ramp
Kunst uit
Ethiopië
voor
een „eend"
mm
ZUIDELIJKE ALPENWEI'
Het barre leven van een spion
Leven in gehoorzaamheid aan eisen van werk en gezin?
HISTORISCHE PASTOOR
kunst
cultuur
1
Lrgeloos
IGeldelijk gewin
lEenzaam en star
fe-SST Janssens, oud-Made-
.exposeert na zeven jaar
a Treadwell en Van
KEES EN MARIA HEYBOER
ijdschrift
xpositie
laat
1? *ln<mt (Michael Ca ine) bil 't bed van 'n af getuigd gekid-
Sf -6ra8 (The Sraas is
I w s Lessing aan
oek
erdag
10 augustus 1974
lp te schroeven door
lersmpperen van bewii "tl
rr,ia-nV hCi vervv°esten
iPIIIUli'ho tlff oi> l_ J<
eluidsbanden, het 'c® v->n I
■an meineed. Deze n„„: ?e»
■ebben tot aan de voor, Stn
lan Nixons onderïan„voni
fcuurd. Intussen wikkell5^
bresident zich in dé
Icliendbare vlag, hoopt.
|>P verregaande domheia
[iet volk vluchtte hli b,
lernationale diplomat!. 'n'
Iprak hij over God, VrnL
[et openbaar en in v|0"!
Iijdens zijn samenzwS
Inet zijn vazallen in het X'
Ie Huis. Het contrast t„!
Ie buitenkant e„ de bi"
kant van Richard Nii™ ii I
pverweldigend. 11
Iet noodlot wil dat een I
p'loze man, fervent partiir.
P°ot van Nixon, staflid
le zondebok aan het volk t»
kunnen presenteren. Op 13
■juli van het vorig jaar, even
■over halfzes in de namid
dag, stelde Don Sanders, in
een gesloten bijeenkomst van
He Watergate-commissie, aan
Haldemans assistent Alex
Butterfield de vraag of de
buggestie van Dean van bete
kenis was. Butterfield, die
niet wist hoe weinig Sanders
wist, dacht dat er een va!
Voor hem was opengezet en
ni.i onthulde het bestaan van
net geluidsbandensysteem.
flet zijn de geluidsbanden,
pnclusief de gaten, de zoem
tonen en de verknippingen
die het lot van Richard
Vixon hebben bezegeld. En
het waren geen motieven
van historische aard die het
[Witte Huis op het idee
[brachten om presidentiële ge
sprekken op de geluidsband
vast te leggen. Het motief
vas geldelijk gewin. In 1969
verd er een wet aangenomen i
die het voortaan onmogelijk
|zou maken om presidentiële
papieren te laten taxeren,
aan archieven weg te schen
ken en de waarde daarvan
vervolgens in mindering te
brengen op het belastbare in-
komen van de president. Ge- i
[hüdsbanden, zo zag een slim-
ne vogelvallen buiten de
vet. Een levenslange belas*
jtingschuilplaats voor de Pre"
pident. Dat was het motief.
Oe vis werd duur betaald.
ank zij de geluidsbanden is
r voldoende waarheid aan
et licht gekomen om een
ind te maken aan Nixons
eis in het door hem gescha-
en vacuüm boven de «et.
lixon was ambitieus, een
treber. Een man zon'
reugde. Een man die »ctl
mringde met reclame-geme-
n, die hem een imafo
chonken dat niets met de
verkelijkheid van doen ban.
ïen man die besloot alleen
;e gaan staan met zijn v0"p
telling van God en de Se~
chiedenis. Eeri eenzame
an, die, zoals James Barbe
an de vooravond van
erkiezingen in 1972 schree
,van een tijdelijke crisis een
lermanente ramp kon ma-
en". Nixon bleef vas.„
:en aan een koers, terwijl ne
ewijzen van de ramp"11»'
eid van die koers zicb
uizenhoog hadden opsest
eld Het karakter van K1_'
hard Nixon, zijn wantrou-
wen en zijn isolement r,ep.
ie demonen wakker die z9
.residentschap verwoesten.
Vu, voor het eerst, dient njJ
n afwezigheid het AJJ,0nt
caanse presidentschap.
iet zal lang duren voordat
en van zijn onvolgers
loiitieke pad kiest dat N>*
laar de politieke
ond. Mogelijk leiden z'J»
xeessen tot een zuiverms
tan de Amerikaanse po11',
n tot de vrijwaring van
Vitte Huis als residentie
het
van
en souverein of een di'ta
or. Vaarwel Richard.
ebt Amerika de zweien
risis bezorgd die het n
ad voor zijn deinocra
oortbestaan.
BERT VAN
VELZE"
IfiibEWE Krikhaar te
iLTcultureel centrum De
P .e Breda van 13 au-
r)e:opening 20.15 u- door
f- er Van Dun) tot 9
WfZmr- Dagelijks van
|k.;'ij u. en zondags van
HvvlT 00 tl
Bïi-vsT- en Antiekbeurs
let Gilde Nederlandse
[i° in De Doelen te
Jjaerdam, van 16 tot en met
,«&AmSterf.e'Gee:
JjJ^de hele maand augus-
lï «iDLER's Wells Opera
Jt ja het vervolg Engelse
lï oP 1VEG naar het Para-
K derde Wereldtentoon-
HL. van de Fotografie is
P„ >5° januari tot 15 februari
f te zien in Kultureel Sen-
,m Tilburg De grootste fo-
jèentoonstelling ooit samenge-
ij. foto's uit 86 landen van
B| fotograf en_
I. HASAN Djaafar, van on-
,e Sumatraans kunstenaar,
Kuseert van 15 augustus
£,„1115 door luitenant-gene-
Sutopo Yuwono, Indone-
iLj, ambassadeur tot en
_et 15 september in Philips
Ktspanningscentrum Eindho-
K JAN van de Vrande, inte-
Ejirtextiel, Wim Jansen en
lm Koenen, keramiek en
Harja ^T°Per- plastleken ex-
meren van 10 augustus tot en
nel 9 september in 't Meyhuis
CHelmond-
SAMENSPEL-6: Toneel
Kor arbeiders een haalbare
taart? Dat is de vraag op de
aslag- Marlot van Hasselt
tjt o-a. in Agitprop, kind van
revolutie: „Heel wat tech-
jken, die door de Agitprop-
beweging in het Rusland na
Ije revolutie van 1917 gebruikt
rjn. vindt men terug in de
.terlcwijze van Proloog"- En
|jas Muller betoogt in Vakbe-
(weging. vorming en teater:
t denk dat Proloog, Werkte-
|iier, Sater e-a. met de zoge
naamde bonafide vakbeweging
a Nederland niet erg ver zul-
Iromen- Het lijken mij
werelden die over de-
dingen praten maar iets
bedoelen, twee werel-
die elkaar ook niet liggen.
|Het actieteater zal de werken-
klasse voorlopig nog buiten
vakbeweging om moeten
btn te bereiken"- Verder
drijft Willem Meeuwisse
over o-a- Charles Piaget, sta-
'mgsleider van Lip in Wij
t u nodig, gij zangeres en
Kiiksspelers: Jan Paul Bresser
zegt in zijn kop: Het volkstea-
ter van Dario verstoort het
jnethanisme van macht en Ben
Bis schrijft over smartlappen:
KDe smartlap is gebouwd op
leen knap stukje bewustzijns
vernauwing". HB- Fortuin
(telt tenslotte vragen bij het
p-drama en vergelijkt deze
Jmet dromen- „Dromen op het
|t.V"Saierm moeten simpele
romen zijn, maar wel eoh-
I te"-
Het zijn wonderlijke pren
ten, die Kees Heyboer en .Ma
ria Jansen uit Ethiopië hebben
meegebracht. Kees, van oor
sprong een Zeeuw (Nieuwer-
kerk) en Maria uit het Lim
burgse Helden-Panningen
werken samen aan een ont
wikkelingsproject in dit Afri
kaanse land, dat de laatste tijd
nogal eens in het nieuws is-
De op zwaar perkament ge
schilderde prenten van Ethio
pische kunstenaars vertellen
iets van het andere culturele
(overgangs) klimaat beïn
vloed door ooest, zuid en west
waarin zij met nojg twee
andere broers Heyboer en hun
vrouwen het leefklimaat der
boerenbevolking proberen te
verbeteren- Vanaf 16 augustus
worden deze schilderstukjes
geëxposeerd bij kunsthandel
Jas, Veemarktstraat Breda,
waar ze tevens gekocht kun
nen worden. De .tentoonstel
ling duurt maar één week,
want op 25 augustus vertrek
ken Kees en Maria weer naar
hun settlement-
De familie Heyboer emi
greerde naar Zuid-Frankrijk,
toen Kees 14 jaar was- Zijn
oudste broer werkte als pater
Lazarist in Ethiopië, waardoor
zijn interesse voor dit gebied
ontstond. Zijn broers Bram en
Jan volgde om mee te helpen
aan een jaren-project- In cen
traal Ethiopië heeft de rege
ring van dat land 22 000 hecta
re land voor dit project, ge
steund door de Duitse organi
satie Miserior (bisschoppelijke
vastenactie), „bevroren"; een
ingreep op het groot-grondbe-
zit en de invloed van de Kop-
tisohe kerk- Op kredietbasis
zijn nu een 80-tal boeren, tel
kens op 7,5 ha, gezet; de op
brengsten van de oogst
mais, katoen e-d- worden in
coöperatief verband verkocht-
Van het driemanschap is Kees
de landbouwdeskundige- Met
enige gerechtvaardige trots
laat hij b v- zien hoe hij een
nieuw systeem voor een ossen-
juk (zelfs vier in één) be
dacht heeft, omdat een tractor
daar ook niet alles is-
Maria heeft ook ruime erva
ring in ontwikkelingshulp. Als
onderwijzeres werkte ze vier
jaar in West-Pakistan en vier
jaar in Suriname op een insti
tuut voor doven- In Suriname
ontmoetten Kees en Maria elk
aar en daarna zijn ze als
echtpaar samen in Ethiopië
aan het werk gegaan. „Na
tuurlijk doe jet het om de
levensvoorwaarden voor deze
mensen te verbeteren", zegt
ze- „Maar je kunt daar ook
gerust wat egoïstische motie
ven aan toevoegen: in zo'n
land heb je meer het gevoel,
dat je functioneert als hier"-
Adis-Abeba, de hoofdstad, is
het „westerse watergoofd" van
het land; een stad die volko
men gekolonialiseerd is door
heit „westerse waterhoofd" van
er in fraaie gebouwen zijn be
langen uit het land haalt. Eens
in de drie maanden gaan Kees
en Maria er heen (400 km) ont
levensmiddelen te kopen.
De Italianen hebben er
indertijd wat wegen aange
legd, maar grotendeels be
schikt het land niet over een
wegennet- Buiten de hoofdstad
zit je direct nog in het authen
tieke Ethiopië. Daar vind je
ook nog de restanten van een
oorspronkelijke cultuur, al is
die, aldus Maria, minder uit
gesproken dan in Pakistan en
Suriname- De men^gn met hun
Alrikaanse kroeshaar en hun
oosterse geprononceerde neus
zitten op een snijpunt van
verschillende culturen- Op het
platteland (typisch Nederlands
woord het project ligt in
een 40 km geïsoleerde vallei
toch nog 1400 m- hoog) wordt
het gedrag der mensen nog
sterk getekend door de keizer
en de koptische kerk-
De vrouwen, die spinnen en
weven, brengen in de ogen
van de man niets op; leiden
een ondergeschikt bestaan- De
meest ontwikkelde vrouw in
hun gebied heeft 4 klassen
lager onderwijs gehad- Een
schooltje opgezet in de droge
tijd, loopt weer leeg in de
regentijd- Het lijkt onbegon
nen werk- Maria, nu in ver
wachting van haar tweede
kind, loopt iedere dag 16 km
om haar werk voor de vrou
wen te doen, terwijl Kees de
boer op is; de boerderijen,
steenbakkerij en houtzagerij
draaiende houdt, waarbij hij
steeds meer verantwoordelijk
heden aan de Ethiopiërs over
draagt- De mensen vlechten er
veel voorwerpen uit grassoor
ten en palm; ze bakken hun
eigen potten op een open vuur
(gevuld met water; is dat er
uit gekookt, dan is de pot
waterdicht); ze dansen bij het
ritme van eigengemaakte
trommeltjes en snaarinstru
menten (paardehaar); er
wordt wat simpel houtsnij
werk vervaardigd en in het
vervaardigen van koperen
voorwerpen (o-a. koptische
kruizen) zijn verschillenden
zeer vaardig- Ze kijken naar
Maria en Kees; hangen thuis
ook een waslijn op en trekken
nu hun „zondagse pak" aan.
De .schilderstukjes, die in
Breda geëxposeerd worden,
zijn bijna allemaal op bijbelse
taferelen geïnspireerd- In hun
stijl vertellen ze iets van al
lerlei culturele invloeden, die
door dit land moet waren- Er
is sprake van een bijna stati
sche ikonen-geladenheid, maar
evenzeer van een „primitieve"
barokheid; de kleuren zijn fel,
maar soms krijg je de indruk,
dat er gewoon niet meer kleu
ren voorhanden waren. Er is
verschil in werk tussen mees
ter en leerling- Ze hebben de
charme, die herinnert aan de
primitieven i n oude westerse
monniken-handschriften- Op
bovenstaande foto is daarvan
iets te onderscheiden op de
afgebeelde prent. De prijzen
liggen tussen de f 100,- en f
200,-
Met de opbrengst ervan ho
pen Maria en Kees een „eend"
te kunnen kopen, zodat Maria
-haar werk voor de vrouw in
Ethiopië beter kan verrichten-
Je hoeft er dus niet belange
loos voor te geven- Mensen die
de werkjes van deze Ethiopi
sche kunstenaars zagen waren
zo verrukt, dat ze deze direct
wilden kopen; maar ze gaan
eerst naar de expositie- Dat
„belangeloos geven" schijnt in
onze maatschappij, met sociale
loketten voor alles en notg wat
steeds moeilijker- Mies Egger-
mont, die de contacten met
Kees en Maria onderhoudt
(tel- 01600-37876) weet daaro
ver mee te praten- Bij een
speurtocht naar handnaaima
chines (in de vallei is geen
stroom) kreeg ze telkens te
horen: nee; de machine kon
wel eens antiek worden ;mijn
kinderen spelen er zo graag
mee; als de stroom hier eens
uitvalt etc- etc- Voor het na
bijgelegen Sahel-gebied wil
men dan nog wel eens een
duit in het bakje doen. Kees:
„Je merkt hoe hulporganisa
ties vechten om projecten, die
het prestige van een land kun
nen verhogen (Nederland gaf
voor-.), maar minder specta
culaire zaken worden vergeten
en daar horen zeker de vrou
wen in een ontwikkelingsland
bij" Het is daarom dat Maria
en Kees, met behulp van Ethi
opische kunst, proberen het
werk voor de vroluw in dit
land te verbeteren- Het mes
snijdt zo aan twee kanten,
want deze Ethiopische prenten
kunnen ook ons een verstild
genoegen verschaffen.
Henk Eibers
„Als ik aan God denk, is I
mijn hart zo vol vreugde, dat
mij de noten als het ware van
een spoel afschieten", zei
Haydn eens over zijn kerkmu
ziek. De missen, die hij
schreef getuigen dan ook bijna
van een frivole vrolijkheid. Zo
vrolijk waren de Amerikanen
niet, die op 20 januari 1973
bijeen kwamen in de kathe
draal van Washington om bid
dend te protesteren tegen de
Vietnamoorlog. Maar velen
van de 15.000 bezoekers bij
deze samenkomst gaven toe,
dat het niet zozeer Vietnam
Leonard Bernstein
was, dat hen daarbij aansprak,
maar het feit dat de grote
dirigent Leonard Bernstein
Haydns Paukenmesse dirigeer
de. Deze Missa in tempore
belli (mis in oorlogstijd) werd
door Haydn in het laatst van
zijn leven geschreven, als pro
test tegen of uit mededogen
om Napoleons tnval in Oosten
rijk (1796); op het hoogtepunt
van zijn muzikale kunnen;
Paukenmesse genoemd t.g.v..
de symbolische pauken (ka
nonnen) in het Dona Nobis
pacem (geef ons de vrede).
Daags na deze Washington-
muzikale demonstratie werd
de mis in dezelfde kathedraal
nog eens uitgevoerd voor een
plaatopname. Deze plaat is
verkrijgbaar onder de titel
LEONARD BERNSTEIN'S
CONCERT FOR PEACE (CBS
73147). Bernstein beschikte
«P» jongen.
In zijn nieuwste film THE
BLACK WINDMILL, probeert
DON SIEGEL de lijn van zijn
films Madigan en Dirty Harry
verder door te trekken. De
aanklacht tegen het establish
ment is echter niet meer zo
eenzijdig gericht, maar wordt
genuanceerder verdeeld over
de strijdende partijen; het zijn
niet alleen de kapitalistische
schurken, die fout zijn, maar
ook de bestrijder(s) van cor
ruptie krijgt te maken met
een aantal persoonlijke con
flicten, die zorgen voor een
tweestrijd. Omdat Don Siegel
besohikte over een goede stal
acteurs en actrices, die hij op
zijn geëigende manier vak
kundig weet te bespelen, komt
daar wel iets van over. Alleen
het verhaal, het scenario, is
nogal geijkt en niet van dien
aard, dat zijn intenties hele
maal waar gemaakt worden.
De film, die in ons land gaat
draaien is als thriller het aan
zien wel waard.
Het is Siegels dertigste film,
maar de eerste die hij in Eu
ropa maakte; de opnamen von
den plaats in Londen en Fa-
rijs. Daar speelt zich de ge
schiedenis af, geschreven door
Leigh Vance, die zich daarbij
baseerde op een verhaal van
Clive Egleton. Het is de ge
schiedenis van de Britse agent
John Tarrant (Michael Caine),
op speurtocht naar een inter
nationale wapensmokkel (van
oost-Europa naar Ierland). De
kidnapping van zijn zoontje en
zijn vriendje is aanleiding tot
een drama, dat behalve de
vaste ingrediënten van spiona
ge en contra-spionage, van be
driegers in officiële dienst,
wordt toegespitst op Tarrants
persoonlijke conflicten: zijn
mislukte huwelijk (maar ook
daarvan krijgt de a-emotionele
oplëiding voor God, koningin
en vaderland, in de spionage
dienst de schuld), de keus tus
sen zijn zoon en 's rijks
dienst, het in discrediet bren
gen van zijn seksuele integri
teit door de tegenpartij (i.e.
Ceil-Delphine Seyrig en
McKee John Vernon). Wat
Tarrant allemaal moet doen
om zijn zoon te bevrijden le
vert een aantal spannende scè
nes op, waarbij Siegel de te
genstrijdigheden van humani
teit en harde onmenselijkheid,
van belachelijkheid en officië
le houdingen bij dezelfde per
sonen filmisch sterker maakt
dan het verhaal wil doen gelo
ven; al maken de slecht 'ge
schminkte verwondingen bv.
een averechtse indruk. Een
spannende, maar niet helemaal
overtuigende film.
I 'J8 ®n®else schrijfster
Ik eraire naam Lessing
Inu toe slechts Het
v.,;,? ln een Nederlandse
Kriiff ^a(Ierreeks) te ver
In»! Daar is nu bijgeko-
lzo\lCD$?IS LESSING: DE
l(c ™0R HET DONKER
I.r SUIÏ>mer before
I Ms n vert- Netty Vink-
Es v f 17,50Een ro"
I «rouu7*an 0en. vrouw over een
I van h V??r ledereen, die er-
I 'orde, ?econfronteerd te
I '"SSDr mel een bewustwor-
Itee w uVan een vrouw 1
l^edfntd'. Sfat in een -
I ling.Z11 goede verta-
1 L ««Pierde stijl.
Jl0ifenliik t..l
vro-
Ne
nef 7i
rta^en 1]!1 ejSenüjk twee pro-
«nijft;l1^ Doris Lessing aan-
"roW rm Prooe3 van een
iit z;fhp /">ddelbare leeftijd,
baar wordt van
'Unrtionp,/"W.or<len baar
^tschanÜ?!a i Vr°uw in deze
hoewel i' €iden hebben
"el dat niet noodzake-
Doris Lessing
lijk is binnen .het bestek
van dit verhaal met elkaar te
maken. Kate, de hoofdpersoon,
heeft iets weg van de vrouw
moeder, die bij het verdwij
nen van de kinderen thuis in
een gat valt, omdat haar hele
huwelijksleven gericht is ge
weest op het gezin en het
rationaliseren van de huwe
lijksband; daardoor kwam ze
niet toe aan de confrontatie
met zichzelf. Een levensecht
probleem.
Anderzijds wordt het functi
oneren van de vrouw in onze
samenleving tegelijk inge
voerd als een afzonderlijke
zaak door het meisje Maureen,
dat haar dochter kon zijn, en
voor wie een jeugdig fatalisme
(„het doet er allemaal geen
donder toe") kenmerkend is.
De avonturen, die Kate zich-
7elt bereidt hebben iets van
een inhaalmanoeuvre nog
eens beleven wat je allemaal
gemist hebt in je leven
anderzijds gaat zij een be
wustwordingsproces niet uit
rle weg, dat leidt tot een
nieuw zicht op haar bestaande
rollen. Vooral het eerste en
laatste deel van het boek zijn,
hoewel of dankzij de
voortdurende zelfreflexie van
Kate, het sterkst. Het midden
deel levert meer „verhaal"
roman op, maar boeit meer
door de stijl dan de inhoud.
Als ze terugkeek op bijna
een kwart eeuw zag ze in, dat
dat het meest kenmerkend
voor haar leven was geweest
passiviteit, het vermogen
zich aan anderen aan te pas
sen. Aan hun opvattingen over
zichzelf en dit huwelijk was
een heleboel verstandelijk in
zicht besteed. Zo denkt ze, als
haar man, een geijkt succesvol
neuroloog voor enkele maan
den naar Amerika is en de
vier kinderen met vakantie
over de wereld zwerven. Het
huis m de buurt van Londen
wordt verhuurd en Kate gaat
op zoek naar haar eigen vrij
heid. wie Is ze eigenlijk? Ze
confronteert zichzelf met een
aantal „werelden": ze functio
neert goed als tolk op congres
sen van het internationale
ambtenarendom; ze brengt een
tijd in Spanje door met een
jongere Amerikaanse zwer
vende knuil om tenslotte in
Londen te belanden in een
subcultuur van jongeren, die
het allemaal niet meer zo zien
zitten Tussendoor weeft Les
sing wat onduidelijk symboli
sche dromen over een zee
hond. „De toekomst zou ver
der gaan waar ze als kind
opgehouden was", denkt ze om
tut de ontdekking te komen,
dat dat niet mogelijk is.
„Liefde en plicht en verliefd
zijn en niet verliefd zijn en
liefhebben en je goed gedra
gen en je moet en je moet niet
en je hoort en je hoort niet.
Het ls een ziekte. Soms denk
ik in elk geval dat het niet
meer is dan dat" Het leven
gevat ln fatalistische cliohé's.
De fascistische jongeman Phi
lip in het laatste hoofdstuk ls
geen loze figuur. Heel duide
lijk zegt Kate: „Maar het le
ven dat ze met Michaël (haar
inan) geleid had, was in feite
•lat typisch ordelijke, goed-
burgerlijke, „verantwoorde"
leven, in gehoorzaamheid aan
de eisen van werk en gezin.
Hetzelfde waar Philip in ge
loofde en wat hij Maureen
wilde laten delen". In de die
rentuin zitten de dieren in een
kool. „Zo is het leven nu een
maal" zei de oppasser. Ner
gens zit Doris Lessing in deze
roman echter nadrukkelijk te
betogen, maar ze zegt via haar
figuren wel veel. Een uitste
kende roman, die ook aan
mannen aanbevolen kan wor
den.
eindredactie
henk egbers
Je vraagt je af: houden de
bioscopen in het zuiden het
publiek zo dom of spelen zij
in op de behoefte van een
volk (ie?) Als de weeklijst
met films uit alle Nederlandse
bioscopen, uitgave van de Ne-
derladse Bioscoopbond, van
vorige week bv. doorleest en
je streept de meest vermake
lijke titels aan, dan hoef
je maar te raden welke plaats
namen er achter staan. Het
opvallende daarbij is de laat
ste tijd, dat het woord Tirol
daarbij zo vaak voorkomt. Nu
is er wel een samenhang aan
te wijzen tussen de vrolijke
Tiroler Blasmusik en de car-
navalsdeuntjes in het zuiden,
Je kunt daar paralellen trekken
tussen de historische, religieus
verankerde, achtergrond der
beide streken, maar als je de
ze vergelijkingen nog verder
doortrekt krijg je de grie-
bels.
De feitenVrolijke ontucht
in Tirol: Oostburg (14e week)
en Bergen op Zoom (10);
Poesjes in een mannenhuis:
Terneuzen (2); Pikant gevrij
in de alpenwei: Hulst (2); In
Tirol hangen de slipjes aan de
alpen: Eindhoven (2); Boetiek
van wellust: Vlissingen; Sex
op de lange lattenRoosen
daal; Sex achter gesloten deu
ren: Eindhoven; Het zondige
bed: Maastricht; Tiroler slip
pertjes: Roermond. Dan is er
nog Gejodel in Tiroler rokjes,
maar die draait in Twente
Natuurlijk draai (d) en m dit
gewest ook nog Karate tijgers.
Bom Losers, Pippi, Le Magni-
fique, The Sting, Superstar en
Guns of Navaronne, maar dat
zijn maar spaarzame ballen in
de soep.
Het zijn „natuurlijk" de
Belgen, die in massa's naar
onze vrije bioscopen trekken.
Dat mag ten dele waar zijn,
maar dan zit het eigen, op
betere films wachtende
publiek dan toch maar mooi in
de kou. Je kunt ook nog zeg
gen, dat het elders in het land
wel van het zelfde laken en
pak zal zijn, maar dat is niet
waar. Het zijn opvallend de
znidelijke bioscopen, die ln
het oog springen met een
overdosering van genoemde ti
tels. Natuurlijk kun je ook in
Rotterdam gaan kijken naar
Wat meisjes vinden of in En
schede naar Horizontale pret
op het ronde bed, maar nergens
staat de alpenwei zo in de
bloei als hier.
daarbij over de solisten Patri
cia Wells, Gwendolyn Kille-
brew, Alan Titus, Michael De
vlin en The Norman Scribner
Choir; het orkest wordt niet
met name genoemd en het
lijkt hier en daar te horen
voor die gelegeheid samen
gesteld. Verder staat je te
wachten wat je van Bernstein
kunt verwachten: één brok
muziek; barokke lyriek, die
strak in toom wordt gehouden.
Goed gezongen feestelijke mu
ziek; een van de weinige fijne
reliquien uit Amerika t,g.v. de
Vietnamese ooriog.
Dit ls pastoor August J. C. Commissaris, zoals Mariëtte Janssen
Van Kemenade hem geschilderd heeft; meer dan levensgroot
ruim twee meter hoog Daarmee heeft zij wel zeer snel gerea
geerd op een suggestie gedaan op deze pagina. Zoals bekend heeft
het echtpaar Janssen - Van Kemenade de oude pastorie van de
H. Hartparochie in Oosterhout, stammend uit de 18e eeuw, her
schapen tot een kunstzinnig huis, waar op gezette tijden iedereen
kan binnen lopen om te genieten van goede exposities.
Mariëtte Janssen - Van Kemenade die zelf reeds talrijke anecdo-
tische tafrelen schilderde, liep met het plan rond om, passend bij
een oude pastorie, een „ouderwetse pastoor" te schilderen.
Het toeval wil, dat in deze pastorie de historische figuur van
August Commissaris gewoond heeft. Nu was deze niet zo maar
een toevallige Oosterhnutse pastoor. Als docent aan seminarie
Den IJpelaer en als auteur van het Leerboek der Algemene
Geschiedenis hebben veten hem gekend of zijn op de schoolbanken
met zijn naam geconfronteerd Met behulp van enkele kleine foto's
haar ter beschikking gesteld door de zuster van de overleden
pastoor mevrouw Rademaker - Commissaris uit Roosendaal, is nu
dit portret ontstaan. Het sten August Commissaris voor een jaar
of tien voor zijn dood i hij stierf op 51 jarige leeftijd) in de bloei
van zijn leven, maar het is tevens een historisch „document" ge
worden van een pastoorsverschijning uit een afgesloten tijdvak.
Mariëtte Janssen - Van Kemenade heeft er met veel genoegen
aan gewerkt. Persoonlijk heb ik hem niet gekend, maar ik denk
dat het beeld goed getroffen is bij het lezen van de eerste zin die
August Commissaris schreef als inleiding op zijn genoemde leer
boek „Bij de samenstelling van dit Leerboek der Algemene
Geschiedenis is vooral gestreefd naar eenvoud, zowel in woord
keuze als in zinsbouw naar duidelijkheid door steeds een heldere
en klare uiteenzetting te geven der gebeurtenissen, zonder vage
algemeenheden; naar overzichtelijkheid, door telkens scherpe
verdeling te doen voorafgaan aan de te behandelen stof en de
grote lijn goed vast te houden". Dat moet hij zijn.
Op de foto is zijn schilderij gezet op de plaats waar hij vaak, vi»
de gang de tuin in gewandeld moet zijn.
y
