iOOR HET DUURZAME MATERIAAL -instrumenten op maan oen het steeds l iritse postboden vrezen hapgrage honden jaar bloedige politieke strijd in Nicaragua 'KOPER STER VELD EDEWERKER binnenland buitenland enschappen len (PD) tratie (MBA) D I en II) KOMPAS LSEP MAANNACHT DAGELIJKS VERS VLEES i AND SCHERVEN Vijanden I DE J anuari/februari bij voldoende de»|. 'ings cursussen voor Hding bij het Onderwijsseaetariaa jangen, Tivodstraat 14, Ti/burg, teie- 'Ij WiHem-Alexanderstraat 2, Rial tel». its van Grobbendonddaan 1, Goirle voor MBA en SPD). kt de uitdaging aan om ala i te gaan verkopen. fruityoghurt, dessertvla, i andere produkten kunnen ch nieuwe verkopers i vanuit koelauto's aan de- ling, waarna hij als routever- an 23 jaar of ouder bedraagt visie. zogenaamd groot rijbewijs sfst in de levensmiddelen- naar onderstaand adres. I van ons. Wilt U informatie, (Van onze redactie buitenland) WASHINGTON Vijf jaar geleden hebben twee Ame- jAkaanse ruimtevaarders instrumenten op de maan achter gelaten die nu nog steeds gegevens opleveren. Oorspronke lijk moest dit „pakket" Alsep-12 genaamd, een jaar blijven werken nadat de mannen van de Apollo-12, Pete Conrad, Alan Bean en Richard Gordon waren teruggekeerd. Don Wiseman, een van de mannen die de instrumenten hebben ontwikkeld, schrijft dit toe aan het in de grond eenvoudige ontwerp, uitgevoerd met duurzaam materiaal. sik unie - Melk Unie B.V. Eerkoop Speciale Produkten'' ts Wattstraat 79, erdam. (wijkende Kind is opgericht in 1965, et geestelijk gehandicapte pupillen re gezindten in Noord-Brabant. De r het stichten en Instandhouden van en worden opgenomen en zodanig oed mogelijk kunnen ontplooien. ting In gebruik genomen. Dat de instrumenten het zo lang uithouden komt volgens man die het project leidt, ihelman, mede door de imreactors die voor de voe- zorgen. Die blijken op de veel beter te werken dan was voorzien en van tevo ren met proeven op aarde kon den nagegaan. Eichelman at dat de instrumenten het minstens twee jaar zullen ven doen, zevenmaal lan ger dan verlangd werd. ÏBepaalde kwesties ten aan zien van de maan kunnen het best worden beantwoord met gegevens over een langere Bjdsperiode, zoals de inwendi ge opbouw en de temperatuur van het hemellichaam, welke glroec- n de huidige structuur van het maanoppervlak heb- n veroorzaakt, hoe het pa- loon en de verdeling is van seismische activiteit op de aan en hoe eigenschappen en assen van vaste lichamen ip de maan vergeleken kun nen worden met die op aar de. De instrumenten zijn seis mometers, mortieren die schokgolven veroorzaken, twee ionendetectors, een zonne- windspeetrometer, een deel- tjesdeteetor, magnetometers en instrumenten die de warmteo verdracht uit het binnenste van de maan meten. Hoewel eerder al met zachte landingen instrumenten op de maan gebracht waren voordat het Apollo-project werd uitge voerd, zijn de Alseps de taai ste en meest doordachte. die in het bezit is van het praktijkdl es heeft een voortgezette studie t« in een klein team medewerk(st)ers. amenwerken. Van hen wordt naast cht, dat zij de doelstelling van de irijven. apparatuur, zoals office computer, •apparatuur. an Huize t Gnjytveld, Postbus 4, 'ngen vragen (01693-2251). De serie Alseps van de Apollo's 14 tot 17 was ontworpen om we tenschappelijke gegevens naar de aarde te seinen op het ge- •'ibied van geologie, geofysica, hemie en astrofysica. Elke Alsep is met een «anlander vervoerd en daar- opgesteld door de ruimte- rrders tijdens hun omzwer- gen op het woeste maanop- tervlaik. Hoewel elke Alsep Jen aantal eendere instrumen ten bevatte verschilde elke sep op bepaalde punten van andere. Ze zijn wel alle ■orzien van een waïmtegene- lator met radio-isotopen, die ^rtomatisch de opgewekte Jrarmte omzet in elektriciteit. 75 watt bij 16 volt. Dr. Palmer Dyat van de Na- sa heeft aan de hand van de gegevens geschat dat het mag netisch veld van de maan on geveer 1000 maal zwakker is dan dat van de aarde. Hij meent dat het een overblijfsel is van vroeger magnetisme. Er bestaat geen dipoolveld van betekenis, wat onder meer in houdt dat een kompas op de maan waardeloos is. Het mag netisch veld van de aarde ont staat door inwendige proces sen in onze planeet. Diep in het binnenste van de aarde wordt het krachtige magnetische veld opgewekt door de voortdurende draaiing van de gesmolten metalen kern. Die werkt als een dyna mo en wekt een veld op dat duizenden kilometers in de ruimte nog meetbaar is. Op de maan daarentegen zijn slechts magnetische velden bij de op pervlakte en die verschillen plaatselijk sterk in grootte en richting. Dyal zegt dat „het magnetisch veld van de maan beschouwd kan worden als een soort geluidsbandje waar op de omstandigheden van meer dan drie miljard jaar geleden zijn vastgelegd". Het onderzoek heeft ook voorlopige conclusies over de inwendige opbouw van de maan opgeleverd. Dyal heeft uit het magnetisme berekend dat vrij ijzer ongeveer 2,5 ge wichtsprocenten van de maan vormt. Het totale ijzergehalte van de maan is negen ge- wiohtsprocenten. Bij de aarde is dat ongeveer 30 procent. Uit de signalen van de seis mometers is definitief het be staan van maanbevingen ge bleken. Die hangen samen met activiteit diep in het binnenste van de maan, op 700 tot 1200 km diepte en met het kraken van de rotsen dat wordt ver oorzaakt door de hitte van de dag en de daaropvolgende sterke afkoeling in de maan nacht. Een van de grootste verras singen was de lange duur van de bevingen, die als in een bel resoneren, heel anders dan op aarde. Men zegt dat dit komt door de diffuse voortplanting van de schokgolven, veroor zaakt doop de intense uiteen- spreiding, vooral bij het maan oppervlak. Deze diffusie wordt nog versterkt door het gebrek aan water en anjdere vloeistof fen in de poriën van de maan- rotsen. Seismisch onderzoek aan de hand van teruggekaat ste signalen kan daarom niet op dezelfde manier worden gebruikt als op aarde. Belangrijk is wel dat er uit is afgeleid dat het vaste ge deelte van de maan 700 tot 1200 km dik is, veel dikker dan de aardse mantel. De kern van de maan is waarschijnlijk dicht bij het smeltpunt. De geleerden wachten echter op het inslaan van een grote me teoriet, zoals twee jaar gele den, voor bevestiging van hun theorieën. De seismische energie op de maan is ongeveer tienmaal geringer dan op aarde en door de diikte van de steenmantel is er ook geen beweging van continenten, zoals op aarde. Verrassend blijkt de warm- te-overdracht, slechts de helft van die op aarde. Dat is een aanwijzing voor verschillen in de concentraties van radio-ac tiviteit in de vroege geschie de -is van de maan. De Alsep-instrumenten heb ben ook een beter beeld gege ven van de aardse magneto- sfeer, een koninkrijk van ge vangen atomaire deeltjes. In haar baan rond de zon is de aarde voortdurend in de stroomdeeltjes met hoge ener gie die de zon uitstoot. Wan neer die deeltjes het magne tisch veld van de aarde nade ren, worden zij wegigebogen naar de ruimte. De ionende tector, de zonnewindspectro- meter en andere instrumenten hebben een zeer precies beeld opgeleverd. Opvallend is daarbij dat die zonnedeeltjes aan de van de zon gebeerde zijde van de aar de in veel sterkere concentra ties voorkomen dan verwacht was Waardoor en hoe dit wordt veroorzaakt is nog niet bekend. De Nasa vangt de seinen van de vijf Alseps 24 uur per dag op. De gegevens worden op computerband vastgelegd en naar het JohnSon-ruimte- vaartcentrum gezonden, waar de banden worden vermenig vuldigd en naar onderzoekers gezonden. De banden worden ter beschikking gesteld van de wetenschap over de hele we reld. Enkele malen Per week gaat de Nasa de instrumenten „rechtstreeks" na om vast te stellen of alles nog naar wens werkt. Prinsenbeek oor een hebben, genieten de voor- t. na secundaire arbeidsvoor- d. n: 3ostbus 10, Prinsenbeek. LONDEN Met de Engelse postboden gaat het ook niet zo best Ze verdienen maar 31 pond in de week. Geen won- der dus dat ze er sjofel uitzien. Zo'n karig loon en dan nog geregeld ruzie met honden. De hond is een nog grotere vijand van de Engelse brie venbesteller dan koud regenweer. Aangezien in dit land precies geteld 5.83 miljoen honden rondlopen, is dat een hele troep vijanden. De gevolgen van die vijan delijkheid blijven niet uit. Er iKijn 90.000 Britse postboden. I Ieder jaar worden 2.000 daar van gulzig gebeten door hon- i den. Soms zijn het kleim 1 beetjes, om eventjes vriende lijk de scherpe tandies te la ten voelen, maar niet zeldp' vloeit er bloed. Vrijwel elke Engelse bric venbesteller beeft zijn eige' theorie over wat je moet doer om wet aangevallen te wordei (door een bijtgrage hond Som mige postboden zweren heel t, hun werkende leven bij die theorie zelfs wanneer ze meer dan eens gebeten werden. Zo triomfeert dan de hoop over de ervaring. Walter Bowler, een gepensi- ineerde brievenbesteller van Wytheshawe bij Manchester, draagt nog de sporen van ten minste 20 beten. Hij gelooft, dat een hond bijt van grote schrik. ,,De beste manier om met hem af te rekenen is Ireigend je wijsr inger uitste gen en het ondier diep in de ogen kijken Zo ga je regel recht op hem af, en zie h zal met hangende staart de benen nemen". De littekens op Bowlers handen, armen en benen be wijzen helaas, dat zijn metho de verre van onfeilbaar is. Ze werkt misschien met sommige honden, maar zeker niet met allemaal. Neen, het is geen trucje dat we met een gerust gemoed kunnen aanbevelen. Afgelopen jaar hebben twqe Engelse postboden een halve vinger verloren terwijl ze brieven in de brievenbus stop ten. In beide gevallen was de snode dader een Duitse her der, die vermoedelijk op dat vroege uur een lege maag had. Nu moet u weten, dat de meeste Engelse woningen geen heuse brievenbus hebben. Bij mij thuis, en bij mijn Engelse buren is het niet meer dan een brede opening in de voor deur. Aan de buitenzijde is ze afgeschermd met een metalen klep. Als de postbode die op licht. kan hi.i de brieven door de gleuf stekén. Binnen vallen ze dan netjes op de mat Een brievengleuf zonder „bus" heeft voor de bewoners van het huis dit grote nadeel, dat het vreselijk gaat tochten wanneer de wind op die ope ning staat. Voor een hongerige herder Duits of Engels, dat doet er niet toe is zo'n gat in de voordeur, waardoor ie dere morgen een stel smake lijke roze vingers verschijnt om stukjes papier binnen te duwen, uiteraard een invitatie, die hij niet zomaar kan af slaan. Dus neemt hij tijdig een afwachtende houding aan op de mat, om gretig in het verse vlees te kunnen happen wan neer de argeloze vingers van de postbode hun intrede doen. De vakbeweging van brie enbestellers, die ere begaan is met haar leden heeft af eens ie wehs uitgesproken, dat de eigenaars van grote honden een metalen mand /.oxiden plaatsen over de gleuf, waar door hun ppst uit de bjiitèh- wereld komt. Aangezien dit nog geen wettelijk voorschrift is, doen bitter weinig Engelsen de moeite en de kosten voor om de delicate vingertjes van de brievenbestellers van hare majesteit te helpen bescher men. Soms krijgen de lelijke loeders (waarmee wij natuur lijk de Britse honden .bedoe len) hun verdiende loon. Op een mooie morgen van afgelo pen jaar, die voor hem erg naar zou aflopen, stopte in het graafschap Essex een postbode ergens enkele brieven door de de bestemde opening in een voordeur. Op dat momenl deed de bloeddorstige hond van het huis een sprong naar 's mans niets vermoedende vingers. Het zware dier kwam me zijn volle gewicht terecht te gen het glazen, paneel van de voordeui. Het. glas vloog aan scherven De stukken vielen op de brievenbesteller, die eer ferme snij wond opliep aan zijn been. In het plaatselijke ziekenhuis werd de wond dichtgemaakt met een hech ting. Ook de hond had een snij wonde Er waren zeven hechtingen nodig om ze te dichten Alle Britse postboden hebben de raad gekregen een zwarte lijst aan te leggen van de gevaarlijke honden in hun wijk. De baasjes van die onhebbelijke dieren ontvangen dan een beleefd maar drin gend verzoek van de plaatse lijke postmeester om maatrege len te nemen, waardoor onge lukken vermeden kunnen wor den. Hoe de eigenaars daarop re ageren blijkt nog het beste uit een cartoon, die onlangs gepubliceerd werd door ..Cou rier" het vakblad van de Brit se brievenbestellers Op de te kening in kwestie is een post bode afgebeeld met een hond achter zich aan. De arme man kan no» nel over net hek van het voortuintje'springen, maar de hond heef! een flink stuk van zijn broek in de muil. En wat roept de minzame eigena res van dat wilde beest? „Je hoeft niet barig 1e zijn, hij wil maar wat spelen". ROGER SIMONS (Van onze correspondent) BUENOS AIRES „Nicaragua is het enige land in de wereld waai monarchisten en republikeinen elkaar nog op leven en dood bestrijden". Op deze ironische toer beschreef me eens een inwoner van het grootste Middenamerikaan- se land Nicaragua de bloedige politieke machtsstrijd in zijn land die nu al zo'n vijftig jaar in volle hevigheid gaande is. Met de „monarchisten" worden bedoeld de aanhangers van de familieclan Somoza, die sinds 1933 heerst over de twee en een half miljoen inwoners van deze pittoreske gananen- republiek. Sinds 1 december, j.l. is opnieuw de macht in handen var president-generaal Anastasio Somoza Debayle, door zijn tegenstanders spottend „zijne hoogheid Somoza de Derde" genoemd. De strijd tussen de Somoza- clan en zijn tegenstanders werd eind december plotseling wereldnieuws. Een groep guer rilla's van het „Frente San- dinista de Liberaeion Nacio- nail" meldde zich vrijdag 27 december jl. ais ongewenste bezoekers aan op een van de vele clan-feestjes in de nog steeds goeddeels verwoeste hoofdstad Managua (twee jaar geleden getroffen dom' een aardbeving die elfduizend do den kostte). Een vriend van Somoza en drie bewakers werden in een vuurgevecht doodgeschoten. De overige aanwezigen, waar onder een broer van Somoza en de Chileense ambassadeur, werden gegijzeld en ingeruild voor de vrijlating van veertien politieke gevangenen, vijf mil joen dollar en salarisverhoging voor huispersoneel, land- en fabrieksarbeiders en soldaten. De udbvoerdeTs van deze kei harde actie," de „strijdeenheid Juan José Quesada" (genoemd naar een in 1973 doodgescho ten strijdmakker) van het Be vrijdingsfront Sandinista wer den met de vrijgelaten politie ke gevangenen toegelaten in Cuba Aanvankelijk wilde Cu ba niets met de affaire te maken hebben om niet de goe de relaties die zich de afgelo pen tiid niet de meeste Latijns- Amerikaanse lander hebben ontwikkeld (en ongeveer het eind van de door Noord-Ame rika gestimuleerde boycot te gen het eiland inhouden) in gevaar te brengen. Diplomatie ke aandrang van verschillende zijden deed Havana er toe be sluiten de Nicaraguese bevrij- dingsstrïjdens zonder veel op hef te ontvangen, aldus een dramatisch snot van de gijze lingsaffaire vermijdend Knarsetandend zag Somoza zijn gemaskerde en zwaarbe wapende vijanden Nicaragua verlaten. Nog geen week daar voor had hii na de arrestatie van enkele leidende guerrilla's aangekondigd dat de vijand definitief was verslagen. So moza schijnt niet te willen begrijpen, dat hij vijanden zal blijven houden. Met de vrijla ting van de politieke gevange nen en het verkregen losgeld van vijf miljoen dollar zullen zijn vijanden zich beter orga niseren en bewapenen. „Tachito" Somoza houdt vijan den zolang zijn corrupte fami lieclan, wier rijkdommen ge schat worden op 700 a 2000 miljoen dollar of meer, in dit straatarme land aan de macht blijft zolang zestig procent van de bevolking analfabeet is, 51 procent van de kinderen geen onderwijs voligt en er terreur en martelingen plaats vinden In het begin van deze eeuw werd Nicaragua om de haver klap bezet door Noordameri- kaanse troepen Aan deze be zettingen. die van 1912 tot 1925 en van 1927 tot 1933 duurden, kwam een einde toen de Noordamerikanen in Anas tasio Somoza („Tacho" voor zijn vrienden) een goedkope uitgave voor hun bezettings macht ontdekten. Tacho die voordien een cursus m Philadelphia had gevolgd en voorts autoverkoper was verwierf het volle vertrouwen van zijn Noordamerikaanse heersers door de leider van het gewapend verzet tegen de Noordamerikanen Cesar Au (ustf Sandino „de generaal van de vrije mannen" te ver noorden Hii i iet hiervoor S-andino voöt een verzoening© naa. uitnodigen waarvan San lino nooit mee terugkeerde Sandino aan het hoofd van eet Jroep landarbeiders had d< Noordamerikaanse be/cUei neterJaar op nederlaag toe ge Tracht. Bovendien beloofde Sandino wiens naam door de huidige guerrilla's in erf wordt gehouden, landhervor mingen en andere structuur veranderingen. Gen< >e.g belas tend materiaal om hem een kopje kleiner te maken. Tacho zette de vail en als judasloon ontving hiiij in 1936 het presi dentschap. Twintig jaar bleef hij aan de macht, waarbij hij zich zo nu en dan liet afwisselen door een familielid Hij hervormde Nicaragua in een giroot fami lie-landgoed, waarbij hij de merkwaardige gewoonte had iedere bijna nieuwe aankoop te bezegelen met de onthulfling van een standbeeld van hem zelf. Zijn bezittingen en rijk dommen op banken in Zwit serland, Bahama's en Miami worden door sommigen ge schat op twee miljard dollar. Beroemd is uit die periode het verhaal over de wekelijkse besprekingen op het Witte Huis over Midden-Amerika», waarbij op een zeker moment een woordvoerder van een in ternationaal concern, refere rend aan de dictator van Nica ragua. „...die schoft" mompel de. Franklin D Roosevelt ant woordde na enig nadenken: „Ja, maar het is ONZE schoft.-." In 1956 stuurde Roosevelts opvolger Eisenho wer overhaast een vliegtuig en zijn persoonlijke chirurg om het neven van Tacho te red den. De vijf kogels die een opvolger van Sandino op hem had afgevuurd bleken evenwel dodelijk. Geen nood. Luisito Somoza, zijn tweede zoon, volgde hem op. De familiedynastie was gered Maar Luisito ging vol gens de familie lyden aan zo iets als een zonnesteek. Hij be gon namelijk te praten over landhervormingen en haalde het zelfs in zijn hoofd in 1963 een opvolger te laten kiezen die niet tot de faniilie behoor de. Een volksopstatid die een jaar daarvoor plaatsvond, nood zaakte de terreur- en uitroei ingsmethoden te moderniseren. Als reactie hierop kwam in die periode ook het Frente Sandinista de Liberaeion Naci- onal Vchi de grond. Aan die zwarte pagina in het familie-album maakte na een korte periode de oudste broer van Luisito en de huidige machthebber Anastasio („Ta chito") een einde door de touwtjes stevig in handen te nemen. In 1967 liet hij zich terloops president kiezen. Toen in 1972 zijn mandaat af liep, benoemde hij een drie manschap om zich vervolgens m 1974 opnieuw te laten ver kiezen tot president voor de periode tot 1980. Kort na de aardbeving van 23 december 1972 had hij overi gens de macht al weer volle dig naar zich toegetrokken. „Nicaragua is aJ lang een soci alistisch land" is een van de meest opvallende uitspraken van Tachito. Hij doelt dan op de nationalisaties die zijn va der heeft doorgevoerd en die dien oen als de basis voor een onmetelijk familie-fortuin! De aardbevine leverde Somoza dank zij de internationale hulp campagne enkele honderden mil, -enen dollars op (waarbij 100.000 gulden van de Neder landse regering). De nabe staanden van de ruim tiendui zend doden hebben er weinig of niets van gezien. Het me rendeel van de hulp kwam rechtstreeks of indirect ten goede aan de familieclan en de officieren van de corrupte nationale strijdkrachten, die eveneens ondei strikte contro le staan van Tachito. Wegens plunderingen" werden toen zekei 150 personen doodge schoten. naai later bleek dat lie .plunderaars" vaak alleen maai politieke tegenstanders eva ren. Zingi dr huidige machthebber hel tot 1980 uit dan zal zijn nu 25-jarige zoon (Tachito III) ongetwijfeld zijn troon erven. De wee li iertoe werd vorig jaar al voor hem geëffend met zijn benoeming tot kapitein van de Guar dia National (na tionale strijdkrachten), van wege zijn buitengewone ver diensten tijdens de aardbe ving" JOS SCHURINK

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1975 | | pagina 19