loet
Optimisme bij
gesprek
met Suriname
Costa Gomes president
zonder duidelijke kleur
Generaal Prats vermoord
Ambassadeur
in Israël
beklaagt zich
Ford: Internationale
samenwerking vereist
)e?e|yd
idee
„Wel goede valhelmen te koop"
Portugal
commentaar
CONSUMENTENBOND IN NABESCHOUWING:
Gijzelaars
mogen eten
Brandweercommandanten naar Valkenswaard
pen bij
rlaagd!
leel!
irVéGé
assabonnen
3len tegen
binnenland
buitenland
tw—m—ÊOÊÊ—mmt
Wankele democratie
Ecevit geeft
opdracht terug
PCB-wegvervoer
keurt nota
Van Hulten af
Santo Domingo:
Risico
Producer
failliet:
Vertraging film
Van der Heijden
1 voorbehouden.
-S87— 59,-
435- 69,-
■iricïen. Zo-
bij een
Dinsdag 1 oktober 1974.
LISSABON Dc nieuwe
president van Portugal, gene
raal Francisco Costa Gomes
{zie foto), heeft als militair
weinig van zich doen spreken
en heeft geen duidelijke poli
tieke filosofie. Tot zijn benoe
ming door de militaire junta
was hij hoofd van de chefs
van staven. Voordien was hij
bevelhebber in de strijd tegen
de guerrilla's in Angola en
Mozambique, waar hij zich
meer als bestuurder onder
scheidde dan als commandant
1 te velde.
Hij dg bevriend met zijn
voorganger De Spinioia. Door
j velen werd hij allis diens raaid-
gever gezien. Maar hij was
slim genoeg, zo zegt men poli-
tiek geen kleur te bekennen.
Costa Gomes is 59 jaar. Hij
trad in 1931 in militaire
dienst, heit jiaiar wiaairiin de dic
tatuur vain Sailaaar begon- In
1 1935, na beëindiging van zijn
officiersopleiding, ging hij
wiskunde studeren aam de uni
versiteit van Oporto. In 1944
studeerde hij af.
In 1958 was hij omderstaiaits-
seeretaris voor het leger. Ook
diende hij bij de republikeinse
nationale garde, de politie
macht van de president- als
vertegenwoordiger van het mi
nisterie van binnenlandse za
ken. In Mozambique was hij
plaatsvervangend opperbevel
hebber, terug jm Portugal
hoofdintendant en in Angola
opperbevelhebber. In 1972
werd hij tot hoofd van de
dhefs van staven benoemd.
Zijn voorganger De Spinola
stond toen onder hem Costa
Gomes schaarde zich achter de
denkbeelden die De Spimola
had neergelegd in zijn omstre
den boek „Portugal! en de toe
komst".
De toenmalige premier Mar
cello Caetamo stuurde beiden
die laan uit
vier dagen na de machtso
vername door het leger op 25
april 1974 was Costa Gomes
terug op zijn hoge militaire
post. Hij vormde een stootkus
sen tussen de gematigde presi
dent en de linksere, jonge le
den van de beweging van de
strijdkrachten die de staats
greep op touw hadden gezet-
Tij diens de crisis van het
afgelopen weekeinde die tot
het aftreden van president De
Spdnlo'la leidde, trad Costa Go-
mes vofllgeinis poüiiltiek ingewij
den oip als tussenpersoon van
de strijdige élementen in de
regering en had hij in feite die
macht ai overgenomen. „Hij
heeft geen duidelijke ideolo
gie, hij heeft zich politiek
-nooit uitgesproken", aldus een
hoge militaire woordvoerder,
die daar echter aian toevoegde,
diat Costa Gomes wel betrok
ken was bij een mislukte mili
taire coup in 1961.
Costa Gomes is een stille,
bijna verlegen man, een slecht
spreker in het openbaar en
mist het charisma ran zijn
voorganger.
1eneraal De Spinois, de gematigde liberaal die zich zover
-* boven de partijen leek te hebben uitgewerkt dat hij vol
doende gezag had om links en rechts in het spoor te houden,
heeft vijf maanden na de sraatsgreep het veld geruimd. Blijkens
zijn afscheidsrede is hij heengegaan omdat hij geen kans meer
zag om met name links in het spoor te houden: het werd hem te
radicaal, te revolutionair. Hij vertelde er niet bij dat de massale
betoging te zijner ere die hij zaterdag op het laatste nippertje
moest afgelasten, in de ogen van zijn tegenspelers, de jonge
officieren en de regering, het bewijs vormde dat De Spinola
rechts niet meer in het spoor kon houden.
Ondertussen lijkt hetgeen zich in het afgelopen weekeinde
heeft afgespeeld, de grote tragedie van het nog maar net vrij
gevochten Portugal te worden, vrezen wij. Voorzover te over
zien valt, is de communistische partij de enige sterke en strak
gedisciplineerde partij op dit moment. Daartegenover ontbreekt
echter een stevige conservatieve, rechtse partij. Het verdrietige
is dat elke poging om de behoudende krachten in Portugal die
er natuurlijk zijn te mobiliseren, strandt op de infiltratie van
figuren uit het vroegere fascistische regiem.
Zo wordt elke behoudende partijvorming verdacht. En in
het politieke midden is nog nauwelijks van sterke partijen spra
ke. Generaal De Spinola is derhalve eigenlijk gestruikeld over
het gebrek aan een betrouwbare politieke achterban. Het ver
moeden 'ijkt gevestigd dat hij in zijn verzet tegen de al te
radicale koers ter linkerzijde zelf aan de, verdachte, rechter
zijde is beland, omdat er in het midden een luchtledig was.
Het is duidelijk dat de Portugese democratie levensgevaarlijke
maanden teoömo°t oa=t.
(Van onze parlementaire
redactie)
DEN HAAG Premier
Den Uyl is optimistisch over
de uitslag van de conferen
tie tussen Suriname en Ne
derland over het toelatings
beleid. Hjj verklaarde dat
gisteren aan het begin van
de avondvergadering tussen
de twee regeringsdelegaties
in het Catshuis.
Tij deus een voorbespreking
over de agenda bleek tussen
de twee premiers een grote
eensgezindheid. Nederland wil
paal en perk stellen aan de
migratie van Surinamers
Maar de Nederlandse regering
wil tevoren weten, wie er ko
men, waar men denkt te gaan
wonen of te logeren en waar
men eventueel denkt te gaan
werken. Voor de vestigingsei
sen worden dezelfde bepalin
gen van kracht, die voor alle
Nederlanders galden. Voorrang
bij 'het zoeken naar een wo
ning zal niet worden gege
ven.
De vergadering die aanvan
kelijk gistermiddag zou begin
nen werd verschoven naar ae
avond, omdat minister Van
Doorn (CRM) plotseling vei-
hinderd was. Vandaag zal pre
mier Den Uyl de zitting niet
kunnen bijwonen. Hij is aan
wezig op de jaarvergadering
van de Nederlandse christelij
ke werkgevers in Nijmegen,
waar hij een redie zal houden.
Van Surinaamse zijde nemen
premier Arron, de ministe.
van justitie Hoost en de -gevol
machtigde minister Eer in Den
Haag aan de zitting deel.
ANKARA Premier A. I.
Bulent Ecevit heeft gisteren
zijn opdracht om een nieuwe
Turkse regering te vormen
aan president Koruturk terug
gegeven. Ecevit deed dat na een
gesprek met de voorzitter van
de democratische partij, Fer-
ruh Bizbeuli, Suleyman Demi-
rel, voorzitter van de belang
rijkste oppositiepartij is nu
tot kabinetsformateur be
noemd-
DEN HAAG (ANP) De
protestants-christelijke be-
roepsgoederenvervoerders
(PCB-wegvervoer) hebben de
discussienota over het goede
renvervoer van staatssecretaris
Van Huiten (Verkeer en Wa
terstaat) afgekeurd en op en
kele punten onaanvaardbaar
genoemd. Ortc de andere con
fessionele vervoerders, de ka
tholieke vervoerdersorganisa
tie, hebben vorige week al het
„neen" op deze nota laten ho
ren.
DEN HAAG (ANP) De
bromfietser, die nog geen
helm heeft, doet er goed aan,
niet te wachten tot 1 februa
ri 1975, de nieuwe datum,
waarop de draagplicht wordt
ingevoerd, maar nu reeds
een helm te kopen. Dit zegt
de Consumentenbond in een
nabeschouwing over zijn val-
lielmenonderzoek. Het is de
bond eerst thans gebleken,
dat er een grote spreiding
bestaat in de kwaliteit van
vele merken en men heeft
dus kans een goede helm te
kopen. In de Consumenten
gids noemt de bond een aan
tal merken, waarvan hij zegt,
dat men de grootste kans op
een goede helm heeft, als
men deze merken aan
schaft.
De resultaten van het on
derzoek, dat de minister van
Verkeer en Waterstaat heeft
laten instellen naar de mate,
waarin vele. -in Nederland
verkochte merken aan het
NL-keur voldoen en naar de
oorzaken vam het niiet-vol-
doen, noemt de Consumen
tenbond „bedroevend", ook
ais is dit „uitermate verhul-
lenidf' gepubliceerd.
Wie echter de nota vtam de
minister aan de voltoverte-
gen-woorddigiinig hierover goed
leest, ze®t de band, moet op
merken, dat er heel wat toe
zeggingen in te vinden zijn
voor een verbetering van de
huidige keurings-vioorschiif-
ten en vooral van de wijze,
waarop er naar gestreefd zal
worden te zorgen, dat hel
men met een goedikeurings-
merk ook werkelijk aan de
eisen voldoen- De bond zal
er op aandringen en toezien,
dat deze zaken ook werke
lijk verbeterd wouden-
Pers en radio hebben ge
meld, dat vodgens het onder
zoeik van de minister veel
meer helmen voldoende be
scherming zoudiein bieden dan
door ANWB en Consumen
tenbond zou zijn beweerd.
De kwestie waarover de
ANWB en de consumenten
bond aam de bel trokfee-n was
echter een andere namelijk
of van NL-keur voorziene
helmen aan de hiervoor gel
dende eisen voldoen en of zij
dius de door dit keur gega
randeerde bescherming wel
bieden.
In 'I kort
OMDAT zij bij de leerlingen
actief propaganda maakte voor
de .Jezus-Beweging" is me
juffrouw J. Manschot uit Em-
men geschorst als lerares Ne
derlands op de Christelijke
MAVO-schooI in Schoone-
beek.
DE tropische orkaan Wendy"
heeft Sm Taiwan voor zover
gistermorgen bekend wias. aan
31 mensen het leven gekost-
Vijfendertig mensen werden
ernstig gewond en 44 worden
vermist.
DE Franse amd-permier Pierre
Messmer is zondag herkozen
als lid van de nationale verga
dering- In totaal werden zon
dag zes tussentijdse verkiezin
gen gehouden, die zich ken
merkten door stemmenwinsten
voor de linkse partijen.
„EEN liaiprndddeJ" en -,een han-
dienbiinder voor het streven
maar democrafeerinig". Deze
menimig over een eem/fcnaiaiï
(loon)aklkoord geeft de heer
P. Spijkers kamdid-aat -voor
zitter van de Industriebond
NKV) Sn ..Ruim Zicht", heit
officiële orgaan van het Ne
derlands Katholiek Vakver
bond.
(Vervolg van pagina 1)
Aan de ontknoping van
maandag is een weekend van
grote spanning en onrust voor
afging. Het begon met plan
nen voor een grootscheepse
betoging van behoudende
groeperingen ten gunste van
De Spinola, die afgelopen za
terdag gehouden zou moeten
worden. De Spinola had zelf
min of meer rechtstreeks op
geroepen tot deze manifestatie
van de zwijgende meerder
heid" en het juntalid Galvao
de Melo gaf zijn openlijke
steun. Links zag in deze beto
ging een poging van rechts om
het roer over te nemen en
drong aan op een verbod. Op
hiet iiaaitste ogenblik besloot
generaal De Spinola, op wie
kennelijk sterke druk was uit
geoefend, de manifestatie af te
Volgens radioberichten is
Galvao de Melo inmiddels ge
arresteerd. Het afgelopen week
end werkten militairen en
burgers, hoofdzakelijk leden
van de communistische partij,
samen bij het doorzoeken van
auto's op wapens. Ook bdj
huiszoekingen zouden wapens
zijn gevonden. Er zijn de af
gelopen diagen 238 arrestaties
verricht onder „reactionaire
elementen". De arrestanten,
onder wie ex-ministers van
het regime Caetano zijn over
gebracht naar Fort Caxias dat
onder Caetano en Sailaizar in
gebruik was als politieke ge
vangenis.
(Van onze correspondent)
TEL AVIV De Nederlandse
ambassadeur in Israël, de heer
J. Jongejans zal vandaag
schriftelijk zijn beklag' doen
bij de Israëlische autoriteiten
over de wijze waarop in Israël
publiciteit is gegeven aan de
affaire van de drie ihier gear
resteerde Nederlandse studen
ten
Nadat de Israëlische advocate
van de dirie, mevrouw Felice
Langer, tegenover ons had ge
klaagd over het feit dat met
name de twee Nederlandse
meisjes, Paulina Witkam en
Margreta Heynsbroek, bijna
twee weken hadden moeten
wachten op bezoek van een
vertegenwoordiger van de Ne
derlandse ambassade, liet <le
Israëlische staatsradio weten
dat die Nederlandse ambassade
wel degelijk onmiddellijk over
de arrestatie van de Nederlan
ders was ingelicht en even
eens meteen toestemming tol
een bezoek aan de gearres
teerden had gekregen.
„Ik heb me hieraan seneus
geërgerd", zei ons vanmorgen
ambassadeur Jongejans, „dit is
niet waar, dit is zonder meer
misleidend". Volgens de heer
Jongejans werd hij op 16 sep
tember ingelicht over de ar
restatie van de twee meisjes.
Hoewel hij in de daarop vol
gende dagen herhaaldelij k te
lefonisch verzocht om toestem
ming tot een bezoek aan de
twee meisjes, werd hij pas in
de gevangenis toegelaten op 25
dus
september. Twaalf dagen
na hun arrestatie.
„Al-s het tot een proces te
gen de drie Leidse studenten
komt, heb ik een goede kans
om te winnen". Dat zei mij
Felice Langer, de pro-Pales
tijnse Israëlische advocate van
Willem Thierens, Margreta
Heynsbroek en Paulina Wit
kam.
Volgens deze advocate, die
tientallen Palestijnse comman
do's voor Israëlische militaire
tribunalen heeft verdedigd,
hebben de drie Leidenaren te
genover de Israëlische politie
geen bekentenissen afgelegd.
„Ze hebben geen acties tegen
d veiligheid van de staat Is-
de veiligheid van de staat Is
raël ondernomen, en waren
dat ook niet van plan", aldus
Felice Langer-
Generaal Carlos, Prats, op
perbevelhebber van het Chi
leense legv-- en minister van
defensie onfi*r het regiem van
president Allende, is gisteren
in Buenos Aires om bet leven
gekomen. Dat gebeurde bij
een bomaanslag op zijn auto,
die eveneens het leven kostte
aan zijn vrouw. Op de foto de
verwrongen resten van de au
to.
SANTO DOMINGO (AFP -
DPA REUTER) De stads-
guerrillastrijders die sinds
vrijdag in het consulaat van
Venezuela in Santo Domingo,
de hoofdstad van de Domini
caanse republiek zes gijzelaars
vasthouden, hebben er giste
ren in toegestemd dat rij en
hun gijzelaars iedere dag
tweemaal van eten en drinken
worden voorzien-
Een aanbod van de Domini
caanse autoriteiten ook
schuimrubber matrassen te
zenden wezen zij echter van
de hand. De stroomvoorziening
is hersteld, alleen de telefoon
blijft afgesloten.
WASHINGTON (ANP)
President Ford van de Vere
nigde Staten heeft gisteren tij
dens de officiële openingszit
ting van de jaarvergadering
van de Wereldbank en het In
ternationale Monetaire Pond»
opgeroepen tot meer internat!
onale samenwerking om de
(Van een onzer verlsaggevers)
EINDHOVEN In 18
brandweerregio's in ons land
is de intergemeentelijke (dus
regionale) samenwerking op
brandweergebied al op gang
gekomen. In 28 andere regio's
wordt er driftig aan gesleu
teld. Van die 16 actieve regio's
is Zuid-Oost-Noord-Brabant,
met Eindhoven als centrum,
een van de verst gevorderde.
Daaraan is het te danken, dat
de brandweercommandanten
in ons land dit jaar hun jaar
vergadering in Valkenswaard
(Eurostranil) houden. Dat ge
beurt op donderdag 10 ea vrij
aas 11 oktobei. Die vergade
ring wordt dit keer opgesierd
met een congres. Thema: regi
onalisatie en huipverlening-
Speetuc-ulair hoogtepunt, een
erschrikkelijk, maar wel
nauwkeurig in een draatbcek
omschreven erkeersongeval
zodanig in scène gezet da', er
ttn ideale situ.-lie ontstaat om
dc inzetmogelij kneaen van al
lerlei recent geleverd bestrij-
dings- en hulpverleningsmate
riaal te demonstreren Twaalf
brandweerkorpsen uit heel
Brabant (o-a. uit Bergen op
Zoom) zullen van de partij
zijn.
Aan de noodzakelijkheid tot
regionalisatie van de brand
weer liggen ten grondslag de
ontwikkelingen dn de industrie
en de uitbreiding van het ver
voer, vooral van gevaarlijke
stoffen, over land en over wa
ter. Daar zit het risico in van
rampen in vredestijd, waar
voor de omvang en de uitrus
ting van plaatselijke brandwe
ren in veel gevallen onvol
doende zal zijn.
Samenwerking van brand
weren in regionaal verband
kan daarvoor de oplossing
zijn- Feitelijk is dat een zaak
die thuishoort binnen de ge
westvorming. Maar de gewest-
wet is nog altijd een zaak die
in het verre verschiet ligt en
de minister van Binnelandse
Zaken vindt, dat de regionale
samenwerking van de brand
weer daar niet op kan wach
ten. Daarom wil hij, zoals be
kend is geworden uit de over
igens nog vertrouwelijke Nota
hulpverlening bij ongevallen
en rampen, regionalisatie be
vorderen en waar nodig
brandweerregio's aanwijzen.
Over allerlei aspecten van
die regionalisatie, bestuurlijk,
technisch en wat uitrusting en
verbindingen betreft, zal het
brandweerco-ngres gaan. Een
der inleiders van d'e eerste
congresdag, en wel over de
bestuurlijke aspecten van re
giovorming, is commissaris der
koningin J. D. van der Harten.
Op de tweede dag zal com
mandant M. Bouwmeester van
de Bredase brandweer over
interregionale brandweer spre
ken en op die dag komen
voorts ter sprake de stand van
zaken m.b-t. de regiovorming
en de samenwerking tussen
G.G en GD- en de brand
weer.
wereldomspannende
en recessie op te lossen.
inflatie
Het Amerikaanse staats
hoofd maakte in zijn toe
spraak geen melding van rtv
ernstige gevolgen die de sta
ging van de olieprijzen voor
de wereldeconomie heeft, een
vraagstuk dat op de ja-arve gn
dering in het brandpunt van
de belangstelling staat. For"
zei dat de problemen waarmee
de wereld thans wordt g-coi
fronteerd ernstig en ingewik
keld zijn- Hij noemde in dit
verband de inflatie die ve
hoger u' dan kan worden ge
tereerd de ongekende moet
'fillet cn bij de toelevert ig
van de voornaamste grondstof
fer cn de ernstige belemme
ringen voor economiscne gr in
en vooruitgang in veie [armee
waai 01 uer de armste.
„Wij menen dat een zeast
van trut t nationale samen-vet-
King. a,e een generatie e-
den tiet akkoord van Breit) 1
Woods heeft opgeleverd,
leiden ttr, oplossing vin
ae mocJ-jKnedeir waarvan
wl) ibai.z worden gesteld', zo
ze 1 i'oi <1.
Onze zienswijze, zo ze'.
Ford. luidt in het kort als
volgt: cr zijn oplossingen no
dig die het algemeen belui';
dienen en niet die van inil'-'
du.eie landen, er moet handil
zijn en geen protectionisme.
J
En zo verdween De Spkuiki
weer van hei politieke toneol
in het Umd van de Port. Niet
dat ik nou zo weg was vam, die
monocle, maar zo'n ouwe, wij'
ze vogel wil de zaak nogal
eens bij elkaar houden, als het
matigende element, weet
wel.
Vooral links schijnt nogal hard
van stapel te lopen daar. Als
het maar democratisch ge
beurt, heb ik er geen moeite
mee, maar dat gefoezel achter
allerlei schermen is nooit zo
best-
Het heeft misschien toch tets
te maken met de mamier
waarop je loopt. Als je je
linkerbeen te ver naar voren
zei, kunnen er drie dingen ge
beuren: je valt, je struikelt, of
je rechterbeen haalt het linker
in en dan ben je nog et)en
ver.
Omgekeerd is natuurlijk even
erg. En een rechtse dictatuur
dan, zoals voor de val van
Caetano? Nou, dat is zoiets als
een continue hinkpartij op de
rechter, omdat de linker volle
dig lam en mank getrapt is.
En inderdaad, dat kan omge
keerd natuurlijk ook.
Gewoon, links - rechts - links
- rechts - enz., da's eigenlijk
het democratische maniertje
van lopen, en onderweg kun
je dan proberen mekaar van
je gelijk te overtuigen.
Maar intussen is het onrecht
nog lang de wereld niet uit.
Neem nu artikel 6 van de
CAO voor 't vliegend personeel
van de Sabena. Daar staat in,
zo lees ik in een Belse gazet,
uit Antwerpen, dat de stewar
dessen na een bepaalde leef
tijd opnieuw gekeurd moeten
worden door een „schoon
heidscommissie".
Oh. ooooooh.
Alleen de „mooie" moge-n dan
in dienst biljoen. Dit is onaan
vaardbare discriminatie, zo
heeft CVP-kamerlid Demoes
ter de minister geschreven.
Nou, volgens die minister be
staat er geeneens een cao voor
die mensen, laat staan artikel
Daar worden we dus niets
wijzer vanWil meneer De-
meester dit eens tot de bodem
uitzoeken
Want het is toch schunnig dat
aan mannelijk personeel van
een bepaalde leeftijd geen
schoonheidseisen worden ge
steld?
Maar ondertussen: ruzie onder
de hoge (Glomes in Lissabon.
bon.
Spanje mag dan zijn Costa
Brava hebben, Portugal heeft
nu zijn Costa Gomes.
Hoe bruin het daar gebakken
wordt, zullen we, vrees ik,
spoedig merken.
Olé, of zoiets.
i
MERIJN
(Van onze kunstredactie)
PRINSENBEEK De
pr od u ktie maatschappij
Orpheus te Antwerpen,
die dit najaar de nieuwe
speelfilm „Kaspar in de
Onderwereld" van Jef
van der Heijden in rou
latie zou brengen lieeft
gisteren faillissement
aangevraagd. „De film
komt er zeker maar er
zal nu wel een aanmer
kelijke vertraging optre
den in de afwerking",
aldus een zegsman van
Rebrofilms Nederland.
Zoals bekend heeft Jef
van der Heijden de op
namen voor deze nienrwe
Nederlandstalige speel
film in het voorjaar ge
maakt (o.a. tijdens de
carnaval te Breda). Het
onderwerp is genomen
uit het boek ..De goden
moeien hun getal heb
ben" van Hubert Lam-
po.
HET nieuwe NVSH-bestuur
heeft gistermorgen bekendge
maakt dat de abortusprijs in
de NVSH-klinieken wordt
verlaagd van 400 tot 350 gul
den. De regeling gaat in op
maandag 7 oktober.