rruit
bergen
ing
Amerikaanse woestijnratten
staan klaar voor Petroland
HET WEER VERANDERT
OOK DE HET E WERELD
Democratie in Pakistan ernstig bedreigd
Solidaridad
Obers
E.\ DAARMEE
ationcar
[JS:
CONFLICT IN VS-REGERING OVER MIDDEN-OOSTEN-POLITIEK
TrfdSTt, B„w<:
DcnEi^i:MEN orf.E.LV^GEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN „PEILING,
HINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN
Onthulling
Constellation
lÉF
Onzeker
Azoren
Stofwolken
Benauwd
Ons klimaat
wordt
onstabieler
Graanoogst
levert
minder op
Onderzoek
Getroffen
DOOR
CORK
VERHOElEft
ierlijsten op dashboard en
euren, sportwielen, eleklrx-
che ruitewisser-sproeier, rui-
ewtsser met sproeier op de
ijfde deur en extra geluid-
lempend materiaal. De nnis
iedraagt 15.451.
lewijs deel III gaat pas dienst
oen wanneer de auto ver-
ocht wordt De gang van za-
en is dan aldus: ae koper vult
leel II van het kentekenbewijs
n en neemt dat, alsmede de
opie van deel III en een legi-
imatiebewijs, mee naar het
ostkantoor. Daar ontvangt
nj dan een nieuw deel II, als-
lede een z.g. vrtjwaringsbe-
njs Hij gaat dan terug naar
e verkoper, overhandigt deze
iet vrijwanngsbewijs en
irijgt van de verkoper het on-
ïneel van deel III en deel I
Kentekenbewijs deel III is
tl tweeërlei redenen mge-
oerd ten eerste om de regi-
tratie te vereenvoudigen, ten
weede om het dieven moeilij
ker te maken een auto te ste
en. Want zonder de kopie van
leel III lopen ze bij aanhou-
ling tegen de lamp Daarom is
iet van het grootste belang dat
en automobilist de kopie van
eel III zo zorgvuldig mogelijk
«waart Wie het allemaal wat
utvoeriger dan hierboven be-
chreven wil nalezen kan op
et postkantoor een instructie
lalen, die bekend staat als
het rode boekje".
i|N?JN n N r^ffL NGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PE L NGEN PE L NGEN
NON Pf|L| NGEN PE|L|NGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN
(Van onze redactie
buitenland)
Opnieuw hangt de drei-
tog van een oorlog boven
Midden-Oosten en daar-
«e boven de gehele wereld,
je tekenen wijzen met een
faa lugubere onafwend-
jearheid in die richting: de
(merikaanse minister van
juitenlandse zaken Kissin
ger bereidt een nieuwe, in
jle haast in eikaar geflan
st bemiddelingspoging
eoor; Israël en Egypte/Sy-
jjë slaan elkaar met allerlei
„gevredes- en oorlogsplan-
Kr om de oren om zo een
rookgordijn op te houden
foor de werkelijke bedoelin-
p; Israël zegt „binnen af-
jenbare tijd" over atoom-
rapens te kunnen beschik
ker de Arabieren dreigen
iet vernietigende lange af
tands Scud-raketten; de
ifoortdurende aanvallen van
Palestijnse commando's op
fcraëlische grensdorpen en
je Israëlische tegenaanval
len op „Fatah-land", die de
ifeer in het Midden-Oosten
Ijtondig verzieken, naast de
Jongste ontwikkelingen in-
ake het Palestijnse vraag-
itak (zoals de PLO-erken-
ling in de Verenigde Na-
Ses).
De grootste bezorgdheid hij
«amemers betreft niet de lo
kale oorlog- tussen Israël en de
Arabische wereld. Het grootste
gevaar van een nieuwe oorlog
schuilt in een dan te verwach
ten totaal olie-embargo voor
de Westerse wereld. Op dat
moment namelijk dreigt de
definitieve ontwrichting (na
enige tijd) van de westerse
economie en zou de rol van de
Verenigde Staten wel eens
niet meer die kunnen zijn van
louter wapenleverancier aan
Israël.
De laatste weken doen de
wildste geruchten de ronde.
Het Amerikaanse weekblad
Newsweek berichtte er van de
hand van zijn befaamde Mid
den-Oostenspecialist Arnaud
de Borchgrave over en de En
gelse Sunday Telegraph meld
de het ook al. De jongste ont
hulling kwam van de buiten
gewoon goed ingevoerde Ame
rikaanse journalist Jack An
derson: In de Verenigde Sta
ten worden eenheden van de
mariniers en de landmacht op
geleid om de olievelden aan
de Perzische Golf te bezetten
als er een nieuwe oorlog uit
breekt tussen Israël en zijn
Arabische buren en het Wes
ten opnieuw door een olie
embargo zal worden getrof
fen.
Speciale Amerikaanse een
heden zijn de laatste tijd, zo
staat wel vast, geoefend iin
woestijnoperaties. (Het Ame
rikaanse minister van defensie
heeft overigens in alle haast
de naam veranderd van een
van deze oefeningen, die door
de manschappen Petroland
werd genoemd). Deze speciale
eenheden kuinnen binnen en
kele uren naar de kusten van
de Perzische Golf worden
overgebracht, waar de belang-,
rijkste oliehavens en -instal
laties van het Midden-Oosten
te vinden zijn. Havens en in
stallaties, die volgens Ara
bische bronnen inmiddels
geheel en al ondermijnd zijn
en bij de geringste Ameri
kaanse dreiging de lucht in
gaan.
De Arabische wereld is wat
dit betreft ook al niet erg
gerustgesteld door een recent
bezoek van het Amerikaanse
vliegdekschip Constellation
aan de Perzische Golf, samen
met twee torpedobootjagers
met raketbewapening. „Ze
kwamen zeker de boel al vast
in ogenschouw nemen", merk
te een Arabische diplomaat op.
Juist deze week ook is de
Amerikaanse kruiser Elmer
Montgomery gearriveerd in de
Jordaanse haven Akaba (ze
ven kilometer van de Israëli
sche havenstad Eilath) voor
een beleefheidsbezoek, dat
zacht gezegd wat uit de
koers ligt.
De Arabische wereld heeft
deze Amerikaanse vlootbewe-
gingen uitgelegd als een good-
will-igebaar aan Israël. „Wij
zullen jullie niet in de steek
laten", luidde de boodschap,
waarbij het mes voor de Vere
nigde Staten aan twee kanten
liPi?5'
C- - PJ-»f
- KS
'i-'C* i-
tBI
im
wintig jaar geleden - het Ne-1
lerlandse volk een bijbel kon
vorden aangeboden in een
Nieuwe vertaling op last van
iet Nederlands Bijbelgenoot-J
chap bewerkt door de daartor
enoemde commissies".
Een deel van de kerken bleef
le Statenvertaling 1618-1619) I
ebruiken Zij hebben zich ver-
nigd in de Gereformeerde Bij-
—jelstichting, die nog niet zolartgl
(eleden een felle aanval heelt l
gedaan op het NBG vanwege ae i
nvloed van de „moderne theo-1
ogie" in de geschriften van cm
;enootschap Nu is het voorde- j
enen, die zoals bij een groo 1
leel van onze protestantse land-
genoten gebrul kelijk is driemaa i
jer dag aan tafel uit de bijbel I
ezen in de oude vertaling. w I
;en opgave om afstand te do
/an veel geciteerde en d'erba
geworden teksten Niet tem I
ohjkt het merendeel van P(°l
tants kerkelijk Nederland
:>ver het werk van het NB"
erheugen.
De kerken - zeker in de'Ne**
andse samenleving - hebben
ielang bij. dat het Woord °P|
erantwoorde wijze woidt S l
racht. zodat het functionee I
tuis en gemeente een VT I
draagt in net gesprek met a l
■eld. Voor dit doel bestaat e I
iert 1967 een „Raad voor c I
act en overleg tussen NB I
terken en geloofsgemeenscnan
ien" De laatste categorte om 1
-
Eta verregende zomerva-
kantie, en kletsnatte herfst,
Wzopen aardappelen- en uien-
|«>gsten. Wat is er toch met
klimaat aan de hand? Kan
wetenschap daar niet eens
';it aan doen? Heel wat Ne-
'trlanders hebben deze vra-
mopperend gesteld. Het
'ter is bij ons zo langzamer-
volksvijand nummer één
j «worden. Als je de in-
l'leed van het klimaat op het
wereldgebeuren bekijkt,
gemeenschappen va"
„.«sterchristenen, Baptist
Vergadering der Gelovigen i
iet Leger des Heils Ook r I
Katholieke BijbelstichtingI
?en verheugende same
mg. vooral wat de btjo I
schap de „maagd van deh,,l
zenoemd Maar het verw „I
ooral in het komende „ja I
de bijbelverspreiding - aaf I
■kerk zal voortgaan m pjS.l
steun in geld, mankrach.
bed.
tl. MEELDIK
|ltlfi .,V.V.USCUC(UC11 l,„ 1,„.
'Wt het allemaal nog veel
"ttt. Op de Wereldvoedsel-
•Werentie in Rome bleek dat
t honger op aarde groter is
ifworden door de klimaatver-
«Seringen van de laatste ja-
Het gebied ten zuiden
"J1 he Sahara werd zwaar
htroffen door aanhoudende
oogte, Bangla-Desj door ver-
®tigende overstromingen. De
™aschuren van de wereld,
Amerika en Canada leverden
Irfr he oogst van 1972
siukte voor een groot deel.
ISLAMABAD (Reuter)
L f*uardian" weet te mel-
'lj hat er zich in Pakistan
I duM n voordoen die
j, °P de ondergang van
j, jjP^hcnientaire democratie
betreft hier in de eerste
"ct groeiend aantal pro-
'cgen leden van de op-
lle. politieke aanslagen en
„'"hwijning van de zelf-
«ndige pers. Bovendien heeft
lïmt van Ali Bhoetto met
den L ?cob°mische moeilijkhe-
'e kampen.
li Politieke toestand wordt
tah van parle-
'S'eaen van de oppositie
Dat alles maakt het wereld
voedselprobleem bijna onop
losbaar.
Het heeft er alle schijn van
dat we het van nu af aan
moeten gaan doen met sofzo-
mers en kwakkelwinters. De
regen en al die andere grillen
van het weer zijn geen uitzon
dering. Klimatotogen zijn het
er over eens dat het weer
fundamenteel aan het veran
deren is en dat de ouderen
onder ons niet overdrijven als
ze zeglgen dat die echte zo
mers van vroeger niet meer
voorkomen.
In de laatste twintig jaar is
de temperatuur op het noorde
lijk halfrond gezakt met 0,3
graad en de temperatuur van
het water van de Atlantische
Oceaan met een halve graad.
Het lijkt allemaa' niet zo veel,
maar voor klimatologen zijn
het grote veranderingen. De
Amerikaanse professor G. J.
Kukla heeft berekend dat de
hoeveelheid ijs en sneeuw aan
sneed. Tel Aviv werd getoond
dat het de steun van Washing
ton had en de Amerikaanse
druk op Israël om meer con
cessies te doen aan de Arabie
ren werd tevens onder
steund.
de polen sinds 1967 met 12%
is toegenomen. Het poolijs
drijft steeds verder de oceaan
op, vorig jaar werden ter
hoogte van de Portugese kust
ijsschotsen gesignaleerd. Op
IJsland zijn de gevolgen al erg
duidelijk: de vissers moeten
hun werkterrein steeds verder
naar het zuiden verleggen en
de boeren hebben hun hooi-
opbrengst de laatste jaren met
25 zien verminderen.
Gegevens om van te rillen.
Er zijn zelfs deskundigen die
een volgende ijstijd voorspel
len. Het is niet onmoge
lijk dat zoiets er ooit nog eens
van komt, er zijn er vier ge
weest (de laatste is 10.000 jaar
geleden afgelopen), maar er
valt op dit moment niets met
zekerheid te zeggen. Ons
klimaat schommelt van het
ene uiterste naar het andere
en in de tussentijd zijn er
steeds kleine temperatuurver
anderingen. Zo kan het ook
mogelijk zijn dat er een mini-
Deze toch wat t.nzekere
houding van Amerika in de
laatste periode is volgens
maar schaars loskomende be
richten te wijten aan een
verschil van mening tussen
het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken (Kis
singer) en' het ministerie van
defensie (Schlesinger). Een
aantal Pentagonstrategen is
van mening dat Kissingers
taktiek om stap-voor-stap te
komen tot een vredesregeling
in het Midden-Oosten falikant
mislukt is. De Amerikaanse
politiek zou zelfs een nieuwe
oorlog in het Midden-Oosten
(in het voorjaar) onvermijde
lijk hebben gemaakt. En ge
zien vanuit een strikt militair
standpunt zou Israël zo snel
als mogelijk moeten toe
slaan.
Het Pentagon zegt daarvoor
o.m. het volgende: in het Mid
den-Oosten heeft een oorlog
nog nooit langer geduurd dan
18 dagen. Na de Grote Ver
zoendagoorlog van oktober
1973 heeft Amerika Israël zo
vol gepompt met wapentuig
dat Israël genoeg reserve heeft
om een oorlog 21 dagen vol te
houden (n.b. in oktober 1973
had Israël binnen zes dagen al
zijn munitk* opgebruikt. Een
ijstijd voor de deur staat, zo
als Europa diie heeft gekend
tussen 1550 en 1759. Voorva
deren die de Tachtigjarige Oor
log en de Gouden Eeuw mee
maakten, hadden het heel wat
zwaarder te verduren dan
wij.
De middeleeuwen daarente
gen waren erg mild, vooral de
periode tussen 1050 en 1200.
Groenland was toen echt
groen en vruchtbaar en in En
geland werd op grote schaal
wijn verbouwd. Schilderijen
uit die tijd wijzen erop dat
men in die tijd veel buitens
huis kon vertoeven, de handel
speelde zich af in open win
keltjes en op drukke dorps
pleinen.
Sinds 1890 beleefde Europa
weer een vrij warme periode.
Strenge winters, maar ook
heerlijke, lange zomers De
landbouw bloeide bij dit sta
biele klimaat. In 1945 bereikte
deze zomerse tijd een maxi
mum en daarna is het lang
zaam weer bergafwaarts ge
gaan. In de jaren vijftig viel
het allemaal nog best mee,
maar sinds een jaar of tien
signaleert de wetenschap toch
ingrijpende wijzigingen.
De oorzaak van de klimaat
verandering vain de laatste
jaren is niet zo moeilijk vast
te stellen. Er vindt een sterke
afkoeling plaats in de poolge
bieden en daardoor roeren de
ijskoude poolwinden zich meer
dan voorheen. De warme
luchtstromen van de evenaar
kunnen niet meer zo ver op
rukken naar het noorden en
zuiden. Voor ons betekent dat
dat de beroemde hogedrukge-
bieden van de Azoren op hun
weg naar Nederland geremd
worden. Vakantiegangers
wachten vergeefs op de red
dende mooi-weer-engel uit het
zonnige zuiden.
Het gevecht tussen de war
me en koude winden wordt nu
dichter bij de evenaar uitge
vochten en zo ontstaan depres
sies met de daarbij horende
regen boven gebieden waar
een regenwolk vroeger een
uniek natuurverschijnsel was.
En die regen bereikt dan niet
meer de regionen die er wel
aan gewend waren.
Waarom nu de noord- en
zuidpool afkoelen is een veel
moeilijkere vraag. De klimato
logen hebben daar verschillen-
Amerikaanse luchtbrug via de
Azoren (Portugal) zorgde toen
voor de bevoorrading). Door
die wapenvooraad van drie
weken is Israël nu krachtig
genoeg om de Arabische le
gers weer een slag voor te
zijn, op welk moment dan ook.
Tel Aviv claimt binnen enkele
uren weer een deel van de
oostelijke oever van het Suez-
kanaal (Egyptisch gebied) te
kunnen bezetten net als vorig
jaar. Syrië zou binnen vier
dagen op de knieën (kunnen)
zijn. Waarmee het Israëlische
superioriteitsstigma hersteld
zou zijn.
Maar ook (of zelfs) de Pen
tagonstrategen zijn buitenge
woon benauwd voor een nieu
we Israëlisch-Arabisehe oor
log, gezien de mogelijke Ame
rikaanse betrokkenheid daar
bij. Wat dat betreft bestaat er
geen verschil van mening met
Kissingers departement.
Dat neemt niet weg, dat het
Amerikaanse leger zijn troe
pen blijft oefenen in de woes-
de theorieën over. Zeker is
dat de zonnestraling afneemt.
De een zegt dat dat komt door
vervuiling van de dampkring,
een ander houdt het op gigan
tische stofwolken afkomstig
van vulkaanuitbarstingen. Er
zijn ook wetenschapslieden die
menen dat de zonnewarmte
volgens een vrij regelmatig
systeem afneemt en toeneemt
en dat we nu een ongunstige
periode in dat systeem mee
maken.
De oorzaak mag dan niet
helemaal vaststaan, de gevol
gen zijn overduidelijk. De Sa-
heilanden, Mauretanië, Sene
gal, Mali, Niger en Tsjaad en
ook Noordwest-India lijden
ontstellend door het uitblijven
van de vertrouwde moessonre
gens. Op den duur even erg is
de slag die de klimaatverande
ring de gewassen in de gema
tigde klimaatzonen toebrengt.
Droogte doet de vruchtbare
akkers in Rusland scheuren en
de zo zorgvuldig gekweekte
wondergranen in de» Verenigde
Staten zijn zo gevoelig voor
elke wijziging in temperatuur
dat rampen niet uitgesloten
zijn. In 1972 verminderde de
opbrengst van de Amerikaanse
graanvelden al met 33 miljoen
ton.
Amerikaanse militairen
oefenen voor een eventuele
strijd in de woestijn.
tijn. Optimaal uitgerust met
materiaal zijn deze eenheden
niet, want de geforceerde be
voorrading van Israël heeft zo
veel materiaal gekost, dat b.v.
reserve-cavallerie-divisies op
dit moment zonder tanks zit
ten.
De Verenigde Staten blijven
echter ook behept met een le
vensgroot Vietnam-trauma,
wat een militair ingrijpen
waar ook ter wereld tamelijk
onwaarschijnlijk maakt.
Newsweek schrijft: „Meer dan
wie ook, is men op het minis
terie van defensie ervan door
drongen dat het veel gemak
keiijker is om mariniers naar
het Midden-Oosten te sturen
dan ze er weg te halen. De
Verenigde Staten voelen bitter
weinig meer voor een lokale
oorlog zelfs als er nu in het
woestijnzand gevochten moet
worden in plaats van in een
oerwoud".
EUGèNE LOOMANS
evenaar worden zoveel moge
lijk gegevens verzameld, maar
de verwerking daarvan zal
nog zeker twee, drie ajar ver
gen.
Op kleine schaal is de mens
ln staat in te grijpen. Ameri
kanen kunnen regen maken
door zilverjodide in regenwol
ken te strooien. Maar het zou
onzinnig zijn te verwachten
dat we de ongunstige wijzi
ging ln het klimaat kunnen
keren. Als we beseffen dat
ons piepkleine aardbolletje
volkomen afhankelijk is van
krachten in het heelal die we
nauwelijks kennen, moeten we
toegeven dat ingrijpen in de
ontwikkeling van het weer
waarschijnlijk nooit tot de
mogelijkheden van de mens
heid zal behoren.
De nieuwe situatie zou het
rijke Westen wel eens meer
narigheid kunnen brengen dan
het nu al heeft. De macht van
Amerika en Europa steunt
voor een deel op wat de land
bouw oplevert. Van-af 1890
toen het milde klimaat inzette,
hebben de westerse boeren in
voorspoed kunnen leven en
juist in die periode konden
deze streken tot de grote rijk
dom van dit moment komen.
De mens zou de mens niet
zijn als hij niet zou proberen
er iets aan te doen. En dan
niet door de oprichting van
een Partij voor Mooi Weer,
maar door wetenschappelijk
onderzoek. Een studiegroep
van de Verenigde Naties heeft
stapels cijfermateriaal verza
meld en kan nu op korte ter
mijn voorspellen hoe het weer
zich in een bepaald gebied
gaat ontwikkelen. Rond de
Het meest getroffen is na
tuurlijk de derde wereld waar
de honger weer zal toenemen
en de kans op hulp kleiner
wordt. Voordeel van de kli
maatverandering hebben
Noord-Afrika, het Midden-
Oosten, waar meer re-gen valt
en de woestijn teruggedreven
kan worden. Een merkwaardi
ge samenloop van omstandig
heden: de Arabische wereld
zit al in de lift door zijn
olierijkdom in deze tijd van
energieschaarste.
Zo beïnvloedt het weer ook
de wereldpolitiek. De geschie
denis leert dat het klimaat het
gedrag van hele volken kan
bepalen. Grote volksverhuizin
gen zijn het gevolg geweest
van ongunstige klimaat
schommelingen.
Niemand kan met zekerheid
zeggen of de verandering
doorzet of niet, met andere
woorden of de klimaat wijzi
ging nu een grote, een kleine
of een piepkleine is. Het is in
ieder geval wel duidelijk dat
elke weersveranderng, hoe
klein ook, zijn uitwerking
heeft op onze omgeving, ons
zelf en tenslotte ook op onze
economie.
DIRK VELLENGA
overwegen hun mandaat op te
geven en Waly Kh-an, leider
vain de „Nationale Awamy-
partij", zegt het dan ook on
verbloemd: „Wij dienen alleen
om de fagade te redden.
Uit een politiek proces, d-at
momenteel nabij Islamabad
wordt gevoerd, blijkt duiidehjk
dat de gekozen afgevaardigden
van B-eloetsjiistan op louter
verzinsels worden vastgehou
den. Zowel de gewezen gou
verneur van Beloetsjistan, Bi-
zenjo. als de gewezen eerste-
minister Mengal, houden bij
hoog en bij laag staande dat
president Bhoetto hen in de
gevangenis heeft opgezocht en
hun de vrijheid heeft beloofd
als zij ellke aanspraak op het
bestuur van Beloetsjistan op-
laatste zielfstainidige
geven.
Het
weekblad van Karatsjd, „The
Karashi Weekly Outlook'' mag
niet meer verschijnen, en dan
zijn er nog de politieke aan
slagen. Zo kon onlangs een
van de oppositieleiders aan
een aansliaig ontsnappen, diie
echter fataal afliep voor de
vader van de leider. Whaly
Khan is tot dusver aan niet
minder dan vier aanslagen
ontsnapt. Dagelijks ontploffen
er bommen in bioscopen, stati
ons of winkels. In de gevange
nissen zitten tallozen, die ver
geefs- op een proces wachten,
en die. zoals uit verscheidene
getuigenissen blijkt, het slacht
offer van folteringen zijn.
President Bhoetto was er in
geslaagd voor zijn land een
voordelig economisch klimaat
te scheppen, met als gevolg
een uitzonderlijke hoge uit
voer en een groeipercentage
van ver boven de groei van de
bevolking.
Maar allerlei factoren, zoals
de oliecrisis, de overstromin
gen van verleden zomer en
dan de rampzalige droogte
hebben deze groei een vernie
tigende slag toegebracht.
V oorts was men gedwongen de
bouw van de enorme stuw van
Tarbela, die had moeten zor-
Héb je ze weer. Die kerken.
„Interkerkelijke ofwel oecu
menische adventsactie voor
Latijns-Amerika: SOLIDARI
DAD". En wat willen ze nu
helemaal voor Kerstmis bij el
kaar hebbeci? Anderhalf of als
het kan twee miljoen gulden.
Doet wel een beetje zielig aan,
als je dat nou vergelijkt met
die zeventig miljoen gulden
die ons een paar weken gele
den nog uit de zakkea getrom
meld met de actie „Geven
voor Leven". Die 70 miljoen
gulden zijn de kankerpatient
jes van harte gegund, maar
merk je hoe veel gemakkelij
ker je iets geeft bij de ellende
die je in je eigen omgeviag
meemaakt? De kerken durven
het echter aan om juist in de
feestmaand bij uitstek de
cember te gaan roepen om
solidariteit met miljoenen ver
weg van je bed. Miljoenen
voor wie jouw doodgewone le
ven van alledag al een krank
zinnig makend feest van weel
de en vrijheid zou beteke
nen
Komen de kerken nou je
kerstfeest bederven? Welnee.
Er wordt alleen even bij je
aangeklopt in een bescheiden
poging (niet eens met t.v.-
shows en dergelijke) om bo
ven het feestgedruis uit te ko
men Een poging om je erop te
wijzen dat er buiten miljoenen
en nog eens miljoenen in de
kou staan, terwijl jij binnen
bent, eten en drinken hebt,
democratische rechten enz.
Een aalmoes dus en dan op
hoepelen? Nee, het motto van
deze actie is nou net: „Aal
moezen? No! Gerechtigheid?
Si".
Gerechtigheid. Een bekende
uitspraak van de Braziliaanse
bisschop Helder Camara is:
„Nog te veel mensen, vooral
christenen, willen alle sociale
problemen oplossen door lief
dadigheid, door aalmoezen.
Dat haait niets uit. Wij moe
ten hard werken voor sociale
rechtvaardigheid. Dan zal er
nog hulp en liefdadigheid ge
noeg nodig zijn, want er zul
len altijd mensen zijn die ver
keerd lopen, die zich vergis
sen, die vergeten zijn
De wereld staat bol van het
onrecht. Wie heeft al niet eens
de neiging gehad de t.v.-knop
maar om te draaien als er
wéér zo'n brok ellende te zien
was? Een mens wil tenslotte
zaterdagavond intussen
vrijdagavond weieens la
chen, want er is al zoveel
ellende op de wereld. Zo'n
programmatitel geeft precies
aan wat erg veel mensen den
ken: mag ik dan niet eens
meer lachen? Een keer fees
ten? Uitgaan? Die mensen
hebben niet in de gaten dat
het lachen hun allang vergaan
is, niet vanwege de derde we
reld maar vanwege hun eigen
jachten en jagen hun zenuw
slopende produktietempo, bun
bloedserieuze jacht op „hebbe
dingen", hun eigen welvaart-
zonder-welziVi. Lachen is voor
velen een kunstmatige zaak
geworden voor de t.v. en fees
ten gebeurt omdat de waren
huizen en supermarkten je
wel dwingen? Kerstmis? Voor
wie heeft dat werkelijk iets te
maken met J. van Nazareth,
de man die met zijn bood-
schan in ieder geval wel men
sen als dom Helder Camara
inspireert?
Wat Camara bedoelt met die
aalmoezen is dat je met het
geven van een aalmoes alleen
de kruimels van je tafel, het
restantje geeft. Je eigen wel
vaart en manier van leven ko
men er niet door in gevaar.
Maar als je in de gaten krijgt
dat je, als je eerlijk bent,
eigenlijk solidair moet zijn
met die anderen „buiten in de
kou" dan ga je misschien toch
nét iets meer aan zo'n actie
geven dan je eigenlijk dacht
te kunnen missen. Maar daii
zul je gelijktijdig toch het ge-
voe' hebben dat je veel te
weinig doet, dat het maar een
druppel op de bekende plaat
Is, en vooral dat een keertje
gein geven eigenlijk maar het
begin is. Dat je instelling te
genover je eigen manier van
lever anders moet worden. En
dan ben ie al veel meer aan
het doen dan een aalmoes door
de kier van je voordeur ste
ken. dan gaat de deur open.
dan komt de hele, en niet
alleen de derde, wereld bin
nen (Die J. van Nazareth
Christus, zou zeggen, dan kom
ik binnen.)
Daar zijn we allemaal bang
voor want ie weef dat dan liet
e'nd zoek is. En ie weet ook
we' dat Ie dan best eens mag
feesten, maar dat ie wel gas-
ten Ur»*"8"t,
Solidaridad. (Het gironum
mer is 1444. Oen
JAN LANDMAN
?en voor de bevloeiing van
grote stukken grond, zo snel
mogelijk stop te zetten wegens
bouwfouten. De toestand is zo
kritiek geworden dat Bhoetto
als het ware de bedeiaarsstra!
heeft moeten opnemen om bij
vriend en buur op zoek naar
hulp te gaan De laatste reser
ves zijn aangesproken en zo
bij de gevraagde hulp niet
spoedig krijgt, dreigt dit jaar
hongersnood voor Pakistan.
Drie dingen kunnen Bhoetto
vooi een va] behoeden, veilig-
heid tegenover de aanslagen,
economische wedergeboorte
en een vergelijk met de appo
sitie.
Een van de weinige wereldse
genoegenswaaraan mijn
vrouw en ik ons regelmatig
bezondigen, is eten in een res
taurant. Ik zeg maar „bezondi
gen", want zulke dingen moet
je altijd verdedigen. Mijn apo
logie tegen het verwijt van
verkwisting er is zoveel
ellende in de wereld en zo
komt erop neer, dat buitens
huis eten een vorm van sociaal
gedrag is, van geld laten rol
len, van werkgelegenheid
scheppen enz. Als dat niet
helpt, ga ik toch gewoon mijn
gang-
Zodoende ontmoet ik veel
obers. Velen van hen zijn def
tig en deskundig- De meesten
zijn mensenkenners. Allemaal
worden ze wel eens geplaagd
door vervelende, verwende be
zoekers, die menen dat zij,
omdat ze een paar gulden uit
geven, daarom ook iemand het
bloed onder de nagels uit mo
gen treiteren. Over die on
mensen wil ik het niet leb
ben. Het gaat nu om een ver
moeden, dat ik in de loop van
de jaren heb opgebouwd. Het
komt hierop neer, dat geplaag
de obers geleerd hebben sub
tiel wraak te nemen op lastige
of snobistische klanten. Ze
moeten dut evenwel doen zon
der dat dezen ielf het merken,
want dat zou nadelig zijn voor
de zaak. Een onderdeel van
deze wraak, zoah ik die in
mijn fantasie reconstrueer, be
staat erin de klant enigszins in
verlegenheid te brengen door
een geraffineerd soort van
domheid of door overdreven
deftigheid.
Ofschoon ik mij niet tot de
lastige klanten rekenheb '.k
van beide soorten van wraak
wel eens een klein veegje vAt
de pan gehad- Toen ik in een
gerenommeerd restaurant eens
sherry dronk die mij goed be
viel vroeg ik de ober beleefd
naar het merk. Hij zou even
kijken en kwam een ogenblik
later terug met het bericht dat
het hier ging om een drankje
van het huis Drie Palen- Aan-
vankeuik bestierf ik het bijna
van het ingehouden lachen om
de originele ver tal ivo van
„dry pale", iets wat op onge
veer elke sherry-fles te lezen
staat, maar later begon ik te
vermoeden dat ik zelf h ~f
slachtoffer van de grap was.
Het is best leuk om eens dom
te doen. Ik doe het wel eens
om te zien hoe dat „over
komt". Ik praat bv. hardnek
kig over de filosoof Socrates
tot iemand uit zenuwachtig
heid of schoolmeesterij mij
corrigeert met Sócrates. Als
dat gebeurt bega ik de fout
mee te delen, dot in het
Grieks het accent valt op de
voorlaatste lettergreep van die
naam Het is een beetje flcuw,
maar een onderdrukte klasse
moet soms iets verzinnen om
het hoofd boven water te hou
den. Onvergelijkelijk geraffi
neerder zou he1 zijn de correc
tie in dank te accepteren,
maar dat geeft minder voldoe
ning op de korte termijn-
Opzettelijke deftigheid komt
ook voor. Het is mij in twee
sterren-restaurants gebeurd,
dat ik entrecotebestelde, en
dat de obe< mij tactisch corri
geerde door ontrekote zeg
gen. dus zonder de -t op het
eind die er toch echt bijhoort-
Hij riskeerde daarmee royaal
het tamelijk geringe risico
door mil vooi dom aangezien
te worden en de indruk te
wekken, dat hij ontrekozei
naar analogie van andere
Franse woorden als „bureau",
„niveau". fricandeau„ca
deau" e.d. Het is ook wel -hic
om even iets in te houden en
af te remmer en de naam van
zo'n heerlijk gerecht wat min
der plat te laten landen dan
'ordinaire HoVandse woorden
als „goot", „sloot", „kloot" en
„poot"-
In mijn achterdocht denk ik,
dat het niet zo eenvoudig is en
dat een onmiddellijke ontmas
kering helemaal fout zit. Nu is
achterdocht een van de weini
ge ondeugden waarin althans
soms cte evenmens hoger ge
schal en voor slimer aangem-
zien wordt dan hij misschien
op hel eerste oog lijkt. Mijn
achterdocht op dit gebied
komt noort uit respect en leidt
ertoe een grote, zij het wat
boosaardige slimheid te veron
derstellen bii obers die ,drie
palen" en ontrekozeggen.
Als ik mi? verpis wat, naar
ik hoop nooit zal blijken
heb ik toch een tijd aan de
goede kanJ gezeten.