Meevallers
Jdelen
Er is helemaal
geen rem op
de bewapeningswedloop
(sïz)
Engelands saaiste verkiezingsstrijd
PROF. RÖLING CONTRA LUNS:
Ier
van der vijver
zwanenbt rg
etten-leur
)0FD (vrl.)
RPSfM-
I Prof. Röling: meningsverschil.
ncia
RING B.V.-
rs
I Prof. Röling is, eenzaam
jezeten in zijn spookachtige
mdhuis aan de rand van
{koningen, dat door talrijke
otkaehels verwarmd moet
orden, gaarne bereid zijn
.ening toe te lichten.
i „Ik heb mijn opmerking
Iver Luns gemaakt op een
.bijeenkomst van P.v.d.A.-le-
fen, toen de Defensienota
r sprake kwam. Het is
ijn vak om over oorlog en
ede te praten. En een van
wjiie meest verontrustende fei-
Hen is de bewapeningswed
loop, die wordt gevoed door
^wederzijds wantrouwen en
Alternatief
Ene zin
Amerikaans
Onbillijk
Nationalisten
Eenheid
Coalitie
DOOR
CORN
VERHOE\ EN
iiiNGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEIL NGEN
iNGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN
PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILING
EILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN PEILINGEN
ervaring
GRONINGEN De Groningse hoogleraar, prof. mr. B. V. A. Röling is van mening,
dat de opvattingen van de secretaris-gieneraal van de NAVO, de voormalige minister
van Buitenlandse Zaken van Nederland, mr. J. Luns, onverenigbaar zijn met een ef
fectief veiligheidsbeleid. Prof. Röling is directeur van het Polemologisch Instituut,
dat zich bezighoudt met oorlog en vrede.
Luns aldus samengevat de mening van de hoogleraar heeft als uitvoerende
macht van de NAVO een mentaliteit die alle verheviging van onze bewapening goed
keurt, nog sterker: toejuicht. Met meer en betere wapens meer kans op vrede, denkt
de vroeger zo populaire Luns, terwijl prof. Röling het opstapelen van steeds machti
ger Doomsday-machines slechts ziet uitmonden in een wereldramp.
jparatuur en
hur
rijksregeling
les worden verstrekt door resp I
lunkt-directeur en ir J J Caron
8357
|n te richten aan het Hoofd Per.
Katholieke Leergangen,
|urg
jerekend kan worden op een
pede honorering, terwijl reele
iromotiekansen bmnen het
:oncern aanwezig zi|n
Jw sollicitatie kunt u sturen aan
ie Afdeling Personeelszaken
'an Spyer, Van der Vi|ver en
Zwanenburg B V Oude
(erkstraat 8. Etten-Leur
Telefoon 01608-3951 U bent
>ok welkom voor een gesprek
tan net bednjt
Mr. Luns: op inspectie.
vKJefgenrach' Nurnaa
den °reservent>edni» Breda
groeiend ingenteursburo gericht 00
etrachemische voedings- en genotmö
BREDA. TEL. 01600-34735 We»#»
ngen. tel. 010-354188
or beide vestigingen
31 gelijkwaardig
tekenkameren/arinc
(Van een onzer
verslaggevers)
de technologie".
^HOnze grootste zorg is dat er
^wslemaal geen remming. Er is
ls wel een waardevolle af-
^fcn. ik tussen Amerika en de
^■pvjet-Unie, om de anti- en
Knvalsraketten te beperken,
aar voor de rest gaat het
ar door. Nu heeft India
eer een kernproef gedaan,
aar ligt een ongelooflijk ge-
bar: dat landen of blokken
minstens even sterk willen
*jn Amerika hoeft tot 1972
Self: sterker willen zijn dan
de Sovjet-Unie, maar onlangs
Is toch het principe van ge
lijkheid aanvaard".
„Sedert de tweede wereldoor
log hebben er 25 oorlogen
plaatsgevonden en ongeveer
100 burgeroorlogen. In al die
gevallen had het uit de hand
kunnen lopen. Griekenland
gaat een opstand beginnen in
Cyprus en denkt dat de Tur
ken thuisblijven. Niemand
weet wat er in het Midden-
Oosten gaat gebenren. Kissin
ger heeft nucleaire wapens in
een derde staat van alarm ge
bracht. Dat noem ik rammelen
met het atoomzrwaard, zoals er
met oorlog gedreigd werd toen
president Ford in verband met
de oliecrisis zei, dat er heel
wat oorlogen over grondstof
fen zijn gevoerd. Dat is te
recht door de Arabische lan
den, een ontkenning van Ame
rika ten spijt, als een dreige
ment opgevat. Kortom, zoals
we nu reilen en zeilen op het
gebied van de bewapening
zijn we zonder meer op weg
naar de catastrofe"-
Prof. Röling wil een alternatief.
..Er zijn diverse alternatieven
voorgesteld- Je hebt de paci
fisten die eenzijdig ontwapenen
willen. Dat vind ik ethisch
respectabel, maar polemolo
gisch niet verdedigbaar. In '68
was het machteloze Tsjecho-
slowokije gedwongen de wil
van de sterke te aanvaarden-
.Weerlopsheid is in onze we
reld geen bron van vrede,
maar een weg naar chaos".
„Het tweede alternatief is ge
weldloze weerbaarheid, een
lijdelijk verzet als afschrik
kingsmiddel- Maar ook dit
stelt niet veel voor. Een aan
valler wordt er niet door
weerhouden. Het derde alter
natief, en daar ben ik hele
maal voor, is het concentreren
op een goede defensie. Daar
mee bedoel ik wapens uitslui
tend om je te verdedigen en
niet om mee aan te vallen.
Dus geen tanks, maar anti-
tankgeschut. Geen larage-af-
stanidbommenwerpeirs, maar
een uitstekend anti-luchtdoel
geschut. Je moet je wapens zo
kiezen dat het duidelijk is dat
je er niet mee leunt aanvallen,
maar dat het voor een derde
ook zeer onaantrekkelijk is
om jou aan te vallen".
Een voorbeeld van dit alterna
tief is in Joegoslavië te vinden.
Prof. Röling: „In '68. na Tsje-
chosiowakije is in Joegoslavië
een wet gekomen met de vol
gende inhoud: als een vreem
deling het land binnenvalt,
wordt iedere Joegoslaaf een
partizaan die zich niets mag
aantrekken van capitulatie
overeenkomsten. Dit is natuur
lijk gericht tegen de Sovjet-
Unie, want wie anders zou
Joegoslavië willen aanvallen?
Als het officiële Joegoslavische
leger verslagen is, treedt het
hele volk op als leger. En dit
is, mede gezien de reputatie
van de Joegoslaven in de laat
ste wereldoorlog, zo'n onge
looflijk onplezierig vooruit
zicht voor een agressor, dat hij
zich wel tweemaal bedenken
zal- DE enige oplossing is dan
voor zo'n aanvaller om genoci
de, volkerenmoord te plegen,
maar dat is geen geruststel
lend vooruitzicht".
„Alleen het territoir wordt dus
verdedigd. Het volksleger, dat
alleen over lichte wapens be
schikt, kan niet aanvallend op
treden buiten het eigen land.
Het gaat daar strikt om „de
fensieve afschrikking". Dat is
als zodanig een vruchtbare ge
dachte- Daarom ben ik zo blij
met die ene zin in de Defen
sienota, waarin staat dat een
defensieve opstelling de inter
nationale stabiliteit bevordert.
Met die opmerking was ik erg
gelukkig, maar dit defensieve
idee is nog niet voldoende uit
gewerkt. Ik zou de consequen
ties wat meer uitgediept wil
len zien".
Voor een landje als Nederland
of Joegoslavië is het natuurlijk
niet. zo ingrijpend om tol deze
defensietechniek over te
gaan, maar een supermacht als
Amerika heeft natuurlijk veel
hogere eisen. Prof. Röling on
derkent dit: „De veiligheidsei
sen van Amerika bestrijken
bijna de gehele wereld en
gaan over een lange tijd. Dit
is het verschil tussen een
klein land en een supermacht.
Europa heeft echter ook zijn
eigen veiligheidsprobleem dat
niet helemaal parallel loopt
met dat van de V.S. Het is
geheel niet uitgesloten dat de
gedachte v-an een strikt defen
sieve afschrikking door de Eu
ropese NAVO-landen zou
aanvaard worden als middel
om het Europese veiligheids
probleem op te lossen.
Röling: „In West-Europa staan
7000 tactische wapens opgesla
gen. Wat een beperkt conflict
is voor Amerika, is een totale
oorlog voor Europa- Daarom
moeten wij niet zo aan het
handje van Amerika meelo
pen, maar een eigen defensie
ontwikkelen. En nu kom ik op
Luns. In de Atlantische Ver
klaring wordt telkens weer
aangedrongen op versterking
van de bewapening, en elke
rede van Luns ademt diezelfde
geest. De invoering van tacti
sche wapens in Europa vind ik
een volstrekt Amerikaans be
lang. maar ze zijn destijds he
laas door de Europese militai
ren met gejuich ontvangen.
Als Luns volhardt In deze
mentaliteit, dan meen ik dat
hij moet verdwijnen"-
V-raag: U met uw achtergrond
als rechter in Tokio bij de
berechting van oorlogsmisda
digers, hebt enkele jaren gele
den gezegd dat Johnson en
Nixon v-ollgens de normen van
Tokio en Neurenberg oorlogs
misdadigers zijn. Gaat deze
beschrijving ook vopr Luns
op?
Prof Rölirag: „Nee, want het
gaat slechts om een verschil
van mening. We willen allebei
de wereldoorlog voorkomen,
maar zijn het oneens over de
middelen om dat te bereiken.
We denken ook anders over
geweldgebruik. Ik heb daaro
ver tweemaal een conflict met
hem gehad. Dat was met Suez
in '56 en de kwestie Nieuw-
Guinea. In beide gevallen
heeft Luns met verve geweld
dadig optreden verdedigd. En
die heilloze opvatting heeft hij
wellicht nog steeds. Hij heeft
de publieke opinie altijd in de
richting van bewapening ge
stuurd. Als senator Van Riel
zegt: „De Russen komen in
'75" dan getuigt dat van de
zelfde mentaliteit- De gedachte
is waanzinnig op/ zich, maar
werkt bovendien averechts.
We moeten af van de gedachte
die in de koude oorlog leefde,
namelijk dat de Rus klaar
staat om binnen te komen als
hij een gaatje ziet".
Op dit ogenblik beschikken
Amerika en de Sovjet-Unie
over een kernbommenarsenaal
met een vernietigend vermo
gen van 1.200.000 Hirosjima-
bommen. Röling: „En bedenk
dan dat Hirosjima is verwoest
door een wapen van 20 kilo-
ton. Een bom van 25 megaton,
90 kilometer boven Amers
foort tot ontploffing gebracht,
verzengt heel Nederland"
Vraag: Een heel andere kwes
tie, maar ook een In de sfeer
van atoombommen, is het op
treden van terroristen. Een
land zal niet gauw naar een
kernwapen grijpen, uit angst
zelf vernietigd te worden.
Maar dit argument geldt niet
voor terroristen die geen been
zien in eigen vernietiging.
Röling: „Dat is inderdaad een
heel ander probleem. Het gro
te gevaar van de toekomst is
niet, dat een Franse ambassa
deur -gegijzeld wordt, maar dat
er gedreigd wordt een kern
bom in Amsterdam te laten
ontploffen. Dit is in de toe
komst niet uitgesloten. Iedere
terreurbende kan een opslag
plaats overvallen. Onlangs ver
klaarde een Amerikaans admi
raai: „Onze bommen zijn niet
voldoende beveiligd". Kijk, ik
vind dat geen oorlogskans,
maar wel een vernietigings-
kans".
JAN KOESEN
BV.
Personeelszaken
een afdeling uan ons --/euieegbuis WI
w» omnenkon plaatsen een
tangd *vordt diploma ZieKenverpiegi^ I
naast leidinggevende capaciteiten 0rv2 i
m net werken in een verpleeghuis
sollicitatie Kunt u richten aan de d'^l
net verpleeg- en verzorgingshuis
eth
entingen worden gaarne verstrektóoo'"'-
iKtnce Zr Mariette Teie^l
100-23800
N
-EN VERZORGINGSHUIS
Van onze correspondent)
lONDEN In het vooruit-
icht van de algemene verkie-
Ingen van 10 oktober worden
Groot-Brittannië alvast twee
nieuwe records gevestigd. Het
is de saaiste verkiezingsstrijd
Svan de na-oorlogse geschiede
nis. Bovendien waren er nooit
^■ovcel kandidaten. Er zijn
219:i noopvolle would-be La-
terh u is;iige vaardigden voor
^05 zetels in het Paleis van
westminster. Het vorige re-
Tcord werd gevestigd in febru
ari van dit jaar. Toen waagden
2135 kandidaten een kans.
leze toename vam kandidaten
Jjoi er op kunnen wijzen dat
Kr een sterk verlangen is bij
Be Britten om de problemen,
pe hun land nu al jaren kwel
en steeds nijpender wor-
eens en voor goed op te
lïiimen.
toch is die publieke belang-
Belling voor de nieuwe ver
kiezingen hier ontstellend
klem. Zó gering zelfs, dat in
Bt opdicht een derde record
Bevestigd zou kunnen worden.
Bjr zijn 40 miljoen kiezers,
Tfcaiar men verwacht bijzonder
Jeel onthoudingen. Vóór de
Britse kiezer zich op 10 okto-
ge?r in het stemhokje begeeft,
krijgt hij een stembriefje
y aar op enkele namen staan.
Pit zijn de kandidaten voor
ïen Lagerhuiszetel van zijn ei-
gtëen district. Een partij wordt
Miiet vermeld. Bij de namen
ftaat Ook geen nummer als
itoe de kandidaten behoren.
fcet enige wat de kiezer kan
■loen, is een kruisje plaatsen
TBchter de naam van de per-
rsoon, door wie hij zich verte
genwoordigd wil zien in het
Liparlement. Er zijn geen natio-
nale kandidaten, want op de
stembiljetten van elk van de
^B35 kiesdistricten staan andere
hamen.
J)e Britse kiezer kan geen
«voorkeurstemmen geven. Als
jde kandidaten van zijn kies-
I district vooraf een naam niet
Koed in hun hoofd geprent
■lebben, kan hij niet weten
welke partij vertegenwoordigd
wordt door X, Y, of Z.
Op 28 februari van dit jaar
hadden de liberalen 517 kan
didaten, die samen 6.056.713
stemmen behaalden. Dait was
19,3 procent van het totaal,
tegen 38,1 procent voorde
conservatieven en 37,2% voor
de socialisten. En toch bedroeg
de liberale nettowinst slechts
vier zetelis voor 4 miljoen ex
tra stemmen, zodait zij tniu
veertien zetels moeten verde
digen.
In het onbillijke Britse sys
teem betekent een hoog aantal
stemmen dus niiet noodzakelijk
grote zetelwinst. Dit verklaart
dan ook het verlangen van de
liberalen naar een stelsel van
evenredige vertegenwoordi
ging. Dit keer hebben zij zich
vast voorgenomen het twee
partijen-systeem te breken.
De liberalen doen al vijftig
jaar niet meer mee in het
bestuur van de Britse eilan
den. Nu zijn ze kennelijk van
oordeel dat hun leven in een
politieke wildernis lang ge
noeg geduurd heeft.
Voor de verkiezingen van 10
oktober staan niet minder dan
618 liberale kandidaten in het
gelid. Die tactiek kan de soci
alisten en de conservatieven
veel zetels kosten.
Sinds de verkiezingen wam 28
februari wordt de positie van
beide grote politieke partijen
ook bedreigd door de toene
mende invloed en strijdvaar
digheid van Schotse nationa
listen, die toen 7 zetels vero
verden. Ditmaal betwisten zij
de 71 zetels van Schotland- In
1970 hielden de „Nats" het bij
70 zetels.
De Schotse nationale partij
wil van Schotland een onaf
hankelijke staat maken, die in
de toekomst zelf de rijke
vruchten plukt van die olie
bronnen langs de Noordzee
kust. Als het status-quo be
houden blijft, zullen die
vruchten grotendeels naar En
geland gaan, ook al beloven de
andere politieke partijen de
centralisatie voor Schotland.
Alleen de conservatieve leider
Edward Heath komt in zijn
campagne openlijk uit voor
een eventuele coalitie. Hij
steunt voornamelijk op het
thema van nationale eenheid
en belooft, dat als de Tory's
opnieuw aam het bewind ge
bracht worden, hij een beroep
zal doen op andere partijlei
ders en prominente figuren uit
de industrie of de vakbonden
om samen een eensgezinde
aanpak te zoeken voor de na
tionale problemen.
Heath's campagne verloopt
rustig, niet alleen zonder inci
denten, maar ook zonder merk
waardige hoogte- of laagte-
punten. Daar hij zich ditmaal
veel minder Iaat zien op de
conservatieve persconferenties
in Londen en op de televisie,
weegt zijn image van de „op
geblazen kikker" niet zo
zwaiar alt dit het gev-al was in
februari.'
Health's beroep op nationale
eenheid is een enorme gok-
Zijn pogingen om de economi
sche toestand zo zwart af te
schilderen, dat het leven in
Groot-Brittannië haast geen zin
meer heeft en de socialisten
daarvoor aansprakelijk te stel
len. zijn veel te doorzichtig.
De Britse kiezers zijn toch
niet allemaal de ellende ver
geten, waarin zij afgelopen
winiter gestort werden tenge
volge van Ijet conservatieve
wanbeleid. Door premier Wil-
soi en andere socialistische
sprekers wordt het Britse pu
bliek trouwens geregeld herin
nerd aan de tijd van nieuwe
„blackouts" en de driedaagse
arbeidsweek. waarin veel
Britse bedrijven bankroet zijn
gegaan, omdat de conservatie
ve regering geen toegeving
wilde doen aan de slechtbe-
Wilson
taalde stakende mijnwerkers.
Voor de Britse arbeiders hlijft
Edward Heath de architect
van de gehate conservatieve
anti-stakingswet. Hij tracht de
jeugd aan te spreken en de
dames voor zich te winnen,
maar slaagt er niet in populair
te worden.
Heath zal nooit een politiek
leider zijn waarnaar de Brit
ten (in tijd van nood, zoals dit
het geval was met Churchill),
allemaal kunnen opkijken.
De kiezers lopen niet warm
voor een man, zoails de groot
sprakerige Ted Heath, die tij
dens een campagne gebruik
maakt van eein speoiaal daar
toe ingerichte auto-bus, en een
vliegtuig met schroefmotoren.
(In februari beschikte hij met
hetzelfde doel over een hyper
moderne yet). Tot nu toe
heeft de conservatieve ex-pre
mier nog niets gezegd dat de
begrijpelijke apathie van de
Britse kiezers vermocht te bre
ken.
Labour-leider Wilson maakt
Heath
echter evenmin een overweldi
gende indruk.
Zijn verkiezingscampagne, (de
vijfde sinds zijn leiderschap
over de Britse socialistische
partij), Ls mat en eentonig.
Hij slaagt er nog maar hoogst
zelden in een grapje te maken
om de toehoorders wat op te
vrolijken. En toch zijn de tij
den zo slecht dat de Britten er
hun gevoel voor humoi bij
verloren zouden hebben-
Wil-son gebruikt voor zijn ver
plaatsingen de trein of een
auto. Hij reserveert de climax
van zijn verkiezingscampagne
voor 7, 8, en 9 oktober. In
afwachting houdt de socialisti
sche premier vreselijk lang
dradige en oervervelende uit
eenzettingen, waarin hij het
Britse volik „een grote fami
lie" noemt en gewaagt van
„een ernstige economische cri
sis", zonder de omvang ervan
toe te lichten. Labours „sociaal
contract" met de arbeiders en
het feit dat de conservatieven
daarvoor niets in de plaats
kunnen stellen, zijn volgens
WLlsorn doorslaggevende argu
menten om socialistisch te
stemmen.
In elke toespraak heeft hij het
over de onverlichte winkels en
straten van begin '74, de inge
korte uitzendingen van de te
levisie en de „bevroren bevol
king, die door Heath m de
duisternis gedompeld werd".
(Niemand schijnt het zieh te
herinneren, dat afgelopen
winter eng zacht was).
Het gevolg wan Wilson's relaas
klinkt als het begin van bet
oude testament: na de verkie
zingen en de tweede komst
van de socialistische messi-as
wordt het weer licht. D-e eer
ste dag vormde hij een nieuiwe
regering- De tweede dag loste
hij het geschil met de mijn
werkers qp. De derde dag be
vroor hij de gemeenteffijkie
huishuren.
En zo gaat het door. De ene
socialistische weldaad valgt de
andere op. Ook voor de toe
komst niets anders dan loyale
beloften. Geen wonder, dot de
conservatieven ook duchtig
beloven. Ondanks de zwarte
crisissituatie, zal Groot-Brit
tannië een heerlijk land zijn
om in te wonen als de socia
listen of Se conservatieven de
verkiezingen van 10 oktober
gewonnen hebben.
Ofschoon hij uiterlijk volko
men zeker is van de overwin
ning, miatakt Wilson in privé-
kringen er zich zorgen over,
clat zajn partijgenoten een
nieuwe Labour-overwinndng «d
te vanzelfsprekend vinden.
Hoewel de socialisten volgens
alle opiniepeilingen nog sterke
voorsprong hebben op de con
servatieven, zou het gunstige
getij plots kunnen keren ten
gevolge van een nadelige ont
hulling, zoals dit in februari
gebeurd is met Edward Heath.
Groot-Brittannië's belangrijkste
industriëlen voeren een sterke
campagne tegen de socialisti
sche plannen om talrijke grote
nijverheden te nationaliseren.
Bedoelde campagne kan be
vorder lijk zijn voor een con
servatieve overwinning. Het is
ook mogelijk dat de uitslag
opnieuw onbeslist blijft, voor
al wanneer de liberalen weer
veld winnen ten nadele van de
conservatieven-
Premier Wilson zegt, dat hij
niiet van plan is om ooit een
coalitieregering te vormen met
de liberalen. De liberalen voe
len weinig voor een coalitie
met de sterkere partijen, zo
lang die aangevoerd worden
door „volksmisleiders", zoals
Wilson en Heath.
Jeremy Thorpe die een natio
nale campagne gevoerd heeft
vóór de datum van de nieuwe
algemene verkiezingen bekend
gemaakt werd, en zich nu con
centreert op een eigen kiesdis
trict in Devon, waiar afgelopen
februari zijn meerderheid ge
stegen is van slechts 369 naar
11.072 stemmen, gelooft dat
het electoraat ditmaal een
keuze zaïl doen tussen de anti-
inflatiepolitiek van de drie be
langrijke partijen. Thorpe's li
berale partij is de enige die
een nieuwe loon- en prij zen
stop wil afkondigen. De partij
leider zegt, dat Groot-Brittan li
nie over weinige jaren door de
knieën zal gaan, tenzij nu de
nodige maatregelen genomen
warden, hoe onprettig die ook
mogen zijn, am paal en perk
te stellen aan de inflatie. Mis
schien zijn de problemen van
vandaag de dag te zwaar en
kunnen de Britse stemgerech
tigden zich geen tweemaal
kort achter elkaar opwinden
over algemene verkiezingen,
die naar hun mening „toch
niets zullen veranderen".
Beloften inzake de prijzen, de
ionen, de huishuren en andere
moeilijke aspecten van het le
ven maken weinig indruk- De
kiezers schijnen te beseffen,
dat zij diitmaail nog meer dan
vroeger naar de mond gepraat
worden, en dat geen enkele
kandidaat hen de waarheid
vertelt.
ROGER SIMONS
Het verbaast mij een beetje,
dat er nog geen grammofoon
plaat in de handel is van de
persconferentie die de minis
ter-president op 17 september
gaf, toen eindelijk de Japanse
terroristen in het luchtruim
verdwenen waren zonder
slachtoffers achter te laten. Ik
zou die plaat graag bezitten,
ook al om te zien of mijn
gevoelens van bewondering
misschien alleen maar voort
kwamen uit de spanningen
van dat moment. Hoe dan
ook, die bewondering was toen
heel groot en oprecht. Toeval
lig was het ook nog prinsjes
dag en Den Uyl had abnor
maal enerverende dagen ach
ter de rug. Maar de verkla
ring van de minister-president
was nuchter en afgewogen,
vol gevoel en zonder pathos.
Elk van de genomen maatre
gelen werd met uitstekende
argumenten toegelicht. die
hier en daar de hand van Van
Agt verrieden. Een situatie
waartegen mensen eigenlijk
niet opgewassen zijn. had de
regering op voorbeeldige wijze
het hoofd geboden. De be
wondering voor zoiets wordt
groter naargelang men duide
lijker beseft, wat men zelf in
een dergelijke situatie gepres
teerd zou hebben: niets of
juist het verkeerde.
Wat mij het meest trof
was dat elke vorm van geweld
vermeden en eigenlijk ook
wel afgewezen werd. Men
vond het zelfs nodig zich aan
eenmaal gedane beloften en
gemaakte afspraken te hou
den, niet omdat de andere
partij uit louter trouwhartige
en achtenswaardige lieden be
stond, maar omdat het altijd
onbehoorlijk is een belofte te
breken. Een regering kan zich
niet permitteren regels te over
treden waarvan zij gelooft, dat
zijn het fundament vormen van
een beschaafde samenleving.
En geweld hoeft blijkbaar niet
per se met geweld beantwoord
te worden.
Aan de ene kant van de
plaat zou dus de verklaring
van Den Uyl komen. Voor de
ichterkant had ik een aardig
Jee, al zeg ik het zelf. Hij
zou gevuld kunnen worden
met verklaringen die leden
van de regering, regeringsge
zinde kamerleden, kritische
journalisten en mensen uit de
oppositie hebben afgelegd over
wat zij eensgezind „de
meevaller uit het aardgas"
noemen. Zelfs Wiegel spreekt
daarover alsof het een ge
schenk is dat rechtstreeks uit
de hemel of uit de aarde
komt. En bij „meevaller" den
ken we gewoonlijk ook aan
iets dergelijks: het woord
heeft betrekking op een bui
tenkansje waarvan wij profi
teren zonder er iets voor ge
daan te hebben. Iets dat we
verdienen, zelf maken of vero
veren wordt in het gewone
spraakgebruik geen meevaller
genoemd. Toen ik dat woord
hoorde, dacht ik aanvankelijk
dan ook, dat er een nieuwe,
reusachtige gasbel ontdekt
moest zijn of dat de oude veel
meer bevatten dan men aan
vankelijk gedacht had of juist
wel zoveel als men aanvanke
lijk gedacht had en later weer
niet dacht. Maar daarover zijn
geen berichten gekomen-
Evenmin bleek, dat er komend
jaar aanzienlijk meer gas ge
bruikt zal worden zodat daar
door de baten uit de bel zou
den toenemen. Het is eerder
waarschijnlijk dat het ver
bruik zal afnemen. Pas gelei
delijk drong het tot mij door,
dat „meevaller" in de mond
van vriend en vijand doodeen
voudig betrekking heeft op de
willekeurige, eigenmachtige en
tegen alle afspraken ingaande
prijsverhoging van het aard
gas. Althans voor de gebruiker
Ir het binnenland, -afspraken
met het buitenland zijn onge
veer even heilig als die met
terroristen. In die zin zou ik
dus ook van een meevaller
kunnen spreken als ik op
straat iemand zijn portefeuille
afneem of een snelle greep
doe ln de geldbakjes van het
postkantoor. Een merkwaardig
taalgebruik. En het gekke is:
ik heb die frase over de mee
valler nu al wel tien keer
horen uitspreken op de TV en
nooit begon iemand keihard te
lachen. Op de achterkant van
mijn plaat moet dat.toch maar
eens gebeuren-
=a