\en
„Wij spelen
zoveel
mogelijk
open kaart'
59 II l'? II 55
ï9]F3?>
mmam PRI JSSLAG
„Niet proberen
de wereld
te hervormen"
ZO WEINIG KOST HET
IN DE PRIJS-SLAG
Nogmaals: liet achterlichtje
DK. G. VAN ZANENOVER KANKER BIJ KINDEREN:
DISKO
x
I 76 °Pide te hebt^
,5Y
binnenland
buitenland
kindervriend
Du it se justitie
trijst kritiek
op behandel ing
run Augustin
van de hand
KISSINGER:
Nhvv:
V -
ROMIGE
SLASAUS
MARGARINE
jfpRyi^AftJl
AJ.R
MAÏZENA
hele f|es lOOOgram CALIFORNIA
IWrflt- COED 4-bordenblik
lylELVvlialf vetH heus Uit: groenten, kip, tomiet.
SINT NIC0LAAS
PAKPAPIER
WOENSDAG 13 NOVEMBER 1974
X<.-Wy Kt3$g$K&
>J»i. j
zusje Mariëlle kre-
te grijpen, maar
m politie het formu-
I meestal is het „com-
1 toeval" die de ont-
lg volbrengt.
n rt het nogal eens,
lieven bij een norma-
lerseontrole gegrepen
1 omdat het bloed uit
Isportwagens stroom',
[len kon de politie
I omdat zij al enige
Benking koesterde te-
I groepje mannen, die
In buil stand leefden
ld hadden zij goede
naakt van gestolen
m. die hen 1500 tot
■den per stuk hadden
Iht. Bij hun arresta-
k bovendien, dat z J
Itmaakten van een
Irganiseerde bende
ne „Klau-Boys" de
ten de politie n»8
Igen genoeg ber4eldS
Len er de laatste J
Ids meer schapen
en. In sommige str
Broes de stijghlg j
letstallen het )fe
Is 40° Proeent^U t^
thijnen de se»»»1"
Ver liet slachtoffer
f van bendes, "ia
Jstarbeiders, die
Koor lief de voor
Trt hebben, maar voM
[ige zo zuinig W°8e
len leven.
|gaan, Iradden ef Typt
ing bewust gew^s.e,
[jongens rr.et co g3.
Ivan de g^rtjevirt
gewild te va^1
Ie groep l0IJg iag dit
|10 in totaal,
>87.
■rde duidelijke
fte gegevens 's mCer
lur, dat een en if
ur, dat een K'-- n de
van deze l°n® g sta;
[oïtus, in een v ,rel
'an de verke«n«n ee»
ar dat maar zei
anti-conoeptie
1st,
-
(Van een onzer verslaggevers)
ROTTERDAM Dr. G. E. van Zanen kinderarts aan het
Rotterdamse Sofia-kinderziekenhuis, zoekt zorgvuldig naar
zijn woorden. Hij is gespecialiseerd in kanker hij kinderen,
een zaak die menigeen op grote afstand houdt en waarover
hijzelf wel wil praten maar dan toch met enige voorzich
tigheid. ..Diep in ons hart", zo zegt hij dan toch na
enig aarzelen „diep in ons hart geloven wij nog altijd
dat kanker in feite een ongeneeslijke ziekte is. Maar dat is
onzin, de bewijzen liggen er. Een groot percentage is al
degelijk te genezen en zeker bij kinderen zijn de ontwik
kelingen de laatste tijd gunstig te noemen. Maar ja, doen
alsof er niets aan de hand is, alsof kanker inderdaad een
gewone ziekte is, dat valt niet mee".
Dr. van Zanen heeft een groot deel van zijn toch al schaarse
vrije tijd beschikbaar gesteld voor de actie „Geven Voor Leven''
die de NCRV deze maand op touw zet in samenwerking met het
Koningin» VUlhelmina Fonds (KWF). Een aantal Nederlandse
dagbladen voert 26 weken lang een puzzelactie onder dezelfde
naam.
.Ik heb nu eenmaal ja gezegd,
i o .k zal me er nu ook niet
a»n onttrekken", zo berust hij
glimlachend in ons gesprek
over zijn eigen specialisme, de
bestrijding van kanker bij
kinderen, het centrale thema
ook van de actie.
Elk jaar komen er ongeveer
vierhonderd nieuwe patiëntjes
bii Het aantal behandelde
k.nderen loopt aldus in de
duizenden, want velen, zij bet
nog altijd niet de meerder-
eid, overleven de ziekte. In
het Sofia-kinderziekenhuis
dee uitmakend van de Rot
terdamse universiteit - heeft
men de wetenschappelijke
aanpak gestroomlijnd. De
hoogleraar is niet meer „de
aimachtige man aan de top"
maar werkt in teamverband
met acht seniorstafleden. Een
van hen is dr. van Zanen,
belast met de kankerresearch.
..Bij kinderen heb je de moge-
jkheid naar de oorzaak van
oe ziekte als zodanig te zoe
ken, zo zegt hij daarover,
wanneer een kindje van twee
aar de ziekte krijgt is zijn
voorgeschiedenis te overzien.
•Vs een man van tachtig kan
ker krijgt is de weg terug erg
moeilijk na te gaan."
Bat betekent niet. zo bezweert
ons, dat de kinderen in hel
S ka-ziekenhuis als „proefko
nijnen behandeld zouden
worden. Een gedachte die bij
clf wetenschappelijke aanpak
min of meer voor de hand zou
'3Sen Dr. van Zanen zelf -
n 'totype van de goedige kin
dervriend zoals hij langs de
rtJes van ..zijn klantjes"
maakt al gauw duidelijk
at elk kind voor hem een
eigen individu met een ei
gen leven en een eigen achter
grond. Tijdens een rondleiding
cloor zijn afdeling tracht hij
dan ook - met succes - de kloof
tussen medicus en- Leek te
oven muggen. Een jongen met
een kwaadaarö.g buikgezwel,
een meisje dal voor de zoveel
ste keer terugkomt met de
bloedziekte leukemie en nu
weer moet wennen aan het
ekenhuisleven, een jongen
die bestraald is, daardoor zijn
haren Kwijtraakte maar nu al
weer een aardige zwarte haar
dos heeft gekregen, zij allen
krijgen hartelijke aandacht*
Blijkens de reaot'ea zijn de
genoegens wederzijds.
Tropen
Hoe brengt dr. van Zanen dat
allemaal op? Waar ligt zijn
motivatie?
„Ik ben eigenlijk een late roe
ping", zo vertelt hij, pas in
1971 ben ik hier komen wer
ken nadat ik vanaf 1967 me
op kinderziektes had gespecia
liseerd. Dr. van Zanen, nu 51
ia-ar, heeft dertien jaar in de
tropen gewerkt ej* daar. zo
vertelt hij, zich vooral bezig
gehouden met de kinderen vam
de autochtone bevolking, hoe
wel hij in dienst van een gro
te maatschappij was uitgezon
den. Als je teveel de neiging
hebt om bij de pakken te gaan
neerzitten, dan schiet je hier
n-iks op, zo zegt hij. Je moet
voortdurend voor ogen houden
daft we uitstekende vorderin
gen maken bij de bestrijding
van deze kinderziekten.
Onzekerheid
Wanneer de kinderen zo'n vijf
jaar lang de ziekte overleven
(ADVERTENTIE)
ga-at men zelfs spreken van
genezing. Dat houdt niettemin
in dal er een lange periode
van onzekerheid is en dat de
ouders van de kinderen en
ook de kinderen zelf (tenslotte
kunnen zij van 0 tot 15 jaar
oud zijn) goed gemotiveerd
moeten worden om aan hun
genezingsproces mee te wer
ken. „Wij spelen zoveel moge
lijk open kaart. Je kunt geen
echte medewerking verwach
ten bij de ouders tijdens de
ups en downs d e deze ziekte
nu eenmaal met zich mee
brengt als je in het begin al om
de zaak gaat heendraaien", al
dus dr. van Zanen.
Van de ouders, broertjes en
zusjes va.ii de patientjes wordt
danook veel medewerking
verlangd. En de ouders moeten
weten waar ze aan toe zijn en
niettemin met grote inzet
ling. Vandaar ook dat dr- van
Zanen graag de nadruk legt op
een betere begeleiding van de
ouders. Een deel van de op
brengst van de actie ..Geven
voor Leven" zal hieraan wor
den besteed.
Geen Pasteur
Onvermijdelijk is dan de
vraag hoe dr. van Zanen zeif
zich de ontwikkeling van de
kan kerbestrij ding voor ogen
stelt. En natuurlijk wil hij
daar wel wat van zeggen. Hij
gelooft, zo zegt hij, niet dat er
op een bepaalde dag een „ge
maal man van het type Pas
teur'' zal opstaan die hèt mid
del tegen kanker zal ontdek
ken. Dat kon bij polio of bij
tbc duidelijk begrensde ziek
tes) maar niet bij kanker. Al
thans zo neemt hiij aan want
..medisch wetenschappelijk is
er natuurlijk nooit iets zeker
te voorspellen".
Maar kanker is nu eenmaal
een atoruct uur ziekte die zich
over het gehele lichaam kan
uitstrekken. Het is tenslotte
een onbeheerste celwoekering
die op alle terreinen zijn gang
gaat. Een aanpak waarbij alle
informatie uit de gehele we
reld wordt gebundeld, zodat
stukje bij stukje de legpuzzel
wordt volgelegd, dat ziet dr.
van Zanen als de waarschijn
lijk uiteindelijke oploss.ng
van dit grootste probleem van
de medische wetenschap.
Gentratd
Op kleine schaal moet ook in
Nederland daaraan worden
meegewerkt, Vandaar de acti
viteiten van de stichting Ne
derlandse werkgroep leukemie
bij kinderen" die informatie
ontvangt van vrijwel alle Ne
derlandse kinderartsen, deze
informatie centraal verwelkt
en op zijn beurt teruggeeft
aan artsen die met een geval
in hun praktijk worden gecon
fronteerd- Het uitbouwen en
verfijnen van zo'n centraal in
formatie- en opslagcentrum is
eveneens een doelstelling van
de act e „Geven Voor Leven".
„We moeten zongen dat we in
Nederland niet achterraken op
bijvoorbeeld Amerika", aldus
dr. van Zanen. Wie nu met
zijn kind naar Houston vliegt
maakt in een enkel geval kans
op een modernere behandeling
dan in doorsnee hier mogelijk
is. Om er nu voor te zorgen
dat we voor elk kind de "juiste
behandeling kunnen toepassen
moeten we de zaak gaan cen
traliseren.
Ruwweg ge zen zijn er drie
soorten behandelingen voor
kinderkanker, chirurgie, be
straling en chemotherapie, of
wel behandeling met medicij
nen. Deze laatste tak van we
tenschap i® erg in opkomst de
laatste jaren. Met name op het
gebied van de leukemie is de
laatste jaren grote vooruitgang
geboekt. ..Elke tien jaar ver
dubbelt zich de medische ken-
n.s. Je kunt dan niet meer
individueel alles blijven over
zien".
In tofca»l zijn er zo'n vijftig
soorten kinderkankers geregi
streerd waarvan sommigen
zeer zeldzaam, maar ruim één-
Dr. G. van Zanen
derde in besla,g wordt geno
men door de leukemie ge val
len.
I ij f tig proeent
Uiteraard worden de ouders
maar evenzeer de dokter en
liet verplegend personeel ge
confronteerd met de vraag
..wat in bepaalde trieste geval
len de zin van de behandeling
eigenlijk is". Daar valt op een
afstand heel cynisch over te
praten, maar. zo zegt dr. van
Zanen „feit is dat vijftig pro
cent te genezen ,s en dat het
van te voren niet is vast te
stellen welke vijftig procent
van „het aanbod" dat zal
zijn".
De behandeling blijft echter
altijd gericht op een genezings
proces dat voor het betrokken
kind ..een leef waardige situa
tie oplevert". Van experimen
teren is geen sprake. Wanneer
we het moeten opgeven dan is
dat een feit. We moeten, zo
zegt dr. van Zanen realist.sch,
het niet beter willen weten
dan Onze-Lieve-Heer. Het
blijft echter zaak van de arts
en het verplegend personeel
en van ieder die in de ruimste
zin daaraan kan meewerken
om de strijd niet voortijdig op
te geven.
Ondanks het vele verdriet
waarmee dir. van Zanen gecon
fronteerd wordt („k'nderen
zijn vaak wijzer dan w'j, heb
ben geen woorden nodig om
hun situatie te begrijpen") is
hij dan ook optimistisch ge
stemd. „We zitten in een over
gangsfase. De oplossing zal
ooit worden bereikt. Vroeger
stonden we net zo pessimis
tisch tegenover tuberculose,
nog geen vijftig jaar terug een
fatale ziekte waarover men
net als nu over kanker niet in
openbaar wilde spreken.
I rijmoedig
Belangrijk bij de bestrijding
vam de ziekte (na het verkeer
de grootste doodsoorzaak bij
kinderen in ons land) blijft
voorts de bereidheid ei* open
lijk mee om te gaan. H' j heeft
dan ook groot respect voor de
vrouwen van de Amerikaanse
president en vice-president die
openlijk over hun borstkanker
durven te spreken en daarmee
een taboe hebben helpen af
breken. Datzelfde geldt voor
Ted Kennedy die met zijn
zoontje dat wegens een bol
kanker een been moest missen
eveneens vrijmoedig in de pu
bliciteit kwam. De Amerika
nen zijn vooral in het privé-
leven daar een stuk verder in
dam wij, gildu£ dr. van Zanen.
m.aa-r daar raakt men soms aan
'n ander uiterste, zo van: ..sor
ry Bob. je hebt kanker",
waarmee men een patiënt in de
spreekkamer ruwweg kan
overvallen
En dan tenslotte de vraag of
de overheid niet voor de kos
ten kan opdraaien en of het
geld -als het dan ail vrijwillig
wordt bijeengebracht- niet
beter aan ivangla Des] besteed
kan worden. Een land waar
tenslotte duizenden kinderen
van honger dreigen te sterven
Bijna berustend heft dr van
Zanen de handen: „Het blijft
altijd een zaak van prioritei
ten zegt hij. maar dan nog
geloof ik eerder in een situatie
van en-en dan van of-of zo
zegt hij en bovendien in onze
welvaartstaat met zijn proble
matiek rond de tweede au
to...."
De overheid betaalt trouwens
al het leeuwedeel van het
kankeronderzoek via de uni
versiteiten terwijl de kosten
van de patiënten door de verze
keringen vrijwel geheel wor
den gedekt. In Nederland al
dus tenslotte di. van Zanen.
heb je altijd een merkwaardi
ge vrijage gehad tussen over
heidsbemoeiing en particulier
initiatief. Dat heeft z'n voor
delen. Zo'n actie als „Geven
Voor Leven" kan processen in
gang brengen waar we anders
- via de normale weg - pas na
jaren aan toe zouden komen.
JOHN ROOZEN
WASHINGTON (UPI)
De Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken Iienry
Kissinger heeft in een kriti
sche rede over zijn eigen bui
tenlandse dienst gezegd dat de
Verenigde Staten pogingen om
de wereld te hervormen maar
moeten vergeten en het we
reldgebeuren nuchter en koel
bloedig moeten beoordelen.
„We hebben te maken Met de
spanning tussen de eisen die
onze veiligheid stelt en de ei
sen van ons waardenstelsel",
aldus Kissinger in een rede tot
de ambtenaren van de buiten
landse dienst.
„De idee dat wij alle rege
ringen van de wereld konden
hervormen is onjuist gebleken
door een reeks ontwikkelin
gen. waaivmder onze eigen
binnenlandse ervaringen"
Ambtsnamen van de buiten
landse dienst zijn niet met
hun tijd meegegaan, zo meen
de Kissinger.
Vroeger, toen de verhoudin
gen stabieler waren, was het
misschien genoeg om te rap
porteren wat in het buitenland
gebeurde. Maar in de huidige
ingewikkelde verhoudingen is
het eem dwingende noodzaak
n et alleen te rapporteren wat
mensen zeggen, maar ook wat
ze bedoelen, en wel op basis van
een nuchtere, koelbloedige be
oordeling van de situatie. In
dat opzicht doen we het lang
niet zo goed als we zouden
kunnen", aldus Kissinger.
Volgens Kissinger beleven
we nu een van de gevaarlijk
ste periodes in de geschiede
nis. In de eerste tien jaar na
de tweede wereldoorlog werd
de Amerikaanse buitenlandse
politiek ..zeer creatief en vin
dingrijk" gevoerd, maar in de
hu'dige mgewikkelde verhou
dingen in de internationale po
litiek is volgens hem een an
der buiten1 ands beleid van de
Verenigde Staten nodig.
(ADVERTENTIE)
HANNOVER (DPA) Het
ministerie van justitie van de
Westduitse deelstaat Neder-
saksen heeft de kritiek van
een Nederlandse commissie
(de commissie-Ruter) op de
omstandigheden waaronder de
24-jarige Nederlander Ronald
Augustin in Hannover gevan
gen wordt gehouden, met na
druk van de hand gewezen.
Ronald Augustin die lid zou
zijn van de anarchistische
Baader-Meinhofgroep. zit al
zestien maanden in voorarrest
wegens poging tot moord.
Een woordvoerder van het
ministerie verklaarde dat de
Nederlandse commissie de om
standigheden de „voor de
Duitse justitie met betrekking
tot het gehele Baader-Mein-
hof-complex van belang' zijn",
niet voldoende kent. Niet al
leen de eerder gepleegde aan
slagen. maar ook de jongste
„tragische gebeurtenissen in
Berlijn" tonen aan met welke
„misdadige intensiteit de le
den en sympathisanten van
de Baader-Meinhofigroep" op
treden. De getroffen veilig
heidsmaatregelen zijn het re
sultaat van deze feiten. Als de
commissie vreest, aldus de
woordvoerder van het ministe
rie, dat de situatie waarin Au
gustin zich nu bevindt, binnen
afzienbare tijd moet leiden tot
blokkering' van de ..elementai
re menselijke contacten", mis
kent zij het feit dat Augustin
geen aparte behandeling on
dergaat en dat de omstandig
heden waaronder hij gevangen
zit, zoails gebruikelijk „tot be
perking van de ervaringswe
reld" leiden.
Augustin. aldus de woord
voerder. heeft tot dusver geen
gebruik van zijn recht ge
maakt om met een ander die
in voorarrest zit, samenge
bracht te worden Inzake de
verklaring van de Nederlandse
commissie dat de Westduitse
justitie „geen begrip heeft
voor de bijzondere mentaliteit
en ideologie" van Augustin.
merkte de woordvoerder op
dat „het geen taak van de
justitie kan zijn" voor de ide
ologie van iemand die in voor
arrest zit, begrip op te bren
gen.
DEN HAAG (ANP) Mi
nister Westerterp van Verke«r
en Waterstaat is nogmaals In
gegaan op zijn onlangs in
Naar den gedane uitlating dat
eraan gedacht wordt het ach
terlichtje van de fiets niet lan
ger verplicht te stellen.
In een persbericht van het
ministerie van Verkeer en
Waterstaat heeft de minister
andermaal de kwestie bespro
ken om allereerst iets te zeg
gen over het verband waarin
deze uitlating is gedaan.
De mhuister signaleerde dat
aan de vrijheid van de ver
keersdeelnemers in het belang
van een grotere verkeersvei
ligheid niO'ga'l ingrijpende be-
uerkmgen opgelegd moeten
woraen verplichte m axi-
mumsnelheden, draagplicht
motor- en bromf.etshelmen,
al co-hol wetgeving, voorgeno-
m en dra-aigplieh t a-u-tiogor dials
Daartegenover stelde hij dat
aan de bestaande verplichting
voor fietsers om bij duisternis
een brandend achterlichtje te
hebben, wellicht een eind ge
maakt zou kunnen worden, als
tezijnertijd een grote rode re
jectee op het achter spatbord
voorgeschreven zaïl worden.
Ook merkt de minister op
dat de gele reflectoren op de
pedalen (Die mogelijk tezij
nertijd verplicht worden bij
de verkoop van nieuwe fietsen
of pedalen) er belangrijk toe
kunnen bijdragen de fietser
bij duisternis zichtbaar te ma
ken.
Het ts bekend dat een bran
dend achterlichtje uitstekend
is om de aanwezigheid van
een fietser kenbaar te maken.
Het is evenzeer bekend dat
zoals de minister opmerkte
„hele generaties wielrijders en
pol hie mensen (draadje los of
lampje kapot) ermee geplaagd
zijn' Vandaar dat overwogen
wordt eventueel tezijnertijd
de verplichting af te schaffen.
Een beslissing diaerover is nog
met gevallen Er worden nog
adviezen over ingewacht.
[pRlls-StAg^i] fpRUS-SluAGl IrpRJJS^SÏAO
pak 500 gram
@TÜ«niQA.J.R
BAKMEEL
fles 0,5 liter
pak 250 gram
4Q0gramspak
„pi mr met vlees
grollen elk 3 mtr.
