Centrale registratie
verkeersongevallen
Citroen CX klopt
Golf met 65 pt.
Tussen
wielen
Westerse kennis niet zo maar overnemen
Gehorigheid is hét
probleem in flats
de
Indonesië
25 jaar
(deel 6)
PSYCHOLOOG MENZO DANZ EN DE FLATNEUROZE
binnenland
buitenland
AUTO VAN HET JAAR 1974
Onbehagen
Reisgeld
Stimulans
Sociale aspecten
Aanpassen
•ZATERDAG 11 JANUARI 1975
Op 1 januari is een begin
gemaakt met een nieuw lande
lijk systeem van registratie
van verkeersongevallen. Deze
verkeersongevallenregistratie
(VOR) maakt deel uit van de
nieuwe dienst Verkeersveilig
heid van het ministerie van
Verkeer en Waterstaat en is
bedoeld om een overzicht te
krijgen van het totale aantal
verkeersongevallen in ons
land.
Tot nu toe ontbreekt een
dergelijke centrale registratie,
in feite zijn er verschillende
instanties en systemen die zich
ermee bezighouden Sinds de
politie vanaf 1967 niet meer
verplicht is van elk ongeval
rapport op te maken wercl het
hoog tijd dat het zou komen tot
een centrale registratie omdat
bij de huidige stand van zaken
het overzicht ontbreekt De
VOR zal in drie fases haar be
slag krijgen; op 1 januari is de
eerste fase ingegaan waarbij
de registratie plaatsvindt op
basis van gegevens die van de
politie afkomstig zijn. In de
tweede fase zullen ook gege
vens van verzekeringsmaat
schappijen en verzekerden
worden verwerkt en in de
derde fase komen ook gege
vens uit bestaande registraties
zoals van de Rijksdienst voor
het Wegverkeer en van zie
kenhuizen beschikbaar.
In Hoensbroek bevindt zich
de centrale van de VOR waar
in eerste aanleg een kleine
honderd mensen zich met de
verkeersongevallenregistratie
via computers zullen bezig
houden, het ligt in de bedoe
ling dat er t.z.t. 135 mensen bij
VOR zullen werken.
De Citroen CX, die - zoals
reeds kort geleden gemeld -
door een internationale jury is
uitgeroepen tot auto van het
jaar 1974, heeft deze titel ge
wonnen met een voorsprong
van 65 punten op nummer 2, de
VW Golf. De Citroëo CX be
haalde 229, de Golf 164 pun
ten. Nummer drie werd de
Audi 50 met 136, 4 was de
FIAT 131 met 71, 5 de Volvo
200-serie met 31, 6 de Alfetta
GT met 28, 7 de Mercedes 240
D 3,0 met 24, 8 de Lancia Bèta
Coupe met 20, 9 de Seat 133
met 6 en 10 de Peugeot
Coupé-Cabriolet V6 met 5
punten.
De uit 48 leden (redacteuren
van Europese autobladen) be
staande jury diende bij de ver
kiezing een keus te maken uit
15 auto's die in 1974 zijn geïn
troduceerd en waarvan in
middels 5.000 eenheden zijn
geproduceerd. De auto's wor
den beoordeeld op uiterlijke
vormgeving, technische con
ceptie, veiligheid en waarde
voor het geld
De juryleden konden ieder
15 punten verdelen over 5 au
to's maar waren vrij in de toe
kenning van het aantal punten
per auto In totaal konden 528
punten worden toegekend
waarvan de Citroen CX er 229
(is 43,4 verwierf.
Niet minder dan 27 van de
48 juryleden zetten de CX als
eerste op hun lijst, 10 anderen
gaven de Citroen de tweede
plaats Enkele jury
uitspraken: „De meest homo
gene auto van 1974", „biedt al
zijn goede kwaliteiten aan
tegen een aantrekkelijke
prijs", „erg interessante tech
nische conceptie die misschien
tot 2 000 zal blijven bestaan,
als de constructeur het hoofa
boven water houdt", „Zonder
enige twijfel een der origineel
ste wagens uit de gehele auto-
mobielhistone".
Behalve de tien hierboven
genoemde auto's kwamen op
de lijst van 15 in 1974 nieuw
uitgebrachte wagens, waaruit
de jury een keus kon maken,
ook nog voor VW Scirocco (3
gunten), Ford Capri Tl (1 punt),
atsun 120 Y (0 punten), Dat-
sun 260 Z (0 punten) en Mazda
929 (0 punten).
LEIDENHoogbouw is de
zondebok geworden waar
mee men allerlei psychische
aandoeningen belast omdat
men de eigenlijke oorzaken
niet wil of kan zien. Als je een
moeizaam verlopend huwe
lijk hebt is het voor jezelf
maar ook voor je huisarts
makkelijker om te denken
dat het door die rotflat komt.
Maar er zijn geen doorslag
gevende aanwijzingen dat
flats schadelijker zijn voor
de geestelijke gezondheid
dan eengezinswoningen.
Dat is de conclusie van de 33-
jarige psycholoog Menno Danz
die onlangs een ongeveer twee
jaar inbeslagnemend onderzoek
naar de sociaal-medische aspec
ten van de woonsituatie afsloot.
„Het moet nu ook weer niet zo
worden dat ons rapport ge
bruikt wordt door allerlei in
stanties of projectontwikke
laars die overal hoogbouw wil
len neerzetten", zo zegt ons
Menno Danz in een toelichting
op het rapport dat door de
werkgroep milieu van het Ne
derlands instituut voor preven
tieve geneeskunde (TNO) in
Leiden is uitgebracht. „Ik zeg
niet dat flats voor de geestelijke
gezondheid gunstig zijn. We
hebben alleen maar geconsta
teerd dat van die zogenaamde
flatneurose weinig te bewijzen
valt."
Menno Danz weet wel dat in
de opinie van de doorsneeburger
de eengezinswoning met het
tuintje hoog genoteerd staat.
Maar er zijn flats en flats. „Het
probleem zit hem meer in de ge
horigheid dan in de hoogte", zo
vindt hij. „Na de oorlog heeft
men genoegen genomen met de
minimumeisen op het gebied
van gehorigheid om maar zo snel
en zo goedkoop mogelijk te kun
nen bouwen".
„Dat is ook weer niet zo onbe
grijpelijk", aldus Danz, „want
niemand voorzag eigenlijk de
enorme toename van het ver
keerslawaai buitenshuis en bin
nenshuis de opkomst van aller
lei elektronisch speelgoed zoals
stereo-installaties".
Maar opmerkelijk is het bij
voorbeeld dat in de typische
nieuwbouwwijk Overvegt ir.
Utrecht de bewoners van de
eengezinswoningen meer last
hebben van hun buren dan die
van flats. „We leven trouwens in
een luxe-situatie dat we in ons
land kunnen tobben over de
kwaliteit van het wonen", zo
stelt Danz en passant nog vast.
Het onderzoekteam heeft geen
huis-aan-huis enquêtes gehou-
den maar zich bepaald tot litera- r»n tri Pt
tuurstudie. Alles wat na de oor
log in binnen- en buitenland op
het gebied van de relatie
wonen-gezondheid is versche
nen, is -bij benadering althans-
nagetrokken en zoals dat zo
mooi heet, geëvalueerd.
Zo is gebleken dat de weten
schappelijke publikaties in
grote lijnen zeer terughoudend
zijn om tot een vorm van flat
neurose te concluderen. Van al
lerlei onderzochte geestelijke en
lichamelijke aandoeningen blij
ken alleen ademhalingsmoei
lijkheden bewijsbaar ongunstig
beïnvloed te worden door het
wonen in hoogbouw.
Er zijn zelfs positieve gevol
gen aan te wijzen. Jonge mensen
die veelal om financiële redenen
in hun eerste huwelijksjaren een
flat betrekken hebben daar con
tact met andere jonge gezinnen.
Dat betekent dat kleine kinde
ren sneller sociaal contact krij
gen dan wanneer ze in een buurt
wonen waar oudere echtparen
zich gevestigd hebben. „Al moet
ik toegeven dat voor kleuters
hoogbouw niet zo geschikt is. Zij
moeten buiten kunnen spelen
onder moeders toezicht en dat
valt in flats inderdaad niet
mee."
Het gaat er eigenlijk om, aldus
Menno Danz, dat de mensen hun
eigen prioriteiten gaan afwegen.
Zo zal een jong stel dat een
flinke tijd op kamers heeft ge
woond dolblij zijn met een eigen
voordeur. De eventuele nadelen
van het wonen op een flat wor
den weggestreept tegen de uit
eindelijk bereikte zelfstandig
heid. Men kan ook wonen in de
nabijheid van een stadscentrum
of van het dagelijkse werk pre
fereren boven het eigen tuintje.
Oudere mensen zullen veelal het
comfort en het makkelijk
schoonhouden van een flat op
prijs stellen. Daarbij komt dan
nog dat de wat recenter ge
bouwde flats met centrale ver
warming en douche of zelfs lig
bad voor een nieuwe generatie
van bewoners veelal luxer opge
zet zijn dan hun ervaring in de
ouderlijke woning was, aldus de
gedachtengang van Menno
Danz.
Sommige mensen worden al
kwaad als de hond bij de buren
in de tuin een kik laat horen, an
deren vinden het juist wel gezel
lig om mensen om zich heen te
weten. Zij kunnen met plezier in
een portiek- of galerij-flat wo
nen.
De kans is niet gering kortom
dat persoonlijke problematiek
geweten wordt aan de eigenlijk
neutrale woonomstandigheden
al zou een algemeen onbehagen
over de schaalvergroting van
onze samenleving niet uit te
vlakken zijn. Wie zijn prioritei
ten goed op een rijtje zet, weet
wat hij het liefste wil en bereid is
daar een evenredig bedrag voor
neer te leggen kan eigenlijk
moeilijk met verwijten komen
dat een flat hem niet bevalt. Het
is een conclusie die in z'n alge
meenheid opgaat maar in de
praktijk uiteraard onrechtvaar
dig kan zijn omdat veel mensen
nu eenmaal geen uitwijkmoge
lijkheden hebben dan wel zich
van hun wezenlijke voorkeur
niet bewust zijn.
„Feit is wel dat de Nederlan
der in vergelijking met de om
ringende Europeanen relatief
gering deel van zijn netto
inkomen over heeft voor wo
nen", aldus Menno Danz. Zo
blijkt dat het nieuwe autootje en
de jaarlijkse buitenlandse va
kantiereis een bedrag vergen dat
maandelijks omgeslagen- veelal
een aanzienlijke betere
(huur)woning zou kunnen ople
veren.
Menno Danz geeft zonder een
spoor van verwarring toe zelf
niet in een flat te wonen. Hij
woont met vrouw en zoontje van
twee maanden in een oude dok
terswoning in Hem ergens tus
sen Hoorn en Enkhuizen. „Maar
ik heb tot mijn 28ste zonder
tegenzin in stedelijke omstan
digheden gewoond", zegt hij en
„ik heb voor dat buitenwonen
wel wat over want zo blijkt, wo
nen in Hem en werken in Leiden
dat is niet een van de meest voor
de hand liggende forensentra
jecten. Ik heb er, aldus Menno
Danz, er de tijd en het reisgeld
voorover. En bovendien woonde
ik al in Hem toen ik die baan
kreeg. In de praktijk bleek dat
het met een beetje goede wil wel
te combineren was".
En dan tenslotte, een villa is
natuurlijk altijd leuker dan een
woningwetflat. Maar het gaat er
om of een flat tekort zou schie
ten als men de normen toepast
die men op grond van de geeste
lijke volksgezondheid mag aan
leggen. En dan is, zo is toch wel
de conclusie van de onderzoe
kers, het antwoord duidelijk:
vrijspraak wegens gebrek aan
bewijs".
JOHN ROOZEN
(Door Casper Schuuring)
Het is niet zozeer het geld,
maar meer de kennis waar
het om draait bij de verdere
ontwikkeling van Indonesië
en bij het bereiken van een
billijker spreiding van de
welvaart. Die indruk krijgt
men niet alleen als men zich
in dit land de ogen goed de
kost geeft, maar ook door de
talrijke contacten met ex
perts uit het westen, die aan
deze zo nodige ontwikkeling
een steentje proberen bij te
dragen.
Een beter onderwijs, een effi
ciënter ambtelijk apparaat, een
verdere ontwikkeling van de
landbouw en van de eigen indus
trie, dat zijn enkele van de be
langrijkste sectoren waarop die
steun - welke niet behoeft te
worden terugbetaald zoals bij
leningen - zich nu reeds richt.
De kleine man kan alleen dan de
vruchten plukken van een ho
gere welvaart. Dat is ook de filo
sofie die ten grondslag ligt aan
de inschakeling van steeds meer
buitenlandse deskundigen.
Thans, 25 jaar nadat Nederland
uit Indonesië stapte, is het dui
delijk dat juist die kleine man er
niet op is vooruit gegaan.
Naast het verlenen van finan-
ling bij studenten om in ontwik
kelingslanden te gaan werken,
stimuleert deze tendens geluk
kig.
De stimulans vanuit Neder
land blijkt in Jakarta - ook als
gevolg van in Delft opgeleide
studenten - door te werken in de
kampongverbetering door de
gemeente en de Wereldbank
Het gaat daarbij niet direct om
de huizen maar om de wegen en
de vuilafvoer De bewoners blij
ken dan in 50% van de gevallen
zelf hun huizen te gaan opknap
pen
Onderwijs en dus meer kennis
zullen voor de mensen in ont
wikkelingslanden de sleutel
voor de toekomst vormen, zei
Een van de eerste voorwaar
den voor het opheffen van de
armoede in Indonesië is het ver
garen van meer kennis en oplei
dingsmogelijkheden.
president Soeharto onlangs.
„De historie heeft geleerd «hit
die sleutel in handen is van on
derwijzers, docenten en van hun
opleidingsinstituten." In de
zelfde Engelstalige Indonesi
sche krant, die dit op de voorpa
gina meldde onder de kop „In
tellectuelen behoren hun mond
niet te houden' stond elders een
veel kleiner bericht met de me
dedeling. dat in dit land onge
veer 15 miljoen kinderen tussen
7 en 13 |aar niet naar school
kunnen wegens een ontbreken
van faciliteiten. Er is nog een
lange weg te gaan!
ciële steun, die voorlopig tevens
blijft doorgaan ondanks de
steeds groter wordende olie
inkomsten, wordt ook vanuit
Nederland meer en meer techni
sche steun gegeven Het is on
mogelijk om in dit kort bestek
daarom een compleet overzicht
te geven Het varieert van een
bijdrage aan de nationale eco
nomische planning tot het bou
wen van goedkope woningen, de
beheersing van de waterstand in
Jakarta, de exploratie van tin in
zee, een verbetering van de
voedselproduktie, een efficiën
ter scheepvaartnet tussen de ei
landen, diverse irrigatie
projecten, het weer in bedrijf
brengen van havens, medische
projecten, slachthuizen en
kleine textielbedrijven.
In totaal werken nu rond 100
experts uit ons land in Indonesië
in dienst van de overheid Onge
veer 20 van hen houden zich be
zig met projecten, die vanuit de
universiteiten voortkomen. Met
die technische hulp van ons land
is thans zo n f 30 tot f .35 miljoen
gemoeid Ruim f 20 miljoen
hiervan is overheidshulp
Technische hulp betekent
niet, dat er alleen de techniek
een rol bij speelt. Integendeel, de
sociale aspecten worden juist
sterk erbij betrokken. Lector ir.
B. van Bronckhorst van de TH in
Eindhoven en tot voor kort bij
de TH in Bandung werkzaam
zegt het zo: „Het gaat om de to
tale aanpak. We moeten die
vanuit de Indonesische visie op
bouwen en niet baseren op de
westerse economie". Ir. E.J. de
Bruijn van de TH in Twente en
tot eind van deze maand nog in
Bandung werkzaam, houdt zich
bezig met de toepassing van mo
derne management- en produk-
tiemethoden bij de industrie
„De industrie moet zich ont
wikkelen. Van het overnemen
van westerse methoden zien we
hier de mislukkingen. Wij on
derzoeken nu wat daarvan wel
en met bruikbaar is. zowel wat
techniek als organisatie be
treft".
Ir De Bruijn is zelf de indus
trie ingegaan om te zien hoe ver
beteringen aangebracht kunnen
worden. Zowel de produktivi-
teit als de kwaliteit zijn laag. Bij
het maken van een werkstuk
met vergelijkbare machines in
Indonesië, Nederland en Singa
pore bleken de kosten van pro-'
duktie in Indonesië viermaal zo
hoog te zijn als in Nederland, of
schoon de lonen in ons land
tienmaal zo hoog waren De
kwaliteit was in het eerste land
veel minder en daarom worden
dergelijke produkten in Indone
sië ingevoerd, ondanks een grote
arbeidscapaciteit in dit land.
Zo blijken dus universitaire
instellingen zeer praktische
steun te kunnen leveren. Andere
voorbeelden zijn het ontwikke
len van de juiste landbouw
werktuigen en van de produk-
tiemethoden hiervoor op kleine
schaal door bijv de dorpssmid.
„Zo kan moderne kennis ge
bruikt worden voor eenvoudige
oplossingen en dat is zeker niet
beneden de stand van de inge
nieur liet kan juist zeer inge
nieus zijn zegt ir de Bruijn
Voor het knippen van metaal
platen voor antennes, die nodig
zijn voor een hetere telecommu
nicatie. bleek een computer in
Californië nodig om een pro
gramma op te stellen, zodat het
werk in Indonesië zelf veel beter
en tegen slechts 5% van de hui
dige kosten gedaan kan worden!
Indonesië heeft een aange
paste technologie nodig. De re
gering is er sterk op uit om deze
van de grond te krijgen. De cen
trale figuur van een nieuw cen
trum hiervoor is dr. Filino Ha-
rahap van de TH in Bandung,
die in oktober o m. nog minister
Pronk en de TH in Eindhoven
bezocht. Pronk heeft juist een
Nederlandse universitaire stich
ting als steunende instantie on
der de toepasselijke naam Tool
(hulpmiddel) goedkeuring ver
leend.
Dr Harahap zoekt overal in
de wereld contacten om deze
voor ontwikkelingslanden aan
gepaste technologie verder te
ontwikkelen. De kleine onder
nemingen in de voedsel-,
handwerk-, diensten- en mate-
rialensector hebben hierbij eer
ste prioriteit. De dienstensector
omvat bijy. het transport. De
kleine autobus (opelet) en de
driewielige fietstaxi (becak)
spelen in Indonesië nu een be
langrijke rol Er gaan stemmen
op om - zoals in het westen -
grote autobussen in te zetten
Een onderzoek naar de functie
van de eigen systemen is echter
eerst nodig alvorens daarvan
eventueel af te stappen.
Dr. Harahap is van mening
dal in het westen, waar meer
aandacht wordt besteed aan de
kapitaal-intensieve industrie.
aangepaste technologie voor
ontwikkelingslanden meer
steun verdient. „In de ontwikke
lingslanden is daarvoor een
grote markt aanwezig" Een on
derzoek naar de commerciële
mogelijkheden wil hij met het
nieuwe centrum in Bandung nu
nagaan. De regering heeft hem
dat ook gevraagd.
Op hel gebied van de leef
baarheid van de tienduizenden,
die met name in de grote steden
leven, kan Nederland ook een
bijdrage leveren Vanuit de TH
in Delft heeft men al enkele ja
ren geleden adviezen gegeven
vooi betere woningen maar dar
we) in de Indonesische stijl De
beste manier om te helpen blijkt
te zijn om bouwkundigen op te
lelden, die zich dan natuurlijk
niet uitsluitend meer richten op
villa's en hotels. De belangstel
