Rogier en de Nederlandse katholieken
PIONIER-11
VLAK BIJ
JUPITER
Het nieuwste
iverscniins
van de pil.
17°°
KERK
Driftige vernieuwers en
koppige stilstaanders
NIEUW
Remia dieethalvarine
met60-65% m.o.v
Mooiste ballpoint
als kado is een
S&"Jegir0a*n
n^en\ZkrTvZ'[2747
SHELL BLIJFT INVESTEREN:
Verzoening
in de
rechtszaal
Bij griep
en verkoudheid
ASPIRINE-C
bruistabletten
WtorU
LEO HANEKROOT OVERLEDEN
Radiodiefstal
opgelost
t envelopje
lies van all
ie waar
hangt
ven in termijnen
k vanavond IV
De nieuwe Sekstant vertelt u meer.
Met gratis bijlage.
Aspirine
met veel vitamine-C
de ideale combinatie bij griep.
„Monetair akkoord
in
EEG noodzakelijk"
binnenland R
Vrijheid
Jammer
Spiraal
papier
p«r uw pen
Prijzen
theeconoom
Naar Salunius
Risico's
Lactose vrij
\bor zijn hart enhaar lijn.
'n METZLER-
Vragen over Da.^
blad liet Oosten
■laren
Bekend doorz'n
uitstekende kwaliteit
en z'n sterke onver
slijtbare zool. #\Q.
24-26 995
il-35 3
36-39 12'ï
Herenmaten if|
Leuk pantoffeltje met
e fraaie pompoen, in
75 blue, rood of oranje.
nd
n het envelopje dat u
t ontvangen vinden wij
^ift van uw hele gezin.
:ld of uitgeschreven op
betaalcheque,op een
girokaart of bankgiro-
racht, geeft niet hoe.
II wilt dat grote bedrag
;r in een aantal termijnen
mken.Kan.Vul dan de
eggingskaart in, die u ook
et envelopje hebt aan-
offen.
<ijk vanavond op
erland 11 vanaf 20.21 uur
avond die voor ons
maal onvergetelijk moet
den/Een gebeurtenis
ons jaren vooruit brengt
40 miljoen is er nodig,
lat bedrag komt er.
it dat willen we toch...
eburo „Geven voor Leven
bus 2747, Hilversum,Telefoon:
10-49941 (tot 18.00 uur),
k- en gironummer 2747.
°°roverschrijving
Giro nr. 2747
VRIJDAG 29 NOVEMBER 1974
OffD [o)©^©®ü[nXoj
De dood van de Nijmeegse
oud-hoogleraar prof. L. J.
Rogier op 30 maart j.l. heelt
yfiel aandacht gekregen.
Geen wonder, want de naam
Rogier was lange jaren een
begrip. Bij vakgenoten vond
Rogier hoge waardering om
zijn diepgaande kennis van
de staatkundige en godsdien
stige geschiedenis van ons
land in de 16e, 17e en 19e
eeuw. Maar zijn invloed reik
te veel verder dan de acade
mische wereld. Rogier was
bekend om zijn indringende,
vaak lastige vragen aan ka
tholieken en niet-katholie-
ken Zijn de Nederlandse ka
tholieken ook katholieke Ne
derlanders? Staan de rooms-
katholieken uiteindelijk
vreemd tegenover de vrij
heidslievende krachten, die
de Nedeilandse staat ge
vormd hebben? Is het wan
trouwen van buitenstaanders
niet vaak de keerzijde van
an°stige bekrompenheid bin
nen de rooms-katholieke
kerk? I.open de Nederlandse
katholieken op cultuur ge
bied achter? Welke factoren
belemmeren de mondigheid
van de Nederlandse katholie
ken?
Als begenadigd historicus
met brede belangstelling
voor eigentijdse problemen
heeft Rogier baanbrekend
oriëntatiewerk verricht. Hij
was historicus in hart en nie
ren, diep overtuigd dat een
kerk op weg niet alleen
mensen nodig heeft die on
ontgonnen gebied verkennen,
maar ook mensen die de af
gelegde marsroute kunnen
overzien, Hij voelde dat de
kritis-he blik op gisteren on?
kan help°n de illusies en
vooroordelen van vandaag t«
ontmaskeren.
Zo schreef Rogier zijn
„Geschiedenis van het katho
licisme in Noord-Nederland
in de 16e en 17e eeuw"
(1945-1946). Hi.i bestreed de
diep ingewortelde opvatting
als /.nu de strijd van de Ne
derlanders tegen de Span
jaarden hetzelfde zijn als de
strijd vóór de Reformatie.
Door uiterst omvattend en
nauwkeurig speurderswerk
;n de plaatselijke en regiona
le geschiedenis toonde Rogier
aan dat het merendee' van
de noordelijke gewesten in
Nederland niet protestant ge
worden, maar protestant ge
maakt is. Zelfs toen de op
stand tegen Spanje een suc
ces beloofde te worden, was
de ontvankelijkheid van de
Noordnederlanders voor de
n -uwe leer nog maar be
trekkelijk gering. Wie geen
oog heeft voor deze stand
van zaken, zal volgens Ro
gier het katholicisme in de
Nederlandse geschiedenis
nooit op zijn juiste waarde
kunnen schatten.
en socialistische stromingen
schiepen een nieuw, veel
kleurig milieu voor de
rooms-katholieke gemeen
schap. Op boeiende wijze
schetst Rogier hoe de katho
lieken geworsteld hebben
met ue vrijheid. Aan de ene
kant, was de katholieke her
leving immers mede te dan
ken aan de nieuwe democra
tisch gegarandeerde vrijhe
den, aan de andore kant had
den de katholieken de groot
ste moeite met deze vrij
heid.
Bijna vanzelf vraag je je
af, wat Rogier gedacht moet
heboen van de ontwikkelin-
V
weekblad „De Tijd" en is nu
onder de titel „Vandaag en
morgen" als aflevering van
het Thijmgenootschap gepu
bliceerd
Rogier groepeert de stof
rond een zevental kernthe
ma's: de doorbraakgedachte
aan net eind van de tweede
wereldoorlog het bisschoppe
lijk mandement van 1954, de
voorbereiding en het verloop
van het tweede Vaticaans
concilie, het Nederlandse pas
toraal concilie van Noordwij-
kerhout. „De Nieuwe Kate-
chismus", de verhouding Ne
derland-Rome en tenslotte de
polarisatie binnen de rooms-
Waar staan de Nederlandse
katholieken? Toen in 1953
het eeuwfeest van het her
stel van de bisschoppelijke
hiërarchie gevierd werd.
stelde Rogier de vraag op
nieuw in het gedenkboek „In
vrijheid herboren. Katholiek
Nederland 1853-1953. Maar
nu ging het niet meer in de
eerste plaats om de verhou
ding tussen katholieken en
protestanten. De nieuwe de
mocratische vrijheidsidealen
en de opkomst van liberale
gen binnen de rooms-katho
lieke kerk sinds de zestiger
jaren. Me+ belangd-telling lees
je daarom zijn opstel over de
geschiedenis van het Neder
lands katholicisme sinds de
tweede wereldoor og Dit op
stel werd in het voorjaar van
1973 geschreven en was be
doeld als een bijdrage tot het
materiaal, waaruit Pierre
Braohin, hoogleraar aan de
Sorbonne te Parijs, een boek
zou samenstellen over de ge
schiedenis van het katholicis
me in Nederland sinds de
16e eeuw. De bijdrage van
Rogier verscheen eerst in en
kele afleveringen van het
katholieke kerk in Neder
land.
De overzichten, die Rogier
biedt, zijn leerzaam, maar de
informatie op zichzelf is voor
geïnteresseerde Nederlandse
lezers maar zelden echt ver
rassend, afgezien wellicht
van ile schets van de achter
gronden van het mandement
van 1954. Het beknopte op
stel is zeker geen historische
studie in de lijn van Rogiers
grote werken.
Gezien de geringe afstand
in de tijd zal dit niemand
verbazen. De eigentijdse ge
schiedenis is nu eenmaal zo
iets als een bouwwerk, waar
je met je neus bovenop staat.
De hoofdlijnen beginnen zich
pas af te tekenen, wanneer
je enige afstand hebt geno
men. Om zijn waarnemingen
toch in een bepaald perspec
tief te kunnen plaatsen moet
de historicus zijn eigen tijd
vanuit het verleden belich
ten. Dat laatste doet Rogier
in ruime mate en deze be
lichting maakt zijn opstel on
getwijfeld boeiend en leven
dig. Rogier verwijst de „drif
tige vernieuwers*' en de
„koppige stilstaanders" naar
de bewegingen van het hu
manisme in de zestiende
eeuw en van de verlichting
in de achttiende eeuw. Hij
vindt ctet de onbesuisde ver
nieuwers zich gedragen als
zelfbewuste eigenaars op een
gebied dat allang door ande
ren ontdekt is. Hij houdt de
hardnekkige palstaanders
voor ogen dat ze ten onrech
te als nieuwlichterij beschou
wen, wat diepe en onuitroei
bare wortels in het verleden
heeft. Daarom maant Rogier
tot bescheidenheid. Wie het
verleden aandachtig beluis
tert, weerstaat de bekoring
zichzelf te overschatten
De waarheid ligt voor Ro
gier ergens in het midden.
Dat js de wijsheid van het
gezonde verstand. „Er is zo
weinig nieuws onder ae
zon", merkt Rogier ergens
op. Dat is de wijsheid van de
historicus. Dat deze wijsheid
kostbaar i5 zal men met kun
nen betwijfelen.
Maar Rogier zou zelf
de eerste zijn om toe te ge
ven dat net niet de laatste
wijsheid is. De geschiedenis
herhaalt zich immers niet al
tijd. biedt in ieder geval
nooit recepten en de waar
heid kan in het midden ook
begraven liggen.
Rogier wil geen eindoor
deel uitspreken over de
jongste ontwikkelingen'
Waar hij niettemin zoiets als
een balans probeert op te
maken, toont hij veel begrip,
maar weinig enthousiasme.
De kerk als institutie is ver
zwakt uit de vernieuwings
beweging te voorschijn geko
men. De openheid dreigt on
merkbaar in vervlakking
over te gaan. In de vroom
heid en de eredienst is een
Prof. Rogier
duidelijke verschraling opge
treden. Er is sprake van een
zekere ontreddering onder cie
priesters en de „jeugdbin-
ding" is een brandend pro
bleem geworden.
Bij deze gang van zaken
toont Rogier zich wel be
zorgd. maar niet geschokt.
Hij is bezorgd over een kerk,
waarin de spiraalbeweging
van behoudzucht en radica
lisme in werking schijnt te
zijn getreden, een kerk,
waarin behoudzucht door ra
dicalisme en radicalisme
door behoudzucht uitgedaagd
worden. Hij houdt een plei
dooi voor een kerk, waarin
de linksen niet te links, de
rechtsen niet te rechts, de
haastigen niet te haastig en
de langzame n niet te lang
zaam zijn.
Het is jammer (en mis
schien veelbetekenend) dat
het onderwerp „oecumene"
in dit laatste opstel van Ro
gier zo'n karige plaats krijgt
toebedeeld. "Want ook hier is
sprake van een nieuwe
vraag: Hoe staan de Neder
landse katholieken tegenover
hun protestantse medegelovi
gen na de voltooiing van de
katholieke emancipatie? Pas
in de zestiger jaren van deze
eeuw hebben Nederlandse
katholieken deze vraag in al
le ernst kunnen stellen. Het
is een vraag die niet in theo
rie of vanuit het verleden,
maar alleen in de proeftuin
van het leven zelf kan wor
den beantwoord, zoals veel
andere vragen overigens.
J. HULSHOF
L. J. Rogier, Vandaag en
Morgen. Annalen van het
Thijmgenootschap, jaargang
62, afl. 3, Amboboeken Bilt-
hoven 1974. Prijs 5,50.
Brieven voor deze rubriek moeten
met volledige naam en edres worden
ondertekend. Bij publikatie zullen deze
vermteld worden. Slechts bij hoge uit
zondering zal van deze regel worden
afgeweken. Naam en adree zijn dan Wf
de redactie bekend. Publikatie van brie
ven (verkort of onverkort) betekent niet
dat de redactie het in alle gevallen
eens ie met inhoud, c.q. strek kin#-
Twee weken gelecien gun®
ik naar een warenhuis om een
fotolijstje 9x9 cm te kopen.
Toen ik de prijs bekeek,
schrok ik wel een beetje- De
prijs was namelijk f 4.50. Dit
was me toch te duur. Ik ging
naar een middenstandszaak en
kocht hetzelfde lijstje voor f
3. Deze week wai mijn vrouw
in een ander warenhuis en zag
de zelfde lijstjes liggen voor f
2.25.
BREDA
VAN GASTEL
OP de tiende conferentie van
Amerikaanse landen die lid
zij'n van de internationale ar
beidsorganisatie, is aangedron
gen op een internationale iso
lering van de militaire rege
ring van Chili.
(ADVERTENTIE)
3M Duikertjes 40 voor 1.30
Da's 3'/« cent per pof
overheerlijke thee.
(ADVERTENTIE)
De poolgebieden van de reus
achtige planeet Jupiter nu
zo'n 750 miljoen kilometer van
ons verwijderd zullen voor
het eerst van nabij onderzocht
worden door de Amerikaanse
Pionier-11 die op dit moment
met toenemende snelheid op
deze veruit grootste planeet
van ons zonnestelsel toestormt.
Pionier-11 is het tweede door
mensen gemaakte voorwerp
dat in de nabijheid van Jupi
ter komt: eind vorig jaar sein
de Pionier-10 indrukwekkende
lotos en gegevens betreffende
Jupiter naar de aarde
Pion.e r-ll zal op 2 december
instaande rakelings langs Ju-
t piter vliegen op nog geen
12.000 kilometer afstand, dat
drie keer zo dichtbij als
voorganger. De baan van
do nieuwe Pionier, die zijn
ange reis op 5 april 1973 be
gon, loopt over de polen van
planeet, die van Pionier-10
•op over de evenaar. Er*Zullen
d'Js nu nog nooit van nabij
I staken gebieden van Jupiter
Arden gefotografeerd.
I - on.er-ll zal ruimschoots
I ^nnen de stralingsgordels van
w o!aneet komen, maar des
kundigen menen dat het toe-
^1 deze straling kan overleven
dat het nemen van dit risi-
Co de mogelijkheid van extra
wetenschappeli j ke informatie
inhoudt. Tijdens zijn ontmoe
ting met Jupiter zal Pionier-11
de grootste snelheid bereiken
die ooit door een ruimtevaar
tuig werd gehaald: 175000 ki
lometer per uur. Deze ho-ge
snelheid wordt veroorzaakt
door de enorme aantrekkings
kracht van Jupiter. Een astro
naut op deze kille planeet zou
daar 2,5 maal zoveel wegen
als op aarde.
Na de passage neemt de snel
heid van Pionier-11 weer wat
af terwijl het toestel, afgebo
gen door de aantrekkings
kracht van de grote planeet,
op weg gaat naar de geringde
planeet Saturnus. Zevenhon
derd miljoen kilometer schei
den de banen die Jupiter en
Saturnus om de zon beschrij
ven. Pas in 1979 zal Pionier-11
Saturnus passeren. Hopelijk
zal hij. dankzij een kleine
kernreactor aan boord, ook
dan nog in goede ©onditie ver
keren, zodat hij ons voor het
eerst van dichtbij een bink zal
geven op de mysterieuze pla
neet-met-de-ringen. die uniek
is in de planetenfamilie van
de zon. Er is nog niet uitge-
Foto van Jupiter, gemaakt
dor de Pionier-10.
maakt of de Pionier op een
redelijke afstand van Saturnus
zal blijven of tussen de pla
neet en zijn ringen door zal
vliegen.
Dat laatste zou ongetwijfeld
het meest interessant zijn.
maar de risico's zijn dan ook
hoger. Hoevéél hoger weet
niemand precies. Vrij kortge
leden is door middel van ra
darwaarnemingen vastgesteld
dat de ringen van Saturnus uit
miniatuur maantjes bestaan:
miljoenen brokstukken die in
banen om de planeet lopen.
Dat de ruimte tussen de rin
gen en de planeet vanaf de
aarde gezien leeg lijkt wil niet
zeggen dat daar geen brok
stukken rondzwerven. En die
wouden wei eens het einde
kunnen betekenen van een
passerend ruimtevoertuig.
Tijdens zijn ontmoeting met
Jupiter zal de Pionier 48 uur
in de onmiddellijke nnbijheid
van de planeet zijn. In die
periode moet hij een groot
aantal metingen uitvoeren en
22 kleurenfoto's maken, inclu
sief 6 opnamen van de beide
polen-
PIET SMOLDERS
(ADVERTENTIE)
De DOT 3-kant die zo lekker in de hand
ligt, kent u al jaren. De ballpoint die
zuiver, vederlicht en gelijkmatig
schrijft, 5000 m lang dankzij de
mammuth-refill. Met een fantastisch
mechanisme en van een briljante
vormgeving.
Nu is er óók een nieuwe serie:
DOT de Luxe. In drie uitvoeringen:
glad metaal, zilver satiné en
doublé satiné. Vanzelfsprekend
ook mer mammuth-refill voor
5000 m superieur schrift.
Subliem van vorm, heel luxueus.
Geen gewoon kado, maar een
echt DOT-kado.
DOT 3-k.nt
juweeltjes in
moderne kleuren
2.95 3.95 - 4.95
DOT dt Luxe
prachtige modellen
heel slank
S.95 - 9.95 -10.15
Reserve DOT mammuth
vullingen 1.7S
briljante ballpoints
voor onovertrefbaar
schrijfgenot
(Van onze fin econ. redactie)
ROTTERDAM Hoewel
het nog te vroeg is om het
effect van de hogere olieprij
zen op de toekomstige vraag
ie kunnen beoordelen, gelooft
men bij de Kon. Shell-groep
niet, dat deze erg groot zal
zijn. Op lange termijn worden
geen ernstige problemen in de
aanvoer van grondstoffen ver
wacht De petrochemische sec-
lor vergt maar ongeveer 5pct
van het totale olieverbruik,
hoewel nafta en gasolic als
grondstof moeten concurreren
met de vraag in de olie-indus
trie zelf. Nafta is namelijk een
belangrijke component van
benzine en gasolie en belang
rijk als huisbrandolie.
Aldus ir- E.G.G. Werner, di
recteur van de Kon. Shell-
grnep tijdens een bijeenkomst
voor de Nederlandsehe Maat
schappij voor Nijverheid en
Handel in Rotterdam.
Volgens ir. Werner verwacht
niemand een terugkeer van de
snelle technologische vernieu
wing, die zo kenmerkend was
voor de afgelopen 25 jaar of
van liet hoge groeitempo in de
petrochemische industrie. Men
zou kunnen zeggen, dat de
chemische industrie een rij
pingsproces heeft doorgemaakt
en nu volwassener is. Shell-
maatsohappijen zien mogelijk
heden de komende vijf jaar
naar de huidige waarde gere
kend ongeveer f. 600 min per
jaar m chemie buiten Noord -
Amerika te investeren. Bij
voortgaande inflatie zou dit
cijfer in 1980 wel dichter bij
de f. 1200 min kunnen liggen-
Voor zover ir. Werner bekend,
denken andere grote chemi
sche maatschappijen langs de
zelfde lijnen. Een giroot. deel
van al deze investeringen zou
zijn weg vinden in West-Euro
pa en zonder die investeringen
zou de toekomstige voorzie
ning in gevaar komen.
Nu de vraag de beschikbare
capaciteit overtreft en de che
mische industrie dit jaar weer
betere resultaten te zien geeft,
lijkt het tijdstip voor nieuwe
investeringen gunstig.
AMSTERDAM (ANP) Het
was een wat ongewoon tafe
reeltje in de zo strenge atmos
feer van de rechtszaal. Daar
toe mei een handgebaar van
de prenident. mr. B. van der
Waerden, aangemoedigd stapte
de 30-jarige Egyptische hulp
kok Badie I. gistermiddag in
de strafzaal van de rechtbank
in Amsterdam uit de beklaag
denbank, liep op de uit Brits
Guyana gekomen Charles Bho-
losingh af en schudde hem
verzoenend de hand. Met een
paar kussen op de beide wan
gen van Bholasingh onder
streepte Badie de goede be
doelingen die hij in zijn laat
ste woord had aangekondigd:
"Ik wil hem heel gTaag om
excuus vragen en hem een
hand geven."
Een kwartier tevoren had de
officier van justitie, mr. L.
van den Berge, wegens poging
tot'doodslag tegen Badie zeven
maanden gevangenisstraf met
aftrek waarvan twee maan
den voorwaardelijk, gevraagd.
Badie had op 7 augustus van
dit jaar in een woning aan de
Derde Oosterparkstraat in
Amsterdam Bholasing met een
mes in de keel gestoken De
Zuidamerikaan liep hierbij
een niet gevaarlijke wond op.
Toen de gealarmeerde politie
ten tonele verscheen dreigde
Badie, die illegaal in ons land
verbleef en al een keer over
de grens was gezet, zichzelf
dood te steken. Na lang praten
en na een schot te hebben
gelost, dat de Egyptenaar in
de rechter bovenarm trof, kon
lïij overmeesterd worden.
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
bril: ieders oogmerk!
(Van een onzer verslaggevers)
BREDA De journalist Leo
Hanekroot is op 66-jarige leef
tijd in Den Haag overleden.
Hij was jarenlang redacteur
va« het onlangs opgeheven
dagblad De Tijd en gold als
een van dt scherpzinnigste
journalisten in Nederland.
Hanekroot, in feite een auto
didact. schieef talloze artike
len over politiek en cultuur.
Ze vielen op zowel door hun
oorspronkelijkheid van visie,
als door de exactheid waarmee
de auteur zijn gedachten op
oapier wist te brengen.
Leo Hanekroot heeft zich al
tijd ingespannen om in de
maatschappelijke evolutie van
de laatste tientallen jaren echt
TILBURG (ANP) Binnen
de EEG is momenteel een
klemmende behoeite aan her
stel en behoud van evenwicht,
in de onderlinge koers- en be
talingsbalansverhoudingen.
Het is te hopen dat tijdens de
komende Europese topconfe-|
rentie medio december in Pa
rijs een beleidslijn in deze
geest wordt ontworpen."
Dit heeft prof. dr. C .1 Rijn
vos, hoogleraar aan de Eras-
musuniversiteit. donderdag ge
zegd tijdens een bijeenkomst
in Tilburg van het Nederlands
Instituut voor het Bank- en
Effectenbedrijf.
AMERSFOORT (ANP)
Doordat de doorgaans niet zo
goed bij kas zittende 22-jari-
ge Soestenaar A.K- plotseling
erg gul met groot geld was.
heeft de politie een grote dief
stal van vooral radio's kunnen
oplossen. De radio's en ook
nog een video-recorder, kleu
ren t.v. en stofzuiger (een to
tale waarde van ongeveer
70.000 gulden vertegenwoordi
gend) werden twee weken ge
leden ontvreemd uit een
groothandel aan de Amster
damse weg in Amersfoort.
van onecht te onderscheiden.
Hij nam geen blad voor de
mond wanneer hij meende dat
het politieke handelen, van
wie dan ook. in strijd was met
de democrat;sche spelregels.
Ook door wat hij voor de
Nedei landse journalistenorga-
nisaties heeft gedaan verwierf
Hanekroot zich de dank en het
respect van zijn collega s.
WEST-DUITSLAND en de
Afrikaanse republiek Tsjaad zijn
overeengekomen de vijl maan
den geleden verbroken diplo
matieke betrekkingen te her
stellen. Tsjaad verbrak op 12
juni van dit jaar de betrek
king nadat Bonn een losgeld
van 2 miljoen mark had be
taald voor de vrijlating van
een Westduitse arts die door
rebpllen op 20 april ontvoerd)
was. I
DEN HAAG (ANP) De
PvdA-kamerleden Rienks en
Voogd vrezen een verschraling
van liet dagbladwezen als ge
volg van de te overwegen
maatregelen over de verdere
voortzetting van het Hiarius
Contantenbedrijf te Almelo en
de uitgifte van het "Dagblad
van het Oosten". De beide ka
merleden hebben de ministers
Van Doorn (CRM) en Boers-
ma 'sociale zaken) over dez»
schriftelijke vragen #•-
steld.
