Knappe
koppen
verliezen
hun
vijgeblad
Glamour
r~r
U r!S&pSIKn P£Wpfflgfr PEIungen^ rSBW pfflUSgf pfifHSff1 4W P£,SN P£BU8K" pffiffiMgSff
Oude vete
Moskou-
Belgrado
opgerakeld
PROF. FRED POLAK ZINGT „LOF DER ROTHEID
LOF DER
BOTHEID
er
Moed
Angst
T oekomst-model
Energie
fnsd polak
Beschu l digi ngen
Ontmaskerd
Ernstig
Uitstel
Kwaad
Riskant
Minderheden
DOOR
CORN
VERHOEVEN
oëffwr FN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN „PEILING
DINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEf^
Irijf met 520
et vervaardi-
en, deels uit
jstrieën voor
n wij in ver-
llen van een
ien van onderdelen
aanbeveling.
en van de verschil- I
enkel, en meerspil-
produktie van on-
rkeur.
n vakantie per jaar
oning
oeslag
ling
U bespreken,
unt U zich dagelijks
en en op maandag
Breda
>ffertes, interne calcu-
iële en andere condi-
us ook als chef van
re mensen van zijn af-
organisator zijn, on-
^artner, koopman met
ioe klaarwakker in fi
nimmer mag aan de
in getornd. Inderdaad
t. De zwaarte van deze
n verbonden honore-
erantwoord.
aarin opleiding, prak-
ef tot solliciteren tot
verwacht, discreet be-
twoord door de direc-
0™ nze bloedeigen Neder- 1
landse toekomstweger
de futuroloog en
hoogleraar-in-ruste dr. Fr.
Polak pikt het niet langer.
*Hij wil niet meer tot de
zwijgende meerderheid be
uren. Hij vindt dat onze
„knappe koppen" en „ru
moerige politici" ons land,
Europa, het Westen en uit-
jEdeluk de wereld naar de
Moppen dreigen te helpen.
Bijna alles wat die heren
BWeren en doen zit bar
stens vol tegenstrijdigheden
zegt Polak. En heel wat ons
alsl „wetenschappelijk" aan
geprate toekomstvisies ra
ken, zo vindt hij, kant noch
wal.
«red Polak is daarom in de
pen geklommen. Een instru
ment dat hem overigens uiter
mate vertrouwd is. Hij schreef
een „Lof der Botheid". Als het
wart in één adem. Zonder het
Bfiuikelijk jargon van een
vakgeleerde. Gewoon, omdat
hijfzijn verbazing, verbijste
ring en woede over zoveel
domheid niet langer voor zich
kon houden.
En we moeten erkennen dat
zijn ontboezeming, soms ui
terst scherpe analyses van ac-
tuele situaties en paniekzaai-
erige wetenschappelijke publi-
katies het lezen meer dan
wiai-d zijn. Niet, omdait we
heifsteeds met Pollak inter-
iffionaal een van de grond
vesters van de jonge weten-
sctop der pro'gnostica (leer
var de toekomst-analyse)
eens zijn. Wel, omdait Fofaik
ons met zijn uitspraken en
•kingen aan het denken
ns al-s het ware een spie-
^^■roorhoudt in dit boek, een
^^piegel Zo lijkt het ten-
Ite. Maar bij wat langer
(en lezen) vergaat ons
ihen. Moedeloze irritatie
«heid over zoveel on-
.d, vaak voortkomend
srmeend eigenbetang-op-
korte-termijn, komen dan voor
die lach in de plaats-
De lezer gaat zich dan af-
vragc. „Wat doen we met z'n
a'lgn? Waarheen zijn we met
Blen op weg? Waarom lia-
we ons zo in de luren
en door de machten en
ten die uit zijn op onze
bgang? Waarom kunnen
in het Westen niet dat
Ptulk eensgezindheid opbren
gen dat ertoe kan leiden dat
^^ftiiet langer politiek en eco-
"sch gechanteerd worden?
rom kan er geen echte
nationale solidariteit-zon-
rrbedachte rade zijn?"-
^b-misme? Daartoe geeft het
boei van Polak, zijn woeden
de juitval kan men zeggen, alle
aanleiding Maar toch is Pola-k
geen zwartkijker. Uit zijn ont-
^^■lemincen, hier en daar wel
wat kreterig, gloort toch wel
Hop -«en- goede-toekomst-
vop-ons. Polak gelooft vast in
het vermogen van de mens,
om de uitdagingen die hij nu
ggnoet op z'n weg door de
histor op te ruimen. Dat wel.
Maai-, en dat is misschien wel
delniet geringe verdienste van
zijn „Lof daartoe moet die
mens wel de moed hebben de
harde fe-iten onder o-gen te
Hij moet, zo vindt Polak
belijk, niet langer vertrou-
op fictieve situaties en
elen. Daarover doet
'de uitspraken. Enkele
Bffilfiigjpfing
ijl aam gjg
•veneens de inkoop
voorbeelden.
„De EEG is uiteengevallen
door mislukking vam iedere
solidariteit, dierhalve ook niet
voor een gemeenschappelijke
energiepoiiiitiek". Kijk, eigen
lijk weten we dit allemaal
wel. Maar waarom houden we
dian toch nog zo hardnekkig
vast aan die EEG
„Europa is de melkkoe,
overwegend ten behoeve van
de achterlijke Franse boeren.
De EEG-commissie heeft wei
nig in te brengen. Ze blijkt
telkens redeloos, radeloss en
reddeloos. Financieel, econo
misch, monetair, politiek, quia
energie en defensie, is er geen
verenigd beleid van de Negen
(EEG-landen). Bovendien gaat
het de meeste lidstaten niet ail
te best. Volgens velen is de
EEG op sterven na dood in de
olie gesmoord, in brokstukken
uiteengevallen". Maar waarom
spellen we dan nog steeds met
die EEG en waarom verwek
ken We er nog steeds valse
verwachtingen mee, vraagt
Polak nuchter? Hij antwoordt:
we houden ons zelf voor de
gek- Zoais met zoveel zaken
op het ogenblik. Zoals we ons
zelf voor de gek houden met
de macht van Frankrijk of
Groot-Brittannië in de wereld-
„De diagen van de City (hart
van Londien dat financieel
honderden jaren de wereld be
heerste) zijn missdhiiien voor
goed voorbij
Als een hoofdmotief loopt
door het boek van Polak het
thema'van de angst. Angst om
zonder oliie te komen zitten
heeft de Europese landen, stuk
voor stuk, een knieval laten
miaiken voor de Arabische olie-
bezitters. Van solidariteit in
het Westen, van de EEG-Jan-
den, was geen sprake. Angst
voor onze eigen Nederlandse
welvaart dieed, zo merkt Polak
bitter op, ook Nederland door
de knieën gaan voor de Arabi
sche olie-ohantage.
Dat Nederland houdt uitver
koop, aldius Polak. Duitsers
kunnen er op grote sdhaal hui
zen en grond kopen. Britse
ondernemingen kopen er op
grote schaal bedrijven. Steeds
meer Nederlandse onderne
mingen krijgen Duitse, Engel
se of Amerikaanse partners.
Een rood signaal, merkt Polak
kennelijk hevig verontrust op.
Een tweede rood signaal vindt
hij dat het ondernemerskli
maat in ons land "zienderogen
slechter" wordt. Daardoor wil
men in Nederland niet meer
investeren. Daarom komen
geen buitenlandse bedrijven
meer naar Nederland. Daarom
dreigt ook het gevaar dat mul-
ti-nationalte ondernemingen
hun Nederlands produktie-np-
pariaat naar h-et buitenland
gaan overbrengen. Dat doet de
werkloosheid snel stijgen.
Angst om de harde werke
lijkheid onder ogen te zien
leidt ook tot afbrokkeling van
de bereidheid van het Westen
om zich militair te verzekeren
van tegenwicht tegen „de La
chende Beer", aldus Polak. In
zijn boek analyseert hij de
krachtsverhoudingen in de
wereld op grond van de be
kende gegevens. Een aantal
hoofdstukken draagt daardoor
het karakter van het buiten
landse commentaar. Maar dan
wel in het kader van de „lof
der botheid". En dat geeft aan
die bespreking door de wijze
van behandeling van de
schrijver de kracht van een
rapier, dodelijk in zijn nuch
terheid.
Fel haalt Polak uit tegen de
uiterst pessimistische conclu
sies die in het (eerste) rapport
van de Club van Rome wor
den getrokken over de toe
komst van de mensiheid. Hij
ontkent niet dat de studie ver
diensten heeft. Ze drukte ons
met onze neuzen op de nood
zaak zich met de toekomst te
gaan bezighouden. Maar het
model van de Club houdt geen
enkele rekening met de diep
ingrijpende veranderingen die
bijna dagelijks in onze samen
leving plaatsvinden. Er is ze
ker reden voor „enig pessimis
me", aldus Polak. Maar dan
niet voor het pessimisme van
de Club. De studie leidt de
aandacht af van een aantal
ernstige problemen, zoals bij
voorbeeld het feit van de
menselijke zotheid en botheid.
De gegevens die men de com
puter gaf om tot de bereke
ningen te komen waren onvol
ledig en vele belangrijke ge
gevens ontbraken eraan. Geen
wonder dat talloze geleerden
en vakmensen dat rapport
naast zich hebben neergelegd.
Het heeft in Nederland echter
heel wat losgewoeld. Het
kwam voor „nieuw links", net
op het dode punt aangeland,
immers als manna uit de he
mel vallen. Polak besteedt aan
de Club een hoofdstuk. Het is
de moeite van het lezen meer
dan waard. Vooral omdat hij
er een aantal heel behartens-
waardige opmerkingen in
maakt over de waarde en on
waarde van wereld-toekomst
modellen.
Als een traag-vloeiende
stroom loopt door het boek het
energie-vraagstuk. Waarbij
vooral aan de olie. de Arabie
ren en de multi-nationales veel
i
Ju®
k-.=pse
Vtï!£2Er
v aefcac
bk
sn geklaard. Hij werkt
liet uitsluitend in d8
iet brede werkterrein
ing, luchtbehandeling,
installaties. Het zijn
an. Met ontwerpen en
jebied moet hij ver
delingschef, de heer
i tussen 7 en half 9
via 418536 te Emd-
Jlicitaties, ook te z'j"
kom en worden sne'
I (Van onze redactie
buitenland)
Een groep Montenegrijnen
diBprobeerde een pro-stalinis
tische communistische partij
op te richten in Joegoslavië
heeft weer een oude wond
opengehaald die de ongemak
kelijke betrekkingen tussen
Belgrado en Moskou al een
kwart eeuw kenmerkt. De
groep van anti-Titoïsten zit al
lig achter slot en grendel,
er is een nasleep van
nte geschil tussen Joe-
dë en de lianden van het
;~blok over de omvang
Moskou de groep zou
gesteund. Ondanks an-
lemde geruchten zal
week wel een Joe
goslavische delegatie naar
MRchau reizen. In de Poolse
ïtad vindt dan een bij-
mst van Europese com-
ische pairtijen plaats ter
weiding van een oommu-
ihe topconferentie die
het Kremlin graag begin vol
gend jaar Wil houden. De
Joegoslaven zullen echter, in
samenwerking met de Roeme
nen. een flink pakket voor
waarden aan een dergelijke
Wfconf eren tie willen verbin
den. Naar verluidt willen zij
in ieder geval pleiten voor af
schaffing van de zogenaamde
Brezjnjev-doctrine van be
perkte soevereiniteit die door
Moskou werd gebruikt ter
rechtvaardiging van de inval
in Esjechosl owakije. Na de
drafeaskerjng van de stalinisti
sche groep kan dat pleidooi
allieen maar vuriger zijn.
Beschuldigingen die Joegosla
vië hieeft laten uitlekken wil
len dat Moskou op de een of
andere wijze betrokken was
wj de activiteit van de groep.
Het tijdschrift Nin identifi
ceerde 15 van de 32 verdach
ten (die gevangenisstraffen
kregen van een tot veertien
jaar) en zei dat de oprichter
van de groep contact had ge
maakt met wat het noemde
cominformistische emigranten
die buiten Joegoslavië leven,
cominformistische emigranten
die buiten Joegoslavië leven.
Deze beschuldiging legt een
verbinding tussen de groep en
de landen van het Sovjet-blok
omdat men cominformistische
emigranten normaliter wordt
bedoeld anti-Ti toistische Joe
goslaven die leven in de Sov
jet-Unie en Tsjechoslowakije.
In priivé-gesprekken beweren
hoge partijfunctionarissen in
Belgrado over bewijzen te be
schikken dat de Sovjet-Unie,
Tsjechoslowakije en Hongarije
banden hadden met de groep.
Cominformisten is een term
die in het j'argon van de com
munistische partij in Joegosla
vië wordt vertaald als Joego
slaven die op het laatste mo
ment voorstander werden van
een mislukt plan van de Rus
sische dictator Stalin om Joe
goslavië in 1947 aan zich te
onderwerpen. Zijn instrument
was de Cominform (commu
nistisch informatiebureau) dat
in Belgrado werd opgericht
Tito
Toen de Montenegrijnse sa
menzweerders werden ontmas
kerd veroordeelde ook presi
dent Tito hen als cominformis
ten. Juist de Russische sa
menzwering door middel van
de Cominform bracht Tiito er
toe in 1948 met het Sovjetblok
te breken. Het bericht in het
tijdschrift Nin was dat de op
richter van de groep Kommen
Jovic, opdrachten kreeg van
emigranten over het oprichten
van een partij in Joegoslavië
die zich zou verzetten tegen
Tiito, zijn beleid van niet-ge-
bondenheid, het unieke Joe
goslavische systeem van arbei
derszelfbestuur en de gelijk
heid van de Joegoslavische re
publieken op basis van de
nieuwe grondwet- In plaats
daarvan wilde zij een krachti
ge staatscontrole op het gebied
van economie, cultuur, weten
schap en onderwijs, evenals
beperking van de Joegoslavi
sche onafhankelijkheid in in
ternationale betrekkingen in
die zin dait Belgrado meer in
de pas zou gaan lopen van het
Kremlin- De Joegoslavische
nieuwsmedia meldden ook dat
de emigranten Joegoslaven
die zich na 1948 in Moskou,
Kiev en Praag vestigden de
samenzweerders voorzagen
van leiders en geld- Voiigens
onbevestigde berichten kregen
zij ook een hoop literatuur die
bij hun arrestatie, in de auto
nome provincie Kosovo, werd
aangetroffen-
Tot nu toe heeft men van
Russische en Joegoslavische
zijdie angstvallig vermeden het
tot een open confrontatie over
de affaire te laten komen, be
nadrukkend dat men de goede
betrekkingen niet wil versto
ren. Miaar de behandeling in
de pers is een duidelijk toon
beeld van het ernstige karak
ter. Ongeveer twee weken na
dat de groep was gevonnist
hadden de Russische media er
volgens Joegoslavische berich
ten nog geen melding van ge
maakt. Alleen Roemenië
dat binnen het Warschau-Pact
een vrijwel onafhankelijk bui
tenlands beleid voert heeft
alile Joegoslavische verklarin
gen over de affaire gepubli
ceerd. Het Chinese persbureau
Hsimhoea deed hetzelfde. Het
Russische persbureau Tass
daarentegen gaf slechts een
verklaring uit waarin de wes
terse pers werd beschuldigd
van provocaties door te pogen
het geheime proces in verband
te brengen met een zogenaam
de pro - Russische samenzwe
ring. De Joegoslavische media
hebben consequent dieze ver
klaring genegeerd, evenals an
dere ontkenningen vanuit het
Sovjetblok. Maar het week
blad van de Joegoslavische
communistische partij waar
schuwde voor mogelijke ge
volgen £fls men extremistische
activiteit van emigranten
duldt. Hoewel het geen namen
noemde was het volkomen
duidelijk tegen wie de waar
schuwing gericht was. „Voort
durende tolerantie van ^nti-
Joegoslavische activiteit zou
slechts schade kunnen berok
kenen aan de ontwikkeling
van relaties en samenwerking
met de landen van waaruit
dergelijke activiteit wordt on
dernomen", aldus het blad.
Diplomaten uit het Sovjet
blok hebben in het privé ui
ting gegeven aan hun irritatie
aandacht wordt besteed. Fei
ten en bekende gegevens zijn
daarbij geplaatst in zo'n per
spectief dat ze een nieuwe be-
tekenins krijgen. Ze in ieder ge
val in een nieu wlicht stelt.
Ook Polak heeft, het
blijkt uit deze publikatie, zijn
angst. Hij vreest kennelijk de
opmars van het Russische com-
munismea. De Russische macht
hebbers liggen op de loer. Zij
gebruiken dé olie-crisis om het
Westen economisch, maar
vooral moreel, uit te hollen.
En de Westerse politici trap
pen daar keer op keer in,
Merkwaardig, zo merkt Polak
ergens op, want in 1980 zal er
in de wereld eer een teveel
dan een tekort aan energie
zijn.
Polak schreef dit boek in
enkele weken. In maart en
mei van dit jaar. Zonder al te
veel speurwerk. Min of meer
uit z'n blote bol. Omdat hij
kwaad was. Over bet onver
stand van tallozen die verant
woording dragen in onze sa
menleving, over hun egoïsme
en onwetendheid. Hij schreef
het boek in de zeer roerige
weken van de oliecrisis en al
les wat daarmee samenhing.
Zijn. ,Lof der Botheid" is dan
ook een actuele schets van si
tuaties, handelingen en politie
ke en economische machts
verhoudingen. Juist, omdat het
moment, de actualiteit, er als
een van de voornaamste mo
tieven aan ten grondslag ligt,
zijn nogal wat door hem in
een breder kader geplaatste
situaties, nu al weer achter
haald. Enkele van zijn hoofd
rolspelers verdwenen inmid
dels van het wereldtoneel
(Nixon, bijvoorbeeld). Maar
ook, en dat is een sterk punt,
zijn intussen in de voortduren
de stroom van gebeurtenissen
verschillende van zijn progno
ses duidelijk uitgekomen en
bewegen andere ontwikkelin
gen in door hem aangeduide
richtingen. Waarbij men wel
dient te bedenken dat Polak
niet voorspelt in de zin van de
waarzeggerij, het koffiedik
kijken.
Hij trekt conclusies uit wat
hij waarneemt op grond, van
feiten, vele feiten. Hij poogt
op die manier de lijn van de
gebeurtenissen in de toekomst
door te trekken. Soms prikt
hij in de roos. Soms zit hij er
naast Want hij werkt met het
meest onberekenbare materiaal
dat er bestaat: met de mens
en diens doen en laten. Boven
dien „voorspelt" hij in dit
boek meestal op korte termijn.
Een, hij wijst er zelf op, heel
riskante onderneming. Veel
moeilijker dat het maken van
algemene prognoses over ont
wikkelingen die men mag ver
wachten op lange termijn. Bo
vendien zijn die korte-ter-
mijn-voorspellingen direct op
hun betrouwbaarheid te con
troleren. Al met al een lezens
waardig boek. Men zal het
niet lezen zonder irritatie,
zonder te worden geprikkeld
tot tegenspraak. Dat is er, me
nen wij, de waarde van.
Waarbij we dan maar moeten
heenkijken over dat laatste
hoofdstuk, waarin hij een
groot aantal paradoxale prog
noses aan de lezers voorlegt.
Vele ervan zijn verdienstelijk
om te gebruiken in een ge
sprek. Niet om ze te plaatsen
aan het eind van een betrek
kelijk korte studie over onze
huidige situatie. Ze missen er
de onderbouw voor.
Jacques Levij.
Fred Polak. „Lof der Bot
heid". (Uitg. Elsevier, 207
pag., f 12,50).
over Joegoslavische lekken
naiair westerse journalisten
over de affaire en die vermoe
delijke omvaifg van de betrok
kenheid van Moskou. Terwijl
Joegoslavische autoriteiten de
feitelijke publikaties in de
ken aienein zij cle cuplomaten
van repliek met de opmerking
dat de enige informatie die zij
hebben onthuld was neerge
legd m officiële verklaringen
die voor alle journalisten be-
sleehts door enkelen werden
gebruikt. De Joegoslaven zeg
gen dat de affaire geen in
vloed mag hebben op de eoo-
dipiomatieke be
roet bet Sovjet
blok. Maar zij nuaken geen
geheim van hun teleurstelling
na verscheidene jaren te heb
ben gestreefd een relatie van
vertrouwen met het Kremlin
op te bouwen, een relatie die
voor de stabiliteit van Joego
slavië van levensbelang is na
het vertrek van de nu 82-
jarige Tito. Sinds 1948 heeft
deze relatie herhaaldelijk op
en neergaande beweging ver
toond. De laatste moeilijke fa
se wiais in 1968 toen president
Tito in het openbaar de inval
in Tsjechoslowakije veroor
deelde. Een gevolg van de
jongste affaire zou kunnen
zijn dat het bezoek van de
westerse pers niet tegenspre-
Russische leider Brezjnjev, la
ter dit jaar verwacht, wordt
uitgesteld. Een ander vermoe
delijk gevolg is dat Joegosla
vië samen met Roemenië
waarschijnlijk nog wait meer
voorwaarden zaïl verbinden
aain het bijwonen van de door
het Kremlin zo gewenste top
conferentie van Europese com
munistische partijen. Ben ver
oordeling van China of een
uitstoting uit de communisti
sche wereldbeweging zit er wat
hen betreft zeker niet in- Vol
gens leringen in Belgrado zal
Joegoslavië tijdens de bijeen
komst van volgende week in
Warschau een resolutie willen
doordrukken waarin alle acti
viteit wordt veroordeeld die
neerkomt op inmenging in de
binnenlandse aangelegenheden
van een land.
Wat het mislukte plan van
de Montenegrijnse stalinisten
betreft geloven weinig waar
nemers in Oost en West dat
hun program voor de toekomst
van Joegoslavië de steun van
het volk zou hebben verkre
gen- Joegoslavië heeft v-an de
communistische landen zowel
de grootste vrijheden als de
hoogste levensstandaard. Des
ondanks was het mogelijk 32
dissidenten bijeen te brengen
en in totaal zo'n 50 man die er
volgens kringen bij betrokken
waren. Een mogelijke verkla
ring voor het aanvankelijke
werviinigssucoes van de groep
ligt in het reeds lang bestaande
antagonisme tussen de Monte
negrijnse en de Servische
minderheden en de AJbaanse
en moslim-meer dor heden in de
provincie Kosovo. De twee
minderheden waren vroeger
de heersers over de provincie,
met name in de dagen van
krachtig centraal beheer na de
Tweede Wereldoorlog. Maar
hun 'nvloed was de laatste
jaren drastisch teruggelopen
onder Tito's beleid van gelijke
behandeling voor alle repu
blieken en autonome gebieden.
Na het vervolgen gedurende
tientallen jaren van de Alba
nezen en de mosliims vrezen
de vroegere machthebbers nu
kennelijk dat zij op hun beurt
zullen worden vervolgd.
Van alle Nederlandse woorden
die met de medeklinkers gl*
beginnen, ken ik er geen dat
niet te maken heeft mest zaken
als gepolijst en stralend op
pervlak, weerkaatsing van
Ucht en geringe wrijving. En
er zijn heel peel van die
woorden, zodat deze constate
ring gemakkelijk te controle
ren is: glad, glans, glasruin,
glas, gleuf, glibberig, glijden,
glimmen, glimp, glippenglit
ter, gloed, gloeien, glooien, gloren
glunder, gluren. De vaiststel-
ling is misschien nog wel uit
te breiden tot een groot aamibail
buitenlandse woorden b®, ra
het Latijn: gladius (zwaard is
geslepen en gepolijst ijzer),
globus, gloria, gluten. Er zon
een stelling van te maken zijn
die reikt tot aan de oorsprong
van de taal. Daar zou dan heel
wat klanksymboliek aan te
pas komen en allerlei specula
ties over het verband tussen
de stand van ons spraakorgaan
en onze verhouding tot een
bepaald aspect van de werke
lijkheid. Iets dergelijks is al
ooit gebeurd over het zoge
naamde „gn-complex" van
woorden als knieknobbel,
knop en ook het gl-convplex
zal wel ooit zo behandeld zijn.
Het ligt nogal voor de handt
de methode is aantrekkeUjtk,
maar moeilijk te verantwoor
den.
In de rijtjes hierboven fe
„glamour" niet opgenomen,
maar het zou er uitstekend m
passen. Het ia een Engels
woord voor „kunstmatige
glans" en vandaar is de bete
kenis uitgebreid tot de stra
ling die uitgaat van filmster
ren en andere figuren die een
wijze van leven vertegenwoor
digen waarop de aandacht en
de jaloezie van veel mensen
zich richtenGlamour is niet
een licht dat van binnen uit
komt, maar de -loeertooiafsing
van het licht dat van binnen
uit komt, maar de weerkaat
sing van het licht dat de
schijnwerper van de publieke
belangstelling op iemand
werpt. Die weerkaatsing is
overigens niet een automatisch
gevolg van het feit dat er Ucht
valt op een figuur. Filmsterren
zijn geen manen die er ooite
niets aan kunnen doen dat zij
in het donker om hen heen
Ucht van buiten weerkaatsen.
Niet ieder op wie de belang
stelling zich richt ontwikkelt
het verschijnsel glamour, maar
alleen degene die eraan beant
woordt, zich daarnaar gaat ge
dragen en tegemoet komt aan
verwachtingen.
Glamour is een kunstmatig
produkt, een coproduküe van
degenen die een bepaalde
vorm van leven of een niveau
van consumptie als ideaal wil
len aanprijzen, degenen die dit
leven voor de schijnwerpers
van de publiciteit willen voor
spelen en de tallozen die zich
door dit ideaal willen laten
beïnvloeden. In de glamour
wordt het onbereikbare voor
gesteld als iets dat door som
migen bereikt is, .maar de Uard
van die voorstelling is zo, dat
het bereiken van het ideaal
aan uiterst simpele voorwaar
den als geld of schoonheid ge
bonden is. Glamour kan nooit
meer worden dan reclame
voor zeer oppervlakkige idea
len die langs actieve weg in
principe te verwezenlijken
zijn en waarvan de gedeelte
lijke verwezenlijking elk mo
ment kan worden aangevuld
door te acteren alsof zij com
pleet is. Iets als geluk is van
glamour volstrekt uitgesloten
omdat het niet na te bootsen
is, zich voor een groot deel
aan onze activiteit onttrekt en
geen enkele publiciteitswaarde
heeft. Glamour is alleen moge
lijk op een gebied waar de
schijn de werkelijkheid kan
vervangen en dat zal wel de
reden zijn waarom het begrip
zo sterk aan de filmwereld
gebonden is en vandaar is
overgegaan op de reclame. In
de reclame is glamour, zoals
John Berger zegt, een manier
om een produkt te verkopen
als voorioaarde voor een ide
aal leven. Omdat daar de
schijn het gemakkelijkst te
controleren en te ontmaskeren
is ligt het voor de hand, dat
de glamour in de reclame zal
vastlopen en daar zijn einde
zal vinden.
CORN. VERHOEVEN