De zieke zelf wil lang niet
altijd echt beter worden
ZATERDAG 9 NOVEMBER 1974
Ziek-zij 11 is een industrie geworden.
Aan de ene kant zijn er de „producen
ten", de artsen, de ziekenhuizen, de
psychiaters, kortom de hulp-verleners.
Zij ontlenen aan hun hulpverlening
niet alleen een zeer behoorlijk aanzien,
maar ze verdienen er ook grof geld aan.
Het is daarom niet in het belang van
de hulpverleners om de ziekte te laten
verdwijnen. Integendeel, ze breiden
hun „werkterrein" steeds verder uit.
Via de builenpest, de tuberculose en
de kanker heeft de medische stand nu
ook de ziekten van de geest tot hun ter
rein gemaakt - en ze vaart er bijzon
der wel bij.
Aan de andere kant zijn er de hulp
vragers. Ook zij hebben er geen behoef
te aan, dat de ziekte uit hun leven ver
dwijnt. Het is immers erg fijn om een
passende ziekte bij de hand te hebben,
wanneer je de problemen van het le
ven wilt ontvluchten? Bovendien wor
den de hulpverleners betaald door de
verzekering en dus hebben ze maar te
zorgen voor hulp.
Zo houden medische stand en pa
tiënten elkaar in een op uitbreiding ge
richt evenwicht.
Wie dat zo leest zal op z'n minst
eens even slikken. Het is dan wel niet
een helemaal onbekende visie op de
gezondheidszorg, maar een dergelijke
zienswijze is toch bepaald nog geen al
gemeen goed. Andrew Malleson, psy-
chiatei in een ziekenhuis in Toronto
(Canada) probeert daaraan in zijn on
langs verschenen boek „De ziekte-in
dustrie" (Spectrum Paperback) iets te
doen. En, het moet gezegd hij doet erg
overtuigend zijn best aan te tonen, dat
er iets goed fout zit met de gezond
heidszorg in het welvarende westen.
»PeratiSnuitdUIZend VM d6Ze
«-
Geneesm idde len
Psychiaters
Onlossin^?
PU
vrij
UIT
ZIEK ZIJN
IS EEN
SUPER
INDUSTRIE
GEWORDEN
Steeds nieuwere, meer verfijnde operatietechnieken leiden tot steeds meer ziekte-ontdekkingen.
an
Dat is niet alleen nu zo. Het is eigenlijk nooit an
ders geweest. We bladeren met dr. Malleson eens even
door de geschiedenis van de geneeskunst. In het ze
ventiende eeuwse Frankrijk was menigeen volslagen
gek van de behandeling met de klisteerspuit en van
liet lavement die werden gebruikt om gemakkelijker
van de ontlasting af te komen. Lodewijk XIII kreeg
in één jaar 212 maal een lavement toegediend en
liij werd 215 maal gepurgeerd. Met Lodewijk XIV
werd het lavement een echte rage. De meeste mensen
uit de sociale bovenlaag namen er elke dag een. Een
beroemde rechtbank betrof de betaling voor de toe
diening van 2190 leveinenten aan een kanunnik van
Troyes, allemaal binnen twee jaar.
fa de Victoriaanse tijd bleef
e belangstelling voor de ver-
«topte darmen groot. Men ver-
allerlei kunstgrepen om
van de obstipatie af te komen.
beginjaren van de twin-
ipte eeuw had een beroemd
t?els chirurg de definitieve
piossmg gevonden; hij verwij
de de dikke darm als re
et, ie tegen deze kwaal, zodat
11 enthousiastelingen hun dik-
j konden inruilen voor
di.rlS ,den van een voort-
sir c!e rree- he chirurg,
meer ^fkiithnot voerde zelf
deNpCtVen niet 'holten, want
dischep ,ns":zucltt van de me-
niet ii,tl was n°S n°g lang
jaren 'gep"t In de twintiger
Stellin»Verpiaatste de belanig-
len la naar da antande-
drieltwaff" 1° nWas bijna
deren n de Engelse kin-
En dat »?i arnandelen kwijt,
annis tnaal voor de ge-
|5nhtllVan de ónderen? Je
artspn Jen I'et ze door
procent ??erao<!ken. Bij 61
*e?"pnnm n de tonsillen al
Wnrt liet de res-
"nden70ek" Procent opnieuw
s'n die van as ™dere art-
Ftreven a Procent voor-
''Nsidp-j de amandelen
•o de r„., 'TnPS,Pn worden
*crd wr ,,WP7f"t Die rest
haar andere dok
ters gestuurd, die er 46 pro
cent uithaalden, waarvan zij
het noodzakelijk vonden, dat
de amandelen er uit gingen.
De rest ging weer naar andere
dokters en die selecteerden
weer 44 procent voor de ope
ratie. Na drie onderzoeken
bleven slechts 65 kinderen
over voor wie deze operatie
niet was aangeraden
Dat een operatie of een be
paalde behandelingswijze in
de mode is, is nog tot daaraan-
toe. Maar het wordt erger,
wanneer er een automatisme
ontstaat, dat de gezondheid
helemaal uit het oog verliest.
Immers, zorgvuldig onderzoek
heeft aangetoond dat voor de
overgrote meerderheid van de
kinderen deze routine-ingreep
geen enkel gunstig effect
heeft op de algemene gezond
heid: er doen zich even vaak
verkoudheden en hoesten voor.
De tonsillen maken deel uit
van het verdedigingsapparaat
van het lichaam tegen ziekten
(niets in het menselijk li
chaam is overbodig) en het is
dus niet te verwonderen, dat
kinderen bij wie ze zijn weg
genomen vatbaarder voor in
fecties worden.
Een viervoudige toename in
het ontreden van bulbaire po
lio (de meest dodelijke vorm
van kinderverlamming) werd
gemeld onder die mensen bii
wie de amandelen waren weg
gehaald in vergeliiking tot
diegenen hii wie dat niet was
gebeurd TTït een in 1971 geou-
Mlron—a hli'lct dat
mensen bij wie amandelen zijn
weggenomen 2,9 maal zo vat
baar zijn voor de ziekte van
Hodgkin (een dodelijke vorm
van kanker, die bij jonge vol
wassenen optreedt).
Een amandeloperatie is een
angstaanjagende operatie. En
dat niet alleen, ze is ook ge
vaarlijk. Het Britse ministerie
van volksgezondheid heeft
ontdekt, dat 13 op de 18.356
operaties mislukken: d.w.z
dat de patiënt is gestorven. In
Amerika is dat nog hoger-
daar sterft 1 op de 1000 kin
deren, bij wie de amandelen
worden weggenomen en 16
worden er ernstig ziek door.
Ter vergelijking: het sterfte
cijfer bij abortus in de zieken
huizen van New York be
draagt 8 op de 100.000. Het is
Het is zelfs zo, dat door al
die pillen en tabletten het na
tuurlijk verdedigingsmechanis
me van het lichaam in de war
wordt gebracht. Neem b.v.
hoesten. Door hoesten worden
gevaarlijke afvalstoffen en
ziektekiemen opgeslagen in
het slijm verwijderd. Door 'n
hoestdrankje wordt het hoes
ten tegengegaan, waardoor het
risico, dat de ziektekiemen in
het bloed komen en daar pas
echt levensgevaarlijk worden
alleen maar groter wordt. Ge
lukkig maar. aldus dr. Malle
son, dat hoestdrankjes niet in
de geringste mate werken
Nu is de verleiding erg
groot om alle heil van pillen
te verwachten. Het maakt het
maken en bijvoorbeeld in En
geland 95 miljoen gulden per
jaar uitgeeft om reclame te
maker, voor haar „genezing"-
brengende produkten. En we
weten allemaal, dat aan goede
reclame geen weerstand is te
oieden. Zo kan het gebeuren,
dat in Engeland, waar de
overheid alle geneesmiddelen
oetaalt, voor 41 miljoen gul
den aan simpele pijnstillers
werd uitgegeven (dus aspi
rientjes en zo). In totaal
schreven de Engelse artsen in
1970 247,7 miljoen recepten
uit, waarvan de ingrediënten
alleen al 750 dlioen gulden
kostten. De verdeling van d.t
recepten is veelzeggend: 44
miljoen recepten voor peppil
len,, rustgevers, tranquillizers
resseerd in de moeilijke opga
ve nieuwe kennis op te doen
om effectiever te leren leven.
Daar komt nog eens bij, dat
veel mensen helemaal niet be
ter willen leren, leven. Im
mers, effectiever leven doet
een heel nadrukkelijk, beroep
-p de eigen verantwoordelijk
heid. Dat is lastig, dat levert
problemen op. En het is dus
voor een groeiend aantal men
sen veel gemakkelijker om
dan maar de vluchten in de
omkoestering van de neurose
en de psychose, waarbij hele
legers psychotherapeuten, sen
sitivity-trainers, psychiaters
en dit*. instellingen, cursussen
en gesnreksavonden paraat
zijn om de last van het „slacht-
dus twaalfmaal zo gevaarlijk
voor een kind om zijn aman
delen kwijt te raken als het
voor zijn in New York wonen
de moeder is om in een zie
kenhuis een abortus te onder
gaan.
Cijfers, die je toch even aan
het denken zetten, nietwaar?
Het mag geen verwondering
wekken dat dr., Malleson zich
->ok heeft gestort op het ge
bruik van geneesmiddelen
Om meteen maar zijn conclu
sie te vermelden- dokters ma
ken door in zo overdadige ma
te geneesmiddelen voor te
schrijven mensen vaker ziek
dan dat ze ze beter maken
immers, de pillen en tabletten,
die wij slikken, bestriiden de
symptomen en niet de oorza
ken van de ziekte.
ons mogelijk, aldus de schrij
ver, om de zorg voor onze
gezondheid over te laten aan
de dokter en diens magische
pillendoosje en receptpapiertje
Maai zou de dokter dan niet
wijzer moeten wezen, vraag ji
je af. Hij immers is bij uitstek
de aangewezen man om te be
oordelen of een geneesmidde
veel of niet zinnig is. Maai
ach, die arme dokter is hele
maal van alle kanten ondei
=en niet te weerstane druk
gezel door zijn patiënten, die
hem een slechte dokter vin
den wanneer de goede mar
hem of haar er op wijst, dal
■en iets verstandiger leefwiizr
heel wat beter is dan driemaa
daags een tablet of zeven
druppels En aan de andere
kant door de geneesmiddelen
industrie, die er alleen maar
op uit is om winst te
etc., 17,6 miljoen voor hoest
drankjes en 30 miljoen voor
antibiotica.
Adequaat gedrag wordt niet
.r flesjes geleverd, aldus de
'anadese psychiater. Psycho-
'herapie is een behandelmgs-
nethode, die tot doel heeft
nenser effectiever te leren le-
'en Dit leren is niet anders
lan vloerend Frans leren spre-
cen of de fijne keuken leren
eheersen. Er is een vlijtig*
eerling voor nodig en hei
wordt gemakkelijker gemaal:'
looi de hulp van een bekwa
ne leraar Maar leren is hare
verker. En het is jammer ge
rioeg zo dat nog geen derdf
van alle v -"enen de moei
te nog ne-nu nieuwe kennis
op te doen W k zijn
er nog minder mensen geïnte
offer" op zich te nemen. Zon-
dei dat dit leger overigens erg
veel aandacht trekkende resul
taten boekt.
Doktoren hebben, aldus Mal
leson, weinig succes met het
genezen van alcoholici, maar
*e hebben absoluut geen suc
ces met het genezen van psy
chopaten. Misschien is de op
vallendste karaktertrek van
osychopaten het feit, dat hun
tedras alle medische en wet
telijke interventie ten spijt
wen vrolijk anti-sociaal blijft
ds altijd Dat neemt niet weg
'at psychopatische gestoord
heid tot ziekte is verklaard en
taarmee tot het werkterrein
an de medische stand is toe
bedeeld. Dat maakt het de
maatschappij alleen maar
moeilijker om andere en mis
schien wel nuttiger middelen
te vinden om dergelijk sociaal
destructieve gedragswijzen op
te vangen.
Alles bij eikaar genomen is
de hele samenleving bezig een
polarisatie tot stand te brengen
tussen de hulpverleners ener
zijds en de „zieken" en „hul
pelozen" anderzijds, aldus de
sohrijver. De zieken en hulpe
lozen wachten er in groeiende
aantallen op de beroepshulp
verleners hen beter maken en
de hulpverleners die dikwijls
eigenlijk niet weten hoe ze
moeten helpen, worden ziek
van identiteitscrises of slagen
er in het moeilijke probleem
van het hulpverlenen te om
zeilen door twijfelachtige be
handelingsmethoden te gaan
propageren, boeken te schrij
ven, esoterische research uit te
voeren, ver verwijderde bij
eenkomsten bij te wonen of
eindeloos met hun therapeu
tische teams te vergaderen.
De hulpelozen willen geholpen
worden en de hulpverleners
/'in druk bezig met iets an
ders
Intussen krijgen uiteindelijk
diegenen van ons die oud en
zwak zijn, of diedoor ziekte
werkelijk gehandicapt zijn. di
kwijls maar zeer weinig van
de nuttige hulp, die ze echt
nodig hebben.
Hoewel de meesten van ons
niet bereid zijn dit te geloven,
hestaan er geen wondermidde
len in de geneeskunde. Even
min bestaan er wondermidde
len om alle moeilijkheden op
te lossen die er komen kijken
wanneer we onszelf willen
voorzien van een rechtvaardig
en efficiënt systeem van ge
zondheidszorg. Malleson wijst
wel een richting aan. Het zal
duideliujk zijn. dat hij er van
uit gaat. dat gezondheid begint
bij de mensen zelf en dat ze
niet op bestelling ge'everd
'can worden. Geef daarom, be
toogt hii. de mensen zelf. de
afnemers" in belangrijke ma
te inspraak en meebeslissings-
-echt in de soort gezondheids
zorg. waar zii behoefte aan
hebben Dat kan dnor regiona
le gezondheidscentra on te
richten in het bestuur waar
van niet alleen de leveran
ciers, de artsen dus, zitten,
maar ook de mogelijke patiën
ten en (althans nu no<g) de
overheid, die voor het geld
moet zorgen.
De regionale centra zullen
het grootste deel van de „zie
ken" al in de eerste confronta
tie opvangen; ze zullen beter
dan welke andere instantie
dan ook in staat zijn om op de
neyenterreinen van de gezond
heidszorg hygiëne, gezins
omstandigheden, werkgele
genheid effectief in te grij
pen, omdat deze kleine schaal
hanteerbaar en overzichtelijk
is. De onpersoonlijke zieken
huis- en inrichtingsgezond-
heidszorg. zoals we die thans
kennen zal nooit in staat zijn
de groei van ziekte en van het
geld, dat deze kost tot staan
te brengen.
Het welslagen van die regio
nale (of wijk-) gezondheids
centra, waarin de gemeen
schap waarvoor ze zijn opge
richt evenveel te vertellen
heeft als de hulpverleners,
hangt echter voor een belang
rijk deel af van de bereidheid
van de „gewone" mens om
zich te onttrekken aan de ma
gie van de geneeskunst en van
de arts om de profijtelijkheid
van het hulpverlenerschap op
te geven. Wie kijkt naar lan
den. waar pogingen in deze
richting zijn gedaan wordt
niet optimistisch. In Chili b.v.
heeft Allende, zelf arts, een
dergelijke alomvattend ge
zondheidszorgsysteem opgezet
Dat is volslagen de vernieling
gedraaid doordat met name
de artsen weigerden hun aan
zien en respectabel inkomen
te laten aantasten door voor
'en grijnstuiver de hulpbehoe
vende hulp te verlenen én
door het feit. dat de wetgestel-
den de bourgeoisie weigerden
zich op hetzelfde niveau als
het vulgus te laten behande
len.
Dat was in het socialistische,
/fuidair.erikaanse Chili, zeker.
Maai zal het hier in het be
schaafde westen erg veel an
ders zijn
HANS LUTZ
De Ziekteindustrie, Andrew
Malleson. Spectrum Paperback
15.