Bisschoppelijke
brief
over abortus
En ik had hem nog wel
zo goed op slot gezet...
treinverkeer op
twee plaatsen
tijdelijk gestoord
binnenland
Inleiding
De morele
beoordeling
Bestrijding
Hulpverlening
bij niet gewenste
zwangerschap
De rechtsorde
en haar
wetgeving
Besluit
paoier
uw pen
Tweede rapport
Club van Rome
Pakketten voor
Indonesische
politieke
gevangenen
Pim- en Wim-prijs
OENSDAG 16 OKTOBER 1974
Hieronder volgt de letter
lijke tekst van de verklaring
der Nederlandse bisschoppen
over abortus provocatus, die
vandaag officieel is gepubli
ceerd:
„In een schrijven van 24
februari 1971 hebben de bis
schoppen zich uitgesproken
over de zedelijke beoordeling
van de abortus provocatus en
over het christelijke hande
len in de betreffende situa
ties.
Zij hebben daarin gewezen
op de waarde van elk men
selijk leven ook het onge
borene in het licht van de
humaniteit en van het chris
telijk geloof, op de plicht tot
aanvaarding van het nog on
geboren leven. Zij hebben
aandacht en bijstand ge
vraagd voor degenen die te
gen hun wens zwanger zijn,
maar ook gewezen op het
aankweken en instandhouden
van het verantwoordelijk
heidsgevoel en het normbe
sef, waardoor het ontstaan
van ongewenste zwanger
schap wordt tegengegaan.
Ook schonken zij aandacht
aan het maatschappelijk kli
maat dat de verbreiding van
de abortus provocatus indi
rect bevordert.
Terwijl zij naar deze ver
klaring verwijzen vinden de
bisschoppen thans opnieuw
aanleiding zich over de abor
tus provocatus uit te spre
ken. vooreerst vanwege de
ontwikkeling in de openbare
mening en in de praktijk in
ons land, vervolgens vanwe
ge de discussies over een
wijziging van de Nederland
se strafwetgeving betreffen
de de abortus provocatus.
De ontwikkelingen van de
i laatste jaren doen de bis-
schoppen het volgende op-
I merken:
i 1. Wij zien, dat in de
openbare voorlichting en dis-
cussie de zwaarte van de be-
I slissing tot abortus provoca
tus dikwijls wel wordt er
kend, voorzover deze beslis
sing een psychische belasting
betekent voor de betrokke-
I ne(n) en Invloed heeft op de
geestelijke gezondheid. Maar
wij moeten hierbij vaststel-
Ier. dat dikwijls verzwegen
wordt, dat de ernst van zulk
een beslissing nu juist hierin
ligt, dat 'n menselijk wezen-
in-ontwikkeling wordt ge-
I dood. Wij constateren de
verbreiding van een spraak-
gebruik rondom de abortus
I provocatus, waarin dit we
zenlijk aspect wordt verhuld
of zelfs verzwegen.
J. Tevens stellen wij vast,
dat ter rechtvaardiging van
de abortus provocatus niet
alleen gewezen wordt op de
psychische nood en het con
flict bij de zwangere vrouw
en haar omgeving, maar ook
op het toekomstig belang van
het ongeboren kind. Soms
wordt in het ongewenst zijn
van de zwangerschap op
zich zelf reeds een aanwij
zing gezien, dat het voor het
kind beter is om niet gebo
ren te worden, zodat het in
zijn belang zou zijn om abor
tus op te wekken.
Bovendien wordt beëindi
ging van de zwangerschap
terwille van het kind wense
lijk gevonden, wanneer door
medisch onderzoek tijdens de
zwangerschap komt vast te
staan, dat de vrucht ernstige
afwijkingen vertoont. Uiter
aard betekent deze weten
schap een zeer zware belas
ting voor de aanstaande ou
ders.
In beide gevallen zien wij
dat niet slechts de belangen,
de nood en de geestelijke
draagkracht van de aanstaan
de moeder in de overwegin
gen worden betrokken, maar
ook het belang of de „waar
de" van het kind.
3. Wij stellen verder vast
dat de abortus provocatus in
toenemende mate beschouwd
wordt als een onderdeel van
de geboortenregeling in en
huiten het gezin, wanneer
namelijk de anti-conceptie
om welke reden dan ook ge
faald heeft.
4. Tenslotte vernemen wij
de mening, dat in een pre
ventieve gezondheidszorg of
ook in een bevolkingsbeleid,
zowel met het oog op de
grootte als op de kwaliteit
van de bevolking, aan abor
tus provocatus een regelmati
ge plaats zal moeten worden
toegekend.
Dat elke abortus provoca
tus beëindiging van begon
nen menselijk leven is, lijkt
in toenemende mate minder
zwaar te wegen.
Deze ontwikkelingen ver
ontrusten ons in hoge mate.
Een verandering van de wet
geving in de zin van een in
verschillende gevallen wettig
toelaatbaar of niet strafbaar
verklaren van abortus provo
catus zou deze mening nog
verder kunnen versterken.
Het behoort tot onze taak
als christenen en als mensen
om voor menselijk leven op
te komen, vooral waar dit
leven erg zwak en bedreigd
is en niet in staat om zich
zelf te verdedigen. Dit geldt
voor de slachtoffers van on
rechtmatig geweld in allerlei
vormen. Het geldt evenzeer
voor het nog ongeboren men
selijk leven. Daarom gaat het
probleem van de abortus
provocatus ons allen aan.
De eerbied voor het men
selijk leven ook als dit
zwak en beginnend is be
hoort tot de grondslagen van
de menselijke samenleving.
Werkelijk respect voor el
kaar is slechts mogelijk op
grond van eerbied voor het
menselijk leven dat in een
samenleving veilig behoort te
zijn.
Bij elke zwangerschap is
er sprake van een nieuiw in
dividueel menselijk leven in
ontwikkeling, dat, hoezeel
ook afhankelijk van het le>
ven van de moeder, daarvan
toch te onderscheiden is. Dit
is een vaststaand feit. Er is
in de stadia van ontwikke
ling geen grens te trekken,
waarvóór de vrucht nog geen
individueel menselijk levert
zou hebben en waarna zij dit
wel zou bezitten. Van dit
beginnende menselijke leven
erkennen wij, dat het aange
legd en geroepen is tot de
gemeenschap van de mensen
en tot de gemeenschap met
God. Daarin zal het "zijn ei
gen menselijke ontplooiing
vinden.
Daarom staat het ons niet
vrij om over het ongeboren
menselijk leven te beschik
ken, evenmin als wij mogen
beschikken over het reeds
geboren leven. Daarom héb
ben de bisschoppen, terwijl
zij de noodsituatie onder
ogen zagen, waarin een onge
wenste zwangerschap de
vrouw en haar omgeving kan
brengen, er in hun brief van
1971 op gewezen dat ons het
recht ontzegd is de hand te
slaan aan een leven in wor
ding, ook al is het niet gebo
ren, ook al is het niet ge
wenst. Wij hebben de plicht
om het ongeboren menselijk
voorzorg, preventie en plan
ning ontdekken wij de bete
kenis van een gelovige en
vertrouwvolle aanvaarding
van het nietberekende als
een onmisbare waarde in het
leven en in het samen leven
van mensen. Wij achten het
de taak van de christenen
om door hun aanvaarding en
zorg jegens het niet-ver-
wachte of niet-voorziene le
ven getuigenis af te leggen
van de hoop, die in hen
leefit Tot de effectieve
bestrijding van het maat
schappelijk kwaad van de
abortus provocatus behoort
een versterking van het be
sef, dat seksuele omvang ver
antwoordelijkheid vraagt van
man en vrouw. Wij hebben
hierop gewezen in onze brief
van 1971. Evenzeer behoort
daartoe een goede voorlich
ting en een goede seksuele
opvoeding, alsmede de toe-
moeten wij ook begrip vra
gen voor een opgroeiend of
volwassen mens die in nood
is. Wij denken dan aan de
persoonlijke menselijke nood
welke achter de vraag om
abortus provocatus aanwezig
is.
Als wij alleen maar een
veroordelende houding aan
nemen tegenover een vrouw
die om abortus vraagt, ver
zuimen wij menselijke nood
te beluisteren en de bemoe
diging, die van een christe
lijke levenshouding moet uit
gaan, tot gelding te brengen.
De christelijke houding van
de hulpverlener brengt mee,
dat hij zijn bijstand richt op
aanvaarding en positieve
verwerking van een zwan
gerschap door de betrokken
vrouw en haar omgeving.
Als een vrouw abortus
provocatus overweegt, omdat
zij opziet tegen de overmati-
leven te aanvaarden en het
zich te laten ontwikkelen.
Alle voorzorgen die terecht
genomen worden om kinde
ren onder zo gunstig mogelij
ke omstandigheden ter we
reld te brengen mogen ons
niet ertoe verleiden onze
aanvaarding en zorg te ont
houden aan het leven dat,
ondanks deze voorzorg, zelfs
tegen onze verwachtingen en
plannen in, reeds tot het be
staan is gekomen. De eerbied
voor het leven van een mens
dient zich ook uit te strek
ken tot het pas begonnen
menselijk leven, dat niet vol
gens onze plannen ontstaan
is of dat niet aan onze ver
wachtingen beantwoordt.
Wij zijn ons ervan bewust
hier een houding te vragen
die niet gemakkelijk is in
een tijd, waar-in planning
met recht zoveel aandacht
ontvangt. Misschien is veel
persoonlijke nood en verwar
ring rond de ongewenste
zwangerschap de weerslag
van een algemeen en maat
schappelijk verbreid onver
mogen tot aanvaarding van
hetgeen niet voorzien werd
of lasten met zich mee
brengt. Aan de grenzen echter
van onze mogelijkheden tot
passing van een in geweten
verantwoorde geboortenrege
ling.
Het is niet juist de geeste
lijke problematiek rondom
abortus provocatus alleen
maar in verband te brengen
met veranderde opvattingen
over en beleving van de
seksualiteit. Het gaat even
zeer om de aanvaardende
houding waarover we boven
spraken, als namelijk de om
standigheid zich voordoet,
dat ook bij een in geweten
verantwoorde en met zorg
toegepaste geboortenregeling
een niet-verwachte zwanger
schap is ontstaan, alsook
wanneer tijdens de zwanger
schap of bij de geboorte on
voorziene teleurstellingen
kunnen optreden. De pasto
rale zorg dient zich dan,
naast de eerder genoemde
zaken, ook om de bevorde
ring van de aanvaardende
houding te bekommeren.
Wanneer wij erkenning en
respect vragen voor de waar
de en het recht van het on
geboren menselijk leven, dan
ge belasting die straks het
kind voor haarzelf, eventueel
voor haar gezin, zal beteke
nen, dient alle beschikbare
individuele en sociale hulp te
worden toegezegd en ge
waarborgd, zonodig ook ten
behoeve van het kind zelf.
Wij zeggen dit niet alleen
aan de professionele hulpver
lener, maar aan allen die in
de situatie berrokken zijn en
van wie hulp verwacht mag
worden, met name de echt
genoot, vriend of partner van
de vrouw, en aan haar ou
ders en familie. Veel hangt
er van hun houding af. En
indien een kind ter wereld
zal komen dat de ouders niet
willen of niet kunnen opvoe
den en verzorgen, zullen
steeds andere mogelijkheden,
zoals adoptie, gezocht en be
nut moeten worden om het
toch een menswaardig en
door leifde gesteund bestaan
te verzekeren.
Er bestaan in onze samen
leving verschillende opvat
tingen over de waarde van
het menselijk leven in het
algemeen en over de waarde
van het ongeboren menselijk
leven. En de opvattingen
over abortus provocatus lo
pen helaas uiteen op een
wijze die voor ons volk pijn
lijk is.
Toch behoort de eerbied
voor menselijk leven, ook als
dit nog zwak en beginnend
is, tot de grondslagen van
onze samenleving. De staat
heeft een verplichting tot be
scherming van de rechtsgoe
deren en van de rechten van
personen tegen opzettelijke
aantasting door anderen, on
geacht of dezen hierbij han
delen volgens eigen zede of
overtuiging. Zo is 't de plicht
van de staat om het mense
lijk leven rechtens te be
schermen en deze rechtsbe
scherming strekt zich ook uit
tot het ongeboren leven; dit
is een onderdeel van het le
ven dat de rechtsgemeen
schap te beschermen heeft.
Zelfs al zou de rechtsorde
de zedelijke norm van res
pect voor het ongeboren le
ven niet of niet voldoende
tot uitdrukking brengen, dan
blijft deze zedelijke norm
onverkort van kracht en be
houdt ook haar volstrekt ei
gen gelding. Immers niet de
rechtsorde fundeert primair
deze norm, maar een in de
mensheid diepgewortelde
overtuiging, die oproept tot
een gewetensvolle eigen ver
antwoordelijkheid.
Toch willen we hier ook
duidelijk uitspreken, dat het
prijsgeven van de rechtsbe
scherming van het ongeboren
leven het einde zou beteke
nen van een openbaar erken
de, in het recht verankerde
maatschappelijke verplich
ting jegens een weerloze
vorm van menselijk leven.
Tevens zou dit een vacuüm
scheppen, waarin op den duur
zelfs een tegengesteld begin
sel zou kunnen worden geïn
troduceerd, namelijk de ver
plichting of minstens het
recht om in het algemeen
belang een zwangerschap on
der bepaalde omstandigheden
te beëindigen. Tenslotte is
het te verwachten dat het
terugtrekken van de rechts
bescherming aan het ongebo
ren leven niet zonder invloed
zal blijven op de rechtsbe
scherming van het menselijk
leven in het algemeen.
De wet beschermt het le
ven o.a. door straffen te stel
len op misdrijven tegen het
leven. Wij zijn van mening,
dat de strafwet het ongebo
ren leven van deze bescher
ming niet kan uitzonderen.
Tegen aantasting van het on
geboren leven moet ingegre
pen kunnen worden. Hierbij
moet men er aan denken dat
voor de vrouw, die om abor
tus vraagt, en voor degenen,
die de ingreep verrichten, ie
der een eigen toerekenbaar
heid geldt. Psychische of so
ciale nood, welke een ver
zachtende omstandigheid kan
zijn bij de straftoepassing
ten aanzien van de vrouw,
die zich heeft laten aborte
ren, is dit nog niet voor de
genen, die de ingreep hebben
verricht. Deze laatsten heb
ben dikwijls krachtens
hun beroep tot taak om
voor menselijk leven op te
komen door samen met de
vrouw, die om abortus
vraagt, een andere uitweg uit
haar situatie te zoeken.
Daar abortus provocatus
het doden van menselijk le
ven is, kan deze ingreep niet
beschouwd worden als een
rechtmatige daad die in be
paalde gevallen van iemand
geëist kan worden. Daarom
moet het uitgesloten zijn dat
tegen iemand die geweigerd
heeft abortus provocatus te
verrichten of daaraan mee te
werken, juridische maatrege
len genomen kunnen worden
op grond van deze weigering.
Zo mag het niet mogelijk
zijn dat een medicus of een
lid van het verplegend per
soneel ontslagen wordt, om
dat zij weigeren aan abortus
mee te werken. Evenmin
mag schadeloosstelling geëist
kunnen worden voor eventu
ele als nadelig aan te mer
ken gevolgen, die zouden
kunnen voortvloeien uit de
weigering abortus provocatus
te verrichten.
Natuurlijk is het vaststel
len van strafsancties niet het
enige middel, waarmee de
wet het ongeboren leven kan
besehermen. Nog belangrij
ker zijn wetten en maatrege
len, die gunstige omstandig
heden scheppen voor het uit
dragen en verzorgen van het
ongeboren leven. Maar dat
neemt niet weg, dat het on
geboren leven evenals het
geboren leven het recht
heeft om ook door strafsanc
ties te worden beschermd.
De plicht om het menselijk
leven te beschermen geldt
voor iedereen. Wie zich laat
normeren door Gods Woord,
weet zich tot deze bescherm-
plicht bovendien uitgenodigd
door zijn geloof in het be
trokken zijn van de schep
pende God bij het ontstaan
van iedere mens, in de per
soonlijke relatie van de Va
der van alle leven met elk
mensenkind, vanaf het eerste
begin van zijn bestaan.
Wij kunnen denken aan
het Woord van de psalmist:
„Gij toch hebt mijn nieren
gemaakt, mij geweven in de
schoot van mijn moeder
Uw ogen zagen mij, vrucht,
ongeboren, en in Uw Boek is
alles beschreven, de dagen
die vorm ontvingen, vóór één
ervan was gekomen" (Ps.
139, 13 en 16). De katholieke
kerk heeft altijd, maar in het
bijzonder de laatste tijd bij
mjcoide van het Tweede Vati
caanse Concilie, van de paus
en talrijke bisschoppenconfe
renties .evenals andere
kerken abortus provocatus
afgewezen als een inbreuk
op menselijk leven. Zij pleit
tevens voor begrip en bij
stand aan moeders in nood.
Het afwijzen van abortus
provocatus is echter geen
specifiek christelijk stand
punt. Het vloeit voort uit de
eerbied voor het menselijk
leven dat weerloos is. Het
gaat hier om algemeen men
selijke waarden, waarvoor
iedere mens moet opko
men",
UTRECHT. 8 oktober 1074
DE BISSCHOPPEN VAN
NEDERLAND
Brieven voor deze rubriek moetan
met volledige naam an adres worden
ondertekend. Bi} publikatte zullen deza
vermeld worden. Slechts bij hoge uit
zondering zal van deze regel worden
afgeweken. Naam en adres zijn dan bif
de redactie bekend. Publlkatie van brie
ven (verkort of onverkort) betekent niet
dat de redactie het in alle gevallen
eens is met inhoud, c.q. strekking.
Hopelijk stemt het uitkomen
van het 2e rapport van de
Club van Rome tot nadenken,
en tot het nemen van maatre
gelen. Al is dacht ik het plaat
sen van enige kanttekeningen
noodzakelijk. Is e.a. niet een
gevolg van onze expansiepoli
tiek, zoals het tegen heug en
meug in het verleden willen
industrialiseren van waarde
volle natuurgebieden e.d. waar
nu woestijnen zijn. In b.v. het
Midden-Oosten waren vroeger
de landbouwgebieden en de
wijnschuur van het Romeinse
rijk. De Sahara en andere
woestijnen rukken almaar ver
der op, geweldige stofstormen
ontstaan door erosie in gebie
den waar eerst nog bossen wa
ren.
Het feit dat er tussen 1900
en nu 1% miljard mensen zijn
bijgekomen is ook een niet uit
te vlakken oorzaak van de
dreigende hongersnood. Om
nog niet te spreken van de
verwoestingen die wij het to
tale milieu toebrengen door
olierampen, vergiftigingen,
kern- en andere bommen. Het
lijkt mij dan ook noodzakelijk
dat wij de dreigende honger
niet alleen bestrijden door
voedselprogramma's maar dat
wij: 1. Het oprukken van de
woestijnen een halt toe roe
pen. 2. Waardevolle natuurge
bieden beschermen. 3. Onze
expansiezucht bedwingen en 4.
met nog veel meer kracht de
enorme bevolkingsexplosie be
teugelen. Het zou best kunnen
zijn dat de verschillende na
tuurrampen, zoals die in Bang-
la Desj een aanwijzing zijn
dat de natuur ontregeld is
vanwege een te groot aantal
mensen.
BREDA W.J.KOCH
AMSTERDAM (ANP) De
roofoverval, die zondagnacht
op de pompbediende G. A. van
een benzinestation aan de Cor
nells Lelylaan in Amsterdam
werd gepleegd en een buit
van f 1880 opleverde, blijkt
gefingeerd te zijn. De zaak
was op touw gezet door de 16-
Jarige pompbediende en de 17-
jarige uitzendkracht F.L., die
als „overvaller" fungeerde.
Beiden zijn aangehouden.
Het geld werd teruggevonden
in de ouderlijke woning van
L. Hij had het ander zijn ma
tras verstopt. A. was pas en
kele weken bij het benzinesta
tion in dienst en er volgens de
recherche speciaal gaan wer
ken om een overval in scène
te kunnen zetten. Bij zijn sol
licitatie had hij gezegid 18 jaar
te zijn.
mtTRECHT (ANP) Het
treinverkeer tussen Amster
dam en Utrecht is gistermor
gen gestoord geweest door een
delect aan de rails tussen
Nieuwcrsluis en Abcoude,
lassers van de sPoorwegen
hebben enige uren nodig om
het defecte stuk spoor te ver
vangen.
De intercity-treinen van
Zan ivoort naar Maastricht re
den zolang over het andere
n(>g bruikbare spoor- Vanuit
het zuiden werden deze trei
nen echter omgeleid via Hil
versum. Het overige treinver
keer werd vrijwel stopgezet.
Tussen Amsterdam en Abcou
de werd gependeld, tussen
Albcoude en Breukelen werd
een bus ingezet.
niddels kampten de spoor
wegen ook op de lijn Am
sterdam-Haarlem-Den Haag
roet moeilijkheden. Tussen
Uisse en eLiden brandde om
streeks elf uur de bovenlei-
dang door. Voor het treinver
keer was op deze drukke lijn
nu nog maar een spoor be-
scBkbaar, hetgeen aanzienlij
ke vertragingen tot gevolg
had. Om kwart voor één kon
het treinverkeer tussen Haar
lem en Den Haag weer geheel
worden hervat.
kreuk in een draag-
ontstond een steekvlam,
Su i5en ter plaatse werkende
«onilder enige brandwonden in
•et gezicht bezorgde. Een an-
!?f schilder schrok zo dat
roj van n ladder viel maar niet
gewond raakte. Beide
wx?0rs„Z1!n afkomstig uit
het Noordbrabantse Veen
DEN HAAG (ANP) Via
het Nederlandse Rode Kruis
kunnen standaardpakketten
worden verstuurd aan politie
ke gevangenen In Indonesië.
Ook zullen familieberichten
met een persoonlijk karakter
kunnen worden verstuurd. Dit
heeft een woordvoerder van
het ministerie van Buitenland
se Zaken gisteren in eDn Haag
bekendgemaakt.
Volgens de woordvoerder L
dit een van de resultaten van
de besprekingen die de Neder
landse minister van Buiten
landse Zaken, mr. Max van
der Stoel eerder dit jaar met
zajn Indonesische ambtgenoot
Adam Malik heeft gevoerd
(ADVERTENTIE)
DEN HAAG (ANP) Pim
de la Parra en Wim Verstap
pen zullen op 19 oktober in
Utrecht de „Pim en Wim-prijs
voor filmkunst", groot
f 10.000, uitreiken aan een
jonge Nederlandse filmmaker
als eerbetoon aan diens per
soon en als erkenning van zijn
werk in het algemeen.
Zwaar
voo
Het trieste lot van een eens in goede staat verkerende fiets, die door de eieenaar
keurig op slot was gezet bij een paal in Amsterdam.
Donkere tabak. Met een soepele lange draad
Lekkere zware Dragon.