HET LICHT
OP
DE SPOT
Isolatie van huis pas na Jaren rendabel
GEN
DE STEM
b.v.
Ondanks hoge kosten toch
de moeite waard
Artistiek
op eigen
(afval)
houtje
-""' lep
ONDER
DAK
WONEN
I
VAART
e nabijheid van de
Tips
Olie of aardgas?
Luchtverwarming
Ramen
ONDER DA*
PLANTENBAK
SMAAK EN INTERIEUR
KAMER- ENTUINPLAN-
R AL UW BLOEMWERK
hypotheken; taxaties;
treren van onroerende
granol
spoelbak.
ig beeft met de badka-
/astafel Iw k water).
^TOORUREN TEL.
Nog maar vijf jaar geleden diende je stad en land af te
lopen, wanneer je als amateur-binnenhuis-architect je zinnen
gezet had op een aantal spotjes ter vervanging van de huis
tuin-en-keuken-lampen.
Een bevriende middenstander wilde je er nog wel eens
aan helpen wanneer zijn etalagespots aan vervanging toe
waren, maar het zomaar een winkel in verlichting-attributen
binnen lopen en vragen om spots resulteerde negen van de
tien keer in: „Nee meneer, daar kunnen we u niet aan hel
pen". Zette je dapper door, en kwam je dus uiteindelijk te
recht bij die ene uitzondering op de tien handelaren in ver
lichtingsartikelen, dan maakte menig amateur-woninginrich
ter alsnog teleurgesteld rechts omkeert, omdat de aanschaf
prijs niet zelden zo rond de 60 70 gulden per stuk
schommelde.
|S| '.'T|
1
■Sp:
Nu, vijf jaar later, be
schikt zelfs het kleinste keu
telzaakje over een uitgebreid
assortiment spots, in prijs
variërend van zo'n 15 gulden,
exclusief de lamp, tot ver
over de 100 gulden- Hoe kon
den de prijzen voor spots,
ondanks inflatie, zo sterk da
len' Toen steeds meer win
keliers een steeds toenemen
de vraag noteerden (sterk
beïnvloed door bladen als
Schoner Wohnen, Eigen Huis.
enz-) werden fabrikanten
daarop attent geimaakt- Door
in steeds grotere aantallen te
produceren konden de aan-
maakkosten belangrijk ge
drukt worden- De grootste
besparingen leverde voor de
fabrikanten echter het ge
bruik van goedkoper materi
aal op. Echte winkelspats
werden meestal van duurza
me (en dus dure) metaal-
soorten gemaakt, terwijl
spotjes voor privégebruik te
genwoordig weliswaar vaak
9olide ogen, maar in feite
van een uiterst goedkope
jliksoort vervaardigd zijn-
Zelfs worden er al plastic
spots gefabriceerd, die voor
een habbekrats gekocht kun
nen worden, maar die maar
al te vaak bij langdurig ge
bruik wegsmelten of krom
trekken-
Wie het daarom ook eens
met sipots wil proberen kan
zich het best niet laten ver
leiden tot de aanschaf van
deze prul-apparaten. Die
paar gulden meer (en echt:
vanaf zo'n gulden of 20, 25
zijn heel behoorlijke spots te
krijgen) zullen 't 'm echt
niet doen.
Liefhebbers van deze ver-
iiohting zeggen, dat ze door
van spots gebruik te maken,
veel meer sfeer in hun w"-
ning kunnen creëren; je kunt
lichtbundels richten op be
paalde objecten in de kamer,
die gezien mogen worden ;je
zit niet in een zee van licht,
maar je voelt je eerder om-
•ringd door allerlei binnen-
meertjes; kortom werken
met spots is (al blijven sma
ken natuurlijk verschillen)
aangenamer voor het oog.
De montage zelf levert
over het algemeen weinig
moeilijkheden op. Een beetje
handige doe-het-zelver heeft
ze binnen een mum van tijd
goed vastzitten. De minder
handigen onder ons dienen
er echter voor te waken, dat
ze geen haastwerk afleve
ren
De meeste typen spots
worden door middel van een
plaatje aan het plafond be
vestigd. Dat betekent (soms)
gaatjes boren in plafonds,
maar vaak kan ook gebruik
gemaakt warden van be
staande lichtpunten-
Het grootste „gevaar" zit
'm in het tot stand brengen
van de verbinding tussen het
iichtnet en de spot; Vergeet
nooit eerst de hoofdschake
laar uit te zetten! Het veilig
ste is om de verbinding te
leggen door gebruik te ma
ken van de welbekende plas
tic blokjes- Zomaar de eind
jes aan elkaar knopen en
vervolgens omwikkelen met
isolatieband is echter levens
gevaarlijk.
Zorg er ook altijd voor dat
de draden, die in de voet
van de spot weggemoffeld
moeten worden, niet te lang
zijn- Korte draden maakt het
monteren wel moeilijker,
maar daar staat tegenover
dat het veiliger is: zo kan
immers overtollig draad niet
bekneld raken tussen de voet
van het spotje en het pla
fond-plaatje!
De laatste tijd begint het
ook steeds meer mode te
worden om de spotjes te
monteren op een zogenaamde
„spannimgsrail", die gekop
peld kan worden aan een
„Lichtsterkteregelaar". Door
aan de knop van deze rege
laar te draaien kan het
„lichtvolume" aangepast
worden aan de sfeer van de
avond Bij een feestje kan de
knop letterlijk in een hand
omdraai op „zwoel" gezet
worden, terwijl voor het le
zen van krant of boek de
knop op maximum gedraaid
kan worden-
Veel speciaal-zaken ken
nen tegenwoordig een apar
te spots-afdeling waar de be
ginneling alle gewenste In
lichtingen kan krijgen. Som
mige zaken hebben zelfs bij
wijze van extra-service een
„lichtspecialist" in dienst, die
op verzoek bij u thuis komt
kijken en u vervolgens advi
seert welke spots het meest
geschikt zijn voor uw eigen
huiskamer.
WIM WENNEKES
Gebruikt u uw zolder alleen voor berging en een verdwaalde logeeigast 's zo
mers, dan hoeft u het dakbeschot niet te isoleren. U kunt volstaan met over de
zoldervloer uitrollen van van een glas- of steenwolisolatiedeken. (Zeker boven het
gedeelte waar gestookt wordt). (3)
De leunen zijn de grootste „lekken" wat warm betreft. Een tip van het Bouw
centrum: Sluit de gordijnen als het donker wordt. Laat ze niet over de radiator val
len. Laat de zonwering ook maar zakken. (1)
Energie sparen is nog geen
zuinigheid. De extra investe
ring voor isolatie e.d. komt er
pas na tientallen jaren uit. Wel
natuurlijk wordt het wooncom
fort sterk vergroot.
Toen de sjeiks hiun olie
kraan afsneden, en met name
Nederland op de zwarte üjst
zetten, kwamen van alle kan
ten adviseurs aansnellen met
wenken om energie te bespa
ren. Daar waren logische en
haalbare suggesties onder,
maar ook potsierlijke idee-
en.
Het Bouwcentrum in Rotter
dam heeft een aantal bruikba
re tips op een rijtje gezet en
uitgegeven in zijn blad „Zui
nig in huis-energiebesparing
in de woning". Dit is een fol
der die zichzelf (f 3,50) terug
betaalt. Wat zichzelf niet te
rugbetaalt, listige reclame ten
spijt, zijn voorzieningen op
het gebied van warmte-isolatie
en brandstofbesparing. Het
Bouwcentrum heeft een paar
sommetjes gemaakt die dit
verkoopsmoesje ontmaskeren.
Als de voorzieningen worden
aangelegd itn bestaande bouw
(we gaan uit van gemiddelde
woningen) zijn de investerin
gen ruim elf mille (vakman)
of ruim vijf mille (doe-het-
zelfBrandstofbesparing: 280
oer jaar, dus rekent u maar
uit.
Hetzelfde sommetje gaat
hoewel lang niet zo sterk
op voor nieuwbouw, Als de
maatregelen worden getroffen
voor een project van circa 100
eengezinshuizen, dan bedrager
de kosten f 3300 (eenmalig!
en de besparing f 385 per jaar.
Zet dit alles uit tegen de hogi
rentevoet van 12% en dar
komt u vanzelf tot de moraal
dat isolatie van uw woning
een bijdrage is tot tiet alge
meen welzijn (energiebespa
ring) en dat uw wooncomfort
wordt vergToot, echter teri
koste van uw beurs.
Bekijken we nu enkele iso-
e-mogelijkheden.
Als een huis zou worde
gebouwd volgens de klasss
■oed" van het Normbla
NEN 1018 in plaats van zoals
iu volgens de klasse „matig'
tan zouden we theoretisch
ingeveer 70% op de warmte-
•erliezen kunnen besparen.
Dit hoge percentage is voor
een particulier die alles zelf
moet betalen, nooit te verwe
zenlijken. Maar 50 tot 60% is
haalbaar. Dit geldt voor
nieuwbouw. Bij bestaande
bouw is het veel moeilijker en
prijziger.
Wat is verstandiger: olie of
aardgas? Olie is goedkoper,
maar viezer en lawaaieriger.
Bovendien moet er een reser
voir of tank aan te pas komen
(ingegraven). Dit laatste bete
kent tegelijk dat een olieketel
beter niet op zolder kan staan,
want dan moet er weer een
extra pomp worden ingescha
keld om de brandstof omhoog
te krijgen. Bij aardgas is hier
geen enkel probleem. De ketel
op zolder is handig, want de
zolder wordt lang niet zo in
tens gebruikt als bijvoorbeeld
de keuken en de ketel is dus
geen sta-in-de-weg.
In veel gevallen levert de
centrale ketel ook het warme
water voor de badkamer, de
keuken en de wastafels. Om
dat men de centrale verwar
ming in de zomer door het
eenvoudig omdraaien van een
knop kan uitschakelen, kaïn de
ketel voor betrekkelijk weinig
geld ook in het warme jaarge
tij blijven doorbranden zonder
extra kosten. Vergeleken met
een plaatselijke geiser heeft
zulk een warmwateraanvoer
natuurlijk het nadeel dat het
warme water een lange weg
moet afleggen en onderweg
sterk afkoelt.
Luchtverwarming mits
goed geïnstalleerd en dit ge
beurd lang niet altijd is
ongeveer 20% duurder in aan
leg dan conventionele c.v.
Maar dit systeem heeft enkele
sterke eigenschappen. Die ver
maledijde verwarmingsele
menten (radiotoren, die ruim
te vreten en de inrichting van
de woning beperken, kunnen
achterwege blijven. Het huis
kan met luchtverwarming
tochtvrij geventileerd worden
Het onderhoud is geTing, de
evensduur is groter, vorstge
vaar bestaat niet meer en mei
:en bevoehtingssysteem ge
koppeld is luchtverwarming tt
gebruiken als een air-conditio
ning.
Als luchtverwarming eohtei
met goed wordt geïnstalleerd
is het een bron van narigheid
Dan ontstaat tocht, hinderlijk
geruis, geluidsoverdracht van
de ene naar de andere kamer
en last but zeker not least
worden geuren van koken en
roken door het hele huis
verspreid. Het is dus zeker
geen werk voor beunhazen of
doe-het-zelvers.
ramen die met punaises wor
den bevestigd. Helemaal strak
krijg je het nooit, maar dit
systeem is te gebruiken in ra
men waar u toch niet door
heen kijkt (hoge bovenramen,
slaapkamers, dakraam, trap-
perahuisra-men etc.).
Zonwering via luxaflex
ls mogelijk aan binnen- of MUTS)!
buitenkant van het raam- Bui
tenzonwering voor een huur
huis is moeilijk en bovendien
moet de wering vrij hoog han
gen, ter voorkoming van dief
stal en-of moedwillige bescha
diging.
De ramen zijn de grootste
„lekken" wat warmte betreft.
Er gaat tweemaal zoveel
warmte verloren door de rui
ten als door het dak. Met
tochtstrips e.d. op strategische
plaatsen bereikt men al be
scheiden resultaat. Maar een
werkelijk effectieve isolatie is
een dure zaak. Thermisch ge
sproken is een twee- en zelfs
driedubbele ruit in de fabriek
op maat vervaardigd, het al
lerbeste, het allerduurste en
absoluut niet zelf te doen. De
levertijden zijn lang. Een
stapje terug zijn de voorzetra
men, oftewel losse ruiten in
een profiel die op het kozijn
45% warmte kunnen besparen.
Als er bovendien nog andere
technische maatregelen wor
den getroffen (zeker niet ge
makkelijk te verwezenlijken)
dan is een besparing van 70%
of raamhout bevestigd worden.
De lucht tussen beide ruiten
(de luchtspouw) moet geventi
leerd worden om condens te
voorkomen.
De dubbele ruiten vormen
geen barricade tegen geluid.
Daarvoor moet u dubbele rui
ten hebben met een onderlinge
afstand van minstens 6 centi
meter. Probeer niet om twee
enkele ruiten in een kozijn
aan te brengen, want dit mis
lukt gegarandeerd Hermetisch
afsluiten is moeilijk en de
lucht in de spouw raakt niet
vocht vrij.
Voor fabrieksmatig vervaar
digde dubbele ruiten geldt een
orijs vanaf f 125,- per m2
nclusief plaatsing.
De prijs van voorzetramen
verschilt onderling sterk- Een
simpele en goedkope oplos
sing, maar zeker niet fraai, is
het gebruik van helder door
schijnende pvc-folie voor de
Ook de muren laten warmte
door. Het Bouwcentrum ie
voorstander van het opvullen
van spouwmuren met spuit-
schuim, maar vele aannemers
denken hier anders over. Hun
grootste bezwaren zijn dat de
luchtcirculatie van de spouw
wordt stilgelegd en dat de
muren aan de binnenkant gaan
„zweten", dus nat worden dus
koud en dan zijn we dus weer
bij het trieste begin. Maar het
Bouwcentrum is een andere
mening toegedaan. Het schuim
heeft echter geen geluiddem
pende werking. Dit is een al
gemeen verbreid misver
stand.
Het isoleren van een muur
ls de moeite waard, want men
voelt ziah ook direct behaag
lijker. Het isolerend materiaal
voor bestaande huizen kost
ongeveer een tientje per m2
maar momenteel zijn er lange
wachttijden. Voor te bouwen
huizen zijn nog andere spouw-
muuirvullingen mogelijk. De
muur is ook op andere manie
ren te isoleren dan met
schuim. Men kaïn isolatiemate
riaal (glas- of steenwoll aan
brengen in een dikte van 3
centimeter, het geheel bekle
den met gipskartonplaten en
dit fatsoeneren met verf en-of
behang. Ook kan men platen
aanbrengen van ander min of
meer isolerend materiaal zoals
kurk, polystryreenschuim enz.
In dit kader is het overigens
ondoenlijk om een pasklare
oplossing te geven voor alle
vochtig worden diverse oor-
vochtige worden diverse oor
zaken kan hebben-
Het isoleren van een dak Is
voor de doe-het-zelver te moei-
lijk. Toch zijn er enkele bruik
bare middelen. Men kan over
de zoldervloer een glas- ot
steenwolisolatiedeken uitrollen
zeker boven het deel waar ge
stookt wordt. En bij een vlie
ring waar u toch niet over lo
pen mag, kunt u zo'n deken
helemaal met succes gebruiken
JAN KOESEN
Het hout is de laatste
tijd zo duur geworden,
dat het eigenlijk zonde
is om zelfs de kleinste
stukjes weg te gooien.
Afvalstukjes zijn nooit
te Vermijden, als men
iets van hout gaat ma
ken, ook niet als men de
meeste onderdelen tevo
ren zo goed mogelijk op
maat laat zagen bij de
dhz-winkel.
Bovendien betaalt men
bij op maat gezaagd
hout in feite de afval
stukjes ook, zelfs ais men
ze niet mee naar huis
krijgt.
Houtafval is soms nog
wel voor serieuze doel
einden te gebruiken,
maar ais de stukjes te
klein worden, is het spul
voor de vuilnisemmer-
Net als een stuk plank
met scheuren en lelijke
noesten.
Met een beetje fanta
sie kan echter elk stukje
hout, al is het bij wijze
van spreken een centi
meter groot, nog ge
bruikt worden-
Min of meer artistiek
aangelegde naturen ma
ken van reststukjes
hout, in allerlei wille
keurige formaten, fraaie
wanddekoraties, door se
kris kras door elkaar op
een ondergrond van b.v.
een stukje spaanplaat te
lijmen. Eigenlijk hoef je
niet zo'n kunstenaar te
zijn, want hoe de stuk
jes ook tegen elkaar ko
men, het wordt altijd
iets leuks door de onver
wachte grillige vormen
van het geheel- Het is
natuurlijk wel zaak om
eerst een flinke hoeveel
heid houtafval te verza
melen. Dus lange tijd al
le afgezaagde restjes be
waren- Grotere, voor an
dere doeleinden niet
meer zo geschikte stuk
ken hout, kunnen in
kleine brokjes gezaagd
worden, liefst allemaal
van verschillende afme
tingen.
En als het opsparen
wat langzaam gaat, dan
heeft elke dhz-winkel
wel een afvalhoek, waar
heel wat te halen valt,
voor erg weinig geld.
Een wanddecoratie
van alleen maar stukjes
vurenhout kan erg mooi
zijn. Maar er ls natuur
lijk niets tegen om er
ook stukjes van andere
soorten door te mengen.
Probeer het niet al te
mooi, te „gelikt" te ma
ken. Doodgewone vor
men zelfs abstract, doen
het best.
Behalve stukjes van
latten, balkjes, planken
enz. kan men er ook
stukjes rondhout in al
lerlei dikten bij gebrui
ken ter afwisseling- Erg
leuk is ook een soort
collage van alleen maar
stukjes rondhout, zowel
in dikte als lengte ver
schillend. Dat levert een
verrassend relief op,
evenais natuurlijk het
zelfde werk met rechte
stukjes. Om toch een
maatidee te hanteren: ga
wat de lengte van de
afvalstukjes betreft van
1 tot 10 cm, en de dikten
kunnen variëren van het
allerdunste profieltje (14
cm) tot stukjes balk van
10 x 10 cm- Alles daar
tussen is bruikbaar. Leg
op de grond of tafel een
flink stuk spaanplaat,
strijk dit eenmaal dun
in met houtlijm Iaat de
ze intrekken, smeer dan
nog een dikkere laag
houtlijm, en leg die
stukjes hout daarin. De
plaat kan helemaal vol
gelijmd worden, maar
ook kan een willekeuri
ge figuur (rond, ellips
vormig of wat dan ook)
gevormd worden Vorm
'ogisrh» opeenvolgin:
van lengtematen, b.v.
van laag langzaam
glooiend naai hoog en
weer terug, met op één
of twee plaatsen een
duidelijk hoger gedeelte
dan elders- De hoge ge
deelten ergens in het
centrum van de collage
de lagere aan de kan
ten
Het hout kan met de
gladde ot met de „kop
se" kant naar boven
worden gelijmd, liefst
afwisselend. Dat brengt
extra tekening in het
geheel.
Laat de lijm drogen
en hang het spaanplaat
(de vrijblijvende gedeel
ten eventueel in kleur
gelakt of gebelts) tegen
'jnnux op
