MAN "Een heel eenvoudige ingreep" Wie kan zeggen dat het niet mag een kind da geluk geeft Raad akkooi Stichti Sportft ETHICUS SPORKEN: OUDERS VAN EEN DONORKIND: De Stem MÊmm DR. J. WILDSCHUT (LEIDEN): Donor Succes Enorme dreun Van ons beiden 99 99 Ooor Bèr Crouzen Foto: Anton Werker Nee Vragen Aanvaarden Een kind krijgen ran een andere man Een mogelijkheid voor echtparen, die zelf geen kind kunnen krijgen. Daarover gaat de volgende reportage Ber Crouzen sprak erover met deskundigen en met een echtpaar dat via een kunstmatige inseminatie een kind van een andere man gekregen heeft. Sinds de tweede wereldoorlog beslaat in Nederland de mogelijkheid een kind te krijgen via kunstmatige inseminatie Een man stelt zijn zaad beschikbaar en de dokter brengt datviaeen injectie inde baarmoe der Alleen de dokter weel van wie het zaad afkomstig is. Het echtpaar krijgt dat niet te horen. Pas de laatste drie jaren raakt algemeen bekend dat je op zo'n manier een kind kunt krijgen Dat is begrij pelijk. Talrijke artsen voerden bezwaren aan tegen deze methode Ze vonden het in strijd met de goede zeden of met hun eigen religieuze overtuiging Bovendien vraagt kunstmatige inseminatie via een donor (KID) nogal wat voorbereidingstijd en organisatie Pas sinds een drietal jaren neemt het verzet af en zijn de technische mogelijkheden uitgebreid Dr J Wildschut constateert dat ruim de helft van de echtparen, die naar Leiden komen, van katholieken huize zijn. Blijkbaar weegt voor hen het kerkelijk voorschrift dat KID verbiedt niet zo zwaar. Prof dr PaulSporken, priester en hoogleraar in de medische ethiek aan de Medische Faculteit in Maastricht formuleert zijn „vragen naar aan leiding van kunstmatige inseminatie via een donor" als volgt: Een arts zoeken die KID tot pastis niet zo eenvoudig In Zuid- Nederland werd tot voor kort deze methode alleen toegepast door een drietal Sittardse vrou wenartsen. Maar vier weken ge leden liet het ziekenhuis weten dat dat afgelopen was: Het strookte niet met de katholieke beginselen. Via navraag kwam ik terecht bij de V rouwenkliniek van het Leidse academisch zie kenhuis bij dr J Wildschut. Wildschut rustig, wat lakoniek erkent dat hij tegen een forse achterstand op moet kijken: „Als je de cijfers van dokter Levie uit Amsterdam (van 1972)overneemt moet je aannemen dat er van de 100000 huwelijken, die er per jaar gesloten worden, 300 in aanmer king willen komen voor KID. Dat is dus de jaarlijkse aanwas. Maar er komen nu ook veel vroegere jaargangen, die tot dusver niet over KID nagedacht hadden. Je kunt rustig stellen dat er op het ogenblik zeker drie vierduizend echtparen zijn die KID willen Ze kunnen maar opeen beperkt aan tal adressen terecht Bij de meeste universiteitsklinieken en in een paar ziekenhuizen Sinds enkele maanden beschikt de Leidse vrouwenkliniek over een spermabank Een tweetal ketels die er van buiten uitzien als wat grote weck-ketels Daarin wordt het zaad bewaard in een soort riet jes, 180 graden onder nul. Wildschut: „We beschikken nu over het zaad van 70 donors, in to taal genoeg voor zo'n duizend in seminaties Het is niet zo eenvou dig het zaad zo op te slaan dat het bruikbaar blijft Het invriezen tast de vruchtbaarheid van het se men aan, en dat is de reden dat er nogal vaak ge'insemineerd moet worden om kinderen te krijgen. Om een voorbeeld te geven: Slechts in zeven van de tien geval len is het zaad van een man die zelf kinderen heeft, geschikt voor de bank. „Een van de problemen is het zoe ken van donors. De mannen moe ten gezond zijn, stabiel van karak ter. zonder erfelijke afwijkingen We hebben een voorkeur voor ge huwde mannen, die een kind heb ben Dan weet je namelijk beter waar je aan toe bent. Je moet ove rigens niet denken dat we naar su per-mannen zoeken Dat willen de vrouwen ook niet. Ze willen een kind dat een beetje op hun eigen man lijkt. Daar letten we dan op Is hun man groot en blond en heeft hij blauwe ogen. dan zoeken we net zo'n donor Wildschut: „Op het ogenblik be schikken we alleen maar over mannen die uit wat intellectuele milieus komen Een echte arbei der om het zo maar te zeggen, zit er niet bij. Dat is eigenlijk jam mer Misschien weten die mannen nog niet dat ze zo anderen kunnen helpen Misschien is in hun omge ving de weerstand om het te doen groter Zaad leveren voor het kind van een ander is voor een aantal groe pen iets wat je niet doet. „Het typi sche is" zegt dr Wildschut, „dat de mannen (én hun vrouwen uiter aard) meer problemen hebben met het feit dat ze via masturbatie zaad leveren, dan met het feit dat door hun zaad kinderen komen Daarmee hangt natuurlijk samen dat masturbatie hoe vaak het ook voorkomt, óók in een huwelijk iets is wat eigenlijk niet hóórt Althans zo ervaren groepen men sen het." Dr Wildschut is overigens opti mistisch. „Ik verwacht dal het krijgen van voldoende mannen die bereid zijn andere mensen zo te helpen binnen afzienbare tijd geen probleem meer is Ze komen nu al van alle kanten beschik baar." In de Leidse vrouwenkliniek le vert een donor niet meer dan zes keer een bijdrage voldoende voor maximaal drie zwangerschappen Daarna is voor hem de kous af „Hij moet het vergeten Het moet hem niet gaan belasten Boven dien is het niet goed dat er teveel kinderen van één man komen Niet ieder echtpaar dat vooi KID in aanmerking komt kan ook wor den geholpen. Wildschut: „Wan neer een echtpaar bij ons komt en duidelijk is dat de man onvrucht baar is. zeggen we: We willen jul- Ü82KÏÏI I lÉfc Infest IS Hij staat aan de deur. Zij* is met de baby bezig. Even later komt ze binnen met een wolk van een kind. Stralende ogen,Even pappa goedenacht zeggen. Een tafereel dat zich in talloze ge» zinnen afspeelt. Als de baby in zijn bedje ligt praten weer» over: UW; „We wilden hem ontzet tend graag hebben. En we zijn er nog steeds heel erg gelwkkig mee, Eigenlijk Is er geen reden om erover te praten. Het is ons kind en we zijn er samen ver antwoordelijk voor. Maar mis schien kan ons gesprek ande ren helpen..," ZIJ; „We kwamen er tamelijk snel achter dut er bij ons iets niet klopte. En omdat we de weg wisten kwamen we bij een vrouwenarts terecht. Toen volgden een aantal onderzoe ken, waaruit bleek da» mijn man geen kinderen kon ver wekken." a HIJ; „Dat was een enorme dreun. Je weetdan wel datkin- derlooshcid ook aan de man kan liggen, maar dat het nu juist aan jou ligt, dat geeft je een behoorlijke klap. Je voelt je als man in je hemd gezet." ZIJ; „Het was een versclirikké- iijkmoeilijke tijd. Al mijn zus jes en kennissen kregen kin deren en wij wisten dat het bij ons niet kon. Een kraamvisite was iets verschrikkelijks voor me. Ik kon erttlet meer tegen." HIJ; „Je kunt dan wei zeggen: katholiek. Wee» u da» de kerk tegen KID is? Dat wisten we. Maar dat is voor ons geen punt. Het was onze eigen gewetens beslissing." ZIJ: „Een paar maanden later kregen we de oproep. We zijn er samen heen gegaan. Zenuw achtig uaUmrlijk. Jij ook hó?" HIJ: „Ja, ik was erg gespan nen. Het was zo gebeurd, gé lukkig. En de dokter was erg aardig. Maar het is natuurlijk niet zo leuk, ook voor een vrouw niet. Je denkt dan: Waarom moet he» op zo'n koele manier. Maar we wilden zo graag kinderen.»" ZIJ: „Gelukkig lukte het voor ons vrij snei. En toen de men struatie uitbleef brak de spanning eindelijk. We waren de koning te rijk." HIJ: „We hebben al het mate riaal over KID verbrand. We willen er niet méér aan den ken. Maar de eerste maanden va» de zwangerschap waren erg zwaar. De spanning gaat je niet In jekouwe kleren zitten." ZIJ: „Met onze ouders hebben we er nooit over gepraat Ja ze wisten wei dat er met ons iets niet goed zat. ijfaar als ze er- overbegonneuzci ik: Het isiets tussen ons tweeën,.En als ze doorvragen zeg ik dat het aan mij lag. Ut wil niet dat iemand weet dat mijn man de oorzaak van de kinderloosheid is. Dan zou natuurlijk ook uitkomen dal het kind niet (ze aarzelt) van hem is.„" HIJ: (Wat later): „Het is het kind van ons beiden. Ik heb het helemaal meegemaakt vanaf het eerste begin. En ik neem ook de verantwoordelijkheid voor hem op me. We zijn er ook nooit op teruggekomen in die zin dat wc er spijt van hebben. Of dat ik een toespeling heb ge maakt, Wc moeten achteraf wel altijd vreselijk lachen als iemand zegt: hij lijkt op z'n va der," Non dat heb je dan te aanvaar den, Maar is dat wel zo? Mag je niet proberen er tets aan te doen. Wie zegt dat je onze kin derloosheid niet mag proberen op te heffen?" ZIJ: „We hebben even gedacht aan adoptie, maar wc hebben ervan afgezien, 't Is verschrik kelijk moeilijk zo'n kind te krijgen en het kost veel geld. Bovendien wilde hij toch lie ver iets wat van ons zelf was." HIJ: „Ik ben toen begonnen materiaal te verzamelen over KID. Ik dacht dat het alleen in Zweden gedaan werd. Non dat -hadden we er dan wei voor over. Toen ontdekten we dat het ook in Nederland ge beurde. We vonden een paar adressen," ZIJ: „Het was een lijdensweg. De eerste zei: Hebt u er met Ie mand over gesproken? Dat hadden we inderdaad. Met een hele goede vriend. Toen zei die dokter: maar dan kan ik n he lemaal niet helpen. Ik help al leen mensen die er met nie mand over gepraat hebben, Niet dat het verboden was of zo wat hij deed. Helemaal niet Maar hij vond nu eenmaal dat KID zo'n gevoelige zaak was, dat je daar ook in het belang van het kind niet over sprak." HIJ: „Toen «aar nummer twee. Die wilde ook niet hel pen. Hij zei tegen mijn vrouw: bent nog veei te jong. Ze was nota bene achterin de twintig. Maar die dokter ze» dat hij zo'n lange wachtlijst had dal ou dere vrouwen vóór gingen." ZIJ: „Tenslotte kwamen we ten elude raad bij dederde spe cialist terecht. En gelukkig wilde die ons heipen. We heb ben met hem gepraat en hij heeft onze gegevens gekregen, We hadden allebei een psycho logisch onderzoek laten doen en hij kreeg de maandcurves van de temperatuur." HIJ: „De dokter zeiook: l' bent ZIJ: „Is het in een normaal ge val ook niet zo da» een moeder meer om de kinderen geeft dan de vader. Die heeft zoveel an dere dingen aan z'n hoofd," Het gesprek loopt af. Ze w illen nog graag een tweede kind. ZIJ: „Wie kan zeggen dat het niet mag: Een kind dat twee mensen zo'ngetukkan geven." HIJ: „En je benadeelt er nie mand mee." lie helpen We proberen het een half jaar tot een jaar U hebt een goede kans op succes. Maar als het na een jaar niet gelukt is. kunnen we u niet verder helpen Die kans op succes bedraagt ongeveer ze ventig procent Aan de behandeling gaat in ieder geval een gesprek vooraf In dat gesprek wijst de arts het echtpaar op de voof en nadelen van een do nor-kind Het kan als het huwe lijk niet al te best ts aanleiding geven tot grote spanningen tussen man en vrouw Nagegaan wordt onder meer of man en vrouw sta biel genoeg zijn om de last van dit kind te dragen. Een belangrijke vraag is ook of ze beiden het kind willen Het maakt een heel ver schil of de man tenslotte toegeeft aan het verlangen van zijn vrouw naar een kind, of dat zij beiden dit verlangen delen Tenslotte moet het echtpaar ook een verklaring tekenen dat de arts niet aanspra kelijk is voor onvoorziene resulta ten De vrouw moet ook gedu rende een aantal maanden haar temperatuur opnemen, zodat de vruchtbare periode tussen twee menstrualies vast staat Behandeling De behandeling is simpel Hel is een medische behandeling die het karakter heeft van een injectie Met het uitzoeken van het goede zaad is het een kwestie van een kwartier Een vrouw die in haar vruchtbare periode bij de arts komt. krijgt meestal meerdere injecties, een paai dagen achter elkaar Op het ogenblik is in Leiden de leeftijd van de vrouwen die gehol pen worden ongeveer 31 jaar ..Rijkelijk laai" vindt dl Wild schut ..Het zou beter zijn als de vrouw al eerder zou komen Wan neer ze 31 is is ze niet meer in haai vruchtbaarste periode Als een vrouw in verwachting komt, houdt de zorg van Wildschut op „De ouders moeten niet tel kens aan KID herinnerd worden Ze moeten het vergeten Het is nu hun kind." In Leiden worden op het ogenblik vier tot vijf vrouwen pei dag ge holpen. En omdat die hulp lang niet altijd direct resultaat heeft komen er per maand maar dertig aan de beurt Een aantal van hen komt de volgende maand terug „Soms moet je zeggen Het spijt me verschrikkelijk, maar we kun nen u niet meei helpen Dat is voor zo'n echtpaai een afschuwe lijke teleurstelling Ikzelf vind dat ook erg triest Gelukkig is het aan tal echtparen dat we wél kunnen helpen groter De Leidse univer siteitskliruek heeft op het ogenblik een wachtlijst van 300 echtparen, met een wachttijd van tweea drie jaar Onder de artsen die in Neder land KID toepassen bestaan twee stromingen De ene stelt als voor waarde dat hel echtpaai er verder met niemand over praat Het moet absoluut een zaak tussen hun bei den en de arts zijn De andere richting vindt dat de ouders er bestovet mogen praten Waarom niet. het is toch geen schande'" Een echtpaar was bereid erover te praten Anoniem Op een zater dagavond ontmoet ik ze „Dat er juist zoveel katholieken naar KID vragen is niet zo vreemd. Op de eerste plaats zijn de kerkelijke uitspraken voor steeds meer katholieken maar één van de factoren die meespelen bij een gewetensbeslissing. Maar er is méér Van de ene kant staat de katholieke kerk sterk afwijzend tegenover KID maar van de an dere kant heeft zii eeuwenlang verkondigd dat de voortplanting, het krijgen van kinderen het eer ste doel van het huwelijk is. Welnu: Daarmee ondergraaft zij naar het gevoel van veel katho lieken eigenlijk haar eigen standpunt inzake KID Als kinde ren dan zo belangrijk zijn, dan moet je KID ook niet zo absoluut afwijzen." Het officiële katholieke standpunt is neergelegd in een toespraak van Pius XII uit 1949en 1956 Hetison- dubbelzinnig: Het mag niet. Het is een inbreuk op de natuurlijke or dening Het zaad wordt verkregen via een zondige daad. Maar vooral: KID verbreekt de natuurwette lijke band tussen sexuele daad en voortplanting „Het lijkt mij wel belangrijk erop te wijzen dat deze uitspraken vol gens de traditionele leer der kerk geen absolute gewetens verplich ting opleggen Toespraken hebben niet dat gezag wat een zg uit spraak „ex cathedra" heeft. En dat is hier niet aan de orde." „Voor mijzelf ligt de zaak toch an ders Het lijkt me ethisch gezien niet gewenst om KID toe te pas sen, anders geformuleerd ik heb er veel vragen bij Maar dat neemt niet weg dat het echtpaar zelf de beslissing moet nemen." Géén absolute veroordeling dus, maar wél zwaarwegende vragen Sporken: „Ik sta er zeer huiverig tegenover Niet omdat KID een in breuk zou zijn op de biologische orde, maar omdat het een inbreuk zou kunnen zijn op de ménselijke waarde van sexualiteit en voort planting Hij legt uit welke waarden in ge vaar komen: „Ik kan me voorstellen dat de hu welijksrelatie aangetast wordt wanneer je KID toepast. Het is een kind vanéén van de twee en je kunt je voorstellen dat dat proble men geeft. Ik vraag me af: als je toestemming geeft tot inseminatie van het zaad van een andere man. Waarom zou je dan ook geen toe stemming geven aan 'n man wiens vrouw onvruchtbaar is een kind te verwekken bij een andere vrouw. Dat zou niemand accepte ren, maar waarom dat andere dan wel? Is er een principieel verschil tussen beide?" Zwaarder zweegt voor prof. Spor ken de vraag die hij als volgt onder woorden brengt: „Als je trouwt beloof je elkaar te aanvaarden met alle mogelijkheden en onmoge lijkheden. Als nu blijkt dat een van de partners niet vruchtbaar is, moet je dan niet zeggen: Goed dat is onmogelijk, het is erg, maar ik aanvaard je ook nu nog. Ik vraag me af of een KID eigen lij k inhoudt dat je de ander niet aanvaardt zo als hij is." En dat vind ik een aantasting van de huwelijksrelatie Dat zijn twee van de belangrijkste vragen. „Ik stel ze als een onge trouwd man, zonder kinderen, maar ik ben wel erg gevoelig voor wat de mensen bedóélen als ze praten over KID Ik vermoed dat er vaak meet achter zit dan ze zelf uitdrukkelijk uitspreken. Dat geldt ook voor de opmerking dat de man geen spijt heeft van zijn beslissing Wat bedoelt hij daar mee en wat bedoelt een vrouw als ze zegt dat de KID mets betekent voor de relatie met haar man? Ie dere vrouw die kinderen van haar eigen man heeft en dan een kind van een andere man zou krijgen, weet dat het laatste kind toch an ders is Het is niet hun kind. in de zin zoals dat normaal bedoeld wordt Een kind van een andere man wordt bij zijn ontstaan vaak met meer zorg omringd dan een kind van man en vrouw De kans op aangeboren afwijkingen is klei ner het is vaak ook vuriger ver langd Of het een blijvend getuige nis is van de onvruchtbaarheid van deman.ofhetdehuwelijksre- latie een knauw geeft? Wie kan dat zeggen... KAPELLE-TERN EU ZEN JANUARI 1975 Kr<x Uien wit 24.70, rood 19.60, than 165 47—50, Golden cious 1180 45—-57 1170 1165 25—35, uit het koelhi 170 6263, 165 45, 160 35 44—57, 1170 40—53, 30-43. H50 34, Ermgaard 165 119.160 124, 15 481—97, 150 40 175 110,170 110,165 153 1175 79—107,1170 50 51—76,116 40-47 Cox p 175 125134,170 131,165 106—113,160 84, 1175 96— 1170 124.1165 83-107,1160 I 82,1155 25—33, grof i Goudreinette 1185 81, III 100,1165 66—83, lid 50, 47—64 Lamb- Calvilk 46,1170 40—52,1165 27—3 ienne diu Ocan 1180 52— 5761,1170 53—74,1165 I 70 1160 45—58, N.O.Z. II I 1170 6465. 1165 6164, 1 Conference 165 72, 160 I 55 62, 1170 64—66, 1160 1X55 5961, 1150 3542, grof 38. Pondspeer 185 45,175 52 i grof 28, Br.A.Lucas I 40.1165 51,1160 36, grof Wildeman 165 131,160 107,150 66,1160 47, grof 32, St.Remy 170 55-1 68—71,1170 4451,1160 38.IId 31—33, Aarda Bintjes grote 1112, mamsblauwe grote 25 ten: Sav. kiwi 1027, kool 10, Spruiten 454 12, Prei 4243, Knol 12—22. TERNEUZEN, 8 jam I Per stuk sla 2 12. F selderij 46-52. Per k andijvie: 135-140. Boe 14-23. Savooiekool 38-4 kool 17-30. Witte ka Deense witte kool 24. S 36-43. Breekpeen 27-2 54-72. Uien. grof 15-17, 10-13. Witlof A 100, 106 B 95. B2 74-96, af 36-70. goes - krabbend: januari Prijsf Groenten: pea- stuk: derij met groen 26-31 kooi 6 per kr. 43, afw Per kg.: Aardappelen Groene sav.kool 13-18. kool 4-16. Wittekooll Boerenkool 9-25. Spru 38-43, b 17-37. Prei A 19-28. Witlof II 40-10 15. Uien 21-31. Kroten 9- walcheren, 7-1 pelen: resp. bonkein, drie! en kriel. Bintje 13-18. 11, 14, Koopm. - 21-28, 8, Irene Appels: St. 65 58-59, 60-70 57. Gok lioious: 80 72. 75-80 33 75 25-60, 65-70 23-41 Gourtreinettes II: 85 7 83, 65-75 73, 60 41. nette II: 60-65 38. 7, 65-75 50, 85 60. Doye Cornice II: 65-75 56-60 69, Winston II: 65-70 t 41-44. Winston II 55-6^ 68-70. Groenten: Gras 148-153, glssla 11-32 veldsla 4-494, glasandi 141. selderij p. kg. 94- derij p. bos 30-38, kno (Van een onzer versla HEINKENSZAND algemene stemmen is meenteraad van Bor 'koord gegaan met he en de exploitatie openlucht zwembad d plas bij Ifeinkenszan| vorm van een n.v. S senbad Borsele. Daa met de n.v. Verenigd fondsenhaden te An voorlopig voor de vijf jaar, een over worden gesloten. Burgemeester Van wethouder Peelers 1 de nadruk op dat de Borsele ten aanzien beheer en de exploi het zwembad een flin in de pap houdt d< overgrote meerderhe raad van beheer bei vertegenwoordigers v meente. Slechts tw< gen*-oordigers van 'Verenigde Sportten» hebben zitting in de beheer en deze moc| worden beschouwd seurs. In antwoord op es king van de KVP-s 'betreffende de te exploitatiemogelijkhei de Stelleplas - in de is uitgegaan van 116. - liet burgemeester zich optimistisch uit 'geraamde exploi

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1975 | | pagina 6