vf bungalows] op in gilze Ortuoorei uabanlis 't Zwarte gat: begin en einde STEEDS NEER GEWELD BIJ ROOFOVERVALLEN Subaru 1400: een forse middenklasser Tussen de wielen (tedj) i Byps Dat was Nixon in was KOU IS DE VIJAND VAN DE AUTO -ACCU STER CYGNUS BEGELEIDT „HET ABSOLUTE NIETS" binnenland buitenland aan =490,- •e bedevaart Lourdes VLOEREN «VSENBERG Kosmische recycling Atomen gekraakt Onzichtbare partner Driester 'ZATERDAG 28 DECEMBER 1974 and van Gilze zijn enkele ws in aanbouw Er is keuze illende typen De panden kamers van 37 tot 61 m2 met moderne inventaris er op 't zuiden, drie slaap S, bergingen en carports, baard en c.a.s., de tuinen galows worden volgens een r beplant Koopsom vanal DELWONING- i 's-Zondags kunt U van 0 uur de modelwoning aan it 7 te Gilze bezichtigen fspraak is bezichtiging ook tippen mogelijk De inrich 1 door Interieurverzorging heid Brabants Woonhuis, Tilburg Kunstwerken in lalerie Kokon, Nieuwland >urg. lefoon 013-670384 - 678000 makelaar o.g. ko m p I ete et gratis fl. ÓtTUW. ie tips, ï*-1 n en trekkelijke prijzen! an de 60 Lissone-Lindem gratis vakantie-paspoort ie U interessant vindt. UoretiS» 484^ 0HAMSK v rmmai*rmm smmwiet Franse RivieraY antie begint bij EL: 01600-24421 3 TEL: 013-431070 t/m 6 juni i 19 september mei t/m 5 juni t/m 18 september op verzoek, gratis toeg< iri. Breedestraat 13 cht, Tel. 043-15715 itens eenmaal in zij" ;en meemaken0°k ATTENTIE r dan nodig Is voor eerj Ie soorten massief P3rke rgens vindt- Z A I E K 43,50 P- O K E N 68,- P' op ba'kis39 O K E N inpregneren, arbeid^00 iden Tel 01693 64.90 P mil (Door onze ruimtevaartme dewerker) In de donkere dagen rond Kerstmis en aan de voor avond van weer een nieuw jaar wil het wel eens gebeu ren dat we even stilstaan bij dat vreemde begrip tijd. We gebruiken het woord te pas en te onpas, maar we weten nauwelijks waar we het over jiebben. Natuurlijk: er be staat een vaag filosofisch be- grip van tijd als een soort on grijpbaar fluïdum dat alles u-at bestaat doordringt en waaraan niemand of niets zich kan onttrekken. Na tuurkundigen zijn geneigd dit tijdsbegrip als veel te ge voelsmatig en subjectief ter zijde te schuiven. Daar is iets voor te zeggen. In het bijzijn van een geliefde gaat de tijd snel, maar in de wachtkamer van een overbe zette huisarts lijkt er geen door komen aan. Natuurkundigen vergelijken de duur van gebeur- I tenissen daarom liever met die van andere, standaard- gebeurtenissen. Bijvoorbeeld de loop van een klok of een zonne wijzer. Deze zijn op hun beurt geënt op de regelmatige dage lijkse aswenteling van de aarde en haar jaarlijkse loop om de zon. „Wat mij interesseert", zegt de natuurkundige, „zijngebeur- tenissen, want die kan ik me ten." Tijd heeft geen betekenis als er niets gebeurt. Maar ook dit uitgangspunt I wordt betrekkelijk nu we -sinds kort- weten dat er ergens in het i heelal-en waarschijnlijk op heel wat plaatsen- een gebeurtenis- I senhorizon moet bestaan. Daar waar de dingen een absolute grens overschrijden Om nooit meer in het zichtbare of meet bare terug te keren. Een soort eenrichtingsweg uit de werke- lijkheid. Het klinkt bijna bo- vennatuurlijk, maar het gaat om niet meer of minder dan de on- i dergang in een „zwart gat". Een verdwaalde astronaut die in de buurt van zo'n zwart gat zou komen zou eenvoudig ver dwijnen zonder een spoor achter te laten. Hij zou niet eens kans hebben ons nog ooit over zijn ongetwijfeld trieste lot in te lichten. Dat wil niet zeggen dat we geen idee hebben van wat er met hem zou gebeuren: elke gram van zijn lichaam zou te ruggebracht worden tot de een voudigste denkbare vorm van materie, tot iets wat nog primi tiever is dan een deeltje in een atoom. Zwarte gaten zijn als kosmi- sche stofzuigers: ze absorberen alles. Zelfs het licht, dat toch een snelheid heeft van 300.000 ki lometer per seconde, is niet in staat aan de aantrekkingskracht van zo'n zwart gat te ontsnap pen, Hetzelfde geldt voor elke andere soort straling. Dus ook een door de onfortuinlijke astronaut uitgezonden radio boodschap zou ons nooit berei ken. Onnodig te zeggen dat zwarte gaten op geen enkele manier te zien of te horen zijn, laatstaan dat het zin zou hebben om er een onbemande ruimte verkenner op af te sturen. Zwarte gaten betekenen het de finitieve einde. Nochtans zijn er geleerden die menen dat een zwart gat het onzichtbare begin heeft gevormd van het heelal - en dus van ons: In den beginne was het licht, maar het zwarte gat was eerder. Wat is in hemelsnaam een zwart gat? Het antwoord op deze vraag vormt een aardige il lustratie van hoe wetenschap soms kan werken. Meestal wor den wetenschappelijke theori eën opgezet om waargenomen verschijnselen in een totaal beeld in te passen. In dit geval was het andersom: waarnemin gen bevestigden een eerder op gezette theorie die het gevolg was van wat doordenken over het uiteindelije lot van de ster ren. Afhankelijk van haar massa De zichtbare ster Cygnus X-l begeleidt, zoals deze teke ning laat zien, een onzichtbaar zwart gat. Dat zwarte gat ver oorzaakt röntgenstraling in de sliert hete sterrematerie die het aanzuigt uit de grote ster. Het gat zelf is, anders dan de naam suggereert, een brok van de zwaarst denkbare materie waaraan zelfs geen lichtstraling kan ontsnappen Daarom is het niet te zien. (NASA). eindigt een ster als een zwarte dwerg of als een zwart gat. Deze weinig wetenschappe lijk klinkende taal vereist toe lichting. Laten we de bekende feiten eens op een rijtje zetten. Een ster wordt geboren uit wol ken van gas en stof die zich in de ruimte tussen de hemellichamen ophouden. Dat zogenaamde in terstellaire gas vormt een be langrijk bestanddeel van spi raalnevels: gigantische draai kolken van dit soort materie en van sterren van alle leeftijden. Ons eigen melkwegstelsel is zo'n spiraalnevel. Het bestaat uit zo'n 200 miljard sterren (waar van onze eigen zon er een is) plus stofwolken daar tussenin. Om dat wij eendagsvliegen zijn in het heelal - wat betekent op de kosmische tijdschaal de duur van zelfs onze be schavingsgeschiedenis - vormt zo'n spiraalnevel voor ons het toppunt van rust en even wicht. Niets is echter minder waar. Sterren die hun oude dag naderen ploffen uit elkaar en verrijken het interstellaire me dium met nieuwe materie waar uit eens weer nieuwe sterren zul len worden geboren. Evenals de ondergang gaat de vorming van nieuwe sterren continu door. Recycling op kosmische schaal. Sterren ontstaan dus uit opeenhopingen van gas en stof. Aangezien zo'n massa een aan trekkingscentrum vormt komt er steeds meer materie bij, als er tenminste in de buurt genoeg voor het oprapen ligt. In zo'n tien miljoen jaar (soms zelfs kor ter) kan op deze manier een pro- toster ontstaan. Een protoster heeft al een duidelijke ronde vorm en behoort zonder twijfel ai tot de hemellichamen. Als zo danig is zij moeilijk te onder kennen omdat zij nog geen licht uitzendt. Maar de druk in het inwen dige van de enorme gasbol stijgt doordat de bol zich verder sa mentrekt. Daardoor loopt ook de temperatuur snel op. Denk maar aan een fietspomp. Tens lotte wordt de temperatuur zó hoog dat in het inwendige kern reacties kunnen gaan optreden. Daarbij wordt waterstof omge zet in zwaardere elementen, met name hehum. Bij dat proces komt energie vrij in de vorm van allerlei stralingen, inclusief het voor ons zichtbare licht. De ster is nu in de hoofdreeks aangeland. Deze toestand kan zij miljarden jaren volhouden. Hoe lang precies is afhankelijk van enkele factoren, met name van de aanvankelijke massa Al les gaat goed zolang er een evenwicht is tussen de zwaarte kracht -die de ster steeds kleiner en compacter wil maken- en de stralingsenergie die naar buiten drukt. Terwijl de waterstof wordt omgezet raakt deze echter langzamerhand uitgeput. De zwaartekracht wórdt nu niet meer voldoende tegengewerkt door stralingsdruk. De ster wordt onevenwichtig. In deze toestand kunnen er weer allerlei dingen gebeuren, waarbij de massa weer bepalend is. Het kan zijn dat de ster op den duur gewoon in elkaar zakt tot een vrij koude bol van een enorme dichtheid. Het is ook mogelijk dat er voordien een fors kosmisch vuurwerk plaats vindt. Meestal gaat daaraan veel onstabiliteit vooraf, waarbij de ster vele miljoenen jaren achte reen een hijgerig bestaan leidt: ze zet uit en krimpt in, ze pul seert. In die toestand kan het plotseling gebeuren dat de zwaartekracht de zaak niet meer bijeen kan houden, door dat temperatuur en druk in de ster te hoog zijn opgelopen. In enkele uren is de Grote Af takeling een feit: in een gewel dige uitbarsting vliegen de bui tenste lagen in alle richtingen de ruimte in. Even wordt het licht gevend oppervlak van de ster zó groot dat rij in glans alie sterren van de hoofdreeks duizendvou dig overtreft. Het kan gebeuren dat we dan plotseling aan de hemel ais het ware een nieuwe ster zien verschijnen: de oor spronkelijke lichtkracht was zo gering of de afstand tot de aarde zo groot dat de ster voorheen niet te zien was. De sterrenkun digen noemen zo'n plotseling oplichtende ster een nova (la- tijn: nieuw) of, als ze heel helder is: een supernova. In 1054 werd door oude Chinese astronomen een supernova waargenomen in het sterrenbeeld de Kreeft. De ster zelf is nu niet meer te zien, maar nog altijd zien we de in drukwekkende gaswolk die bij de explosie werd afgestoten, als een enorme rooring in de ruimte hangen. Wat blijft er na de explosie over9 Een heel kleine kern, mis schien zo groot als de aarde of nog kleiner, die een enorme dichtheid bezit. Een vingerhoed van dit spul kan evenveel wegen als een olifant. De ster is nu een „witte dwerg" geworden. Lang zaam, over een periode van nog eens miljoenen jaren, dooft het licht van de ster. Tenslotte is er niets meer over dan een klein dood hemellichaam, een zwarte dwerg. Dit is het eind van het verhaal, voorzover het middelmatige sterren als de zon betreft. Maar voor sterren met een grotere massa, zo bedachten enkele slimme lieden, is het relaas hiermee waarschijnlijk niet af gelopen. Het is zelfs zeer waar schijnlijk dat in dergelijke enorme massa's de contractie nog verder gaat. Totdat tens lotte de atoomkernen zelf ge kraakt worden. De protonen (positief geladen) en de electro- nen (negatief) worden in elkaar gedrukt tot elektrisch neutrale deeltjes (neutronen). Wie zich realiseert dat in het ons ver trouwde milieu de atomen voor bijna honderd procent leegte zijn kan zich indenken dat het gewicht van een kubieke centi meter neutronenstermaterie aan het ongelooflijke grenst. Het is tien miljard ton per kubieke centimeter. Volgens sommige geleerden zouden uiteindelijk bij deze na-sterren zelfs de neu tronen met elkaar versmelten. Op die manier zou een bal van slechts enkele kilometers over blijven, die een gigantische massa paart aan minimale afme tingen Een dergelijke massa oefent een zodanig enorme aantrek kingskracht uit dat niets -zelfs geen lichtgolf- er aan kan ont snappen Bijgevolg is een derge lijk hemellichaam volkomen on zichtbaar: het zwarte gat is een feit. Dit alles was tot voor kort nog theorie. Geen wonder: directe waarneming van een zwart gat is uitgesloten. Maar er is natuur- lijk wel een indirecte methode denkbaar: de enorme aantrek kingskracht doet materie naar het zwarte gat stromen, waar door een kosmische draaikolk ontstaat. Bovendien kan zo'n gat een danige invloed uitoefe nen op hemellichamen die min of meer in de nabijheid vertoe ven. Deze laatste gedachte bleek te werken Kortgeleden kwamen Peter Stanford. Fred Hawkins en Keith Mason van University College in Londen tot de conclu sie dat een bepaalde ster in het sterrenbeeld de Zwaan (Cygnus-X-1 genaamd) omcir keld wordt door een voorwerp van minimale afmetingen en een enorme massa dat niet anders dan een zwart gat kan zijn. Dat as te zien aan de vreemde be wegingen van de wél zichtbare ster Je zou de situatie kunnen vergelijken met die van een schriel mannetje dat op de dans vloer door een corpulente on zichtbare partner wordt gema nipuleerd. Dubbelsterren kosmische „dansparen" die om een gemeenschappelijk zwaar tepunt draaien- zijn een heel gewoon verschijnsel in het heel al. Ongeveer een op de drie ster ren blijkt tot een dubbelsysteem te behoren. Dat was ook het geval met die inmiddels beroemde ster in de Zwaan. Uit de veranderingen in de golflengte van haar licht bleek dat de ster zich naar ons toe en van ons af beweegt met een regelmaat van 5,6 dagen. Dergelijke frekwentieverander- ingen die op een beweging dui den zijn ons niet onbekend. We nemen ze ook waar bij een pas serende en claxonerende auto of trein: als de geluidsbron op ons toe komt lijkt het geluid hoger dan wanneer hij van ons af gaat. Uit de bewegingen van die ster in de Zwaan en haar massa kon de massa van de onzichtbare partner worden berekend: zes maal die van de zon. Een on zichtbaar object van die massa kan alleen maar een zwart gat zijn. Waarschijnlijk heeft deze onzichtbare ster m de Zwaan een middellijn van niet meer dan 50 kilometer. Bijgevolg moet een theelepel van dit spul vele mil jarden tonnen wegen. Maar er waren nog meer be wijzen. Uit merkwaardige pe riodieke helderheidsverander ingen van de zichtbare ster bleek dat deze een peervorm moet hebben. Aan een kant zit kennelijk een uitstulping die aangetrokken wordt door het zwarte gat. Het ziet er naar uit dat de zichtbare ster langzaam maar zeker wordt leeggezogen. Het laatste bewijsstuk werd op tafel gelegd door de astrono mische satelliet Copernicus. De materie die rond hét zwarte gat spiraalsgewijs naar binnen stroomt zendt precies die rönt genstraling uit die men in een dergelijke situatie zou verwach ten. Intussen zijn alweer enkele nieuwe kandidaten gevonden die voor de titel „zwart gat" in aanmerking zouden kunnen komen, maar de bewijsvoering hiervoor is nog niet rond. Het lijkt erop dat zwarte ga ten een vrij belangrijke rol spe len in het neelal. De theorie aat zich in het centrum van elke spi raalnevel een zwart gat bevindt zou de merkwaardige structuur van die heelal-eilanden verkla ren Het zwarte gat zou dan be schouwd kunnen worden als de grote verzamelaar van alle ma terie waaruit in de loop van mil jarden jaren deze spiraalnevels werden opgebouwd. De spiraal nevels verwijderen zich nu nog van elkaar, als gevolg van de Grote Klap, de oerexplosie, die het begin van het heelal vormde. Maar eens zal de uitdijing op houden en zal onverbiddelijk de samentrekking volgen. Uitein- delijkkandit proces niet meerof minder opleveren dan een bal materie die heel klein en heel zwaar is: een zwart gat. Of een dergelijke oer- concentratie ook weer eens uit elkaar zou kunnen vliegen, daarbij brokken en brokjes van alle denkbare afmetingen pro ducerend, is iets waarnaar men op dit moment alleen maar durft gissen. Het lijkt er op dat begin en einde van het heelal -en van ons- een en dezelfde gedaante hebben: een zwart gat. PIET SMOLDERS den HAAG (ANP) - Het aan tal roofovervallen is in 197 4 met ongeveer 50 toegenomen tot 350 (1973: 300). De buit bedroeg bij deze overvallen rond 5 mil joen. Ten opzichte van 1973 een toeneming van 1 miljoen. Deze cijfers komen naar voren bij het optellen van de berichten over roofovervallen, die het ANP in '974 heeft gemaakt. Het afgelopen jaar heeft en kele uitschieters te zien gegeven, bedragen van een ton of meer, naar over het geheel genomen "loeten de rovers er rekening "tee houden, dat zij zich in de meeste gevallen met een gerin gere buit tevreden moeten stel len. Het plegen van een overval "aarbij men een goede kans "eeft een forse buit te bemachti gen, wordt moeilijker, omdat banken en (hulp)postkantoren toenemende mate worden voorzien van een beveiligingsin stallatie. Toch werden nog di kwijls forse bedragen wegges leept bij banken in Eindhoven 130.000), Roosendaal 12a.000), Deventer 130.000) en Oisterwijk 130.000). Een topper was de overval op een geldauto in Venlo, waarbij 625.000 zou zijn verdwenen. Ook maakten rovers enkele malen een buit die de moeite van het risico waard was bij kanto ren van de Amsterdamse ge meentegiro 200.000 en f 100 000). maar meer en meer verleggen overvallers die belust zijn op rijke buit hun werkter rein naar juweliers en andere particulieren. In Den Haag werd bij een juwelier voor 200.000 geroofd, in Amsterdam voor „enkele tonnen" - buiten be schouwing gelaten de overval len op juweliers die minder dan een ton opleverden. De plaatsen waar in het afge lopen jaar grote sommen gelds van eigenaar verwisselden, wa ren voorts: een Chinees gokhuis in Amsterdam, waar vijf Chine zen f 234.000 roofden; de wo ning van een Chinees restauran thouder m de hoofdstad 135.000), terwijl verder in nog een tiental ter kennis van politie en pers gekomen gevallen Chi nezen elkaar beroofden, waarbij bedragen van enkele tot tien duizenden guldens werden ge kaapt. De postkantoren en kantoortjes en plaatsen waar men zaken met de Amsterdamse gemeentegiro kan afwikkelen, waren toch niet geheel uit de be langstelling van de overvallers. In 1974 kregen zij in ongeveer 60 gevallen bezoek van overvallers. Men zou de indruk kunnen krijgen, dat deze inrichtingen een oefenterrein zijn voor be ginnende roofovervallers, want de onderwereld zal toch weten dat daar als regel weinig te ha len is. De buit daar is in 1974 enkele malen boven de f 10 000 uitgekomen, zoals bij de reeds vermelde gemeentegirokanto ren in Amsterdam en verder in Eindhoven, Leidschendam, Ha- zerswoude en in Nijmegen (door een man in een PTT-iasje) De overvallers gaan. zo kan men uit de berichten afleiden, steeds driester te werk. Een overval zonder dreigen met vuurwapens is een hoge uitzon dering geworden. Daadwerke lijk geweld wordt steeds meer gebruikt, namelijk in 120 van de 350 overvallen. Meer dan eens liepen de slach toffers ernstige of zelfs gevaarlijke verwondingen op. Des te duidelijker komt de toeneming van de harde mis daad naar voren in het aantal mensen dat bij roofovervallen het leven verloor. Dat waren er in 1974 zeven, een aantal dat nog niet eerder is bereikt. Slechts in een van deze gevallen kregen de rovers een forse buit: de Rotter damse bankloper Jacob Kodde had 70.000 bij zich. Voor de rest was de buit vrij gering soms zelfs nihil. De mannen die op pad gaan om met geweld van wapens geld van andere mensen af te dwin gen, hebben soms snelvuurpisto len, een bewapening waar de po litie slechts pistolen van mid delzwaar kaliber tegenover kan stellen Uit de berichten van een jaar overvallen krijgt men voorts steeds meer de indruk, dat oude mensen het slachtoffer worden van rovers. In 1974 wer den o.a. beroofd: twee broers van 80 en 66 in Oude Pekela (mislukt), een 80-jarige vrouw in Gulpen, een 72-jarige vrouw in Amsterdam(buit: 100, drie daders gepakt), een 97-jarige vrouw op straat in Den Bosch (zij liep een gebroken heup op), een 86-jarige vrouw in Deven ter, waardoor twee mannen f 1 100 rijker werden; in Arnhem een 86-jarige vrouw, een 84- jarige man op een Haagse straat (buit 650). In Rotterdam werd een 74-jarige man in zijn huis gekneveld en vertrokken de overvallers met f 300, In Am sterdam werd een blinde siga renwinkelier het slachtoffer van twee mannen die hem van f 700 beroofden en ten slotte werd in de hoofdstad een 81-jarige vrouw geslagen, opgesloten en van f 10 000 en haar sieraden beroofd. Volgens de berichten werden in 1974 voor het plegen van een roofoverval gearresteerd 220 personen van wie er 90 niet uit Nederland afkomstig waren, of 40 procent. In 1973 bedroeg het percentage niet-Nederlanders 25 procent. Wat nog maar kort geleden in Tussaud in de Amsterdamse werkelijkheid gebeurde, vindt Kalverstraat: Richard Nixon nu ook plaats bi) het wassen- wordt verwijderd uit de gelede- beeldenmuseum van Madame ren der internationale groothe den. Hij wordt vervangen door Gerald Ford, aan wie hier met een kwastje de laatste hand wordt gelegd. De Subaru, tot dusver met Honda en de Datsun 100A de enige Japanse personenwagen met voorwielaandrijving, is een fors ogende middenklasser die zich onverwacht licht laat besturen en waarvan de pres taties op een alleszins aan vaardbaar peil liggen. De wa- tergekoelde 4-cyIinder boxermotor van 1361 cc levert 64 din pk bij 5800 omw.per min., neemt genoegen met normale benzine en springt daar zeer zuinig mee om. Na een testweek waarin bijna 800 km werden afgelegd en waar bij zowel stadsritten als lange tochten over autosnelwegen voorkwamen bedroeg het ge middelde verbruik I liter op 12,6 km. In aanmerking ne mend dat de testwagen nog jong was en derhalve nog niet veel kilometers op de teller Kad waardoor de mechanische componenten nog niet volledig los waren kan toch gezegd worden dat de motor soepel draait met een zeer lange derde versnelling. Topsnel heid is 150 km .uur en in iets meer dan 17 seconden wordt geaccelereerd van 0 tot 100 km. Het schakelen was nog wat hakerig, maar dat zal metter tijd wel verbeteren; de pook maakt korte slagen en je voelt dat de bak onmiddellijk aan grijpt. De besturing is licht, opvallend licht zelfs voor een voorwielaandrijver, en zeer direct en er kan zeer kort mee gedraaid worden; de draaicir- kel is 9,6 m., niet slecht voor een forse wagen als de Subaru. De wegligging is goed, ook in bochten met geen neiging tot uitbreken; wel was de wagen bij zware storm licht zijwind- gevoelig, maar dat mag hem niet aangerekend worden. De bediening is probleem loos afgezien dan van de ver warming. Het v plus v - sys teem is weliswaar zeer effec tief maar gecompliceerd te re gelen; het vereist enige studie voordat je de juiste tempera tuur kunt vinden en dat komt door het nodeloos gecompli ceerde systeem met te veel schuiven! De instrumenten zijn overzichtelijk geplaatst, aan het stuur een handel voor richtingaanwijzers, sproeiers en groot lichtsignaal. De ve ring is aan de stugge kant, maar comfortabel, oneffenhe den worden redelijk tot goed opgevangen; de ophanging voor en achter is onafhanke lijk met vóór MacPherson veerpoten met dwarsstabilisa- tor en achter schommelarmen met telescopische schokdem pers en torsiestangen. De Subaru heeft schijfrem men op de voorwielen en trommels achter, plus een dia- gonaal gescheiden remsys- teem; een bekrachtiger treft men alleen aan op de coupé GSR In de praktijk deed zich het ontbreken van een be krachtiger op de sedan echter nauwelijks als een gemis voe len Het algemene comfort staat op een Zeer behoorlijk peil, de motor is mooi stil, ook in de hogere toerentallen is het geruis acceptabel. Vreemd vond ik wel de plaats waar de gordel is beves tigd, n.l. midden boven het raam in het achterportier, waardoor de aangespannen gordel te dicht op de hals komt te zitten zodat het gevaar van afsnoeren bij een krachtige remmanoeuvre of botsing niet denkbeeldig is Het zicht ron dom is goed ondanks de hoge neus, wel is het even wennen aan het hoge dashboard waar kleinere bestuurders wat vreemd tegenaan zullen kij ken Verlichtingen signalering gaven geen aanleiding tot op merkingen. Voorin staan goede semi- kuipstoelen met hoofdsteunen die een beste zit geven met deze bemerking, dat de ruimte tussen de bovenbenen en het stuur wat krap is bemeten; achterin is de ruimte onvol doende voor een lange rit door wat uit de kluiten gewassen tieners of volwassenen. De af werking verdient lof: netjes en verzorgd; de ramen van de portieren hebben geen omlijs ting en dat veroorzaakt wel enig windgeruis. De Subaru is standaard uit gerust met radio, tapijt, achte- ruitrijlampen, een alarmknipperlicht-installatie, elektrische klok en toerentel- ler; een vondst is de symmetri sche sleutel die op alle sloten past; achterruitverwarming ontbreekt helaas en ook een make-up spiegeltje kon er niet meer af, of is dat te wijten aan de (ongeemancipeerde) positie van de Japanse vrouw? Aan veiligheidsaspecten valt het volgende te noteren: veilig- heidsstuurkolom, gescheiden remsysteem, grote achterlich ten en hoofdsteunen. De Subaru is 3,995 m. lang, 1,5 m. breed, 1,385 hoog, de wielbasis bedraagt 2,455 me ter, het gewicht is 850 kg en de tankinhoud 50 liter. De koffer is zeer royaal bemeten, verder is er een pakjesplank en een ruim handschoenenkastje. Nog een klein detail, de bin- nenverlichting blijft aan als de voorportieren niet goed zijn gesloten. Resumerend: een robuuste middenklasser met soepele en zuinige motor, behoorlijk comfort, wat te krappe ruimte achterin, een verkeerd beves tigde gordel en helaas geen achterruitverwarming. De prijzen zijn: 1400 DL 2-deurs 11.595, 4-deurs 12.170, stationwagen 12.750, coupé GL 12.750, coupé GSR 13.330. Geen ergere vijand voor de accu dan kou. In het koude jaargetijde heeft deze energie bron het dubbel zo hard te verduren en het is daarom zaak dat iedere automobilist ervoor zorgt dat de accu van zijn auto in deze tijd van het jaar in optimale conditie ver keert wil hij startproblemen op een koude ochtend voor komen. Er zijn automobilisten die de accu elke avond uit de auto verwijderen en hem binnens huis laten overnachten Dat is nu óók weer niet nodig, zeker niet als de accu in goede condi tie verkeert. Ten onrecht wordt wel gemeend dat het voldoende zou zijn de accu van tijd tot tijd bij het tankstation te laten bijvullen met gedistil leerd water; het gaat veel meer om de algehele toestand waarin de accu verkeert. Men kan zelf constateren hoe de accu erbij staat, zit er corrosie bij de polen, branden de lam pen bij stationair draaien van de motor zwak, start de motor moeizaam, dan is het tijd de batterij te laten controleren. In veel gevallen kan het snel opladen van de accu vol doende zij n, maar dit dient wel deskundig te gebeuren met bij voorkeur automatische laad- apparatuur waarmede tevens de temperatuur van de accu wordt bewaakt Vooral auto mobilisten die hoofdzakelijk korte ritten maken dienen erop bedacht te zijn dat hun accu tijdens deze ritten onvol doende wordt bijgeladen; zij zouden van tijd tot tijd een tocht van een paar honderd ki lometer moeten maken om de accu gelegenheid te geven „op adem" te komen. De RAI-tentoonstelling van personenwagens wordt van 13 tot en met 23 februari te Amsterdam gehouden. Het RAI-Motorweekend vindt plaats van 10 tot en met 23 maart. Saab Scania heeft de 11- liter motoren voor zware vrachtwagens op een aantal punten verbeterd. Zo is door wijzigingen in de luchttoevoer en snellere inspuiting het brandstofverbruik vermin derd. Op 100.000 km kan men 2000 liter dieselolie besparen. De groei van de automobie lindustrie in Japan zal worden afgeremd. Tot 1985 zal de pro- duktie jaarlijks met twee pro cent toenemen vergeleken met een groei van 25-30 procent in de afgelopen jaren.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1974 | | pagina 9