Hoe Allende
ten val
werd
gebracht
Zelfs Hesse kan je eens te veel worden
/os Her
HET
GEElj
Tijdschriften in een notedop
Weinreb als romanfiguur
Het oer-denken in Ierland
Kunst en nieuwswaarde
Priem er
Bal:
A-renne:
ssJjia-r
as,T'
VREEMDE WOORDEN. DIE VERTELLEN VAN NIEUWE TIJDEN
ZWARTBOEK OVER CHILI
mm
kunst
cultuur
l
1
-
VRIJDAG
29 NOVEMBER 1
De Chileense oproerpolitie in de aanslag, tijdens de hete strijd in Santiago.
Het is allang {een ge
heim meer, dat Amerika als
de hoofdschuldige aan de val
van Chili's president Allende
kan worden beschouwd. Het
Chili van de Urüdad Popular,
dat geboren was uit de demo
cratische verkiezingen van
1970, werd door de Ameri
kaanse financiële en handels
kringen onmiddellijk op de ro
de lijst van landen met maxi
male risico's gezet. De ITT,
een Amerikaans mammoe tbe-
drijf, kwam «1 in september
1970 met een plan om ten
nadele van de Chileense rege
ring te interveniëren en
trachtte een jaar later op
nieuw pressie uit te oefenen
op de Amerikaanse regering
om iets te doen om met ge
weld een einde te maken aan
de voortgang van het experi
ment Allende.
Nadat de Volksregering de
kopermijnen van de Ameri
kaanse giganten Anaconda en
Kenneoott zonder schadever
goeding had genationaliseerd
(beide concerns hadden gerin
ge investeringen gedaan maar
tientallen jaren lang enorme
winsten een bedrag van
1,0,8 miljard dollar is genoemd
weggesleept) werd Chili
economisch langzaam ge
wurgd. Kenneoott gesteund
door Washington liet
scheepsladingen Chileens ko
per in Europese havens aan de
ketting leggen om Allende als
nog te dwingen schadevergoe
ding te betalen. De Ameri
kaanse regering ging nog ver
der. Zij dwong internationale
instellingen leningen aan Chili
te stoppen. De Wereldbank,
het IMF, de Inter-Amerikaan-
se ontwikkelingsbank gehoor
zaamden. De Amerikaanse
regering weigerde ook Chili
ter wille te zijn in de onder
handelingen over uitstel van
betaling van de Chileense bui
tenlandse schuld van vier mil
jard dollar, een erfenis van de
regering Frei. De helft van dat
bedrag was verschuldigd aan
Amerikaanse instanties. Ame
rika weigerde te praten als
Chili niet eerst bereid was
alsnog schadeloosstelling uit te
keren. Chili werd ook ge
dwongen zijn gebruikelijke
importen contant of zelfs voor
uit te betalen. Toen Allende
aan de regering kwam be
schikte Chili over 200 miljoen
dollar aan kortlopende kredie
ten van Amerikaanse banken,
d.w.z. dat bijna 80 procent van
de Chileense handelskredieten
uit de V.S. kwam en voerde 't
voor meer dan 300 miljoen
dollar milt de V.S. in. Twee jaar
later voerde Chili uit Amerika
in voor 160 miljoen dollar,
maar het had toen niet meer
dan 30 miljoen dollar aan
Amerikaanse bankkredieten.
Daardoor was het land ge
dwongen zijn steeds schaarser
geworden deviezen te besteden
aan de import van de aller
noodzakelijkste artikelen en
zelfs daarvoor was tegen het
einde van de regering Allende
nauwelijks nog geld.
Een arm land als Chili ging
natuurlijk, door de houding
van de Amerikaanse regering,
de onwil van de grote Ameri
kaanse bedrijven en ook de
geringe hulp uit andere landen
(Rusland bijvoorbeeld wilde
Chili ook geen kredieten ge
ven), binnen de kortste keren
bankroet. De economische cha
os deed de militairen uiteinde
lijk ingrijpen, maar die chaos
was niet in de laatste plaats
het resultaat van de bijna
openlijke boycot door het
grootste democratische land
ter wereld.
Het is eigenlijk niet zo ver
wonderlijk dat de Chileense
president van elke gedegen-
neid gebruik maakte om de
multinationals aan de schand
paal te nagelen, die zich, net
als de ITT, graag mengen in
de aangelegenheden van de
landen waar hun dochteron
dernemingen zijn gevestigd.
Allende, de leider van een
arm en pretentieloos land, ver
loor de ongelijke strijd. Niet
alleen tegen de Amerikaanse
concerns, maar ook tegen de
Amerikaanse geheime dienst,
de CIA, die de beschikking
had over miljoenen dollars om
de bloedige staatsgreep tegen
Allende voor te bereiden; ook
tegen dr. Henry Kissinger, die
als voorzitter van het zoge
naamde comité van de 40, een
geheim Amerikaans topli-
chaatm, dat de Amerikaanse
Nationale Veiligheidsraad ad
viseert, het komplot hielp sme
den dat de regering Allende
ten val bracht; ook tegen
Westduitse instellingen als de
Konrad Adenauer Stichting en
het Goethe Instituut, die het
experiment in Chili eerder
dwarsboomden dan steunden.
Deze lijst van instellingen
en mensen, die de regering
van Allende wilden ondermij
nen, is niet volledig, maar zij
staat compleet in het boek
„Chili, een zwartboek", dat uit
het Duits is vertaald. Een
enorm boeiend boek vol met
onthutsende feiten en foto's
over die zwarte 11 september
1973, toen Allende ki Chili
werd vermoord, over de voor
bereiding van de staatsgreep
en het wrede naspel met zijn
concentratiekampen. terreur
en angst.
De meeste feiten zijn niet
nieuw en ze hebben in de
meeste kranten gestaan. Maar
wie ze gebundeld ziiet, de fei
ten over de duizenden doden,
de feiten over de folteringen
en martelingen van weerloze
mensen, vraagt zich beang
stigd af hoe het allemaal mo
gelijk was. Waarom moest een
-egering, die er inderdaad in
slaagde ieder kind uit de Chi
leense achterbuurten een hal
ve liter melk per dag te ver
strekken, zo barbaars vernie
tigd worden? Ginig het alleen
om de marxistische kanker uit
te roeien en de socialistisch
geïnspireerde maatschappij
hervormingen ongedaan te ma
ken, voordat het, in westerse
politieke termen gedacht, te
laat zou zijn? Als je Kissinger
laatst over Chili hoorde getui
gen en zijn memo's over La
tijns-Amerikaanse aangelegen
heden nog eens naleest, zou je
geneigd zijn ja te zeggen. Bo
vendien is het ook geen ge
heim dat Kissinger er veel voor
voelde de Chileense peer te la
ten rijpen tot hij zou verrot-
Wat is een vreemd woord?
Bij hét maken van een krant
heb .je daar bv dagelijks mee
van doen. Schrijf je begrij
pelijke taal? Toch, het kan
niet anders, sluipen er steeds
„vreemde" woorden binnen
onze taal of Je die na
bewondert of niet de taal
is levend, ht ontwikkeling.
Om een aantal nieuwe woor
den kun je niet meer heen.
omdat ze een (nieuwe) be
grippenwereld dekken en ie
dere omschrijving at verta
ling ervan een afzwakking
betekent. Bovendien dekken
die woorden vaak verschijn
selen in het maatschappelij
ke leven, die wèi nieuw mo
gen heten. Daarom is het
boekje van PROF- H. VAN
PRAAG: ALLES MAG beel
denstorm van nonnen en
vormen (uitg Teleboek-
f 15,in opzet zo gek nog
niet. In dit geschrift probeeri
hij de ontwikkelingen in de
maatschappij en cultuur toe
te lichten met een aantal
emotioneel geladen sleutel
woorden en letterlijk te il
lustreren via afbeeldingen
van kunstwerken, die hier
mee symbolisch samenhan
gen. Het boekje (256 pg) I
dan tegelijk bedoeld als eer
inleiding tot abstract er
beeldend denken in onz<
tijd, tot werelden van geloof
wijsheid, kennis, kunst en
techniek. Om enkele voor
beelden uit de 75 steekwoor
den te noem: Pluralisme, oo-
dering, cultuurdynamica, po
lemologie, Afrika, accelera
tie, education, permanente
cultuurmodellen, studenten
revolte, drugs, pop-art, musi
al, relativiteitstheorie, trans
ormatie-modellen, feedbacl
tc. Van Praag is - om zij!
igen uitdrukking te gebrui
en - een schrandere veel
veter en tevens een veel
schrijver- Daardoor gooit hi
nogal met onnauwkeurige en
onbewezen beweringen, die
om kritische aandacht vra
gen. Met deae instelling
heeft men er echter 'n aller-
raardigst boek aan, vol infor
matie en voorzien van rake
lustra ties- Van Praag
.preekt de hoop uit, dat het
voldoende stof zal bieden
oor vormingscentra, middel-
>are scholen, academies en
liscussiegroepen om tot ope-
abele inzichten te komen.
Goed gehanteerd biedt dit
boek daar zeker alle moge
lijkheden toe. Ook privé
heeft men er wel wat aan.
HENK EGBERS
Herman Hesse is over zijn
hoogtepunt heen. De heruitga
ven met omslagen in poëtische
pastelkleuren die op stapels
liggen kunnen dat nauwelijks
verhullen. Hesses populariteit
vervaagde in de nevel waar
mee ook de hippiebeweging
en flower-power zijn opge
gaan. AI de boeken die nog
altijd van hem uitgegeven
worden (want elke krabbel
die Hesse ooit heeft geschre
ven wordt opeens gedrukt)
proberen de Hesse-rage weer
nieuw leven in te blazen. Eer
van die boeken heet „Eer
voetreis in de herfst".
Op de kaft in de zo langza
merhand vertrouwd geworden
kleur lopen twee eenzaime wan
delaars onder de stralen van
een zon die langzaam door
dichte wolken breekt. Op de
voorgrond ligt een meisje met
donkere lokken in gras waar
uit blauwe bloemen opschie
ten. Het geheel omlijst doot
veel groen lover- En daarmee
ia dan meteen zo'n beetje de
sfeer getekend die je binner
in bet boek aantreft. „Eet
voetreis in de herfst" bevat
een achttal verhalen die de me
ning bevestigen dat alles wat
Hesse ooit schreef bijeenge
schraapt is om in de boeken
bijeen gebonden te worden. De
verhalen zijn niet te vinden in
de twee biografieën die over
Hesse geschreven zijn. Dit
zegt in feite weinig: op de
lagere school wordt al verteld
dat Rembrandits Nachtwacht,
het voorbeeld van het grote
kunstwerk, op een vergeten
zolderkamertje werd aange
troffen. Toch vallen de verha
len uit „Een voetreis in de
herfst" mij tegen. Na hoogte
punten als „De Steppewolf"
„Narziss en Goldimund". „De-
mian" en vooral „Tussen de
raderen" voelde ik me bijna
genomen bij het lezen van de
ze vele verhalen. Alles wat ik
in deze boeken overtuigend
vomd (de gevoeligheid, de haas
Oosterse geheimzinnigheid, d.
weergave van de zoekend
mens) wordt in „Een voetrei
in de herfst" een maniertje
Al lezend voelde ik me steed:
meer neigen naar degenen d:
zich scherp tegen Hesse. dt
dappe bloemetjes-profeet, af
-riten.
Ik weet niet in hoeverre be'
eit dat je te veel boeken van
hem van hem kunt lezen hier
van de oorzaak is. Boekenlam
blijf je geboeid door de mys-
'ieke, weemoedige en ondanks
hun soms rauwe karakter toch
impressionistische getinte ge
beurtenissen in Hesses verha
len. Bij „Een voetreis in de
herfst" raakte ik hier en daar
gewoon geïrriteerd door al de
bijvoeglijke naamwoorden.
de
dialogen die geen echte sa
menspraken zijn maar een il
lustratie van het geestdriftige,
of sombere of gelaten gemoed
van de hoofdpersoon. Bij zin
nen als „Zoals de overrijke
lindegeur in weke damjjen he
le dalen vult, en zoals naast
de moede, rijpende korenaren
de kleurige akkerbloemen be
gerig leven en pronken, zoals
ze verdubbeld gloeien en
koortsen in de haast der ogen
blikken, tot naar hun zin veel
te vroeg de sikkel ruist",
moest ik me bedwingen om
het boek niet dicht te doen.
Men zou Hesse overigens
inrecht aandoen om hem te
leoordelen naar onze socialise
rende denkwijze. Hesse keert
zich bewust af van een kost-
wat-kost-samengaan van men
sen, en kiest voor de een
zaamheid. „Vreemd in de mist
te zwerven- Leven is eenzaam
zijn- Geen mens kent de an
der- Ieder is alleen" zingt de
zwerver uit het titelverhaal in
„Een voetreis in de herfst".
Bij deze zwerver moest ik
9teeds denken aan een fier en
enigszins triomfantelijk klin
kend liedje uit mijn sohooltijd
over „Ein lustiger Wanderer"
die me nooit sympathiek voor
kwam vanwege de ferme,
vastberaden stap die in bet
pertinente marstempo van het
liedje doorklonk. SaJonzwer-
ver, ja natuurlijk. Maar dat i'
het ergste niet.
Hesse pretendeert iets te
weten wat er naar mijn gevoel
niet uitkomt. Zelfs in het boek
dat mij het meeste aansprak
„Tussen de raderen" haalt
Hesse een heleboel overhoop,
maar lijkt dan alles opeens
wait hij heeft pgeroepen niet
te kunnen hanteren: de hoofd
persoon Hans Giesenrath
pleegt zelfmoord, zonder dat
dit gztsuren gedragen wordt
door de loop van het verbaal.
Er wordt van alles gesugge
reerd; het geloof op de komst
van een betere wereld is voort
durend op de achtergrond en
in de superieure vaderlijke
toon van de schrijver breekt
een glimlach door om de jon
gen Hans „die het misschien
niet allemaal even goed doet,
maar die eerlijk probeert en
er ongetwijfeld zal komen".
Maar Hans Giesenrath komt
er niet; hij pleegt zelfmoord
en daarmee wordt de jongen,
met zijn wanhoop over de
troep in de wereld, superieur
aan Hesse met zijn ijle optimis
me geruststellend meewarige
glimlach blijkt loos.
En dan voel je je een beetje
genomen, met alle zeer per
soonlijke en pretentieloze as
pecten die aan gevoelens ver
bonden zijn. Daar komt bij dat
Hesse een voorbeeld is vam de
schrijvers die door anderen
dood-geschreven zijn. Zoals
Van Het Reve nooit zijn Over
Violet en De Dood schreef om
dat publiciteitsmedia het al bij
voorbaat hadden dood-gemeld.
zo kan het ook zijn dat Hesse
te veel floor de boeken-busi-
ness geclaimd is De heruitga
ven iin hun zachtkleurige om
slagen, zijn er een voorbeeld
van- Ze bewerken eerder een
reactie.
JEANNE PEUNENBURG
Zoalls al eerder betoogd,
vind ik tijdschriften erg be
langrijk. Ze geven je actuele
informatie in kart besteik.
waar je met het lezen van
boeken niet tegenop kimt roei
en. Ondanks atlile moeilijkhe
den, met naime rond het be
staan van litteraire tijdschrif
ten, is de papieren berg van
loze geschriften toeh nog zo
groot, dat je er zelfs ails be-
■oepslezer niet doorheen komt
Daarom zijn de boekjes Lite-
■air en Kritisch Akkoord ie-
ier jaar een welkome aanvul-
ing op tijdschriftartikelen, die
ie gemist hefbt. Bovendien ge-
,-en ze een gldbaal inzicht
over hetgeen zich het afgedo-
oen jaar op het litteraire vlak
ifgespeeld heeft in Noord- en
luid Nederland
KRITISCH AKKOORD 1974
(uitg. Mainiteau - f 15,90) be
zat weer een keuze uit de in
'73 verschenen essays in
Noord- en Zuiildmederlaindse
tijdschriften, samengesteld
door Wilm Hozeu, Willem G.
van Mlaianen, Lieve Scheer en
Willy Verhegghe. De redactie
meent, dat het feit dat de
zuidelijke bronnen ditmaal rij
ker zijn don de noordelijke
misschien op toeval berust. Zo
toevallig lijkt me dit nliet, om
dat zoals ook ail eerder
er in Vlaanderen'
gewoon méér aan de hand is
dan in Nederland op litterair,
gebied. De gekozen artikelen
stammen uit tijdschriften als
Dietsche Warande en eBlfort.
Hollands Maandblad, Maatstaf.
Saam, Tirade, Yam© e.a; Bij de
auteurs vinden we namen al»
Karei de Busschere. Marnis
Gijsen, Jacques Kruithof. .Wil
lem Roggeman e.a. Van beiden
wordlan achterin informatieve
gegevens verstrekt. Onderwer
pen: literaire kritiek, Roland
Holst: litteratuur in Run-name-
Gezelle; Elsehot; Gee-raert»:
W. F Hermans etc In kort
bestek veel interessante infor
matie.
LITERAIR AKKOORD 17
(uitg. A. Bruina en Zn. - f
12,50), bevat een - keuze uil
bijdragen, verschenen in Zuid
en, Naordrned'ertendtse letter
kundige tijdschriften 1973, sa
mengesteld door Gen-it Bor-
gers, Bert Deoarte, Willy Spil
lebeen en Hans van de Waar-
sonburg. De redactie heeft dit
jaar vooral het accent oo de
poëzie gelegd. „Met het proza
is het treurig gesteld", zo
wordt gezegd. Daarbij wordt
het voorstel gedaan am in de
toekomst proza en poëzie in
twee afzonderlijke delen uit te
geven. Wordt in kritisch Ak
koord' aiamidlacht besteed aan 4
Literaire kritiek in Lfe* 1
Akkoord is de enige faS
de keuze van de samensteV
en gaat het om literaire - I
dukten-sec; dat zijn er I
ievehtdig. Het boeltje *js *1
waaier Van de meest uiteerj?!
.rende (zowel kwalitat^T I
intentioneel) poëtische uitjJ: I
vormen. Je vindt er naast jj
kaar werk wan b.v. B <5
Sernlef en Peter van Sw} I
Herman van Veen. No»°?|
i-ndere nemen' Mare And-"!
Herman Pieter de Boer i11
dtre-as Bumier, Jan Bit,"1' I
GUdllauime van der Graft i? I
nuel Knee-pkens. Patricia' L* I
«oen, Hamry Muiliseh, Mark j I
singel, J. ven Schaigen I
Wap en Willem Walminj 7?
Het a-antel tijdschriften wa-j
uit gekozen ls, is wat runé j
dan die in Kritisch AkW I
Zowel van deze tSjdschr'
als van de auteurs I
achterin gegevens venj
Si- is oiok aandacht geschotS I
aan literatuur uit Friesland I
Sbriname. Een fijn boekje. I
De regelmaat waarmee dm
beide boekjes nu a! jaren va I
schijnen bewijzen, dat er
hoef te bestaat aan deze uito.
ven De groeiende reeks won»
zo langzamerhand een histo.
risoh document Houd 2e daar.
om in de gaten.
ten. Het is een uitdrukking
voor een politiek handelen,
dat Amerika sinds de vijftiger
jaren ten aanzien van Latijns-
Ameriika vaker heeft gehan
teerd (Guyana, Paraguay en
Guatemala bijvoorbeeld).
De V.S. aanvaarden de onver
mijdelijkheid van revoluties,
maar hun strategie er tegenover
is een bekend geworden sce
nario: Ze laten een revolutie
uitbarsten, creëren de interna
tionale voorwaarden om haar
vervolgens te laten mislukken
en geven uiteindelijk de gena-
destoot met behiulp van die
sociale klassen die belang heb
ben bij de politiek van het
Amerikaans imperium. Geen
tweede Cuiba in Zuid-Ameri
ka. Zo was (en is) de officiële
Amerikaanse politiek.
Nog een kanttekening over
net Chili-zwartboek. De sa
menstellers ervan zijn Allen-
de-fans door dik en dun en zij
hebben wellicht waar in
het boek schaarse pogingen tot
analyse worden gedaan zich
wat dogmatisch en soms zelfs
naïef opgesteld. Dit neemt niet
weg, dat de feiten overeind
blijven en het leven in Chili
tot op de dag van vandaag,
ruim een jaar na de staats
greep, gekenmerkt wordt door
angst, een gevolg van een on
beschrijflijk bloedige dicta
tuur.
ANTON THEUNISSEN
Chili, een zwartboek, sa
mengesteld door Hans Werner
Bartsch, Martha Buschmann,
Gerhard Stuby en Erich Wulff
(uitgave Agathon-Unieboek f
14,50).
De journalist BEN VAN DER
VELDEN schreef een sleutel
roman: DE DOOD VAN
PROF. DRS. M. (UITG. De
Arbeiderspers - f 16,90) Je
hebt geen sleutel nodig om te
ontdekken, dat hierin de hele
Weinreb-affaire aan de orde
is; zelfs als je deze nauwelijks
gevolgd hebt. Het volgen er
van heb ik persoonlijk inder
tijd ook maar opgegeven, om
dat er geen touw aan was vast
te knopen. Veel verder dan
deze constatering komt ook
Van der Velden, die aldus de
flap de reputatie geniet een
der best geïnformeerde jour
nalisten te zijn inzake de
Weinreb-affaire ook niet Zelf
zou ik er de voorkeur aain
gegeven hebben al die gege
vens nu eens op een rijtje bij
elkaar gezien te hebben. Van
der Velden doet dit wel enigs
zins, maar verandert namen
(je mag raden) en geeft deze
opsomming de allure van een
roman mee. Omdat hij echter
aan de roman als roman niets
toevoegt, wordt de hele zaak
daarmee niets helderer; de ro
man-kunst geen bijzondere
dienst bewezen- Het verhaal
rond Weinreb zelf is eigenlijk
een roman en daarom waar
schijnlijk ook zo mysterieus.
Dit boek versterkt alleen maar
deze mysterie, terwijl -we er
bij gebaat zouden zijn om de
ze wat af te' pellen;
Als ik goed gok, kan ik een'
aantal fictieve namen wel ont-
sleutelen tot: Lou de Jong, Re-
nate Rubinstein, Dick Hou-
waert, Aad Nuis, Bruins Slot
(van der Veldens voormalige
baas bij Trouw), Willem Fre-
derik Hermans, Han Lam-
mersVan der Velden
kruipt zelf in de naam Roese-
lare, de journalist-doordoüwer.
die noteert wat hij ziet, ver
banden tracht te leggen en het
allemaal niet meer ziet zitten.
Hier en daar stelt hij ad
nogal kritisch op tegenove
vakgenoten, die een veeg uj
de pan krijgen voor hun op.
stelling, waarbij hij uit
Trouw-periode ongetwijfeld
een dominees-frustatie heeft L
overgehouden. De roman heeS I
hij het karakter van een dè
tective gegeven door de Wein-1
reb-affaire te plaatsen in eet
moordgeschiedenis het onto
felen van het wie en waarom
van de moord op prof.
Deze blijkt voor Van der Vel
den geen enkel verband t*
houden met Ms seksuele- et
financiële strapatsen ,maar sa
men te hangen met een oud-
verzetsstrijder, die met zijn
eigen syndroom gereageerd
heeft. Welke wens was hier de 1
vader van de gedachte? Welk
mysterie wordt hier aan de
zaak Weinreb nog toege
voegd?
H.Ï
IenJwd is rijk- aam sagen en
leigeiniden. V©n deze volkslite
ratuur is gélukkig {iet" nódige
bewaart! gebleven. Iemand,
die rich op dit terrein, aan bet
begin vam deze eeuw, grote
verdiensten heeft verworven
was LADY AUGUSTA GRE
GORY. Werd vam haar reeds
uitgegeven, in eeneerste Ne
derlandse vertaMmig Oudhiulaim
van Muirthemne, het verhaal
van de mannen vam de Rode
Tak van Ulster (Keltische
mythen uit die vierde eeuw na
Christus), daar rijn niu twee
delen aan toegevoegd anicter de
titel GODEN EN GIGANTEN
(uitg. Standaard en Mous-
sault). Tezamen bevatten ze
op 654. pagina's het verfhaal
vam Tuatha de Danaan en het
verbaal vam de Fiainina van
Erim, inclusief het voorwoord
van de bekende auteur W. B.
Yeats met wie rij samenwerk
te. "Alleen wanneer wij deze
verhailen losmaken uit de mid
deleeuwse -pedanterie, zoals in
dfiit boek gebeurt, herkennen
wij een van de oiiidéte werel
den die de mens heeft uitge-
dacht........naarmate het leven
namelijk ordelijker en wel
overwogen wordt zinkt de we
reld van het bovennatuurlijke
verderweg..... de oude schrij
vers bezaten een prachtige
symboliek, die bepaalde ener
gieën aan de invloed van de
zon toeschreef en andere aan
de invloed van de maan. Zi
kenden geen ascetisme, maar
zij zijn meer visionair dar
welke asceet oqk", schrijft hij
o.m. over deze Keltische ro-
mances.
Je kunt dit onderschrijven
wanneer je je de moeite ge
troost je in deze verhalen al
proevend te verdiepen. Het is
even wennen aan andere sfe
ren en namen. Maar als je
eenmaal, ook gevoelsmatig
doorgedrongen bent in deze ge
schiedenissen, dan b etekenet I
<:e oi>krnu nog een bijzondere!
bron' van leesplezier en ee:
ontmoeting met andere dimei-
sies van het leven en de Eurc-
>ese cultuur. Daarbij is het
mogelijk Yeats voorstel te be-
iroeven door ze ook aan kin
deren voor te lezen, want de I
erhalen komen voort uit een
"kinderlijke" geest. Lady Gre
gory heeft door Ier-land ge
zworven om authentiek mete-
-Laai te verzamelen en
eigentijds door te vertellen. I
Deze eerste populaire en lite
raire hervertelling van de
twee grootste Ierse sagen wer
den zó populair, dat ze voor
de oorlog vier herdrukken
haalden- Het is een goede ge
dachte geweest ze nu ook in
deze Nederlandse vertaling uil
te geven. Hopelijk worden a
opgemerkt
RE.
Anitt-kumistzdmnige opmerkin
gen over de gebouwde omge
ving noemt SIMON MARI
PRUYS zijin reeds eerder (din
NRC en enkele tijdsohriftein
verschenen beschouwingen,
die gebundeld zijn in DE PA
RADIJSBOUWERS (uitg
Spectrum Paperback-3
f 12,50). Als ontwerper loopt
Pruys met open ogen door de
wereld, die wij ons gsechaipen
hebben of berig zijn te ma
ken; hdj plaatst diaarbdj in de
29 beschouwingen een gjroot
aanital prikkelende opmerkin
gen. Het gaat er niet om of je
het altijd met hem eens bent -
wat in mijn geval zo is-, veel
eerder scherpt hij je aandacht
niog weer eens wat oip een
aantal zaken waar praktisch
iedereen in zijn woon- of leef
omgeving rinnfig en onrininiig
mee beziiig is-
De opstellen zijn gleranig
schikt onder een zevental the
ma's: Prodiukten, waarin Pruy
de industriële vormgeving on
der de loep neemt (de opze
tot schoonheid heeft vaak d
lelijkheid tot gevolg); D
Sowjets (eerder in Avenue
"de bij-bel is vervangen dioo
Avenue"- verschenen reporta
ge over zijn verblijf in Rus
land), waarin hij markant»
opmerkingen plaatst bij de ar
chiteotuur en de industriële
vormgeving aldaar; De archi
tectuur, notities bij historische
en actuele ontwikkelingen; De
Stad en hoair functie in deze
tijd; Tegen Kunst, een verza
meling uiteenlopende opmer
kinigen over vormgevingen iir
onze waarnemdngswereld; Le
zen en nliiet-lezen en De Ener
giiearisis.
Pruys weet uitdagende din
gen te zeggen over zaken, die
het overdenken waard rijn,
zodat het een boeiend boekje
Schoonheid zojider opzet. Thonet-meubelen: waar d<
etentie tot het scheppen van schoonheid afneemt stijf1
kans op tijdloosheid-
,s. In het slothoofdstuk, dat
wdl, nieuw is, schrijft hij o.a.
'Kiinst wordt nu voornamelijk
beoordeeld op 'haar nieuwsge-
halte.,. Als een schrijver zich
niet voortdurend vernieuwt is
hij opgebruikt. Al dat nieuwe
wekt een enorme agressie zo
als sommige tv-ruikers aan
don lijve hébben ondervonden
Maar deze zelfde conservatie
ve mens, die niet aan moderne
kunst en niet aan moderne
meubelen wilde, bleek dol te
rijm op het "nieuwe" zoals
hem dat dooa; .de OTim6ÏÏïu!
reclame wérd vrorgesdw®?
„Hoe 'kun je in een
ilijke situatie, waarbij ieder»
geconditioneerd - is °P
nieuwswaarde of "P
ni-euwsgehoilte pleiten 1
duiurteaimheid?" Op deze
ze constateert, en beconifl1
tarreert Pruys talrijke ac0Li
verschijnselen, zonder
Door te stoten haar
sche- en andere aahtersc
Ei
(Van onze sportredactie]
„OOGERHEIDE H
Nederlands kampioensch
wielrennen op de weg vo
dames, amateurs en prof.
sionals wordt ook komei
seizoen (21 en 22 juni) we
verreden in en rond h
^restbrabantse Hoogerheic
Gistermiddag keurde
commissie wedstrqdwez.
van de sportcommissie vi
t,. Koninklijke Nederland
Wielren Unie (KNWU) h
door de Stichting Hoogc
beide Vooruit voorgestel
parkoers na uitgebreide ke
ring goed. Dat nadat i
stichting bij de tnschrijvn
voor de belangrijkste Ned«
landse titelstrijd als hoogs
bieder uit de bus was gek
men met een bedrag vi
niet minder dan 80.500 gi
den.
In feite stond daarmee re»
vast dat Hoogerheide voor
tweede achtereenvolgen
maal het circus van de Ned«
(Van een or
NIJMEGEN Het is e<
mens, Nederlands meest g
Europese atletiekkampio»
Rome, waar hij vierde we
Nederlandse recordtijd va
wedstrijdbaan verschenen
30 september jongstledi
slijmbeursontsteking ond<
lopen onmogelijk maakte,
weken rust moeten boude
ken moeten voortbewegen
De afgelopen week kwam
plotseling weer in het nieui
doordat twee Nederlandse
cords van hem werden af|
wezen. „Het lijkt wel of
KNAU gewoon niet wil dat
goede tijden gelopen wordi
Het is natuurlijk een vreem
zaak om mijn 10 kilome
(Van onze sportredactie)
e)
GENèVE Cee» Bal
bees Priem zijn door de U
voor het volgend wielen
wen op de weg aangewez
«s A-renners. De beide Zet
wen (zwagers van elkat
«egen die eer gisteren tijdt
een bijeenkomst in Genè
Jaaf b«®»t de Ned.
landse wielerwereld ook tw
t.'Ie?,ners namelijk Joop Z.
'emelk en Gerben Kantens.
e 'isl van A-renners z
«verder als volgt uit: Belg
Grttr Vlaem»nck, Wal
Eddv M Freddy Maerte
Mdy Merckx, George Pinte
S^enr Swerts en Herman v
laum. Frankrijk: Dangi
Talltv.' 'ePine, Poulid
Spin?. tet en TheveJ
Ocan» o nnte' LoPez Carl
AzosLt Ferurena; Portug
des Andrade en M
Paólini t Gimondi, Moser
West ri Luxemburg: Gils
*rltaUltlIand: Haritz; Zv
Lambert. m Engela'
f"n' v™derIandse afvaardig
intemf? amateurs in dive
irikS. °n?Ie wedstriji
overal m 01 totaalklassem
derde „,ze koersen naar
6ede me* dertig punten.