IEWERK
MARTIKELE
e koper
van een
huis is
achteloos tegen verkooptrucs
formateur
Zeeuwen in
Suriname
ND 1974
EWAAL"
TIMMERLIEDEN
METSELAARS
I0EGERS EN
JZERVLECHTERS
aan
•mAMERSFOORT - Wie een huis koopt, is overgeleverd
de haaien. Een arsenaal van professionele trucjes wordt ge
Jj richt op de argeloze koper, die doorgaans van loeten noch
'.v S. blazen weet.
Aan de ene kant het hechte goed doortimmerde front van
fr*% de bouwer, de geldverschaffer en de bemiddelaar; daartegen
over meneer Jansen te X. die bedremmeld zijn spaarcentjes
overhandigt en in vermetel vertrouwen zijn woon- en gekl-
toekomsl in handen stelt van harde vreemden.
Zaterdag 5 oktober 1974.
1 Kunstlederen oekleding) Buitenkrl
estoffeerd - Gaskachel met afvoer (4lfl
Inruil - Financiering - Gratis gelm
irden gezorgd.
IMPORT - EXPORT
d caravans voor de Benelux
8 - Oost 4 - Breskens - 01172 - 1492
VOO' BELGIE
Geni en Brussel
FA. ZWANENBERG
5-2231 of 04920-33289-23!
Sovenstaande bittere belijdenis is de basis geweest voor
het oprichten van de Vereniging Eigen Huis, Korte Gracht
261 Amersfoort. De vereniging is nog het beste te vergelij
ken met de Consumentenbond en de Stichting Konsumen-
ten Kontakt.
iwj)e koper, aldus Eigen Huis, is volslagen weerloos. Hij
wordt gekneveld in een eenzijdig contract dat doorgaans
alleen de belangen van de „Professionals" veilig stelt.
Kreet A: „Bjj de aankoop van een auto van zes mille
krijg je meer voorlichting en wordt je meer naar de ogen
gezien dan bij het kopen van een huis van zestig mille".
Kreet B: „Bij het kopen van een huis is het net als bij de
dokter; je mag zelf niet meepraten".
jBKreet C: „We moeten af van het imago dat een huiseige
naar een rijke stinkerd is".
izoeker
Organisatie
Hel Icmd is verdeeld in een a®
districten die elk weer zifn
onderverdeeld in rayons wafflt
afhankelijk van het aantal mdlt
en apothekers, één of meer nu
informateurs werkzaam zijn.
Aan bet hooid van een district t
staat een district-manager dis®
directe chef is van de
medisch informateur en die h®
mei raad en daad terzijde slaat
B^Ê een fraai gerestaureerd
(huur)huis vol hanebalken,
trapjes en vredige rust zetelt
aan een rustig grachtje te
Jpiersfoort de vereniging.
Drie hoog, op zolder, zit de
iteur, drs. H.J. van Her
in, van huis uit econoom,
en tot dusver directeur van
het Bouwfonds Nederlandse
Gemeenten voor Zuid-Holland
en Zeeland. Voordat hij zijn
bittere litanie afsteekt, de ach
tergronden van de vereniging.
Opgericht 11 juni van dit jaar,
met zware financiële steun van
het Bouwfonds, maar daar
toch volstrekt onafhankelijk
van Nu al 2000 leden- Ver
wachting: 30-40.080 leden
binnen korte tijd.
ilstellinig: het behartigen
van de belangen van huiseige
naren, meer inspraak voor de
koper, en vrije keuze tussen
huur en koop ongeacht het in
komen'
Hypotheekadviezen, financiële
adviezen, juridische adviezen.
Daarnaast: pressure-groep bij
de overheid, toekomstige be
woners van eigen huizen mon
diger maken, en doe-het-zelf
cursussen.
Drs. van Herwijnen: „Het idee
is afkomstig van Bouwfonds-
directeur Jaap Wiersema, die
op een vrijdag liep te ijsberen
op zijn kamer. De hele bouw
wereld is georganiseerd, be
dacht Jaap: de ontwikkelaar,
de financierder, de overheid
en dit alles als een front tegen
de argeloze kiopertjes die hun
mond moeten houden en maar
nemen wat ze krijgen." Het
Bouwfonds stootte renteloos
geld af, en Eigen Huis werd
geboren, en meteen al volledig
zelfstandig.
Van Herwijnen: „In Nederland
is 36% van het totale woontoe
stand koop. Dat is ontzettend
laag, vergeleken met elders.
En het gekke is, hoe socialisti-
scher een land, hoe meer ei
gen woonbezit. Bij het IJzeren
Gordijn heeft meer dan de
helft een eigen woning. Maar
onze patriarchale overheid, pa
triarchaal vooral ten opzichte
van de lagere inkomstengroe
pen, zegt: Ik Vadertje Staat
zal voor jou een huisje bou
wen, maar verwacht niet dat
het ooit je eigendom wordt.
En dat terwijl een koophuis
even duur behoort te zijn als
een huurhuis, dus om de cen
ten hoeft het niet.
Een woning is niet zoals een
sla.groomklopper, het is een
bezit van een hogere orde- Ik
heb geen slagroomklopperge-
not, wel een woongenot- De
hoofdreden van deze situatie
Is dat er geen concurrentie is
op de woningmarkt. Je hebt
maar te nemen. En je hebt
geen eigenlijke vrije keuze,
want je móet wonen- De auto
fabrikanten moeten niet pro
beren te flikken wat de hui
zenbouwers doen, want dan
zijn ze zo failliet. Kijk, als je
dit nou allemaal weet, dan be
grijp je ook de absolute
machtspositie van de verko
per. En vandaar die rottige
koopcontracten."
Van Herwijnein komt met en
kele voorbeelden uit de prak
tijk. Meneer A. koopt een huis
voor twee ton met een voor
raad stelposten die allemaal
veel en veel te laag zijn,
waardoor het huis straks veel
vaak je reinste belajzerderij.
Dit contract wat ik hier voor
me heb, daar lusten de honden
geen brood van. Maar de leek-
hoper ziet dit niet. En dit
soort zaken gebeurt regelma
tig." Eigen Huis is b-v- inge
schakeld in het bouwschamdaal
van Vaassen (aannemer op de
fles; kapers gedupeerd). En
affaires als Vaassen schreeu-
schap van ex-boowiminister ir.
W.F. Schut. Het garantie insti
tuut is echter tot dusver nog
slechts een theoretische zaak.
Van Herwijnen: „De enige
met een goede garantie-rege
ling zijn het Bouwfonds en de
Reinbouwgroep, öat is toch
idioot. Noem maar één autofa
brikant die geen -garantie
biedt. En dit onderstreept
gelukken te bagatelliseren-
En zio is het ook met een
koophuis- Garantie is tot nu
toe een uitzondering. En dat
terwijl de mensen v-aak op
hun tenen moeten lopen om
een huis te kopen. Er zijn heel
trieste gevallen bij, en dat in
alle prijsklassen. De huidige
koopcontracten regelen twee
dingen heel goed: de absolute
duurder wordt. Als men niet
op de tijd betaalt, dan moet
men bouwrente betalen, en die
is dikwijls niet gering (Van
Herwijnen: ik heb hier een
voorbeeld van 16,2%). Maar
de koper kan pas gaan betalen
als het notarieel transport be
taald is, en dat laatste heeft
de verkoper in handen.
Van Herwijnen: „Bouwrente is
wen om een kwaliteitsgaran
tieregeling, oftewel een garan
tie op de technische kwalitei
ten van een huis, e n tevens
een waarborg tegen faillisse
ment van de aannemer. (Van
Herwijnen: Het ergste wat je
overkomen kan)-
Aan zo'n kwaliteitsgarantie
wordt overigens al acht jaar
geknutseld, onder voorzitter-
maar weer eens dat er geen
enkele dwang, bijvoorbeeld
concurrentie, is om die garan
tie te geven. Nu ben je afhan
kelijk van de goedwillendheid
van de verkoper. Ik wil niet
zeggen dat er vaak misbruik
wordt gepleegd. De meeste au
tomobilisten komen 's avonds
levend thuis, maar dat is nog
geen reden om het aantal on
macht van de verkoper en de
absolute machteloosheid van
de koper- Je zou toch zeggen
dat een koopcontract een juri
dische overeenkomst is. Men
komt iets overeen. Maar dat is
niet waar. Je krijgt een ge
drukt contract onder je neus
en je hebt maar te tekenen. Ik
ken geen situatie waarin ko
per en verkoper als gel ij k-
Drs. Van Herwijnen, di
recteur van de Vereniging
Eigen Huis, meent dat de
koper van een huis volsla
gen afhankelijk is van de
macht van de verkoper.
waardlgen aan tafel hebben
gezeten".
De Vereniging Eigen Huis
doet voor haar leden hef vol
gende: ziij bestudeert een hy
potheek, zij beoordeelt het
koopcontract en ze geeft juri
disch advies als men getekend
heeft en de aannemer weigert
allerlei zaken recht te zetten.
Van Herwijnen: „Elk advies
kost 15,- en daarmee kun je
je honderden tot duizenden
guldens besparen. Wij zeggen
bijvoorbeeld:meneer, gaat u
maar gerusf procederen, of we
zeggen: begin er niet aan. U
zult verliezen".Ook richt de
vereniging zich tegen duistere
plannen van de overheid, zoals
het afschaffen van de aftrek
baarheid van ren te. Van Her
wijnen: „En ook de overheid
kan de koper nekken. Neem
de onroerend goed belasting-
Daar wordt je twee maal aan
geslagen ben je twe-e maal het
haasje- Als eigenaar en als ge
bruiker. En een vent die zijn
eigen huis goed onderhoudt en
zelfs verbouwt, diens huis
wioirdt hoger gewaardeerd en
dus betaalt hij meer belasting.
En de gemeente is dan de
lachende derde. Als we niet
oppassen wordt dit een afgrij
selijk willekeurig systeem-
Wij willen hier a-ls pressure-
groep optreden.
JAN KOESEN
1EEDA De onafhankelijkheid van Suriname die vol
gend jaar zijn beslag moet krijgen, betekent het einde van
een koloniale verhouding die ruim driehonderd jaar gele
den werd aangegaan. De grondslag hiervoor legde de
Zeeuw-i- kapitein Abraham Crijnssen door zijn verovering
van de kolonie Serename op de Engelsen.
Functie-eisen
leeiti)d 24 28 jaar
opleiding HBS ol gymnt®1
(bij voorkeui B' Beta)
studiezin
incasseren gs- en
doorzettingsvermogen
geldig rijbewijs B'E.
Kandidaten voor deze functie
dienen bereid te zijn mede te
werken aan een - gericht -
psychotechnisch onderzoek.
Er stond Crijnssen een
avontuurlijke tocht te wach
ten, toen hij op zaterdag 30
december 1666 het Veerse Gat
Uitvoer als commandeur van
een eskader dat bestond uit
drie fregatten, een jacht, een
fluitschip een hoekerboot en
een snauw. De bemanning be
stand uit zevenhonderd vijftig
Matrozen en tweehonderd vijf-
mtwintig soldaten.
Arbeidsvoorwaarden
©en behoorlijk aanvang*
salaris, met een aantrekW
perspectiet
een extra maandsalaris
8% vakantietoeslag
20 werkdagen vakantie p®
jaar
een representatieve auto
een onkostenvergoeding-
Belangstellenden wordt verzot
hun schriftelijke sollicitatie1
richten aan de afdeling
Personeelszaken.
Merck Sharp 4 Dohme B.V-
Waarderweg 39. Haarlem-
Tel 123 31 9330, tst. 2258.
-■Avontuurlijk was de tocht al
op voorhand, omdat Crijnssen
van de Staten van Zeeland
een instructie had meegekre
gen die gezien het aantal
schepen en bemanningsleden
een onmogelijke opgave
leek. Het mislukken van de
tocht bestond gelijk aan de
dood of, als men het trof, een
bestaan als slaaf bij een En
gelse planter of officier.
De instructie die Crijnssen
had, omvatte onder meer de
verovering van een groot ge
deelte van de „wilde" kust
van Zuid-Amerika, vernieti
ging van de belangrijkste En
gelse nederzettingen m de Ca-
Sïbische Zee. het aanvallen
van vijandelijke havens en
koloniën op de oostkust van
Amerika en het belemmeren
van het Engelse visserijbedrijf
nabij New Foundland.
i De autoriteiten van Holland
dat o-p dat moment opnieuw in
oorlog verkeerden met Enge
land, hadden de Zeeuwse
<y>mm;indeur voorts opgedra
gen elk Engels schip dat hij in
bet vizier kreeg, zien buit te
maken. Bovendien moest hij
het sterke Engelse fort Barba
dos, waar een jaar tevoren de
vlootvoogd Miehiel de Ruyter
was weggejaagd, aanvallen.
Over het verloop van de
tocht naar Suriname is nauwe
lijks iets te vinden in histori
sche naslagwerken. De brief
van de admiraliteit van
Zeeland van 5 september 1667
aan de Staten-Generaal ver
meldt slechts dat Crijnssen na
zijn vertrek uit Zeeland langs
de barbarische kusten niets
van importantie had gevon
den.
Op 26 februari 1667 arri
veerde het eskader van
Crijnssen voor de rivier Pir-
meriba, waar het voor anker
ging. De Zeeuwse comman
deur zond terstond een tam
boer naar de Engelse comman
dant William Byam van het
fort Willoughby met de mede
deling dat hij in opdracht van
„Hunne Hoogmogenden, de
Staten van Zeeland" was ge
komen om bezit te nemen van
de kolonie.
Bij onmiddellijke overgave,
zo lief Crijnssen weten, zouden
de ingezetenen hun bezittin
gen mogen behouden. Gaf men
hieraan geen gevolg, dan zou
te land en te water tot de
aanval worden overgegaan, een
ieder dodend die zich zou
verzetten. De Engelse com
mandant kreeg een kwartier
de tijd om te antwoorden.
Byam's antwoord was kort
en duidelijk: „Aan Crijnssen
mocht dan bevolen zijn het
fort te nemen, hem was gelast
het te behouden, en deze order
zou hij trachten uit te voeren,
tegen wie dan ook",
Deze houding getuigde van
zekere moed, want Byam wist
maar al te goed dat de verde
diging van het fort miserabel
was. Van de eenentwintig ka
nonnen, functioneerden er ne
gen niet, voor een kanon wa
ren er geen kogels en voor de
resterende kanonnen had By
am slechts vier vaten bus
kruit. De bezetting van het
fort bestond uit een klein aan
tal Engelse soldaten en zestig
met een piek bewapende ne
gerslaven. Kort na het eerste
bombardement van de Zeeuw
se schepen hees Byam dan ook
de witte vlag.
Crijnssen stond Byam toe,
dat hij en de zijnen met vlie
gende vaandels, slaande trom
men en brandende lonten en
met medeneming van hun ei
gendommen bet fort verlieten.
Deze, voor die tijd soepele,
houding van Crijnssen hield
verband met zijn streven om
zo snel mogelijk op goede voet
te raken met de bewoners van
Suriname.
Dit lukte overigens maar ten
dele. Aanvankelijk onderwier
pen de, voornamelijk Engelse
en Portugees-joodse planters
zich aan het Zeeuwse gezag,
vooral vanwege het steeds
dreigende gevaar van overval
len door Ak k a wa u -1 ndi an e nEr
ontstond echter meer en meer
onvrede over de wijze waarop
de Zeeuwse gouverneurs de
kolonie beheerden. De belas
tingen waren zwaar en door
het uitblijven van militaire
hulp uit Holland werd het
verblijf op vaak eenzame
plantages steeds riskanter voor
de planters en hun gezinnen.
Daarom trokken gaandeweg
steeds meer planters weg maar
Brits Guyana.
Steeds dringender werden
de verzoeken aan de autoritei
ten in Middelburg om mensen
te sturen, In 1669 riepen de
Staten van Zeeland officieel
per waarschouwinge lieden op,
die genegen waren naar Suri
name te gaan. Drie schepen
lagen in Vlissingen klaar om
hen gratis naar de kolonie te
brengen, waar zij grond zou
den krijgen en vrijdom van
allerlei belastingen.
De belangstelling om te
emigreren was gering. Van
1671 tot 1675 nam het aantal
plantages met slechts negen
toe. In de daaropvolgende elf
jaar kwamen er nog eens vijf
entwintig bij.
Om toch meer mensen naar
Suriname te krijgen werden
zwervers, deserteurs, onmozelen
en avonturiers geronseld. Vaak
werden zij naar een etablisse
ment in Middelburg of Am
sterdam gelokt, waar ze
meestal tegen hun wil op
de boot werden gezet.
Kort nadat Crijnssen zijn
expeditie tegen de Engelsen
had vervolgd, voerde de En
gelse vlootvoogd Willoughby
een strafexpeditie uit. Hij her
overde het fort Zeelandia
dat voorheen zijn naam droeg
omdat Crijnssen d-e planta
ges van zijn familie had ge
confisqueerd.
De Engelse bezetting duurde
overigens niet lang, want in
middels was de Vrede van
Breda gesloten, waarbij was
bepaald dat alle bezittingen
die voor 31 juli 1667 waren
veroverd, eigendom bleven
van de veroveraar. Dat bete
kende dat Suriname aan Hol
land toebehoorde.
In de daaropvolgende jaren
drukten de Zeeuwen hun
stempel duidelijk op de kolo
nie. De hoofdstad Torariga
kreeg de naam Nieuw-Middel-
burg, en de kolonie moest
jaarlijks forse belasting afdra
gen aan de heren in Middel
burg.
Dat ook in Zeeland de band
met Suriname duidelijk werd
ervaren, blijkt uit de woorden
die een Zeeuwse vader richtte
tot de jongeling die vrijde
naar zijn dochter:
„Gij, waarde vriend, begeert
mijn dochter tot uw zoete
lief,
Ik zal haar wel zeker geven
tot uw gerief,
maar toon mij eerst dat gij
bezit als man, goede moed,
en dat gij vooraf de rei»
naar Suriname doet,
zoals vanouds ieder oprecht
Zeeuws jorakman past,
die ene Zeeuwse maagd
door haar schoonheid heeft
verrast".
Het was van groot econo
misch belang voor Zeeland,
dat de kolonie veel produceer
de. Daarvoor waren meer
werkkrachten nodig. Inventie
ve handelaren zagen daarom
een lucratieve toekomst in de
handel in negerslaven. Vooral
in Middelburg en Vlissingen
waren veel kooplieden die
zich actief op deze handel gin
gen toeleggen. Vanuit de
Zeeuwse havens voeren tien
tallen schepen uit naar de
kust van Afrika om negersla
ven op te pikken. Dezen wer
den in Suriname van de hand
gedaan voor suiker en koffie.
Dank zij onder meer deze Hol
landse activiteiten telde Suri
name in 1788 totaal ruim ze
venenveertigduizend slaven,
van wie ruim tienduizend be
neden de twaalf j,aar.
y
De Zeeuwse gouverneurs en
secretarissen slaagden er niet
m de kolonie tot bloei te bren
gen. Zij, en de autoriteiten in
Zeeland bleken niet in staat
het economisch verval, dat
mede werd veroorzaakt door
inlandse rebellie tegen te hou
den. De Staten van Zeeland
waren dan ook blij dat zij in
1683 de kolonie konden verko
pen voor tweehonderdzestig-
diuizend gulden. De nieuwe ei
genaren, de Stad Amsterdam,
de Westindische Compagnie en
de rijke familie Sommelsdijek,
slaagden er uiteindelijk wel in
de kolonie tot grotere, voor
eigen beurs irjteressante, bloei
te brengen.
HANS VAN LEUSDEN