DE NATUUR GAAT HAAR GANG
IN WILDE TUINEN
Oud en nieuw vinden elkaar
in gerestaureerde boerderij
HUISDIEREN ZIJN VAAK
DE DUPE VAN
PANIEKERIGE PRAATJES
Uitleggen
Verstand
Ook zo moe van het grasperkje rollen? Tuintje
voor, tuintje achter (vaak vaste route na het auto
wassen op zaterdag) in een groenige eentonigheid
Wel handig natuurlijk, maar eigenlijk weinig op
windend. Het enige onverwachte, dat kan gebeu
ren is een klavertje vier tussen de sprieten en dat
is ook al niet om over wakker te liggen. Maar niet
getreurd. Er is een alternatief.
Zo'n jaar of tien geleden bedacht de tekenleraar
L. Ie Roy uit Heerenveen, dat al die gecultiveerde
tuintjes weinig nieuws te bieden hadden, liet op
een stuk grond Gods water over Gods akker lopen
en wachtte gespannen op de dingen die komen
gingen Zijn idee was om de natuur maar z'n gang
te laten gaan en alles gewoon te laten groeien. Dit
gebeurde ook, tot grote tevredenheid van de heer
Ie Roy. Hij wist zijn enthousiasme over te brengen
op het gemeentebestuur, zodat Heerenveen de eer
ste plaats werd met gemeentelijke „wilde tuinen";
een voorbeeld dat later door veel gemeentes is
overgenomen.
Zo ook Terneuzen, dat onge
veer 2ü jaar geleden de eer
ste gemeente in Zeeland werd,
die zich waagde aan dit expe
riment- Wat gebeurde daar?
De heer J. F. de Mul (hoofd
van de afdeling stedebouw)
kwam n-1- van Muiden terug
naar zijn „oude" stad Terneu
zen en bracht de ervaring mee
die men in Muiden al met de
wilde tuin (eigenlijk bota-
nisah plantsoen) had opge
daan- Zijn geestdrift werkte
aanstekelijk, zodat binnen niet
al te lange tijd ook de heren
C. Leeflang (hoofd van de af
deling technische dienst) en
J-E- Hoek (chef plantsoenen
dienst) „omgeturnd" waren en
er alles voor voelden in Ter-
neuzen eveneens een „wilde"
tuin te creëren.
En nu? Ga maar eens kij
ken- Bij elkaar ligt er zo'n 1%
ha- natuur u toe te lonken met
tientallen soorten aangeplante
kruiden, honderden botanische
bolgewassen plus wat zich
.daar in de loop der tijden
allemaal spontaan heeft bijge
voegd. Dovenetel, kaasjes
kruid, sleutelbloem, andoorn,
bieslook, mierikswortel, marjo
lein, geitebaard, schoenlappers-
plant, koeienoog, rode valeri
aan, wilde tulpen en narcissen,
vogelmelk, hyacinten en naald
van medusa (schilderachtige
naam, nietwaar?) om er maar
een paar te noemen- Tot grote,
vreugde van veel natuurlief
hebbers en helaas tot ergernis
van verschillende omwonen
den, die het maar vaak een
rotzooitje vinden, het hebben
over „de vuulte" en als de
dood zijn voor ratten en de
zaadjes van dat „on"kruid, die
overwaaien naar hun eigen
tuinen-
„Ik heb er nog nooit een rat
gezien", beweert de heer
Leeflang met grote stelligheid,
„want daar is niets te eten- Ik
kan het weten, want ijk woon
er vlak bij. Wat dat overwaai
en betreft: veel kruidsoorten
gaan kapot in de grond van
geciviliseerde tuinen. Alleen
pluiszaad (paardebloem, klein-
hoefblad) kunnen wel eens
overwaaien en uitzaad".
„Het is ook een kwestie van
goede voorlichting", meent
Terneuzens voorlichter, de
heer Jhhan Robesin, „sommige
mensen zien die wilde tuin als
een bedreiging en snappen de
gein er niet van. Pas als we
het helemaal gaan uitleggen,
beginnen ze het leuker te vin
den- Daarom gaan we dit na
jaar ook een enquête onder de
bewoners houden. Bovendien
zijn we bezig met een diase
rie, films en bijbehorende tek
sten om in het informatiecen
trum te gebruiken, zodat b.v-
nieuwe bewoners een beetje
weten wat er aan de hand is-
Aan de andere kant hebben
we ook reacties gehad van
mensen, die aangeboden heb
ben in hun vrije tijd in de
tuin te werken of hun eigen
tuin op de wilde tuin te laten
aansluiten-
„Inspraak van de bewoners
vooraf was niet mogelijk, om
dat de aanplant er eerder was
dan de bewoners zelf- „Het
was een stuk grond, dat zich
goed voor ons plan leende",
vertelt de heer Leeflang. „Wij
wilden de natuur van de
kreek en de polder in de wijk
overbrengen en het karakter
van het platteland een beetje
bewaren- We hebben heesters,
bomen, botanisch bolmateriaal
en kruidsoorten een beetje
door elkaar aangeplant en pro
beren de natuur zoveel moge
lijk z'n gang te laten gaan. De
Wat de particuliere tuintjes
betreft, zegt de heer Leeflang:
„Het wordt natuurlijk een
beetje moeilijk met kleine
stukjes grond te werken en op
kleine schaal een variteit aan
planten te krijgen- Je moet er
ook wat verstand van hebben-
Ik heb het zelf geprobeerd
door een rand te maken van
oude stenen en daar planten
overheen te laten groeien-
Daar kun je ook snoeihout
voor gebruiken (hebben we
nog volop). Normaal is dat je
tot eind september ongeveer
zelf nog zaad kunt verzame
len, maar dan moet je wei
deskundig zijn. Verder zijn al
le kruiden en botanische bol
gewassen, die wij hebben ge
bruikt, bij de kweker te koop-
Veredeld onkruid zou je dat
kunnen noemen- Wat duur
misschien, maar door scheu
ring kan men van één plant er
het volgende jaar twee maken-
Het kost veel geduld. Dat
wel" C. Leeflang in de twee jaar oude Terneuzense wildtuin. Een experiment waaraan men zich in veel steden In
GERDI PREGER Zuidwest-Nederland waagt.
mop van zo'n tuin is eigenlijk,
dat er zich, zonder ingrijpen
van de mens, in de loop van
de ja-ren bepaal-de wijzigingen
voordoen. Je begint met wei
en je eindigt met bos", zegt
hij optimistisch, „maar je moet
het zaakje wel een beetje on
derhouden- Perkjes schoonhou
den in het begin, jonge strui
ken de kans geven door te
komen, de kamille een beetje
in de hand houden (daaronder
kan niets meer groeien)- De
samenstelling van zo'n tuin
verandert voortdurend en je
kunt ook pas na een jaar of
vier (we zijn nu aan het einde
van het tweede seizoen) wat
overzicht krijgen- Maar er is
een schat aan planten te vin
den en met één vierkante me
ter kun je de hele dag bezig
zijn om te determineren. Er
komen nu natuurlijk ook meer
vogels en vlinders- Iets voor
de scholen"-
Het aantal huisdieren neemt de laatste tijd sterk toe.. Vooral in gezin
nen met kinderen worden allerlei dieren liefdevol in huis gehaald. Als
het nieuwe echter van de huisvriend af is komt voor velen de ontnuch
tering. -v
Hond, kat en cavia blijken namelijk ook eigen kuren te hebben en ze
kunnen net als de mensen ziek worden. Vooral die ziekten leveren nog
al eens problemen op. Een dier kan namelijk niet zeggen wat het man
keert en er is maar weinig voor nodig om de eigenaar de schrik op het
lijf te jagen. Er is dan ook altijd wel een familielid of vriend in de buurt,
die de baas van het dier verzekert, dat kattevlooien hetzelfde zijn als
mensenvlooien of dat in de krant heeft gestaan dat katten levensgevaar
lijk zijn voor zwangere vrouwen. Dergelijke praatjes zorgen voor onno
dige consternatie en zijn er oorzaa k van, dat dieren worden afgemaakt
of buitengezet.
„Natuurlijk zijn er ziekten,
die van dieren ovtrgaan op
mensen", zegt dierenarts voor
kleine dieren H. de Weerd
uit Breda, „maar het is echt
niet zo erg als de -mensen
soms willen laten geloven
Iemand koopt bij wijze van
spreken veel meer gevaar
om overreden te worden
door een auto dan dat hij
een ziekte krijgt door zijn
huisdier".
Ziekten, die van mensen
op dieren kunnen overgaan
zijn de zogenaamde zoönosen.
Bekendste vormt de honds
dolheid, die overigens in Ne
derland momenteel is ver
dwenen- Veel o oh ei werd
enige tijd geleden over toxo
plasma gemaakt. Publicaties
hierover waren er de oorzaak
van, dat talloze gezinnen,
hun kat ten onrechte ori
straat zetten De kattebeet-
ziekte behoort ook tot de
zoönosen. Bijt een besmette
kat een mens dan kan deze
onder andere een gezwollen
hand en koorts krijgen. An
dere zoönosen zijn de pape
gaaiziekte, die oorzaak kan
zijn van een a-typische long
ziekte en de herpes-b-virus-
ziekte dio voor komt onder
Aziatische apen en tot een
hersenvliesontsteking kari
leiden. Een bekende ziekte,
die weliswaar niet tot d?
zoönosen kan worden gere
kend, maar die wel van die
ren op mensen kan overgaan
is tetanus, die wordt veroor
zaakt door de bacterie closte-
ridium tetani en oorzaak is
van krampen
,Drs. De Weerd wist er na
deze opsomming op, dat de
lijst misschien wel indruk
wekkend lijkt, maar dat het
aantal besmette gevallen in
de praktijk nogal meevalt.
Ziekten bij huisdieren
kunnen natuurlijk niet hele
maal worden vermeden. Een
goede behandeling van die
ren kan echter al veel leed
voorkomen Hygiëne is erg
belangrijk. Verder wordt wei-
eens vergeten de huisdieren
te iaiten inenten. Vooral voor
honden maar ook voor katten
is dit erg belangrijk. Drs. De
Weerd wijst er tussendoor
even op, dat de mensen er
ook eens bij stil moeten
staan, dat ze hun poezen en
katten in de meeste gevallen
beter kunnen laten sterilise
ren en castreren. „Het is",
zegt hij" beslist geen pretje
om de kleintjes, die niet ge
wenst zijn, af te moeten ma-
k:n. Er dat komt nogal eens
voor"
Bij die goede verzorging var
dieren hoort ook het tijdig
behandelen van vlooien. Hel
is volgens de dierenarts be
slist niet nodig, dat het hele
huis onder de vlooien raakt.
Voor het behandelen van de
vlooien, een probleem waar
veel gezinnen met dieren na
de zachte winter te akmpen
de zachte winter te kampen
middelen in de handel.
Dat een goede behandeling
van huisdieren niet altijd
vanzelfsprekend hoeft te zijn
bliikt uit de toestand waarin
soms dieren de kliniek van
dierenarts De Weerd worden
binnengedragen Ze kunnen
totaal verwaarloosd en soms
zwaar gewond zijn.
Een goede oriëntatie voor
men overgaat tot de aanschaf
van een huisdier zou mis
schien veel ellende onder de
dieren kunnen voorkomen.
Als in gezinnen met kinde
ren een huisdier wordt aan
geschaft noemt dns. De
Weerd de hond als het meest
geschikte. „Bij een hond",
zegt hij, „vinden de kinderen
meer respons en er kan een
erg goede band ontstaan tus
sen kind en dier. In de nrak-
tijk blijkt, dat een kind bo
vendien verantwoordelijk
heidsgevoel krijgt voor de
hond. De jeugd beschouwt
het huisdier echt niet alleen
als een stuk speelgoed zoals
weieens wordt veronderstelt.
Katten en cavia's zijn bij
voorbeeld ook goede huisge
noten, maar tegen apen heb
ik wel bezwaren. Zij zijn
heel moeilijk zindelijk te
krijgen en kunnen plotseling
agressief worden. Bovendien
past zo'n aap niet in een Ne
derlands huis".
Niet alleen voor apen,
maar ook voor andere dieren
kan het moeilijk zijn zich
aan te passen aan de omge
ving waarin en de manier
waarop de baas leeft. Neuro
tische verschijnselen kunnen
er een gevolg van zijn. En dat
is ets waar dieren vroeger
nooit mee te maken kre
gen-
„Als je alles op een rijtje
zet" zegt de dierenarts, „zit
ten er aan het samenwonen
van mensen en dieren onge
twijfeld meer nadelen ver
bon-Jen voor de huisdieren.
Tn de praktijk blijkt echter,
dat de nadelen niet opwegen
tegen de voordelen die ze
ondervinden"
RIEJA VAN AART
ratie na een paar jaar
niet helemaal blijkt te
voldoen, betekent vaak
een verdrietige zaak.
„Wil je een oude boerderij
geschikt maken voor eigen be
woning, dan moet je dat rigou
reus aanpakken"- De man die
dit zegt G. Tuinhof, kan het
weten, want die woont zelf in
een prachtige boerderij v-an
zo'n 150 jaar oud, aan de rand
van Vlissingen- Bovendien is
hij zelf architect en weet dus
uit de praktijk wat er voor
het bewoonbaar maken van
een oude boerderij allemaal
komt kijken- „La-ten we voor
op stellen", zegt hij, „dat je
het voor de goedkoopte niet
hoeft te doen- Er moet wel
degelijk grote liefhebberij en
een bepaald soort fanatisme
aohter zitten- Zijn die twee
factoren nl- niet aanwezig,dan
kan zo'n landelijk boerderijtje
volledig verziekt worden- Als
je werkelijk van plan bent om
van een boerderij een vast
huis te maken, dan moet je de
boerderij ook de eer aandoen,
die hem volgens zijn status
past- Dan moet je de buiten
kant in een zo origineel moge
lijke staat proberen te conser
veren. Dat houdt in, dat je
Het bewonen van boer
derijtjes door mensen,
die helemaal niets met
het boerenleven te ma
ken hebben, is een al ja
ren aan de gang zijnde
"rage". Dat je er met
het kopen van zo'n boe-
renoptrekje alleen nog
lang niet bent, ontdek
ken velen pas, als de
koop allang gesloten is.
Zo'n schilderachtig boer
derijtje blijkt bij nadere
inspectie maar wat dik
wijls een tochtig, voch
tig, weinig confortabel
hol te zijn. Je kunt het
met veel, doe het zelf
werk, aardig bewoon
baar maken. Dat zo'n
amateuristische bloed,
zweet en tranen restau-
niet zo maar overal ramen
kunt aanbrengen en andere
veranderingen toepassen, die
het wezenlijke karakter van
zo'n boerderij aantasten. Het
betekent wel, dat je de boer
derij binnen heel goed aan de
woonfunctie kunt aanpas
sen"-
Om duidelijk te maken, wat
hij nu precies bedoelt, loopt
hij de hele boerderij door. De
grote zware houten schuur, die
vroeger werd gebruikt als op
bergplaats voor de landbouw
werktuigen en waarin 's win
ters de koeien en de varkens
werden ondergebracht, is nu
ingericht tot zeer comfortabele
woonkamer met een opper
vlakte van 100 vierkante me
ter. De twee grote deuren, de
zogenoemde mendeuren funge
ren niu als blinden voor de
grote ramen, die in de deur
opening gezet zijn. Rond de 17e
eeuwse houten schouw, af
komstig uit een oude boerderij
in Friesland heeft de heer
Tuinhof zijn leefruimte ge
creëerd. De muren zijn van
prachtig gekleurde oude ste
nen, die afkomstig zijn uit ou
de sloophuizen- Het varkens
kot is in een leef woonkuil ver
anderd, daarnaast ligt het
werkkamertje van de echtge
note- De kamer-schuur is dus
in feite in drie vertrekken
verdeeld, die samen een ge
heel vormen, maar die door
dat verkleinende effect een zeer
bewoonbaar geheel vormen-
De keuken is helemaal van
lichtbruin eikenhout- Het aar
dige van deze houtsoort is, dat
het heel goed gecombineerd
kan worden met antieke soort
genoten. Zo zijn alle kastdeu
ren door het hele huis afkom
stig uit een oud herenhuis,
waar ze blinden en bedstee
deuren vormden. Zo zijn er in
het buis allerlei oude en nieu
we materialen door elkaar
verwerkt- De prachtige antie
ke tegeltableaus in de hal, en
de grote oude marmeren pla
ten op de vloer, de Franse
natuurstenen vloeren in de
woonruimte de oude balken
uit slooppanden, de ongevoeg-
de gemetselde muren. Zo op
het eerste gezicht lijkt zo'n
restauratie zo simpel-
Het karakter van de boerde
rij is zo goed behouden, dat je
als argeloos toeschouwer niet
meteen in de gaten hebt, dat
het hier een kapitale verbou
wing betreft- De oude houten
schuur, die aan het boerderijt
je vastgebouwd stond, had nl-
geen binnenmuren- De plan
ken van de schuur bleken bij
nadere inspectie, helemaal
vermolmd en de fundering
slecht te zijn- Er zat eenvou
dig niets anders op dan de
hele zaak tegen de grond te
gooien en de boerderij hele
maal opnieuw op te bouwen-
Dat was aanvankelijk niet de
bedoeling, maar al heel in het
begin werd het duidelijk, dat
alleen een algehele restauratie
de enig juiste mogelijkheid
was-
„De mensen vergeten wel
eens, dat een oude boerderij
vaak honderden jaren oud is.
De tijd heeft in al die jaren
stevige aanvallen op het
bouwwerk gedaan. Dat besef
fen de mensen niet altijd als
ze tot aankoop vain zo'n felbe
geerd bezit overgaan- Dan
vraagt het wonen op zo'n
boerderij toch ook wel een be
paalde aanpassing. Er zijn
mensen die zo'n boerderij
midden in het verlaten land
kopen- Als men er niet perma
nent gaat wonen, is het ook
niet met mooie spullen in te
richten, want dan vormen ze
een uitdaging voor dieven-
Gaat men er wel permanent
wonen, dan blijkt zo'n afgele
gen plaats voor de huisgenoten
zoals kinderen en de echtgeno
te niet zo erg ideaal te zijn.
Doordat die boerderijtjes zo
in de belangstelling zajn ko
men te staan, worden de prij
zen onaanvaardbaar hoog opge
dreven- Voor een onooglijk af
geleefd geval, wordt al gauw
zestigduizend tot zeventigdui
zend gulden neergeteld- Wil je
het (ten helemaal naar wens
laten opknappen, dan kun je
ditzelfde bedrag nog wel twee
keer reserveren voor de ver
bouwing- Maar kun je die be
zwaren opvangen zegt archi
tect Tuinhof dan is het leven
in een boerderij een heerlijke
ervaring-
NETTY VAN ZALINGE.
1
