Kijken naar de
blokkade van
Zeeuwse boeren
SLAK IETS SNELLER DAN DE VOORUITGANG
GÜNTHER GRASS, de redelijkheid tegen het fanatisme
im
Engelsen leren
leven met
liters en kilo s
WK
VONCR DERDE
HULP BIJ HET
KIEZEN
VAN EEN BOEK
Toernooi
Corn Boys
geslaagd
Sup er-cui
I* eyenoor*
Kleine
stem
DUIF
GERRIT
WOENSDAG 14 AUGUSTUS 1974
r
Jullie zullen allemaal ongetwijfeld wel het een en ander heb-
ben gehoord of gelezen over het blokkeren van wegen door
boeren. Henriette Verdurmen uit Absdale wilde het zelf wel
eens zien en besloot naar de eerste blokkering bij haar in de
buurt te gaan. Ze schreef ons wat er allemaal te zien was.
»,Het was de eerste keer dat
ze de wegen in Zeeland gin
gen blokkeren. Ik en Karina
en Paul en onze Robbie gin
gen kijken. Ze hebben van
Perkpolder tot Hulst geblok
keerd. Geen ene auto kon er
door. De tractoren kwamen
van overal. Uit Koewacht, uit
Absdale, Westdorpe, Klooster-
zande. De weg van Terneuzen
naar Rapenburg was ook ge
blokkeerd. Op een tractor van
iemand stond: Het is nu de
eerste keer, maar volgende
week doen we het weer. En
op een andere tractor stond:
De grootste varkens wonen in
Brussel en verkoop ze naar
Rusland voor 2 gulden. En nog
iemand heeft op zijn tractor
geschreven: Laat onze kinde
ren niet creperen, maar laat
onze regering ripeteren of zo
iets stond erop. Heel veel men
sen zijn gaan kijken. Mijn va
der was ook meegereden. En
boeren uit de buurt ook. Het
was heel mooi geweest. Er
waren nieuwe en oude tracto
ren bij.
Als je een boek op je verlanglijstje wil zetten of als je er
wil kopen is het altijd moeilijk een keuze te maken. Aan
1 ft
spannej
boek kun je namelijk meestal niet direct zien of het
is of vrolijk en of het om een waar verhaal of een
gaat. Bovendien staat er niet altijd in voor welke leeftijd hei I
bedoeld.
sproot,!
Van Holkema en Waren-
dorf uit Bussum is een van de
uitgevers die wel precies op
het kaft zet om wat voor een
boek het gaat.
De afgelopen twee maanden hebben veel mensen gereisd om op hun vakantieplekje te kunnen komen. Omdat er
zodoende veel meer auto's op de weg waren dan normaal ontstonden er nogal eens lange files. Gijs Gijsbrechts uit Bre-
da maakte een tekening van een autobaan in Duitsland die hij op een avond in juli zag. Gijs is zeven jaar.
Zo is er van deze uitgeverij
voor jongens en meisjes van 7
tot 12 jaar onder andere het
boek „Duif maar dapper", ver
schenen, dat Imme Dros heeft
geschreven. Het is bestemd
voor kinderen, die een span
nend, avontuurlijk, bedacht
verhaal zoeken. Zoals je zult
verwachten speelt een duif de
hoofdrol in het verhaal. Duif
is bevriend met het appel-
vrouwtje. Als zijn vriendin
naar het ziekenhuis moet, gaat
Duif mee, maakt hij kennis
met de Amsterdamse stadsdui
ven en beleeft veel avonturen.
Op een groot aantal tekenin
gen is hij met andere dieren
en mensen, die in het verU
voorkomen, te zien.
Voor kinderen van 9 tot»!
jaar heeft Van Holkem I
Warendorf in Bussum >J
boek „Iolo komt niet sj
van Alet Schouten uitgebrac-1
Op de omslag van het h,l
staat dat het spannend, a%|
tuurlijk, bedacht is. Dit V;.|
haal gaat over Gerrit, een
gen die in Wales woont. I
dat hij er niet geboren is, jj,|
de avonturen en prob
waar hij voor komt te statl
nog wat moeilijker dan vtj
iemand die uit de streek 2t;l
komt. Iolo, een jongen die «el
in Wales geboren is, spsf
een belangrijke rol in het v
haal.
De boeken kosten f 8.90 p>J
stuk.
-
y-A.y;.
a*.-!
Een prinses met bloemen van Sandra Broekaart uit
Graauw. Sandra is zes jaar.
Vakantie en de proble
men van de boeren. Dat
zijn de belangrijkste on
derwerpen waarover we
veel tekeningen en een
paar verhalen ontvingen.
We krijgen nog steeds veel
meer tekeningen dan ver
halen. Jammer, want zo
doende moeten we veel te
keningen laten liggen en
hebben we soms een ge
brek aan leuke verhalen
van jullie. Stuur dus eens
een verhaal of gedicht in
plaats van een tekening
Een leuk onderwerp zou
bijvoorbeeld het begin van
het nieuwe schooljaar kun
nen zijn. Sommige jongens
en meisjes schrijven een
lang verhaal, dat we niet
in één keer kunnen plaat
sen of een vervolgverhaal.
Nu levert dat vaak proble
men op, omdat de Kleine
Stem maar één keer in de
week verschijnt. Dus op
enkele uitzonderingen na
nemen we deze lange ver
halen niet als serie.
Probeer maar eens een
leuk kort verhaal te ma
ken. Je kunt je werkstuk
sturen naar De Kleine
Stem, Reigerstraat 16, Bre
da.
Eindredactie:
Rieja van Aart.
Peter van Assche, die acht jaar is en in Teteringen woont tekende deze dierentuin.
SOMS ziet men „Uit het dag
boek van een slak" van
Günther Grass omschreven
als het journaal van de in 1969
gehouden verkiezingscampagne
van de Sociaal-democratische
Partij Duitsland (SPD) en haar
toenmalige lijsttrekker Willy
Brandt. Grass, al beroemd door
zijn roman „De blikken trom
mel", maakte deel uit van de
verkiezingskaravaan die een
half jaar lang van hot naar her
door de Bondesrepubliek trok.
Zes maanden van „toespraken-
spreken", handen drukken,
handtekeningen zetten, verkie-
zingskrantjes redigeren, uren
lange files op de autosnelwegen
doorstaan en het levendige ge
zin met zijn vrouw en vier kin
deren slechts zelden als een
oase in een woestijn van hotel
kamers. Alle moeite werd deze
keer tenslotte beloond. De
„zwarten", de gladde, glibberi
ge CDU, werden verslagen en
Willy Brandt werd kanselier.
Was het boek van Grass
werkelijk niet meer dan een
journalistiek verslag van een
politieke zwerftocht, dan zou
de publikatie drie jaar nadien
bij voorbaat een misgreep zijn
geweest. „Uit het dagboek van
een slak" is dan ook in het
driejarige rijpingsproces ge
worden tot een litterair mees
terwerk van de eerste orde.
Met alle werkelijk grote
schrijvers heeft Grass het ver
mogen gemeen ingewikkelde
vraagstukken en pijnlijke toe
standen in zo'n klare, heldere,
geestige stijl te verwerken,
dat datgene wat hij te zeggen
heeft voor een breed publiek
natuurlijk op voorwaarde
dat dit zich eens een slap
verhaaltje wil ontzeggen
toegankelijk is.
Toen Grass zich tussen Bo-
denmeer en Sleeswijk-Hol-
stein voor de Espede' zoals
zijn kinderen de partij noe
men, uitsloofde, was hij tege
lijkertijd sterk bezig met een
jeugdherinnering uit het voor
malige Danzig, de stad waar
hij in 1927 werd geboren. Nog
net op tijd dus om de opko
mende nazi-terreur en de
daarmee gepaard gaande jo
denvervolging mee te maken.
Die verschrikkelijke tijd,
waarin onschuldige en weerlo
ze burgers van de zogenoemde
Vrijstad Danzig officieel
behoorde de stad sinds 1918
niet meer tot Duitsland; ze
werd namens de Volkenbond
bestuurd door een opklim
mende reeks van pesterijen,
gemeenheden en regelrechte
vervolging naar de ondergang
werd gevoerd, begon niet in
1940, niet in 1939, zelfs niet
met de beruchte Kristalnacht
Van 1938, maar al in 1933. Het
is steeds weer belangrijk vast
te stellen dat de democratieën
van de dertiger jaren zes jaar
lang werkeloos hebben toege
keken bij deze volkerenmoord
en dat ze uiteindelijk niet om
die reden hebben ingegrepen,
maar omdat haar eigen positie
werd bedreigd.
Solidair
Grass laat die trieste episo
de herleven in de lotgevallen
van de biologieleraar Hermann
Ott, die, zelf geen jood, wei
gert zich te laten gelijk scha
kelen op de nationaal-sooialis-
tische toer. Hij blijft solidair
met zijn geplaagde medebur
gers, wordt door de zwijgende
instemmende meerderheid met
de nek aangekeken en tenslot
te door de terreur gedwongen
onder te duiken.
Deze geschiedenis wordt
door Grass zeer subtiel ge
bruikt voor het trekken van
een parallel met de oppositie
tijdens de verkiezingscampag
ne. Die kwam van twee kan
ten, van de „zwarten" en de
zogenoemde APO, de buiten
parlementaire oppositie van
zich links wanende leeg- en
warhoofden, zoals het volgen
de citaat demonstreert:
„Spoedig daarop moesten
de eerste joodse studenten hun
studie aan de Technische Ho-
Günther Grass: Redelijkheid.
geschool afbreken omdat hun
werk aan de tekentafels en in
de laboratoria door SA-studen-
ten onmogelijk werd ge
maakt....
„Wat betekent dat. onmo
gelijk gemaakt?
„Door chicanes verhin
derd".
„Wat voor chicanes
dan?"
„Inkt over technische te
keningen gooien".
„Dus gewoon flauwe grap
pen uithalen?"
.,'t Is mogelijk dat enkele
SA-Studenten geloofden
alleen maar flauwe grap
pen uit te halen".
„En als de studenten te
genwoordig? Zouden die
ook?"
„Weet ik niet".
„Zeg eens eerlijk, zouden
die?"
„Enkele misschien".
,.Ook die voor Mao
zijn?"
„Het is best mogelijk dat
enkele studerende maoïs
ten geloven aleen maar
gekheid te maken".
Men ziet het, Grass Is een
man die voor alles de rede
lijkheid zoekt en zich verzet
tegen de nieuw opkomende fa-
natismen van deze tijd. Een
man ook met veei respect voor
diegenen onder zijn landgeno
ten die in de barre jaren van
het nationaal-socialisme de
hitte des daags hebben gedra
gen, maar die nu weggehoond
worden, getuige het volgende
fragment:
„Toen gisteren (tijdens de
discussie) de oude man
met chaotische woorden
wilde praten over zijn
voorbije tijd de werk
loosheid, het stempelen,
de inflatie en rijksbanie
ren tegen SA en het Rode
Front kruimelde in het
begin gelach in groepsver
band en stabiliseerde zich
daarna tot grimas. Toen
na de interruptie „Hou
toch op, opa!" de oude
man woedend werd ja
Raoul, hij schreeuwde en
was buiten zichzelf
gingen velen pijnlijk ge
troffen weg, maar hadden
nog lang, tot in hun slaap,
moeite om met grijnzen
op te houden"- Overigens,
de zich noemende chris
ten-democraten waren
nauwelijks minder kies
keurig in hun bestrij-
Westduitse nieuw-linksers.
Grass vertelt dat hij in
zulke keurige katholieke
plaatsjes als Erkelens en
Kevelaar werd onthaald
op spreekkoren: „Wie
hebben ons verraden? So-
was dan de reactie van de
ciaal-democraten4". Dat
Barzels en de Straussen
de „Strauzels" op de
door de SPD voorgestane
politiek ten aanzien van
de Sovjet-Unie, Polen, de
DDR-
Derde lijn
Genoeg citaten, want er
loopt nog een derde lijn door
dit onvergetelijke dagboek.
Dat is die van de „Melencoli-
a", het thema van een prent
van Albrecht Dürer. Grass
kreeg namelijk in dezelfde pe
riode een uitnodiging om een
lezing te houden bij de Diirer-
feesten van 1971. Die lezing is
ook in het boek opgenomen.
Ze draagt de titel „De stil
stand in de vooruitgang",
waarmee Grass virtuoos aan
koppelt aan het thema van de
slak, het dier dat zijn leraars-
figuur Hermann Ott zo na aan
het hart lag en waarvan hij
zegt dat ze „iets sneller dan
de vooruitgang" is. Daarmee
zijn we dan ook terug bij het
politieke hoofdthema van het
boek. Vooruitgang, juist in het
politieke denken van de mas
sa, wordt slechts met einde
loos geduld bereikt, met een
voortdurend, dikwijls ontmoe
digend terugvallen ook. Wat
dan voedsel geeft aan de „me
lencolia", de zwaarmoedigheid,
van de politiek bewust leven
de mens. Melancholie en uto
pie zijn eikaars tweelingzus
ters. Twijfel en zwaarmoedig
heid: die twee gemoedsstem
mingen hebben Grass vaak
beslopen op die verkiezing-
stoernee van steeds maar weer
hetzelfde te moeten zeggen,
altijd maar weer dezelfde vra
gen moeten beantwoorden.
Maar niettemin:
„Ik ben sociaal-democraat,
omdat socialisme zonder de
mocratie mij niets waard is en
omdat een onsociale democra
tie geen democratie is- Een
stelling, onbuigzaam en droog
als gort. Niets om geestdriftig
te worden en met petten te
gaan gooien"-
Een schitterend boek, zei ik
al. Knap gecomponeerd, met
meesterschap in het taalge
bruik, dat beurtelings ontroert
en laat lachen. Dat ons met de
Duitsers van toen en nu ver
zoent. En adequaat vertaald.
Dat mag oo-k wel eens gezegd
worden-
JOOP BARTMAN
N
Günther Grass: Uit het
dagboek van een slak. Verta
ling: C. Schuur-Kapers. Meu-
lenhoff, Amsterdam f 19,50)
(Van onze correspondent)
LONDEN Mijn gewicht op
de Engelse weegschaal in de
badkamer is omstreeks
„twaalf stenen", een hoeveel
heid die elk schoolkind hier
moet kunnen omrekenen, want
een „stone" is de aanduiding
voor veertien pond. Tegen
woordig gaat het onderwijs
verder: elk van die ponden in
wat van ouds heet het Imperi
ale Stelsel is nagenoeg 454
gram. Kortom, ik weeg iets
meer dan zesenzeventig kilo.
In de pub drink ik een whis
ky (alleen de Ieren en Ameri
kanen spellen whiskey) uitge
meten als een-zesde van een
„gill" en nog steeds dient het
Engelse kind te weten dat er
vier van die onvertaalbare
maatjes in een „pint" (0.568
liter) gaan. Hebt U er ook
genoeg van? De meeste inwo
ners van Groot-Britannie niet,
als ze eenmaal hun leertijd
achter zich hebben. Ze blijven
afkerig van de overgang naar
het metrieke stelsel.
Deze zomer is met nieuwe ij
ver de staatscommissie in de
weer die vijf jaar geleden
werd ingesteld om de Britten
te begeleiden bij het loslaten
van hun oude maten en ge
wichten Er wordt gead ver
teert zelfs om duidelijk te
maken wat de juiste uitspraak
van „litre" is- Maar de mensen
hebben meer af te leren dan
te leren.
Hoe lang is een Engelse roede,
genoemd „rod" of „perch" of
„pole"? Wel, vijf en een halve
yards, voor ons gelijk aan bij
elkaar 503 cm., bijna de helft
meer dan de oude Amsterdam
se en Rijnlandse roede- Na de
kerkdienst op Palmzondag,
heus, werden ooit de linker
voeten van zestien mannen
achter elkaar gezet en de tota
le lengte was een „rod".
De lengte van een cricket-
pitch, het terrein tussen en
onmiddellijk om de wickets, is
een „chain" van zesenzestig
voet, ofwel twintig meter b1
twaalf centimeter. Het is
traditionalisten moord
doodslag waard om niet "f I
standaardiseerd te worden e:
vier en een halve inch k»i;
te raken, zoals in India Sf'
beurd is waar nu het
wordt geschoren voor
pitch van precies twintig
ter.
in het voorjaar kwamen 1
herziene stafkaarten uit-
populairste was die van
Inch per mijl, tesamen
Kaarten voor geheel Groot-Bn-
tannië. Een dergelijke schaam
gelijk aan 1:63.360. Daar is
serie 1:58.000 voor in de 1
gekomen, in totaal 203^ i®
grotere kaarten waarop 2
de afstand van een kilometer
weergeeft. De hoogtelijnen:
gen niet meer vijftig vod
doch twintig meter van elkaar
vandaan. Als u .levenslang
gewandeld of gefietst me'
hulp van de oude kaarlet
kreeg u hoofdpijn bij hel Se'
bruik van de nieuwe, even»
ae zich beklagende Britten.
Dan hadden ze zich eert
moeten aanpassen, zegt e
Nederlander dank zij voor°
ders die anderhalve eeuw 8
leden voorop gingen bij
invoering van het metne
stelsel. In het jaar 1608
een Engelsman een in ons
verschenen boek vertaald e
tiendelige rekenkunde W
liepen de Fransen harder -
in 1790 vergeefs de Brm»
uitnodigden gezamenlijk
moderniseren. Telkens was
hier teveel verzet.
Een ton hout is een
hoeveelheid, niet zo r0"
tisch als dertig „hopPus le. ,j
wat in kilo's heel «g
scheelt- Trouwens, een t°n.
van alles zijn. „leng" 0
Engels (1016 kilo), „short
Amerikaans (907 Inlok,
maar te zwijgen van
ton" en „freight ton" die
uiteenlopende inhoudsma'
zijn.
IJSDAG 14 AUGUSTUS 1974
STAT
IS N(
NIET
(Van
MONTREAL Het eerste w(
l van stayers werd maandag in M
tie (FIAC) binnen de internatior
dl, werkcommissie om de stayers;
met 23 tegen 16 stemmen bij 4
I Uit de vergadering van de aar
amateurs kwam wel de duide- sin
n ke aanwijzing dat de we- voc
Kampioenschappen va» we
1077 in Venezuela worden ge- de
houden Nederland trok zijn che
kandidatuur terug omdat dui-
deliik was dat West-Duitsland I
en Nederland, gescheiden op- die
trekkend geen kans hadden wil
wen de kandidatuur van de
i Venezuela- Duitsland verloor ha-
echter in zijn eentje ook- vlo
In de vergadering van de Va:
amateursectie heeft de Neder- kei
landse afgevaardigde Jo hel
Förster met klem de stayer» ka:
verdedigd- Förster stelde dat en
niet gesproken diende te wor- nel
den over op zichzelf staande WJ
gevallen of over individuen t;e
maar over de herkansing die jel
de baansport dient te worden da-
gegeven in zijn kware concur- v0
jentie met de wegrenner». la,
stel dat er over een paar da:
aar" riep Förster vertwijfeld uit
uit niet voldoende sprinters ko
_'of achtervolgers meer zijn, dr
moeten wij dit programma ook aa
maar afvoeren''-
De vergadering van de prof- de
sectie van de UCI heeft zich de
biina unaniem uitgesproken ro
over het handhaven van de vl(
stayers bij de wereldkampi- da
oenschappen- Elf tegen een va
was de verhouding van de ge- do
heime stemming, waarbij het
„nee" vrijwel zeker uit Itali
an
we
pi-
De
T2
m
e<
in
D
d
le
h
k
d
v
si
n
(Van onze sportmedewerker
HULST De Zeeuwse at
leet Piet Vonck uit Heikant
lid van de Hulsterse atletiek
vereniging is tijdens de atle
tiek interland in Papendal
tussen West-Duitslatnd, België
en Nederland, fraaie derde ge
worden op de 10.000 meter
Een derde plaats die tevens
een verbetering betekende van
zijn eigen Zeeuwse record op
d;e afstand. Hij liet- nu een
tijd noteren van 29.33,6 Win
naar werd de Belg Polleunis
die de 10.000 meter liep in
28.59 Tweede werd zijn land
genoot Karei Lismont, die er
29.54 voor nodig had. De
tweede Nederlander Cor
Vriend eindigde op de zesde
plaats.
Wan onze sportmedewerker)
SAS VAN GENT Het sport
park De Vaizk in Sas van
«ent heeft het afgelopen week
end volledig in het teken van
de voetbalsport gestaan. Liefst
ie teams namtn deel aan een
t oots opgezet voetballornoni.
van 's-morgens tot s-aVonds
les uur werd -i r^nr D-, C-,
en A-junioren uit heel
zeeuwsch-Vlaanderen ge-
iriteld.
®e eindstand van dit toer
nooi was ais volg,.A-junioren:
Terneuzen, 2 Steen, 3 Ert-
elde (B), 4 IJzemiijge, 5.
«Oldenburg, 8. p. lu-r r.e, 7.
born Boys, HVV '24.
«-junioren: 1 HVV '24, 2 Ter-
ne-ozen. 3 Ho., 4 Ertvelde, 5.
-teen, 6 Philippine, 7. Sluis,
L ?ln B°y3 BI. S IJzendij-
'°n„Aardenburg, 11. Corn
B2, 18. Corn Bovs B3.
1 Junioren: 1 HVV '24, 2
B°>s 1 3. Terneuzen, 4
W i! 5 Steen, 6 Aarden-
R™,g' Vogelwaarde, 8 Corn
s 9 Sluis, 10 Philippine.
4 Junioren: 1 HVV '24 2
Boy6"' 3 Terneuzen, 4 Corn
de ri.pï eyenoo -ti heeft van
vangen e" «"«odiging ont-
Mun.h 'C" met Bavern
hurona de w 'nnaar van de
Supercnn s'r'ideii om de
Winn-,.." J Magdeburg de
heeft va." 6c Europacup 11
uitnodiging namelijk
