iOOR HET DUURZAME MATERIAAL
-instrumenten op maan
oen het
steeds
l
iritse postboden vrezen hapgrage honden
jaar
bloedige
politieke
strijd in
Nicaragua
'KOPER
STER
VELD
EDEWERKER
binnenland
buitenland
enschappen
len (PD)
tratie (MBA)
D I en II)
KOMPAS
LSEP
MAANNACHT
DAGELIJKS
VERS VLEES
i AND
SCHERVEN
Vijanden
I
DE J
anuari/februari bij voldoende de»|.
'ings cursussen voor
Hding bij het Onderwijsseaetariaa
jangen, Tivodstraat 14, Ti/burg, teie-
'Ij
WiHem-Alexanderstraat 2, Rial tel».
its van Grobbendonddaan 1, Goirle
voor MBA en SPD).
kt de uitdaging aan om ala
i te gaan verkopen.
fruityoghurt, dessertvla,
i andere produkten kunnen
ch nieuwe verkopers
i vanuit koelauto's aan de-
ling, waarna hij als routever-
an 23 jaar of ouder bedraagt
visie.
zogenaamd groot rijbewijs
sfst in de levensmiddelen-
naar onderstaand adres.
I van ons. Wilt U informatie,
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON Vijf jaar geleden hebben twee Ame-
jAkaanse ruimtevaarders instrumenten op de maan achter
gelaten die nu nog steeds gegevens opleveren. Oorspronke
lijk moest dit „pakket" Alsep-12 genaamd, een jaar blijven
werken nadat de mannen van de Apollo-12, Pete Conrad,
Alan Bean en Richard Gordon waren teruggekeerd.
Don Wiseman, een van de mannen die de instrumenten
hebben ontwikkeld, schrijft dit toe aan het in de grond
eenvoudige ontwerp, uitgevoerd met duurzaam materiaal.
sik unie
- Melk Unie B.V.
Eerkoop Speciale Produkten''
ts Wattstraat 79,
erdam.
(wijkende Kind is opgericht in 1965,
et geestelijk gehandicapte pupillen
re gezindten in Noord-Brabant. De
r het stichten en Instandhouden van
en worden opgenomen en zodanig
oed mogelijk kunnen ontplooien.
ting In gebruik genomen.
Dat de instrumenten het zo
lang uithouden komt volgens
man die het project leidt,
ihelman, mede door de
imreactors die voor de voe-
zorgen. Die blijken op de
veel beter te werken
dan was voorzien en van tevo
ren met proeven op aarde kon
den nagegaan. Eichelman
at dat de instrumenten het
minstens twee jaar zullen
ven doen, zevenmaal lan
ger dan verlangd werd.
ÏBepaalde kwesties ten aan
zien van de maan kunnen het
best worden beantwoord met
gegevens over een langere
Bjdsperiode, zoals de inwendi
ge opbouw en de temperatuur
van het hemellichaam, welke
glroec- n de huidige structuur
van het maanoppervlak heb-
n veroorzaakt, hoe het pa-
loon en de verdeling is van
seismische activiteit op de
aan en hoe eigenschappen en
assen van vaste lichamen
ip de maan vergeleken kun
nen worden met die op aar
de.
De instrumenten zijn seis
mometers, mortieren die
schokgolven veroorzaken, twee
ionendetectors, een zonne-
windspeetrometer, een deel-
tjesdeteetor, magnetometers en
instrumenten die de warmteo
verdracht uit het binnenste
van de maan meten.
Hoewel eerder al met zachte
landingen instrumenten op de
maan gebracht waren voordat
het Apollo-project werd uitge
voerd, zijn de Alseps de taai
ste en meest doordachte.
die in het bezit is van het praktijkdl
es heeft een voortgezette studie t«
in een klein team medewerk(st)ers.
amenwerken. Van hen wordt naast
cht, dat zij de doelstelling van de
irijven.
apparatuur, zoals office computer,
•apparatuur.
an Huize t Gnjytveld, Postbus 4,
'ngen vragen (01693-2251).
De serie Alseps van de Apollo's
14 tot 17 was ontworpen om we
tenschappelijke gegevens naar
de aarde te seinen op het ge-
•'ibied van geologie, geofysica,
hemie en astrofysica.
Elke Alsep is met een
«anlander vervoerd en daar-
opgesteld door de ruimte-
rrders tijdens hun omzwer-
gen op het woeste maanop-
tervlaik. Hoewel elke Alsep
Jen aantal eendere instrumen
ten bevatte verschilde elke
sep op bepaalde punten van
andere. Ze zijn wel alle
■orzien van een waïmtegene-
lator met radio-isotopen, die
^rtomatisch de opgewekte
Jrarmte omzet in elektriciteit.
75 watt bij 16 volt.
Dr. Palmer Dyat van de Na-
sa heeft aan de hand van de
gegevens geschat dat het mag
netisch veld van de maan on
geveer 1000 maal zwakker is
dan dat van de aarde. Hij
meent dat het een overblijfsel
is van vroeger magnetisme. Er
bestaat geen dipoolveld van
betekenis, wat onder meer in
houdt dat een kompas op de
maan waardeloos is. Het mag
netisch veld van de aarde ont
staat door inwendige proces
sen in onze planeet.
Diep in het binnenste van
de aarde wordt het krachtige
magnetische veld opgewekt
door de voortdurende draaiing
van de gesmolten metalen
kern. Die werkt als een dyna
mo en wekt een veld op dat
duizenden kilometers in de
ruimte nog meetbaar is. Op de
maan daarentegen zijn slechts
magnetische velden bij de op
pervlakte en die verschillen
plaatselijk sterk in grootte en
richting. Dyal zegt dat „het
magnetisch veld van de maan
beschouwd kan worden als
een soort geluidsbandje waar
op de omstandigheden van
meer dan drie miljard jaar
geleden zijn vastgelegd".
Het onderzoek heeft ook
voorlopige conclusies over de
inwendige opbouw van de
maan opgeleverd. Dyal heeft
uit het magnetisme berekend
dat vrij ijzer ongeveer 2,5 ge
wichtsprocenten van de maan
vormt. Het totale ijzergehalte
van de maan is negen ge-
wiohtsprocenten. Bij de aarde
is dat ongeveer 30 procent.
Uit de signalen van de seis
mometers is definitief het be
staan van maanbevingen ge
bleken. Die hangen samen met
activiteit diep in het binnenste
van de maan, op 700 tot 1200
km diepte en met het kraken
van de rotsen dat wordt ver
oorzaakt door de hitte van de
dag en de daaropvolgende
sterke afkoeling in de maan
nacht.
Een van de grootste verras
singen was de lange duur van
de bevingen, die als in een bel
resoneren, heel anders dan op
aarde. Men zegt dat dit komt
door de diffuse voortplanting
van de schokgolven, veroor
zaakt doop de intense uiteen-
spreiding, vooral bij het maan
oppervlak. Deze diffusie wordt
nog versterkt door het gebrek
aan water en anjdere vloeistof
fen in de poriën van de maan-
rotsen. Seismisch onderzoek
aan de hand van teruggekaat
ste signalen kan daarom niet
op dezelfde manier worden
gebruikt als op aarde.
Belangrijk is wel dat er uit
is afgeleid dat het vaste ge
deelte van de maan 700 tot
1200 km dik is, veel dikker
dan de aardse mantel. De kern
van de maan is waarschijnlijk
dicht bij het smeltpunt. De
geleerden wachten echter op
het inslaan van een grote me
teoriet, zoals twee jaar gele
den, voor bevestiging van hun
theorieën.
De seismische energie op de
maan is ongeveer tienmaal
geringer dan op aarde en door
de diikte van de steenmantel is
er ook geen beweging van
continenten, zoals op aarde.
Verrassend blijkt de warm-
te-overdracht, slechts de helft
van die op aarde. Dat is een
aanwijzing voor verschillen in
de concentraties van radio-ac
tiviteit in de vroege geschie
de -is van de maan.
De Alsep-instrumenten heb
ben ook een beter beeld gege
ven van de aardse magneto-
sfeer, een koninkrijk van ge
vangen atomaire deeltjes. In
haar baan rond de zon is de
aarde voortdurend in de
stroomdeeltjes met hoge ener
gie die de zon uitstoot. Wan
neer die deeltjes het magne
tisch veld van de aarde nade
ren, worden zij wegigebogen
naar de ruimte. De ionende
tector, de zonnewindspectro-
meter en andere instrumenten
hebben een zeer precies beeld
opgeleverd.
Opvallend is daarbij dat die
zonnedeeltjes aan de van de
zon gebeerde zijde van de aar
de in veel sterkere concentra
ties voorkomen dan verwacht
was Waardoor en hoe dit
wordt veroorzaakt is nog niet
bekend.
De Nasa vangt de seinen
van de vijf Alseps 24 uur per
dag op. De gegevens worden
op computerband vastgelegd
en naar het JohnSon-ruimte-
vaartcentrum gezonden, waar
de banden worden vermenig
vuldigd en naar onderzoekers
gezonden. De banden worden
ter beschikking gesteld van de
wetenschap over de hele we
reld. Enkele malen Per week
gaat de Nasa de instrumenten
„rechtstreeks" na om vast te
stellen of alles nog naar wens
werkt.
Prinsenbeek
oor een
hebben, genieten de voor-
t.
na secundaire arbeidsvoor-
d.
n:
3ostbus 10, Prinsenbeek.
LONDEN Met de Engelse postboden gaat het ook niet
zo best Ze verdienen maar 31 pond in de week. Geen won-
der dus dat ze er sjofel uitzien. Zo'n karig loon en dan nog
geregeld ruzie met honden.
De hond is een nog grotere vijand van de Engelse brie
venbesteller dan koud regenweer. Aangezien in dit land
precies geteld 5.83 miljoen honden rondlopen, is dat een
hele troep vijanden.
De gevolgen van die vijan
delijkheid blijven niet uit. Er
iKijn 90.000 Britse postboden.
I Ieder jaar worden 2.000 daar
van gulzig gebeten door hon-
i den. Soms zijn het kleim
1 beetjes, om eventjes vriende
lijk de scherpe tandies te la
ten voelen, maar niet zeldp'
vloeit er bloed.
Vrijwel elke Engelse bric
venbesteller beeft zijn eige'
theorie over wat je moet doer
om wet aangevallen te wordei
(door een bijtgrage hond Som
mige postboden zweren heel
t, hun werkende leven bij die
theorie zelfs wanneer ze meer
dan eens gebeten werden. Zo
triomfeert dan de hoop over
de ervaring.
Walter Bowler, een gepensi-
ineerde brievenbesteller van
Wytheshawe bij Manchester,
draagt nog de sporen van ten
minste 20 beten. Hij gelooft,
dat een hond bijt van grote
schrik. ,,De beste manier om
met hem af te rekenen is
Ireigend je wijsr inger uitste
gen en het ondier diep in de
ogen kijken Zo ga je regel
recht op hem af, en zie h
zal met hangende staart de
benen nemen".
De littekens op Bowlers
handen, armen en benen be
wijzen helaas, dat zijn metho
de verre van onfeilbaar is. Ze
werkt misschien met sommige
honden, maar zeker niet met
allemaal. Neen, het is geen
trucje dat we met een gerust
gemoed kunnen aanbevelen.
Afgelopen jaar hebben twqe
Engelse postboden een halve
vinger verloren terwijl ze
brieven in de brievenbus stop
ten. In beide gevallen was de
snode dader een Duitse her
der, die vermoedelijk op dat
vroege uur een lege maag had.
Nu moet u weten, dat de
meeste Engelse woningen geen
heuse brievenbus hebben. Bij
mij thuis, en bij mijn Engelse
buren is het niet meer dan
een brede opening in de voor
deur. Aan de buitenzijde is ze
afgeschermd met een metalen
klep. Als de postbode die op
licht. kan hi.i de brieven door
de gleuf stekén. Binnen vallen
ze dan netjes op de mat Een
brievengleuf zonder „bus"
heeft voor de bewoners van
het huis dit grote nadeel, dat
het vreselijk gaat tochten
wanneer de wind op die ope
ning staat. Voor een hongerige
herder Duits of Engels, dat
doet er niet toe is zo'n gat
in de voordeur, waardoor ie
dere morgen een stel smake
lijke roze vingers verschijnt
om stukjes papier binnen te
duwen, uiteraard een invitatie,
die hij niet zomaar kan af
slaan. Dus neemt hij tijdig een
afwachtende houding aan op de
mat, om gretig in het verse
vlees te kunnen happen wan
neer de argeloze vingers van
de postbode hun intrede
doen.
De vakbeweging van brie
enbestellers, die ere begaan
is met haar leden heeft af eens
ie wehs uitgesproken, dat de
eigenaars van grote honden
een metalen mand /.oxiden
plaatsen over de gleuf, waar
door hun ppst uit de bjiitèh-
wereld komt. Aangezien dit
nog geen wettelijk voorschrift
is, doen bitter weinig Engelsen
de moeite en de kosten voor
om de delicate vingertjes van
de brievenbestellers van hare
majesteit te helpen bescher
men.
Soms krijgen de lelijke
loeders (waarmee wij natuur
lijk de Britse honden .bedoe
len) hun verdiende loon. Op
een mooie morgen van afgelo
pen jaar, die voor hem erg
naar zou aflopen, stopte in het
graafschap Essex een postbode
ergens enkele brieven door de
de bestemde opening in
een voordeur. Op dat momenl
deed de bloeddorstige hond
van het huis een sprong naar
's mans niets vermoedende
vingers.
Het zware dier kwam me
zijn volle gewicht terecht te
gen het glazen, paneel van de
voordeui. Het. glas vloog aan
scherven De stukken vielen
op de brievenbesteller, die eer
ferme snij wond opliep aan
zijn been. In het plaatselijke
ziekenhuis werd de wond
dichtgemaakt met een hech
ting. Ook de hond had een
snij wonde Er waren zeven
hechtingen nodig om ze te
dichten Alle Britse postboden
hebben de raad gekregen een
zwarte lijst aan te leggen van
de gevaarlijke honden in
hun wijk. De baasjes van die
onhebbelijke dieren ontvangen
dan een beleefd maar drin
gend verzoek van de plaatse
lijke postmeester om maatrege
len te nemen, waardoor onge
lukken vermeden kunnen wor
den.
Hoe de eigenaars daarop re
ageren blijkt nog het beste
uit een cartoon, die onlangs
gepubliceerd werd door ..Cou
rier" het vakblad van de Brit
se brievenbestellers Op de te
kening in kwestie is een post
bode afgebeeld met een hond
achter zich aan. De arme man
kan no» nel over net hek van
het voortuintje'springen, maar
de hond heef! een flink stuk
van zijn broek in de muil. En
wat roept de minzame eigena
res van dat wilde beest? „Je
hoeft niet barig 1e zijn, hij wil
maar wat spelen".
ROGER SIMONS
(Van onze correspondent)
BUENOS AIRES „Nicaragua is het enige land in de
wereld waai monarchisten en republikeinen elkaar nog op
leven en dood bestrijden". Op deze ironische toer beschreef
me eens een inwoner van het grootste Middenamerikaan-
se land Nicaragua de bloedige politieke machtsstrijd in zijn
land die nu al zo'n vijftig jaar in volle hevigheid gaande is.
Met de „monarchisten" worden bedoeld de aanhangers van
de familieclan Somoza, die sinds 1933 heerst over de twee
en een half miljoen inwoners van deze pittoreske gananen-
republiek. Sinds 1 december, j.l. is opnieuw de macht in
handen var president-generaal Anastasio Somoza Debayle,
door zijn tegenstanders spottend „zijne hoogheid Somoza
de Derde" genoemd.
De strijd tussen de Somoza-
clan en zijn tegenstanders
werd eind december plotseling
wereldnieuws. Een groep guer
rilla's van het „Frente San-
dinista de Liberaeion Nacio-
nail" meldde zich vrijdag 27
december jl. ais ongewenste
bezoekers aan op een van de
vele clan-feestjes in de nog
steeds goeddeels verwoeste
hoofdstad Managua (twee jaar
geleden getroffen dom' een
aardbeving die elfduizend do
den kostte).
Een vriend van Somoza en
drie bewakers werden in een
vuurgevecht doodgeschoten.
De overige aanwezigen, waar
onder een broer van Somoza
en de Chileense ambassadeur,
werden gegijzeld en ingeruild
voor de vrijlating van veertien
politieke gevangenen, vijf mil
joen dollar en salarisverhoging
voor huispersoneel, land- en
fabrieksarbeiders en soldaten.
De udbvoerdeTs van deze kei
harde actie," de „strijdeenheid
Juan José Quesada" (genoemd
naar een in 1973 doodgescho
ten strijdmakker) van het Be
vrijdingsfront Sandinista wer
den met de vrijgelaten politie
ke gevangenen toegelaten in
Cuba Aanvankelijk wilde Cu
ba niets met de affaire te
maken hebben om niet de goe
de relaties die zich de afgelo
pen tiid niet de meeste Latijns-
Amerikaanse lander hebben
ontwikkeld (en ongeveer het
eind van de door Noord-Ame
rika gestimuleerde boycot te
gen het eiland inhouden) in
gevaar te brengen. Diplomatie
ke aandrang van verschillende
zijden deed Havana er toe be
sluiten de Nicaraguese bevrij-
dingsstrïjdens zonder veel op
hef te ontvangen, aldus een
dramatisch snot van de gijze
lingsaffaire vermijdend
Knarsetandend zag Somoza
zijn gemaskerde en zwaarbe
wapende vijanden Nicaragua
verlaten. Nog geen week daar
voor had hii na de arrestatie
van enkele leidende guerrilla's
aangekondigd dat de vijand
definitief was verslagen. So
moza schijnt niet te willen
begrijpen, dat hij vijanden zal
blijven houden. Met de vrijla
ting van de politieke gevange
nen en het verkregen losgeld
van vijf miljoen dollar zullen
zijn vijanden zich beter orga
niseren en bewapenen.
„Tachito" Somoza houdt vijan
den zolang zijn corrupte fami
lieclan, wier rijkdommen ge
schat worden op 700 a 2000
miljoen dollar of meer, in dit
straatarme land aan de macht
blijft zolang zestig procent
van de bevolking analfabeet
is, 51 procent van de kinderen
geen onderwijs voligt en er
terreur en martelingen plaats
vinden
In het begin van deze eeuw
werd Nicaragua om de haver
klap bezet door Noordameri-
kaanse troepen Aan deze be
zettingen. die van 1912 tot
1925 en van 1927 tot 1933
duurden, kwam een einde toen
de Noordamerikanen in Anas
tasio Somoza („Tacho" voor
zijn vrienden) een goedkope
uitgave voor hun bezettings
macht ontdekten.
Tacho die voordien een cursus
m Philadelphia had gevolgd
en voorts autoverkoper was
verwierf het volle vertrouwen
van zijn Noordamerikaanse
heersers door de leider van
het gewapend verzet tegen de
Noordamerikanen Cesar Au
(ustf Sandino „de generaal
van de vrije mannen" te ver
noorden Hii i iet hiervoor
S-andino voöt een verzoening©
naa. uitnodigen waarvan San
lino nooit mee terugkeerde
Sandino aan het hoofd van eet
Jroep landarbeiders had d<
Noordamerikaanse be/cUei
neterJaar op nederlaag toe ge
Tracht. Bovendien beloofde
Sandino wiens naam door de
huidige guerrilla's in erf
wordt gehouden, landhervor
mingen en andere structuur
veranderingen. Gen< >e.g belas
tend materiaal om hem een
kopje kleiner te maken. Tacho
zette de vail en als judasloon
ontving hiiij in 1936 het presi
dentschap.
Twintig jaar bleef hij aan de
macht, waarbij hij zich zo nu
en dan liet afwisselen door
een familielid Hij hervormde
Nicaragua in een giroot fami
lie-landgoed, waarbij hij de
merkwaardige gewoonte had
iedere bijna nieuwe aankoop
te bezegelen met de onthulfling
van een standbeeld van hem
zelf. Zijn bezittingen en rijk
dommen op banken in Zwit
serland, Bahama's en Miami
worden door sommigen ge
schat op twee miljard dollar.
Beroemd is uit die periode het
verhaal over de wekelijkse
besprekingen op het Witte
Huis over Midden-Amerika»,
waarbij op een zeker moment
een woordvoerder van een in
ternationaal concern, refere
rend aan de dictator van Nica
ragua. „...die schoft" mompel
de. Franklin D Roosevelt ant
woordde na enig nadenken:
„Ja, maar het is ONZE
schoft.-." In 1956 stuurde
Roosevelts opvolger Eisenho
wer overhaast een vliegtuig en
zijn persoonlijke chirurg om
het neven van Tacho te red
den. De vijf kogels die een
opvolger van Sandino op hem
had afgevuurd bleken evenwel
dodelijk.
Geen nood. Luisito Somoza,
zijn tweede zoon, volgde hem
op. De familiedynastie was
gered Maar Luisito ging vol
gens de familie lyden aan zo
iets als een zonnesteek. Hij be
gon namelijk te praten over
landhervormingen en haalde
het zelfs in zijn hoofd in 1963
een opvolger te laten kiezen
die niet tot de faniilie behoor
de.
Een volksopstatid die een jaar
daarvoor plaatsvond, nood
zaakte de terreur- en uitroei
ingsmethoden te moderniseren.
Als reactie hierop kwam in
die periode ook het Frente
Sandinista de Liberaeion Naci-
onal Vchi de grond.
Aan die zwarte pagina in het
familie-album maakte na een
korte periode de oudste broer
van Luisito en de huidige
machthebber Anastasio („Ta
chito") een einde door de
touwtjes stevig in handen te
nemen. In 1967 liet hij zich
terloops president kiezen.
Toen in 1972 zijn mandaat af
liep, benoemde hij een drie
manschap om zich vervolgens
m 1974 opnieuw te laten ver
kiezen tot president voor de
periode tot 1980.
Kort na de aardbeving van 23
december 1972 had hij overi
gens de macht al weer volle
dig naar zich toegetrokken.
„Nicaragua is aJ lang een soci
alistisch land" is een van de
meest opvallende uitspraken
van Tachito. Hij doelt dan op
de nationalisaties die zijn va
der heeft doorgevoerd en die
dien oen als de basis voor een
onmetelijk familie-fortuin!
De aardbevine leverde Somoza
dank zij de internationale hulp
campagne enkele honderden
mil, -enen dollars op (waarbij
100.000 gulden van de Neder
landse regering). De nabe
staanden van de ruim tiendui
zend doden hebben er weinig
of niets van gezien. Het me
rendeel van de hulp kwam
rechtstreeks of indirect ten
goede aan de familieclan en
de officieren van de corrupte
nationale strijdkrachten, die
eveneens ondei strikte contro
le staan van Tachito. Wegens
plunderingen" werden toen
zekei 150 personen doodge
schoten. naai later bleek dat
lie .plunderaars" vaak alleen
maai politieke tegenstanders
eva ren.
Zingi dr huidige machthebber
hel tot 1980 uit dan zal zijn
nu 25-jarige zoon (Tachito III)
ongetwijfeld zijn troon erven.
De wee li iertoe werd vorig
jaar al voor hem geëffend met
zijn benoeming tot kapitein
van de Guar dia National (na
tionale strijdkrachten), van
wege zijn buitengewone ver
diensten tijdens de aardbe
ving"
JOS SCHURINK