KWF KWARTEEUW AAN DE
Jubileumacties voor
bestrijding meest
gevreesde ziekte
y
Met de fiets
de lucht in
vrij..
uit
Wielrenner
Mislukking
Succes
Computertje
Propeller
ijdschrift
Zaterdag 31 augustus
"'I
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM Vandaag wordt met liet bij der
gelijke gelegenheden gebruikelijke ceremonieel in de
Amsterdamse Westerkerk het vijfentwintigjarig be
staan gevierd van het Koningin Wilhelminafonds.
Het fonds dankt zijn ontstaan en zijn naam aan het
nationaal geschenk dat in 1948 door het Nederland
se volk aan de aftredende vorstin werd aangeboden.
De opbrengst van de toen gehouden inzameling be
droeg f 2.081.127,50. Dat startkapitaal kreeg in het
eerste jaar van het KWF nauwelijks een injectie
van betekenis: 57 duizend gulden was de magere
opbrengst van de eerste ledenwerving en collecten.
Ter vergelijking moge dienen dat in 1973 ruim vier
honderdduizend leden stonden geregistreerd van de
vereniging die het KWF steunt en dat een bedrag van
meer dan elf miljoen gulden binnenkwam.
In dit jubileumjaar hoopt
het KWF tot een nog aan
zienlijk hoger bedrag te ko
men. Twee acties, beide on
der de slagzin „Geven voor
leven", zullen de aandacht
van de Nederlanders op het
KWF vestigen. De eerste is
van de samenwerkende re
gionale en lokale dagbladen,
waaronder ook dit blad, die
weer een nationale puzzel
actie organiseren, die op za
terdag 14 september begint.
Daarover wordt nog nader
bericht. De NCRV organi
seert bovendien een radio-
en tv-campagne met 29 no
vember als hoogtepunt.
Het KWF heeft die acties
hard nodig, want de kankerbe
strijding vergt nu eenmaal
veel geld. In de afgelopen
kwarteeuw heeft het fonds
ruim tachtig miljoen gulden
voor dat doel uitgekeerd,
waarvan veertig miljoen voor
het Nederlands Kanker-Insti
tuut en bijna vijf miljoen aan
de vijf universitaire kanker
centra. De opbrengsten van de
komende acties zijn onder
meer bestemd voor de uitvoe
ring van een vijfjarenplan
voor de bestrijding van de
jeugdkanlker en de bouw van
een researchlaboratorium bij
het Antiond van Leeuwenhoek
huis. Het KWF gaat prat op
een uitzonderlijk laag kosten-
peroentage van zijn fondsen-
verwerving, namelijk slechts
veertien percent.
De grote man van het KWF
is dr. L. Mednsma, bekend
door zijn onversaagde strijd
tegen het roken dat hij als de
voornaamste bron van long
kanker beschouwt. Onder de
vijfentwintigduizend mensen
die in 1971 aan kanker stier
ven, waren de mannen ruim in
de meerderheid en van die
mannen hadden de meesten
longkanker.
Hoewel we tegenwoordig
wat minder hypocriet zijn ge
worden, valt toch moeilijk te
ontkennen dat er over kanker
vaak slechts fluisterend wordt
gesproken, zoals dat voor de
oorlog nog met tuberculose het
geval was. Zoals in vorige
eeuwen pest en cholera en
daarna tbc wordt kanker ook
nu nog vaak beschouwd als
een soort fatum dat je moet
treffen en wanneer dat een
maal zo is, valt er heel weinig
meer aan te doen. Dat zegt
men.
„Niets van aan", zegt dr.
Meinsma- „Ziekten bunnen
meestal worden voorkomen -
en longkarvker dus door niet
meer te roken - en ze kunnen
vaak ook worden genezen-
Kanker vormt op die regel
geen uitzondering". Op het
ogenblik wordt een derde van
de kankerpatiënten weer be
ter.
Een van de oorzaken van
het toenemen van kanker is ge
legen in het ouder worden van
de mensen. Er zijn nu eenmaal
veel meer bejaarden dan vroe
ger en kanker komt boven de
vijftig meer voor. Maar dat
kanker als volksziekte be
dwongen kan worden toont
een vergelijking van de sterf
tecijfers ten gevolge van kan
kergezwellen. In absolute ge
tallen stierven in 1972 15169
m
ipll1
II -Is
- ïfi
«I
V
I li
«iktwBk 4^
Laboratorium van de kankerafdeling in het Emmakinderziekenhuis.
mannen tegen 7013 in 1948,
een ruime verdubbeling dus.
Voor de vrouwen zijn in de cij
fers 11.1-56 tegen 6698. Echter:
per honderdduizend Nederlan
ders boven de vujftig j-aar lig
gen de cijfers stukken gun
stiger. In 1948 stierven er
706 mannen aan kanker, in
1972 931, ongeveer veertig
percent meer. Daar is de
invloed van de na die oorlog
onder de invloed van de rook
gewoonten sterk gestegen
longkanker in begrepen. In
1948 stierven slechts 826 man
nen aan longkanker, in 1972
waren dat er 5362.
Bij de vrouwen boven de
vijftig liggen de verhoudiirags-
cijfers nog gunstiger: hier is
namelijk sprake van een dui
delijk terugdringen. In 1972
stierven 556 op elke honderd
duizend vrouwen aan kanker,
in 1-948 waren dat er 630. De
longkanker is ook hier de
kwade genius- In 1948 slechts
180 sterfgevallen onder de Ne
derlandse vrouwen aan long
kanker, in 1972 waren het er
al 408 en - dr. Meinsma windt
er geen doekjes om - dat cijfer
zal nog wel somberdier wor
den.
Daarmee nadert de long
kanker onder de vrouwen
als doodsoorzaak die van de
kanker aan dé baarmoeder
hals (429) eno vertreft ze al
die aan de baarmoeder zelf,
334 gevallen in 1972. Maag
kanker, duidelijk op de te
rugtocht sinds 1948, behoort
met de borstkanker tot de
belangrijkste kankervormen
die vrouwen bedreigen. Re
denen waarom dr. Meinsma
het vooral in progressieve
vrouwenkringen gepropa
geerde massa-onderzoek op
het voorkomen van baar-
-i j:vb
moederkanker nogal relais
verend benadert. Dat kojil
ook omdat er bij een derge
lijk: onderzoék een ggj
steeds enorme drempelvree
pverwpjinen moet wordej
Nog te vaak hoor je: „NtJ
hoor, ik niét naar de dokten
Stel je voor dat ik. kankeJ
heb". Maar dat is nu juisj
de struisvogelpolitiek
maakt dat er meer aan d
ziekte wordt geleden
^onvermijdelijk is.
De tegen de Franse grens aan wonende en wer
kende Westvlamingen Stefan Masschelein 25) en
Erik Verstraete (34) lachen schamper om de ro
mantische verhalen over „de mens die de hele
historie lang al heeft gedroomd om op eigen
kracht te kunnen vliegen als een vogel.". En van
Icarus willen ze niet weten.
i'-V-i"'/ -Art'
i -
-
Alleen bij het horen van het
woord vliegen exploderen ze
in geestdrift. Stefan en Erik
hebben zich sedert een dik
jaar geschaard in de rij der
zelfbouwers die op de wieken
van hun overtuiging en met
snel bijeengegaarde kennis
letterlijk van de grond willen
komen.
Stefan en Erik behoren tot
de uiterst selecte groep van
die volhouders, die er na vele
mislukkingen tot ieders verba
zing dan toch in zijn geslaagd
met een ingenieus trapvlieg-
tuig enkele honderden meters
ver te vliegen veillig te landen
en opnieuw te vliegen.
Aan de ene kant .staan ze er
niet zo van te kijken, want ze
hebben alles berekend wat er
maar te berekenen viel, maar
van de andere kant heeft hun
opmerkelijk succes hen zo ge
grepen, dat ze ai dromen van
een tweepersoons fietsvlieg-
tuig dat hen op een wind-stille
dag over het Kanaal van Ca
lais naar Dover zal dra-gen.
Niet ver van het uit de Eer
ste Wereldoorlog herrezen le
per ligt restaurant Rubenshof,
dat sedert kort culinair wordt
uitgebaat door Stefan Mas
schelein. Van huis uit is alles-
doener Stefan technisch teke
naar. Maar tot voor kort wierp
hij zich uitsluitend op het ont
werpen en aanmaken van oog
strelende zitmeubels. „Ik
kreeg zoveel werk diat ik naar
een echt atelier moest uitzien-
Ik had geen ruimte. Totdat dit
restaurant hier toevallig vrij
kwam. Dat heb ik gekocht.
Maar toen ik het eenmaal had
dacht ik: toch zonde om zo'n
volledig ingerioht restaurant
leeg te hialen. Daarom heb ik
het zo gelaten. En nou sta ik
in de keuken. En ben kok.
Sedert anderhalve maand. De
zaak loopt niet sleoht".
Geregelde gast in Rubenshof
is oud-prof-wielrenner Erik
Verstraete, die uit liefhebberij
zeer ingewikkelde reparaties
aan motorfietsen uitvoert,
maar die voor zijn levenson
derhoud toch verplicht is bier
te verhandelen en gedurende
het desbetreffend seizoen zijn
technisch geschoolde handen
uit te steken naar de belen
dende Noordfranse vlasoogst.
Dit van zes jaren her dat-eren
de ongebreidelde duo wordt
bij voortduring bijgestaan
door Stefans broer Paul (27),
gediplomeerd elektromonteur.
„Daar doe ik niks meer aan,
ik ben nu beroepsmusicus. Op
een orgel dat ik zelf in elkaar
heb gestoken". Tot voor ruim
een jaar is de rijk geschakeer
de luchtvaartgeschiedenis aan
dit drietal voorbij gegaan-
Goed, er was in het verleden,
al knutselende aan motorfiet
sen, wel eens gedagdroomd
over het bouwen van een heus
motorvliegtuigje, maar de Bel
gische wetgever gunt hier het
experiment zo schrijnend wei
nig ruimte, dat ieder idee in
die vliegrichting al bij de start
de mist in moest ga-an.
Totdat, als speling van het
lot, via kranteartikeltjes en
tijdsohriftknipsels bevattelijke
stukjes hedendaagse vliegtuig
historie op hun praattafel
dwarrelen. Na weken van
schijnbaar gedachteloos heen
en weer puzzelen kom-t er dan
Het Grote Plan uit. In ambte
lijke taal gestelde het zich op
eigen kracht voortbewegen in
de lucht met een voorwerp dat
zwaarder is dan de lucht.
Maar bedoeld wordt gewoon:
het bouwen van een vlieg-
fiets.
Drie weken later stond de
eerste vlieg® ets in de wei.
Stefan Masschelein: „Het was
één grote mislukking. Dat
ding kon gewoon niet van de
grond komen. Met dat vleugel
oppervlak van 25 vierkante
meter zou j,e 5 tot 6 paarde-
krachten moeten ontwikkelen.
En dat gaat niet. Met alle
technische foefjes komt een
mens niet verder dan 0,8 p.k.
of misschien iets meer"-
Het drietal kan er nu om
lachen, ook al heeft dat eerste
ontwerp de nodige ervaring
opgeleverd Proefondervinde
lijk was aangetoond dat het
ontwerpen van een bruikbare
vl-i-egfiets een uiterst serieuze
zaak is. Al wa-s het alleen
maar om de lachers aan de
kant te verstommen.
Aan het succes van nu ging heel wat vleugelbreuk vooraf
voordat ik d-e goede had. Uit
verschillende lagen popuiliere-
hout. Als materialen voor het
vliegtuig kozen we duralumi-
nium en kunststof. De bekle
ding is gemaakt met betzelfde
spul als miuziekbandjes. Goed
sterk is drat. Met je vin-ger kun
je er geen gat in prikken". En
zo groeide de Da Vinei naar
een grote vogel met een pro
peller op zijn rug en een cou-
reursfliets aan zijn buik. Al
thans in eerste versie. Maar
die basisuitvoering was toch
voldoende om op de 7e mei
van dit voor hen gedenkwaar
dige jaar op het welhaast ver
laten vliegveld van Wevelgem
de eerste luehtsprongetjes te
maken- Gedurende proefne
mingen werd de fiets vervan
gen door een enkel wiel, de
schroef werd wat bijgesteld.
En ér kwam een echte cockpit
aan om het gewicht te veel
naar achter lag.
De Da Vinei, voortbewogen door de rappe benen van Erik Verstraete, komt los van de Vlaamse bodem.
Stefan: „We lieten niets
meer aan het toeval over. Met
een klein computertje bere
kende ik nauwkeurig de span
wijdte, of eigenlijk vleugelop
pervlak, invalshoek, gewicht
en het vermogen om dat alles
te kunnen laten vliegen. Vier
pro-pellers heb ik gemaakt,
De laatste veranderingen
haalden niet eens het tekenpa
pier meer. Het was allemaal
wél netjes uitgerekend. Vol
gens de theorie kl-ópte het al
lemaal tot in de .kleinste de
tails, ook al is dp constructeur
tot op de dag van vandaag
niet uitputtend op de hoogte
met de krachten die de Da
Vinei kan verwerken. Vorige
week ging de vliegfiets, met
op het zadel de snel trappende
Erik Verstraete, na een aan
loop wan tien meter, vijf me
ter hoog de lucht in, om pas
250 meter verder weer veilig
te landen. Een prestatie die de
wereldpers heeft gehaald.
Masschelein: „We zijn niet
neergekomen omdat het toestel
niet verder kon, maar omdat
we eerst tog wat ervaring
wilen opdoen. Ik ben ervan
overtuigd dat het, vliegtuig
met gemak een paar duizend
meter kan vliegen op 30 tot 40
m. hoogte. Dat gaan we bin
nenkort ook doen. Je had de
havenmeester van het vlieg
veld Wevelgem eens moeten
zien. Hij zei: „Als jullie daar
mee op de grond vooruit ko
men, vind ik het al een pres
tatie. Hij stond met open
mond toen Erik gewoon na
een kort aanloopje opsteeg en
weer neer kwam zonder he*
toestel te beschadigen. Nu gaan
we door. Op iedere windstille
dag".
Het succes, waar nu ieder
een op af komt, heeft Stefan.
Erik en Paul te pakken. In
gedachten bouwen ze -rvu al
een verbeterde versie van de
Da Vinci, die betere -zweefroo-
geliikheden heeft en gemak
kelijker bestuurbaar zal zijn
En daarna komt een tweeper
soons toestel van de tekenta
fel. „Want daarmee moet het
mogelijk zijn van Galais naan
Dover te vliegen".
gebouwde propeller. B.j
vliegtuig wordt niet het Pi
maar alleen de propeller l|
gedreven. We, hebben P-' 7
genomen met een cour®1®
met e'en achterop gelaste F
peller. Met alleen die ast
dreven propeller bereikte jl
op de weg een snelheid rat
kilometer per uur".
Als de Da Vinei het 1*
begeven en die kans b
zo denkbeeldig w™®
vliegtuig onmiddellijk *j|
slaagd experiment verf
Om er mee verder te
Met zijn 45 vierkante
vleugeloppervlak en aj' J
mumvliegsnelheid van 1» „L
meter is het een opnie:rKj
vogel, die nu al de n,J
jaloezie van vele
teurs heeft opgeroep®-, "jl
fan: „Geef alsjeblieft frij
■veel technische bij
den prijs, want dan bo"»
ons na"-
De eerstkomende w'r I
ja Kul
dag in Wevelgem ,v|
daar in de buurt van de
vlaamise kust wel ev«n
- trapt Erik Verstrak A
weer met St-efan Mass^ I
rekenwerk de lucht m
minimaal 1000 m. ven-'
mee neer te komen.
,1(0»
Het vliegsucces schrijft Ste
fan voor een groot deel toe
aan zijn zelf ontworpen en
lukt staan er helemaal --
lachers meer aan de kan'-
Ono
landelijk
Dunifcxrd, I
£md, Bvakhage. i
Zat i" oktober
L^grammas draaien
„tiiltorele centra. 1
Zt van Kultuireel Se
Komngwei te JMbu-
J^weking met Ned
Jhdrting en «meeste
Jifr*er
ELLIS Broer, -
,n Hélen» Endreo,
L en met 34 r
galerie Pepijn.
Breda.
«ZEVENLUIK met
«oekers, gemaakt e-,
TeliSter is tot en met
te mn m (1
museum Axrwren,
gedachten en befe._,
I Sens het werk aan
Raakte ito «m D=>*
OTk in dt handel is.
JAZZ-fcstival in
lucht in het hart van
op 7 september van 14-
Met o.a. Trio Wiim rw
Theo Loevendae
trio Louis van Dijk.
circuit va
I (o.a. L
Krem, Wie
Warhol
met ca 1
in muse
Een dnitii
Sentrum D
in sa
Kunst
Barbar
schildert je
„o, sieraden
september i
Reigerstraa
bed i
en be
Aliai
29 sep
Gemeente
zij!
tij
diit lui
da
door
belevenissen
aan diit
Dagboek,
de
open
Leide
„-22.30 t
Overgaaww
Com sort e
eer
Böll
va
nieuwe
ver
in ee;
(Else
Kunstbezit
bios
i:
DE VERLOREN
Katharine Blum, het
boek van Reiirarich L.
lohijjnt op 1 november
Nederlandse vertaling
vier)
0 OPENBAAR
verhuis naar voormalige
coop City of Wesopa
Weesp. Abonneffmentenadi
atratie blijft postbus 5555
sterdam
0 AMSTERDAMSE
tiendaagse met ruim 140
stellingen ic theaters en
iea vindt dit jaar plaats
20-29 sept. Toega-ngspni zei
van f 1.- tot t 5,-. Er warde
nog meer bezoekers verwach
dan de 37.920 van vort
jaar.
GLOBE begint nieuwe sed
roen op donderdag 12 septe-m
ber in Breda met première
De Collectie van Pinter e;
Loop toch niet zo naakt rom
van Feydeau met Siem Vroom
Femke Boersma, Henk Rigter
(regie), Hugo Koolschiin
Aus Greidanufl.
Aon
Kunst
voor
mu
va
0 FOTO-9: Holland - Belgi
zonder overwinnaar, staat bo
ven een verslag met foto'
van een fotogmaifen-onitmoe
ting in Breda; de Belgen til
realisten, de Nederlanders al
vervreemders. Verder o.a. aan
dacht voor (goed) eindexa
menwerk MTS voor Fotograf»
Den Haagjthealterfotognafi
van Joop v-d. Berg en fotogra
fisch verslag van Mickery-pro
ject door Ton Omloo. Jan Gqp
pens schrijft over de foto-pio
nier Nadar en Couimans ove
exposities in Londen. Nieuw
de BNAFV met nieuws va
fotoclubs. Getest werd de Ca
non EF. (Foto-postbus 4, Doe
tinehem)
KENTERING-I: De veer
tiende jaar-gang opent met 1-
pagina's informatie (Tijd
Schrift), waarin o.a. aanlteke
ringen bij d-e verhullingen vai
Habakuk lx de Bialker (i.e. bi
Zwijg) en Jan v.d. Vegt me
mavo-leerlingen praat over li
teratuuronderwijs („het ays
teem doodt allies"), waa.ro]
I desbetreffende docent reageer
(„de waarheid ligt niet in he
midden, niet opzij of er bo
venop. Ze ligt eronder begra
ven"). Veel poëtische bi.jdr»
Sen van o.a. Bontridder, Brey
tobach, Habakuk XI Bri®
Patten van de Liverpool soeni
(vertalingen) en Jan Willen
OvereemVerder oa. Jan v.c
Vegt over censuur in Ierlarv
(Kentering, Badtiuisweg 231
Den Haag)
AARDE EN KOSMOS
*n 8: In deze aflevering va
1 „populair wetenschappelij
I magazine" o.a. de ervaringe
van een Kirlianfotograaf; foto
Si'afie als wapen tegen plan
ten-ziekten en diepgevrore
I lossiöii;- bacteriën ontdekt c
Antarctica. Hoe we thuis -
ongevaarlijk kunnen expi—
f .P^Ateren met nadio-aotiev
I baling wordt geleerd in
fd bellen vat is zelf te
«tri. De sterrenhemel in
Sriteher; waarnemingen
npitei- en de Nederlandse s
Ihet ANS zijn nog enke
andere titels uit dit rijke ii
™rla*leve tijdschrift met e<
«rtrgtal onderwerpen. (A.
postbus 281, Haarlem)
,Oo
mz
sep
aa
god:
Hel
mg
d
eeu
STREVEN-ll-12: „Het V
2n..« eisen als tege
{v^aUe, altijd uitgedrukt
ro!?ll?r' va" fundament»
van mens eerd
an van vrijheid van
bkhSt"u ■cbrijft Peter
Ca.awaite wanneer hij
Scroll analyseert als cl
„tossinger van het Vaticaan
gi ttyper zet kanttekeni
g" .het Duitse Theater
o^JPt naar de 19e c
^ri6kse Klassieken
bii toeschouwer daa
trekkelAetl'ekkeri llebben b
sc^riiw Sueces' Lco Geer
terSnl °ver de Weltkreis
strem? Arbeitswelt,
van I georganiseerde
«aat tng58ement- Paul -
wine nv ,mel een hesch
sacré Jl Violence et
'top- Dn3" Girard onder i
geweld ?yangeües leggen h
dan' bloot- Boekarest,
a.a.v Harriot zich
tongres ei» wereldbevolking
Boéch) CVeri' postbus 2c
vor
Belic
HANS
I#1
