (Tanzania) zijn uitgevoerd vreuVde niin r v" andere gebaseerd op landbouw, humor vreugae, pijn holiek en erotiek. V-LS. indt Iï!en een verering voor de moeder-figuur va„ AWW a?Sr?f,Ca Ls afk°mstig uit diverse gedeelten beelden en <f,"a maskers, fetisehen. vruchtliaarheids- tc koop! gebruiksvoorwerpen. Ook deze voorwerpen zijn Alle kommer en kwel die ileere Heeresma in zijn verha ten en romans ver «verat, krijg je m je treurigste periode nier bijeen verzonnen. Eens moet hij ei toch over uitgeschreven raken, denk je, maar niks hoor, in zijn nieuwe boek„Va- der Vertelt" (Erven Thomas Rap, 232 pag., 20,-) heerst uitsluitend droefenis. Vader vertelt over zijn jeugd, hoe de jonge Heere Heeresma de fa briek ingaat en via het kan toor in de handel belandt. Treurigheid alom, maar wat wil je, van het ene baantje naar het andere sukkelen is ook zo'n pretje niet In de eerste zestig pagina's vnalyseert de schrijver de nislukking van de ijverige en nnemende Heere. Hij mist én de capaciteiten én het juiste karakter voo een glanzende carrière „Wat overbleef was nog slechts het organiseren van een min of meer voor weer komende werkgevers aanvaardbaar getuigschrift zo dat ik mij opnieuw enige maanden kon voortslepen in een puike baan met voortref felijke vooruitzichten". Dat die getuigschriften niet alle maal even glanzend zijn, be wijzen de toegevoegde fotoco- pieën. Zelfs bij het Neder- andse padvindersgilde„bleek de heer Heeresma niet te vol doen aan de eisen", riet hoe en waarom wordt in humoris tisch proza uit de doeken ge daan Maar dan, je hebt de bel afge zet en alles binnen handbereik lees je ineens: aan- en inlei ding tot een bibliografie (Mijn verwondering is natuur lijk stukkenschrijftechnisch, bij het doorbladeren etc.) Veertig pagina's met titels van zijn afzonderlijk verschenen werken, de vindplaatsen van vraaggesprekken en overige wetenswaardighden in boek vorm. In de aanleiding krijgen eerst de critici een veeg uit de 1 pan: „de schrijver stijgt uit boven de kwaliteit van zijn critici", zij zijn onmachtig het werk „te omvatten, te door gronden". Heeresma heeft zijn minachting voor boekbespre kers nooit verzwegen. In zijn contracten met uitgevers is al tijd de clausule opgenomen dat gratis recensie-exemplaren niet mogen warden verstuurd, terwijl boekhandelskorting zelfs niet mag worden over wogen. Prachtig hoor. Een an der aardig crekje van Heeres ma is dat hij bij elk nieuw te verschijnen boek van zijn uit gever een beker, medaille of vaantje verlangt. Het samen stellen van een bibliografie is erg nuttig. Er had beter een aparte uitgave van gemaakt kunnen worden (zoals oveT Hermans en Nescio). De mees te lezers zijn eerder geïnteres seerd in zijn frisse proza dan rn een lange lijst titels. De overige 120 pagina's be vatten gelegenheidsproza, le-uk voor de fans en verzamelaars, maai het heelt niet het gehal te dat je hoopt te vinden. Ar tikelen uit de Bijlmer Post (over een gezamelijke poging de Bijlmer een stuk gezelliger te maken), uit Propria Cures en HP Aardig blijven opmer kingen over bijvoorbeeld net ledenbestand van de Vereni ging van Letterkundigen: een volk van dertien miljoen zie len heeft geen recht op zoveel schrijvers. Interessanter wordt het als Heeresma vertelt waarom hij zijn zoontje a) 214 jaar van school houdt en als hij pleit voor huisonderwijs. Minder vriendelijk zijn de persoonlijke aanvallen. Als hij schrijft over Renate Rubin- jtein' „Ik was tegen de meest halsstarrige muilezel ter we reld aangelopen. Een blind voortdreunend molenpaard ook met kleppen voor d'r kop van hier tot de horizon", dan gaat mij dat te ver. Bewaar dat soort opmerkingen maar voor een keiharde roddelrubriek. De typische Heeresma hu mor tref je alleen in de eerste zestig pagina's aan. In het ge- legenneidsproza kan slechts het verhaal over zijn eerste liefde eraan tippen. Na een aantal pogingen krijgt de ik figuur een ingeving.„Ik schreef haar dus een gedicht wamt je wordt vindingrijk in benarde omstandigheden. Zo, eindelijk had ik mij eens laten kennen en dat was niet gering" Veel is het niet geworden met de eerst» liefde, maar dat ligt voor de hand als je met poëzie aankomt. Vader vertelt is een uitgave voor de fervente Heeresma fans De gemiddelde romanle- zes zal er weinig plezier aan beleven. Niemand hoeft zich hiervan aan te trekken, in de aanleiding tot de bibliografie staat immers dat de kritiek eenvoudigweg geen greep heeft op het werk van Heeres ma. Ik bedoel maar. JOHAN DIEPSTRATEN Janine Daeosta, Daniël IVayenberg en Michel Block zuUeD als solisten optreden tijdens het concert, dat Het Brabants Orkest onder leiding van Hein Jordans op 21 janua ri geeft in de Stadsschouw burg van Tilburg en op 23 januari in het Turfschip van Breda. Het programma ziet er als volgt uit: Schumann, pianocon- cet a kl. t. opus 54; Grieg, pianoconcert a kl. t. opus 16; Way en berg, concerto voor 3 piano's en orkest: Beethoven, pianoconcert no. 4 G gr.t. opus 58 Het werk dat Daniël Way- enberg voor deze zeldzame combinatie van drie vleugels componeerde is epndelig. maar bestaat wel uit drie perioden. Zelt zegt hij erover: „Het werk is in een vrij opgewekte en dynamische sfeer gehou den, met uitzondering van het meditatieve tweede gedeelte, «vaar de romantiek zijn in- vloer doet gelden" Janine Da costa opent het concert met het pianoconcert Schumann. Michel Block speelt het vierde concert van Beethoven. Het Brabants Orkes verzorgt alle begeleidingen. Het concert in de Tilburgse schouwburg begint om 20.15 uur.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1975 | | pagina 29