Knappe koppen verliezen hun vijgeblad Glamour r~r U r!S&pSIKn P£Wpfflgfr PEIungen^ rSBW pfflUSgf pfifHSff1 4W P£,SN P£BU8K" pffiffiMgSff Oude vete Moskou- Belgrado opgerakeld PROF. FRED POLAK ZINGT „LOF DER ROTHEID LOF DER BOTHEID er Moed Angst T oekomst-model Energie fnsd polak Beschu l digi ngen Ontmaskerd Ernstig Uitstel Kwaad Riskant Minderheden DOOR CORN VERHOEVEN oëffwr FN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN „PEILING DINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEf^ Irijf met 520 et vervaardi- en, deels uit jstrieën voor n wij in ver- llen van een ien van onderdelen aanbeveling. en van de verschil- I enkel, en meerspil- produktie van on- rkeur. n vakantie per jaar oning oeslag ling U bespreken, unt U zich dagelijks en en op maandag Breda >ffertes, interne calcu- iële en andere condi- us ook als chef van re mensen van zijn af- organisator zijn, on- ^artner, koopman met ioe klaarwakker in fi nimmer mag aan de in getornd. Inderdaad t. De zwaarte van deze n verbonden honore- erantwoord. aarin opleiding, prak- ef tot solliciteren tot verwacht, discreet be- twoord door de direc- 0™ nze bloedeigen Neder- 1 landse toekomstweger de futuroloog en hoogleraar-in-ruste dr. Fr. Polak pikt het niet langer. *Hij wil niet meer tot de zwijgende meerderheid be uren. Hij vindt dat onze „knappe koppen" en „ru moerige politici" ons land, Europa, het Westen en uit- jEdeluk de wereld naar de Moppen dreigen te helpen. Bijna alles wat die heren BWeren en doen zit bar stens vol tegenstrijdigheden zegt Polak. En heel wat ons alsl „wetenschappelijk" aan geprate toekomstvisies ra ken, zo vindt hij, kant noch wal. «red Polak is daarom in de pen geklommen. Een instru ment dat hem overigens uiter mate vertrouwd is. Hij schreef een „Lof der Botheid". Als het wart in één adem. Zonder het Bfiuikelijk jargon van een vakgeleerde. Gewoon, omdat hijfzijn verbazing, verbijste ring en woede over zoveel domheid niet langer voor zich kon houden. En we moeten erkennen dat zijn ontboezeming, soms ui terst scherpe analyses van ac- tuele situaties en paniekzaai- erige wetenschappelijke publi- katies het lezen meer dan wiai-d zijn. Niet, omdait we heifsteeds met Pollak inter- iffionaal een van de grond vesters van de jonge weten- sctop der pro'gnostica (leer var de toekomst-analyse) eens zijn. Wel, omdait Fofaik ons met zijn uitspraken en •kingen aan het denken ns al-s het ware een spie- ^^■roorhoudt in dit boek, een ^^piegel Zo lijkt het ten- Ite. Maar bij wat langer (en lezen) vergaat ons ihen. Moedeloze irritatie «heid over zoveel on- .d, vaak voortkomend srmeend eigenbetang-op- korte-termijn, komen dan voor die lach in de plaats- De lezer gaat zich dan af- vragc. „Wat doen we met z'n a'lgn? Waarheen zijn we met Blen op weg? Waarom lia- we ons zo in de luren en door de machten en ten die uit zijn op onze bgang? Waarom kunnen in het Westen niet dat Ptulk eensgezindheid opbren gen dat ertoe kan leiden dat ^^ftiiet langer politiek en eco- "sch gechanteerd worden? rom kan er geen echte nationale solidariteit-zon- rrbedachte rade zijn?"- ^b-misme? Daartoe geeft het boei van Polak, zijn woeden de juitval kan men zeggen, alle aanleiding Maar toch is Pola-k geen zwartkijker. Uit zijn ont- ^^■lemincen, hier en daar wel wat kreterig, gloort toch wel Hop -«en- goede-toekomst- vop-ons. Polak gelooft vast in het vermogen van de mens, om de uitdagingen die hij nu ggnoet op z'n weg door de histor op te ruimen. Dat wel. Maai-, en dat is misschien wel delniet geringe verdienste van zijn „Lof daartoe moet die mens wel de moed hebben de harde fe-iten onder o-gen te Hij moet, zo vindt Polak belijk, niet langer vertrou- op fictieve situaties en elen. Daarover doet 'de uitspraken. Enkele Bffilfiigjpfing ijl aam gjg •veneens de inkoop voorbeelden. „De EEG is uiteengevallen door mislukking vam iedere solidariteit, dierhalve ook niet voor een gemeenschappelijke energiepoiiiitiek". Kijk, eigen lijk weten we dit allemaal wel. Maar waarom houden we dian toch nog zo hardnekkig vast aan die EEG „Europa is de melkkoe, overwegend ten behoeve van de achterlijke Franse boeren. De EEG-commissie heeft wei nig in te brengen. Ze blijkt telkens redeloos, radeloss en reddeloos. Financieel, econo misch, monetair, politiek, quia energie en defensie, is er geen verenigd beleid van de Negen (EEG-landen). Bovendien gaat het de meeste lidstaten niet ail te best. Volgens velen is de EEG op sterven na dood in de olie gesmoord, in brokstukken uiteengevallen". Maar waarom spellen we dan nog steeds met die EEG en waarom verwek ken We er nog steeds valse verwachtingen mee, vraagt Polak nuchter? Hij antwoordt: we houden ons zelf voor de gek- Zoais met zoveel zaken op het ogenblik. Zoals we ons zelf voor de gek houden met de macht van Frankrijk of Groot-Brittannië in de wereld- „De diagen van de City (hart van Londien dat financieel honderden jaren de wereld be heerste) zijn missdhiiien voor goed voorbij Als een hoofdmotief loopt door het boek van Polak het thema'van de angst. Angst om zonder oliie te komen zitten heeft de Europese landen, stuk voor stuk, een knieval laten miaiken voor de Arabische olie- bezitters. Van solidariteit in het Westen, van de EEG-Jan- den, was geen sprake. Angst voor onze eigen Nederlandse welvaart dieed, zo merkt Polak bitter op, ook Nederland door de knieën gaan voor de Arabi sche olie-ohantage. Dat Nederland houdt uitver koop, aldius Polak. Duitsers kunnen er op grote sdhaal hui zen en grond kopen. Britse ondernemingen kopen er op grote schaal bedrijven. Steeds meer Nederlandse onderne mingen krijgen Duitse, Engel se of Amerikaanse partners. Een rood signaal, merkt Polak kennelijk hevig verontrust op. Een tweede rood signaal vindt hij dat het ondernemerskli maat in ons land "zienderogen slechter" wordt. Daardoor wil men in Nederland niet meer investeren. Daarom komen geen buitenlandse bedrijven meer naar Nederland. Daarom dreigt ook het gevaar dat mul- ti-nationalte ondernemingen hun Nederlands produktie-np- pariaat naar h-et buitenland gaan overbrengen. Dat doet de werkloosheid snel stijgen. Angst om de harde werke lijkheid onder ogen te zien leidt ook tot afbrokkeling van de bereidheid van het Westen om zich militair te verzekeren van tegenwicht tegen „de La chende Beer", aldus Polak. In zijn boek analyseert hij de krachtsverhoudingen in de wereld op grond van de be kende gegevens. Een aantal hoofdstukken draagt daardoor het karakter van het buiten landse commentaar. Maar dan wel in het kader van de „lof der botheid". En dat geeft aan die bespreking door de wijze van behandeling van de schrijver de kracht van een rapier, dodelijk in zijn nuch terheid. Fel haalt Polak uit tegen de uiterst pessimistische conclu sies die in het (eerste) rapport van de Club van Rome wor den getrokken over de toe komst van de mensiheid. Hij ontkent niet dat de studie ver diensten heeft. Ze drukte ons met onze neuzen op de nood zaak zich met de toekomst te gaan bezighouden. Maar het model van de Club houdt geen enkele rekening met de diep ingrijpende veranderingen die bijna dagelijks in onze samen leving plaatsvinden. Er is ze ker reden voor „enig pessimis me", aldus Polak. Maar dan niet voor het pessimisme van de Club. De studie leidt de aandacht af van een aantal ernstige problemen, zoals bij voorbeeld het feit van de menselijke zotheid en botheid. De gegevens die men de com puter gaf om tot de bereke ningen te komen waren onvol ledig en vele belangrijke ge gevens ontbraken eraan. Geen wonder dat talloze geleerden en vakmensen dat rapport naast zich hebben neergelegd. Het heeft in Nederland echter heel wat losgewoeld. Het kwam voor „nieuw links", net op het dode punt aangeland, immers als manna uit de he mel vallen. Polak besteedt aan de Club een hoofdstuk. Het is de moeite van het lezen meer dan waard. Vooral omdat hij er een aantal heel behartens- waardige opmerkingen in maakt over de waarde en on waarde van wereld-toekomst modellen. Als een traag-vloeiende stroom loopt door het boek het energie-vraagstuk. Waarbij vooral aan de olie. de Arabie ren en de multi-nationales veel i Ju® k-.=pse Vtï!£2Er v aefcac bk sn geklaard. Hij werkt liet uitsluitend in d8 iet brede werkterrein ing, luchtbehandeling, installaties. Het zijn an. Met ontwerpen en jebied moet hij ver delingschef, de heer i tussen 7 en half 9 via 418536 te Emd- Jlicitaties, ook te z'j" kom en worden sne' I (Van onze redactie buitenland) Een groep Montenegrijnen diBprobeerde een pro-stalinis tische communistische partij op te richten in Joegoslavië heeft weer een oude wond opengehaald die de ongemak kelijke betrekkingen tussen Belgrado en Moskou al een kwart eeuw kenmerkt. De groep van anti-Titoïsten zit al lig achter slot en grendel, er is een nasleep van nte geschil tussen Joe- dë en de lianden van het ;~blok over de omvang Moskou de groep zou gesteund. Ondanks an- lemde geruchten zal week wel een Joe goslavische delegatie naar MRchau reizen. In de Poolse ïtad vindt dan een bij- mst van Europese com- ische pairtijen plaats ter weiding van een oommu- ihe topconferentie die het Kremlin graag begin vol gend jaar Wil houden. De Joegoslaven zullen echter, in samenwerking met de Roeme nen. een flink pakket voor waarden aan een dergelijke Wfconf eren tie willen verbin den. Naar verluidt willen zij in ieder geval pleiten voor af schaffing van de zogenaamde Brezjnjev-doctrine van be perkte soevereiniteit die door Moskou werd gebruikt ter rechtvaardiging van de inval in Esjechosl owakije. Na de drafeaskerjng van de stalinisti sche groep kan dat pleidooi allieen maar vuriger zijn. Beschuldigingen die Joegosla vië hieeft laten uitlekken wil len dat Moskou op de een of andere wijze betrokken was wj de activiteit van de groep. Het tijdschrift Nin identifi ceerde 15 van de 32 verdach ten (die gevangenisstraffen kregen van een tot veertien jaar) en zei dat de oprichter van de groep contact had ge maakt met wat het noemde cominformistische emigranten die buiten Joegoslavië leven, cominformistische emigranten die buiten Joegoslavië leven. Deze beschuldiging legt een verbinding tussen de groep en de landen van het Sovjet-blok omdat men cominformistische emigranten normaliter wordt bedoeld anti-Ti toistische Joe goslaven die leven in de Sov jet-Unie en Tsjechoslowakije. In priivé-gesprekken beweren hoge partijfunctionarissen in Belgrado over bewijzen te be schikken dat de Sovjet-Unie, Tsjechoslowakije en Hongarije banden hadden met de groep. Cominformisten is een term die in het j'argon van de com munistische partij in Joegosla vië wordt vertaald als Joego slaven die op het laatste mo ment voorstander werden van een mislukt plan van de Rus sische dictator Stalin om Joe goslavië in 1947 aan zich te onderwerpen. Zijn instrument was de Cominform (commu nistisch informatiebureau) dat in Belgrado werd opgericht Tito Toen de Montenegrijnse sa menzweerders werden ontmas kerd veroordeelde ook presi dent Tito hen als cominformis ten. Juist de Russische sa menzwering door middel van de Cominform bracht Tiito er toe in 1948 met het Sovjetblok te breken. Het bericht in het tijdschrift Nin was dat de op richter van de groep Kommen Jovic, opdrachten kreeg van emigranten over het oprichten van een partij in Joegoslavië die zich zou verzetten tegen Tiito, zijn beleid van niet-ge- bondenheid, het unieke Joe goslavische systeem van arbei derszelfbestuur en de gelijk heid van de Joegoslavische re publieken op basis van de nieuwe grondwet- In plaats daarvan wilde zij een krachti ge staatscontrole op het gebied van economie, cultuur, weten schap en onderwijs, evenals beperking van de Joegoslavi sche onafhankelijkheid in in ternationale betrekkingen in die zin dait Belgrado meer in de pas zou gaan lopen van het Kremlin- De Joegoslavische nieuwsmedia meldden ook dat de emigranten Joegoslaven die zich na 1948 in Moskou, Kiev en Praag vestigden de samenzweerders voorzagen van leiders en geld- Voiigens onbevestigde berichten kregen zij ook een hoop literatuur die bij hun arrestatie, in de auto nome provincie Kosovo, werd aangetroffen- Tot nu toe heeft men van Russische en Joegoslavische zijdie angstvallig vermeden het tot een open confrontatie over de affaire te laten komen, be nadrukkend dat men de goede betrekkingen niet wil versto ren. Miaar de behandeling in de pers is een duidelijk toon beeld van het ernstige karak ter. Ongeveer twee weken na dat de groep was gevonnist hadden de Russische media er volgens Joegoslavische berich ten nog geen melding van ge maakt. Alleen Roemenië dat binnen het Warschau-Pact een vrijwel onafhankelijk bui tenlands beleid voert heeft alile Joegoslavische verklarin gen over de affaire gepubli ceerd. Het Chinese persbureau Hsimhoea deed hetzelfde. Het Russische persbureau Tass daarentegen gaf slechts een verklaring uit waarin de wes terse pers werd beschuldigd van provocaties door te pogen het geheime proces in verband te brengen met een zogenaam de pro - Russische samenzwe ring. De Joegoslavische media hebben consequent dieze ver klaring genegeerd, evenals an dere ontkenningen vanuit het Sovjetblok. Maar het week blad van de Joegoslavische communistische partij waar schuwde voor mogelijke ge volgen £fls men extremistische activiteit van emigranten duldt. Hoewel het geen namen noemde was het volkomen duidelijk tegen wie de waar schuwing gericht was. „Voort durende tolerantie van ^nti- Joegoslavische activiteit zou slechts schade kunnen berok kenen aan de ontwikkeling van relaties en samenwerking met de landen van waaruit dergelijke activiteit wordt on dernomen", aldus het blad. Diplomaten uit het Sovjet blok hebben in het privé ui ting gegeven aan hun irritatie aandacht wordt besteed. Fei ten en bekende gegevens zijn daarbij geplaatst in zo'n per spectief dat ze een nieuwe be- tekenins krijgen. Ze in ieder ge val in een nieu wlicht stelt. Ook Polak heeft, het blijkt uit deze publikatie, zijn angst. Hij vreest kennelijk de opmars van het Russische com- munismea. De Russische macht hebbers liggen op de loer. Zij gebruiken dé olie-crisis om het Westen economisch, maar vooral moreel, uit te hollen. En de Westerse politici trap pen daar keer op keer in, Merkwaardig, zo merkt Polak ergens op, want in 1980 zal er in de wereld eer een teveel dan een tekort aan energie zijn. Polak schreef dit boek in enkele weken. In maart en mei van dit jaar. Zonder al te veel speurwerk. Min of meer uit z'n blote bol. Omdat hij kwaad was. Over bet onver stand van tallozen die verant woording dragen in onze sa menleving, over hun egoïsme en onwetendheid. Hij schreef het boek in de zeer roerige weken van de oliecrisis en al les wat daarmee samenhing. Zijn. ,Lof der Botheid" is dan ook een actuele schets van si tuaties, handelingen en politie ke en economische machts verhoudingen. Juist, omdat het moment, de actualiteit, er als een van de voornaamste mo tieven aan ten grondslag ligt, zijn nogal wat door hem in een breder kader geplaatste situaties, nu al weer achter haald. Enkele van zijn hoofd rolspelers verdwenen inmid dels van het wereldtoneel (Nixon, bijvoorbeeld). Maar ook, en dat is een sterk punt, zijn intussen in de voortduren de stroom van gebeurtenissen verschillende van zijn progno ses duidelijk uitgekomen en bewegen andere ontwikkelin gen in door hem aangeduide richtingen. Waarbij men wel dient te bedenken dat Polak niet voorspelt in de zin van de waarzeggerij, het koffiedik kijken. Hij trekt conclusies uit wat hij waarneemt op grond, van feiten, vele feiten. Hij poogt op die manier de lijn van de gebeurtenissen in de toekomst door te trekken. Soms prikt hij in de roos. Soms zit hij er naast Want hij werkt met het meest onberekenbare materiaal dat er bestaat: met de mens en diens doen en laten. Boven dien „voorspelt" hij in dit boek meestal op korte termijn. Een, hij wijst er zelf op, heel riskante onderneming. Veel moeilijker dat het maken van algemene prognoses over ont wikkelingen die men mag ver wachten op lange termijn. Bo vendien zijn die korte-ter- mijn-voorspellingen direct op hun betrouwbaarheid te con troleren. Al met al een lezens waardig boek. Men zal het niet lezen zonder irritatie, zonder te worden geprikkeld tot tegenspraak. Dat is er, me nen wij, de waarde van. Waarbij we dan maar moeten heenkijken over dat laatste hoofdstuk, waarin hij een groot aantal paradoxale prog noses aan de lezers voorlegt. Vele ervan zijn verdienstelijk om te gebruiken in een ge sprek. Niet om ze te plaatsen aan het eind van een betrek kelijk korte studie over onze huidige situatie. Ze missen er de onderbouw voor. Jacques Levij. Fred Polak. „Lof der Bot heid". (Uitg. Elsevier, 207 pag., f 12,50). over Joegoslavische lekken naiair westerse journalisten over de affaire en die vermoe delijke omvaifg van de betrok kenheid van Moskou. Terwijl Joegoslavische autoriteiten de feitelijke publikaties in de ken aienein zij cle cuplomaten van repliek met de opmerking dat de enige informatie die zij hebben onthuld was neerge legd m officiële verklaringen die voor alle journalisten be- sleehts door enkelen werden gebruikt. De Joegoslaven zeg gen dat de affaire geen in vloed mag hebben op de eoo- dipiomatieke be roet bet Sovjet blok. Maar zij nuaken geen geheim van hun teleurstelling na verscheidene jaren te heb ben gestreefd een relatie van vertrouwen met het Kremlin op te bouwen, een relatie die voor de stabiliteit van Joego slavië van levensbelang is na het vertrek van de nu 82- jarige Tito. Sinds 1948 heeft deze relatie herhaaldelijk op en neergaande beweging ver toond. De laatste moeilijke fa se wiais in 1968 toen president Tito in het openbaar de inval in Tsjechoslowakije veroor deelde. Een gevolg van de jongste affaire zou kunnen zijn dat het bezoek van de westerse pers niet tegenspre- Russische leider Brezjnjev, la ter dit jaar verwacht, wordt uitgesteld. Een ander vermoe delijk gevolg is dat Joegosla vië samen met Roemenië waarschijnlijk nog wait meer voorwaarden zaïl verbinden aain het bijwonen van de door het Kremlin zo gewenste top conferentie van Europese com munistische partijen. Ben ver oordeling van China of een uitstoting uit de communisti sche wereldbeweging zit er wat hen betreft zeker niet in- Vol gens leringen in Belgrado zal Joegoslavië tijdens de bijeen komst van volgende week in Warschau een resolutie willen doordrukken waarin alle acti viteit wordt veroordeeld die neerkomt op inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van een land. Wat het mislukte plan van de Montenegrijnse stalinisten betreft geloven weinig waar nemers in Oost en West dat hun program voor de toekomst van Joegoslavië de steun van het volk zou hebben verkre gen- Joegoslavië heeft v-an de communistische landen zowel de grootste vrijheden als de hoogste levensstandaard. Des ondanks was het mogelijk 32 dissidenten bijeen te brengen en in totaal zo'n 50 man die er volgens kringen bij betrokken waren. Een mogelijke verkla ring voor het aanvankelijke werviinigssucoes van de groep ligt in het reeds lang bestaande antagonisme tussen de Monte negrijnse en de Servische minderheden en de AJbaanse en moslim-meer dor heden in de provincie Kosovo. De twee minderheden waren vroeger de heersers over de provincie, met name in de dagen van krachtig centraal beheer na de Tweede Wereldoorlog. Maar hun 'nvloed was de laatste jaren drastisch teruggelopen onder Tito's beleid van gelijke behandeling voor alle repu blieken en autonome gebieden. Na het vervolgen gedurende tientallen jaren van de Alba nezen en de mosliims vrezen de vroegere machthebbers nu kennelijk dat zij op hun beurt zullen worden vervolgd. Van alle Nederlandse woorden die met de medeklinkers gl* beginnen, ken ik er geen dat niet te maken heeft mest zaken als gepolijst en stralend op pervlak, weerkaatsing van Ucht en geringe wrijving. En er zijn heel peel van die woorden, zodat deze constate ring gemakkelijk te controle ren is: glad, glans, glasruin, glas, gleuf, glibberig, glijden, glimmen, glimp, glippenglit ter, gloed, gloeien, glooien, gloren glunder, gluren. De vaiststel- ling is misschien nog wel uit te breiden tot een groot aamibail buitenlandse woorden b®, ra het Latijn: gladius (zwaard is geslepen en gepolijst ijzer), globus, gloria, gluten. Er zon een stelling van te maken zijn die reikt tot aan de oorsprong van de taal. Daar zou dan heel wat klanksymboliek aan te pas komen en allerlei specula ties over het verband tussen de stand van ons spraakorgaan en onze verhouding tot een bepaald aspect van de werke lijkheid. Iets dergelijks is al ooit gebeurd over het zoge naamde „gn-complex" van woorden als knieknobbel, knop en ook het gl-convplex zal wel ooit zo behandeld zijn. Het ligt nogal voor de handt de methode is aantrekkeUjtk, maar moeilijk te verantwoor den. In de rijtjes hierboven fe „glamour" niet opgenomen, maar het zou er uitstekend m passen. Het ia een Engels woord voor „kunstmatige glans" en vandaar is de bete kenis uitgebreid tot de stra ling die uitgaat van filmster ren en andere figuren die een wijze van leven vertegenwoor digen waarop de aandacht en de jaloezie van veel mensen zich richtenGlamour is niet een licht dat van binnen uit komt, maar de -loeertooiafsing van het licht dat van binnen uit komt, maar de weerkaat sing van het licht dat de schijnwerper van de publieke belangstelling op iemand werpt. Die weerkaatsing is overigens niet een automatisch gevolg van het feit dat er Ucht valt op een figuur. Filmsterren zijn geen manen die er ooite niets aan kunnen doen dat zij in het donker om hen heen Ucht van buiten weerkaatsen. Niet ieder op wie de belang stelling zich richt ontwikkelt het verschijnsel glamour, maar alleen degene die eraan beant woordt, zich daarnaar gaat ge dragen en tegemoet komt aan verwachtingen. Glamour is een kunstmatig produkt, een coproduküe van degenen die een bepaalde vorm van leven of een niveau van consumptie als ideaal wil len aanprijzen, degenen die dit leven voor de schijnwerpers van de publiciteit willen voor spelen en de tallozen die zich door dit ideaal willen laten beïnvloeden. In de glamour wordt het onbereikbare voor gesteld als iets dat door som migen bereikt is, .maar de Uard van die voorstelling is zo, dat het bereiken van het ideaal aan uiterst simpele voorwaar den als geld of schoonheid ge bonden is. Glamour kan nooit meer worden dan reclame voor zeer oppervlakkige idea len die langs actieve weg in principe te verwezenlijken zijn en waarvan de gedeelte lijke verwezenlijking elk mo ment kan worden aangevuld door te acteren alsof zij com pleet is. Iets als geluk is van glamour volstrekt uitgesloten omdat het niet na te bootsen is, zich voor een groot deel aan onze activiteit onttrekt en geen enkele publiciteitswaarde heeft. Glamour is alleen moge lijk op een gebied waar de schijn de werkelijkheid kan vervangen en dat zal wel de reden zijn waarom het begrip zo sterk aan de filmwereld gebonden is en vandaar is overgegaan op de reclame. In de reclame is glamour, zoals John Berger zegt, een manier om een produkt te verkopen als voorioaarde voor een ide aal leven. Omdat daar de schijn het gemakkelijkst te controleren en te ontmaskeren is ligt het voor de hand, dat de glamour in de reclame zal vastlopen en daar zijn einde zal vinden. CORN. VERHOEVEN

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1974 | | pagina 19