Ook de
noordkust
begint in
te raken
Lieflijk
land met
heerlijke
dorpen
Honderden
eilanden
nog met
ontdekt
Zuidkust
eenvoudig
en snel
bereikbaar
Het Zuiden
heeft veel
voor op het
Noorden
Bretagne
en
Auvergne
favoriete
gebieden
SPANJE:
PORTUGAL:
GRIEKENLAND:
ENGELAND:
ITALIë:
FRANKRIJK:
In de wereld van de tourope
rators zijn de meningen ver
deeld ten aanzien van het toe
risme naar Spanje in 1975. E-
nerzijds hoort men beweren
dat „Spanje niet meer is wat
liet is geweest", aan de andere
kant blijkt uit de reisprogram
ma's dat de organisatoren van
vakantiereizen ook voor 1975
weer hoge verwachtingen heb
ben van de Nederlandse trek
naar Spanje.
Adri van Breda, adjunct-direc
teur van het Spaans Verkeers
bureau in Den Haag beschikt
nog niet over de jaarcijfers
van 1974, maar tot en met juli
kwamen er in totaal 9,1
minder toeristen opdagen dan
in de eerste 7 maanden van
1973. „Wat het Nederlandse toe
risme betreft heb ik de cijfers
tot en met september. We gin
gen 2,5 achteruit, maar er
kwamen toch nog altijd
1.146.016 Nederlanders in
Spanje tegen 1.175.697 in de
eerste negen maanden van
1973".
Wat verwacht hij van 1975?
„Ik zie dat de reisorganisaties
weer een fors aanbod hebben
voor de klassieke bestemmin
gen en dat zijn dan de Costas,
de Balearen en de Canarische
Eilanden. Daaruit meen ik te
mogen afleiden dat het gros
van de Nederlandse Spanje-
gangers volgend jaar weer
naar de oostkust en de eilan
den zal trekken. Daarnaast
heb ik echter goede verwach
tingen ten aanzien van de
Noordkust en de Pyreneeën. Er
komt nu eindelijk een recht
streekse autoveerdienst van
Amsterdam naar Noord-Span-
je. Bovendien gaat Iberia in de
zomer een vlucht openen tus
sen Amsterdam en Santiago de
Compostella in het noorden.
Trouwens: er viel dit jaar toch
al een grotere trek van Neder
landers naar Noord-Spanje te
constateren. Daaruit zou je
kunnen concluderen dat steeds
meer mensen op zoek gaan
naar nieuwe bestemmingen. Ik
kan de Noordkust met zijn
boeiend achterland alsmede de
Pyreneeën van harte aanbeve
len. Het is het „andere" Spanje
dat men daar leert kennen en
over de gehele linie genomen
is men er zeker niet duurder
uit dan elders in Spanje".
JA ver kosten gesproken: prijst
Spanje zichzelf la i ;.'amer-
hand niet wat uit de markt?
De tijd dat het 't goedkoopste
vakantieland van Europa was
is toch voorbij?
„Ik verwacht in 1975 een prijs
stijging, maar hoe groot die
zal uitpakken kan ik nog niet
zeggen. De hoteliers hebben
wel bepaalde verlangens, maar
die moeten nog door het mi
nisterie worden goedgekeurd.
Het verschijnsel van prijsver
hogingen vindt men echter in
alle landen. Ik heb niet de in
druk dat de mensen zich daar
door al te zeer laten afschrik
ken. Naar mijn idee gaat Span
je het in 1975 toeristisch weer
helemaal maken".
(Inl. Spaans Verkeersbureau,
Laan van Meerdervoort 8a,
Den Haag, tel. 465900).
Het andere Spanje zoals
weinig toeristen het ken
nen.
TJet jaar 1974 zal in de annalen van Por-
tugal geboekstaafd worden als het jaar
van de grote politieke omwenteling, waarin
het fascistische juk werd afgeschud. Het
zal echter niet de geschiedenis ingaan als
het jaar waarin een record bezoek aan bui
tenlanders werd genoteerd. Alle bekende
factoren speelden ook wat het toerisme naar
Portugal betreft mee, daar kwam bovendien
de onzekere toestand nog bij als remmende
factor.
Mevrouw Marianne Smeenk, directrice van
het Portugees Verkeersbureau ziet 1975 ech
ter met vertrouwen tegemoet. „Er zijn in
1975 veel meer touroperators die reizen
naar Portugal organiseren dan voorheen"
zegt ze, „en dat is al een teken dat er een
opleving komt".
Vraag aan mevrouw Smeenk: „Wat maakt
Portugal voor de Nederlandse vakantiegan
ger aantrekkelijk 1"
¥k zou natuurlijk kunnen beginnen met
over de zon en het klimaat te praten",
zegt ze, „maar liever zeg ik allereerst om
dat ik het een verschrikkelijk mooi land
vind, niet ruig of woest, eerder lieflijk.
Vooral in het Noorden, nog tamelijk onbe
kend in Nederland, is het erg mooi. Dan
omdat de Portugezen alleraardigste, ja en
gelachtige mensen zijn; ze gaan tot 't einde
voor je. Toch hebben ze niets kruiperigs,
het handje ophouden is er niet bij. Een an
der motief vind ik dat Portugal een fijn
vakantieland is zowel voor mensen die zon,
zee en strand zoeken als voor hen die een
strandvakantie willen combineren met een
intensievere kennismaking met land en
volk. Dat laatste kan dan vooral uitstekend
in het Noorden, daar ligt de kiem van Por
tugal met heerlijke dorpen en veel cultuur
monumenten, bij de grens met Galicië een
schitterend natuurpark, met Oporto als cen
trum van de portcultuur en ook met stran
den, o.a. bij Esposende, Ofir en Viana do
Castelo. Barcelas, Braga en Ouimaraes zijn
interessante plaatsen. Tussen juni en half
september is de beste reistijd voor de Costa
Verder in het Noorden, waar het nooit te
heet is en niet al te vochtig".
A fzakkend naar het Zuiden komen we
dan vanzelf op Lissabon en de Cos
ta do Sol, tegenwoordig Costa Lisboa gehe
ten. „Ik vind vooral de sfeer in Lissabon
erg fijn", zegt mevrouw Smeenk. „Het is
een grote stad, maar je krijgt er niet het
overweldigende gevoel van een metropool.
De sfeer is erg intiem, vooral dank zij de
vele nauwe en vaak steile straatjes met
hun leuke doorkijkjes. Alfama, het oudste
deel van de stad, dat gespaard bleef tijdens
de aardbeving van 1755, is zeer schilderach
tig. Echt een wijk om te voet te verkennen.
Hier bevinden zich ook tal van kleine ge
zellige restaurants waar je 's avonds van
de fado kunt genieten.
d Onmiddellijk ten westen van Lissabon be
gint de Costa met de badplaatsen Esto-
ril en Cascais, waarvan ik vooral Cascais
wil noemen omdat het daar intiemer is en
omdat het oude karakter als vissersplaatsje
er aardig is gehandhaafd. De Costa heeft gen
boeiend achterland, zeker aan te bevelen
aan mensen die het echte Portugal willen
ontdekken.
Natuurlijk mag in dit resumé de Algarve
niet ontbreken. „Het gebied valt in twee
delen uiteen", zegt mevrouw Smeenk. „Van
af de Spaanse grens tot Faro en het deel
ten westen daarvan tot aan de westkust;
dit is het meest spectaculaire gebied van de
Algarve met roodbruine en gele rotsen en
kilometers lange stranden. Ideaal voor ge
zinnen met kinderen. Het aantal aantrekke
lijke plaatsjes is hier legio zoals Lagos,
Albufeira en Portimao en met in het binnen
land o.a. het oude Moorse stadje Silves".
En de prijzen? Mevrouw Smeenk: „Het
Noorden en het binnenland zijn veel goed
koper dan Lissabon, de Costa Lisboa en de
Algarve. Maar aan de Algarve kun je toch
een 5 liters fies wijn kopen voor iets meer
dan 5 gulden, een liter bier voor 1,25, ook
vlees is niet te duur, Portugese sigaret
ten zijn goedkoop (een gulden). Over het
geheel genomen zou ik zeggen dat je in
Portugal niet meer geld kwijt bent dan in
Nederland. Sommige zaken zijn er duurder,
zoals benzine en buitenlandse drank, andere
goedkoper dan bij ons".
(Inl. Portugees Verkeersbureau,
Amstel 14, Amsterdam, tel. 63170).
5?
TV/fet Portugal heeft ook
Griekenland wat het toe
risme betreft grote verwach
tingen van 1975. Naast alle be
kende factoren die het toeris
me in geheel Europa hebben
afgeremd waren de politieke
gebeurtenissen in Griekenland
en dan vooral de crisis rond
Cyprus er mede de oorzaak
van dat 1974 een moeilijk jaar
voor het toerisme is geweest.
De laatste vijf jaar nam het
toerisme naar Griekenland tel
kens met 20% toe met 1973 als
het topjaar waarin 3,2 miljoen
buitenlanders op bezoek kwa
men.
Tn dat jaar trokken 70.000
Nederlanders naar Grieken
land, maar tot september 1974
waren dat er zeker 25% min
der. „Maar voor 1975 zijn we
erg optimistisch" zegt de heer
J. Rallatas, directeur van het
Grieks Verkeersbureau te Am
sterdam. „Ik geloof zelfs te
mogen zeggen dat Griekenland
in 1975 in de lift zal zit
ten. De politieke situatie is in
goede zin veranderd en alle
grote touroperators voeren
Griekenland weer in hun pro
gramma.
evraagd naar de factoren
die Griekenland als va
kantiebestemming aantrekke
lijk maken, zegt de heer Ralla-
tos: „Het weer is natuurlijk
een geweldig pluspunt, dan het
landschap met zijn mooie
stranden, eilanden en bergen.
Onze hotels zijn van goede
kwaliteit, eten en drinken
staan op hoog peil, de Griek is
van nature zeer gastvrij. En
dan onze cultuur waarmede
men praktisch overal in con
tact kan komen. We bieden
een ideale combinatie van
strandvakantie en ontdek
kingsreis naar de oudheid. A-
thene en Rhodos zijn de grote
trekpleisters, maar ook de ei
landen Kreta, Korfoe en Kos
komen steeds meer in de be
langstelling te staan. We heb
ben nog veel meer eilanden,
1200 in totaal, en de meeste
zijn toeristisch nog helemaal
niet ontdekt.
Die eilanden moet men echter
wel op eigen houtje bezoeken,
want er zijn (nog) geen char
tervluchten. heen. Een nieuwe
bestemming is Noord-Grieken
land met prachtige baaien en
goede hotels, noig niet platgelo
pen door het massa-toerisme.
A antrekkelijk zijn ook de
cruises door de Griekse
wateren waarbij men van het
ene eiland naar het andere
ideale combinatie van
strandvakantie en ont
dekkingsreis naar de oud
heid
vaart, terwijl veel touropera
tors busreizen door Grieken
land organiseren. Veel toeris
ten zijn 's avonds te vinden in
de tavernas waar ze met de
plaatselijke bevolking een fles
retina drinken en de sirtaki
dansen.
Omdat ik Griek ben klinkt het
misschien wat chauvinistisch
als ik zeg dat niemand Grie
kenland verlaat zonder
vriendschap met Grieken te
hebben gesloten. De taal is
geen probleem, iedereen
spreekt wel een mondje En
gels. Wat de prijzen betreft
meen ik te mogen stellen dat
Griekenland niet duur is. Een
diner voor twee personen kost
inclusief wijn 16.-, een fles
retina is vanaf 1.- te koop,
een pilsje kost in een taverna
een gulden en een glas ouzo
met hapjes komt op 60 cent".
(Inl. Grieks Verkeersbu
reau, Leidsestraat 13, Amster
dam, tel. 254212.
d~i root-Brittannië zit toeristisch al enkele ja-
ren tors in de lift. Ook wat 't bezoek uit
Nederland betreft. Gingen er in 1966 bijna
200.000 Nederlanders naar Engeland (varen
of vliegen), hun aantal steeg vorig jaar tot
438.000 en aan het eind van 1974 zou wel
eens kunnen blijken dat het bezoek uit Ne
derland dit jaar met 15% is toegenomen.
Ook over de gehele linie stijgt het toerisme
naar Groot-Brittannië en men verwacht dat
bij afsluiting van de balans over 1974 zal
blijken dat 8 miljoen buitenlanders dit jaar
Groot-Brittannië hebben bezocht tegen 7.6
milj'Oen in 1973.
Wie aan Bob Drysdale, de man die in Ne
derland de public relations van de British
Tourist Authority verzorgt, vraagt hoe het
komt dat Groot-Brittannië zo in trek is,
krijgt een genuanceerd antwoord. „Die stij
ging moet je zien in relatie tot de terug
gang in reizen naar de zon", zegt hij. „Ook
de Scandinavische landen profiteren daar
van.
Bovendien hebben de mensen de laatste ja
ren meer vakantie gekregen, steeds meer
komt de tweede, korte vakantie in zwang.
Sinds er directe chartervluchten en auto-
veerdiensten tussen Nederland/België/-
Frankrijk en Engeland zijn gekomen, gaat
het Groot-Brittannië toeristisch gezien naar
den vleze. Dgar komt nog bij dat steeds
meer mensen nu wel eens met eigen ogen
dat land willen leren kennen waarover ze
zo vaak iets op de tv zien. Vergeet ook de
faam niet die Londen heeft als uitgaansstad
met zijn vele theaters waar spectaculaire
musicals en shows dag-in dag-uit volle za
len trekken.
Velf ben ik helemaal kapot van het Engel-
se platteland en niet te vergeten van Wa-
Zelf ben ik helemaal kapot van het Engel
se platteland en niet te vergeten van Wa
les. Juist het op eigen houtje zwerven,
want Groot-Brittainnië is vooral een land
voor de individualist, leidt onvermijdelijk
tot tal van plezierige verrassingen en ont
moetingen. Vergeet ook niet dat zo'n klein
dromerig dorp op het platteland ongelooflijk
goedkoop is. In een inn betaal je voor bed
and breakfast b.v. drie-vier pond en je
woi'dt er bediend, wat zeg ik: vertroeteld,
door heerlijke oude Engelse wijffies die je
steevast aanspreken rr-t dearie of love".
Wat zijn voor 1975 de toppers?
Daarover hoeft Bob Drysdale niet lang na
te denken. Hij zegt:
„York, Noord-Wales, het Merengebied, de
Cotswolds, de Zuidkust en natuurlijk Lon
den. Met de Noordzee Veerdiensten b.v.
vaar je naar Huil en vandaar ligt heel mid-
den-Engelarad plus Schotland plus Noord-
Wales binnen je bereik. Noord-Wales is ge
woon zalig. Een land van bergen, bossen en
rivieren, een soort ruwe Ardennen met een
ongerepte natuur, geen industrie vam bete
kenis en schattige mensen. Neem de Zuid
kust, zeer eenvoudig en snel te bereiken
vanuit Nederland, België en Frankrijk en
een spotgoedkope overtocht per Hovercraft
vanuit Calais. Je kunt onmiddellijk na aan
komst de kustweg volgen en ik verzeker je
dat je van de ene verrassing in de andere
zult vallen".
'Jo kan Drysdale nog uren doorgaan. Een
kernvraag is er echter nog: hoe duur, of
hoe goedkoop is Groot-Brittannië? „Sigaret
ten en alcoholische dranken zijn er duurder
dan hier, maar de kosten van levensonder
houd zijn er, en dat is vooral voor kam
peerders van belang, over het geheel geno
men lager dan in Nederland. Ook de prij
zen van maaltijden en bier zijn op het
platteland eng aantrekkelijk. Ik verwacht,
zeker gezien het vergrote aanbod van auto
tours, dat 1975 weer een goed jaar zal wor
den voor Groot-Brittanmë, vooral ook om
dat mensen die er eens zijn geweest veelal
verteend worden door heimwee".
(Inl. Brits Verkeersbureau, Leidseplein 5,
Amsterdam, tel. 239701).
Italië had voor 1974 aanzien-
lijk minder toeristen ver
wacht dan in 1973 toen zo'n 35
miljoen mensen Europa's va
kantieland nummer 1 bezoch
ten. Tot juni wijzen de cijfers
uit dat er een verlaging van
12% geconstateerd moest wor
den. Juli, augustus en septem
ber waren daarentegen weer
erg goed.
manuele Tornaghi, direc
teur van het Italiaans Ver
keersbureau te Amsterdam,
zegt„Ons probleem is niet de
hotels met in totaal 4 Vz mil
joen bedden in het seizoen vol
te krijgen, maar om het be
zoek over het gehele jaar te
spreiden én om een spreiding
in de ruimte te bewerkstelli
Het Colosseum in Rome:
blijvende trekpleister
voor toeristen uit de ge
hele wereld.
gen. Niet minder dan 87% van
de Nederlandse vakantiegan
gers die per auto naar Italië
reizen blijft benoorden de lijn
La Spezia - Rimini. Men wil
zo snel mogelijk in hoog
stens twee dalgen op zijn
bestemming zijn, maar sinds
de Autostrada's vanaf de
Brenner tot in het Zuiden ge
reed zijn kan men mits men 1
dag langer wil rijden, toch wel
zo'n 700 km ten zuiden van
Rimini komen. Ik zou eigenlijk
een appèl willen doen op een
Nederlandse karaktertrek, n.l.
de zucht naar avontuur. Juist
het nog onontdekte zuiden van
Italië is daarvoor als gescha
pen. Bovendien vindt men er
zeker zulke mooie stranden,
maar veel rustiger, als in het
Noorden, bergen, historische
gebouwen, een uitstekende
keuken en lage prijzen.
/erder kan ik gerust stellen
dat de hotels in Italië over
de gehele linie genomen beter
en goedkoper zijn dan in Ne
derland.iNog steeds kan men
een derde klas hotel bij het
strand met zwembad en vol-
pension boeken voor 18,
per dag en dat hotel kun je
dan gerust met een tweede
klas zaak in Nederland verge
lijken. Hier heb ik een folder
van een nieuw sportcentrum
aan het Gardameer. Daar kan
men een appartement of een
villa voor 3 personen huren
vanaf 120,-— per week met
alle sportfaciliteiten bij de
hand. In 1975 zullen de hotel-
prijzen met 1015% omhoog
gaan, die van appartementen
en villa's blijven echter op
hetzelfde niveau, terwijl de
kosten van levensonderhoud
met ongeveer 10% zijn geste
gen. Grote verwachtingen heb
ben we van het H. Jaar 1975.
We rekenen op zo'n 25 miljoen
overnachtingen alleen in Ro-
TVlaar het H. Jaar wordt
ook buiten Rome gevierd
met tal van manifestaties. Er
komen volop vluchten vanuit
Nederland naar Rome; vanuit
Beek in Zuid-Limburg alleen
al 80 vluchten vanaf 28 maart.
Wie even kan, doet er goed
aan in juni of september of
eerder dan wei facer naar
Italië te reizen. De tempera
tuur is dan beter geschikt voor
Nederlanders, de prijzen zijn
lager en het is overal rustiger
dan in het hoogseizoen. Wij
willen iedereen die op zoek is
naar een "anders dan anders"-
bestemming 'gaarne met raad
en daad terzijde staan. Wij
weten waarover wij praten en
wij juichen elk initiatief dat
beoogt het onbekende Italië te
ontdekken, van ganser harte
toe."
(Inl.: Italiaans verkeersbureau,
Rokin 52, Amsterdam, tel
249732).
ren van de weinige Europese landen, die
met grote voldoening kunnen terugzien
op het binnenkomende toerisme in 1974, is
Frankrijk. Bijna twee miljoen Nederlanders
gingen in 1974 op vakantie in Frankrijk.
Zegt Jean Gallot, directeur van het Frans
Verkeersbureau in Amsterdam: „een stijging
van ruim 20% vergeleken met 1973."
Steeds meer Nederlandse vakantiegangers
ontdekken dat Frankrijk sinds de devaluatie
aldaar en mede gezien de prijsstijgingen in
eigen land geen duur vakantieland is, dat
je nergens zo kopieus en voor zo weinig
geld eet als in het land van Marianne, dat
het taalprobleem in de praktijk erg meevalt
en dat je in Frankrijk inderdaad alle kan
ten uit kunt. Want Frankrijk heeft alles:
zeeën, meren en rivieren, bergen, bossen,
cultuur, historie, het is landschappelijk erg
gevarieerd, kortom een uitstekend vakantie
land voor jong en oud.
V/raag aan de heer Gallot: „Welke gebie-
den waren in 1975 bij de Nederlanders
favoriet?" Hij zegt: „Als we Parijs buiten
beschouwing laten, dan staat Bretagne op de
eerste plaats, gevolgd door de Auvergne/-
Dordogne, dan de Provence, gevolgd door
de Cóte d'Azur, Elzas-Lotharingen en daar
na Normandië en Aquitanië, terwijl ook de
Rhonevallei, met als grote trekpleister de
Ardêche, door zeer veel Nederlanders is be
zocht".
Voor 1975 verwacht Jean Gallot een lichte
stijging. Na dit topjaar is het haast ondenk
baar dat Frankrijk nog sterker zal aantrek
ken. „We kunnen natuurlijk niet verwach
ten dat heel Nederland naar Frankrijk
gaat", zegt hij lachend. „Wij starten binnen
kort met twee grote campagnes ter stimule
ring van het bezoek aan Picardië en Corsi
ca. Bovendien gaan we met nog meer na
druk het groene Frankrijk propageren, ver
van de drukke toeristencentra, omdat we
weten dat erg veel Nederlanders op zoek
zijn naar rustige vakantiegebieden in
Frankrijk".
E'en van de landelijke Franse gebieden
die in Nederland nog onvoldoende be
kend zijn, is de Anjou, streek van Maine e
Loire die landschappelijk gezien een menge
ling is van de aangrenzende gebieden Bre
tagne en Touraine met kalk- en leisteenrot
sen en een overvloed aan flora, waardoor
de dalen van de Maine en Loire de naani
„Tuin van Frankrijk" hebben verworven
temeer omdat hier van industriële veront
reiniging geen sprake is. Liefhebbers van
historische monumenten vinden in de Anjou
tal van veelal prachtig gerestaureerde kas
telen en magnifieke romaanse kerken zoals
die van Cunaud en de abdij van Foneraud.
In de departementen Mayenne en Sarthe
met een vloeiend en groen landschap kan
men genieten van het echte, rustige buiten
leven zonder toeristische uitschieters.
A utomobilisten kunnen hun hart ophalen
aan de „Route des Etangs", die voert
langs grotten, kastelen, beken en riviertjes
en langs de resten van een gallo-romeinse
"gernl'iats te Jublains. Voor watersport er
paardrijden kan men vooral terecht in het
departement Sarthe en degenen wier
voorkeur uitgaat naar een verblijf aan zee
vinden in de departementen Loire-Atlanti-
que en Vendue aan de Atlantische Oceaan
verschillende befaamde hadplaatsen zoals
La Baule, Le Croisic en Les Sables d'Olon-
ne, maar ook kleine, afgelegen en daardoor
stille plaatsjes veelal met tussen rotsen, dui
nen en bossen verscholen zandstrandjes.
De eilanden Noirmoutier, Ré en lie d'Yeu
bet aardige vissersdorpjes, witgekalkte
huisjes, veel bloemen en mooie stranden le
nen zich zowel voor een dagtocht vanaf
het vasteland als voor een langer verblijf.
In het binnenland van deze twee d epar-
'ementen treft men prachtige stadjes aan
zoals La Roche sur Yon, Fontenay, Pouzau-
ges, Lucon, Ancenis en Clisson met kerken,
abdijen, kastelen, vestingtorens enz. Ten
aanzien van onderdak kan men kiezen uit
hotels in alle prijsklassen, pensions, vakan
tiewoningen en campings en de spreekwoor
delijke Franse gastronomie draagt er aan
zienlijk toe bij dat het gezegde „op het
'and waar het leven goed is" hier volop be
waarheid wordt.
(Inl. Frans Verkeersbureau, Prinsengracht
670, Amsterdam, tel. 247534).