VIJFJAAR GELEDEN: MENSEN OP DE MA A N
DN B V.
leiding
AMSTERDAM - „De politie sluit de
mogelijkheid van brandstichting niel
uit". Dal is en vaak gelezen zin aan het
einde van een verslag over een brand,
waarbij min of meer kostbare bedrijfs
panden in de as zijn gelegd. De politie
heeft gelijk. Ze kan de mogelijkheid van baar opzettelijk veroorzaakt. Lag de scha
opzettelijke brandstichting veelal niet de in 1963 nog onder de 150 miljoen gul-
uitsluiten. Toch geeft deze berichtgeving den - landelijk gezien - nauwelijks tien
een onjuist beeld van de situatie. Op de jaar later is het bij brand gemoeide be-
vele honderden grote branden per jaar drag tot 350 miljoen gulden opgelopen,
is er slechts een klein percentage aanwijs- Mede gezien de schaarste op de kapitaal
markt en het ook anderszins ongunstige
klimaat voor het bedrijfsleven, ligt de
gedachte voor de hand dat er niet zelden
van opzet sprake zal zijn.
nce.
jnkwerker
onteur
-monteur
rionteur
ICE
reau
Jrijfsbureau
>edrijfsinspectie
SB
-^l;l
rdijk is plaats
met een LTS-
metaalvakken
een diploma
WISKUNDE,
UNDE.
d worden tot
na kunnen ze
installaties te
an dit jaar. De
krijgen boven-
enveloppe gezon-
PU
Zaterdagbijlage van 20 juli 1974
vrii
dit
IB
NIET ELKE WELKOME BRAND
wmm
wordt belast met de alge-
Ie onderhoud in de onder-
het line-maintenance.
c.q. werkplaatschef in de
an elektrische hydraulische
nede instrumenten, is niet
anbeveling.
taal.
;n worden belast met
t onderhoud.
e vakrichtingen,
ooid
i type-cursussen,
else taal.
IS OOK
AANGESTOKEN
„Dal is locli niet juist", aldus „verzekerde" ons
de heer M. Polak-Sclioute (60) van het gelijknamige
schade-expertisebureau Amsterdam. Ondanks de he-
riehtaeviugen in de pers is hij ervan overtuigd dat
het aantal opzettelijke brandstichtingen gering is.
vergeleken met het totaal aantal. Zijn bureau behan
delt per jaar lussen de tienduizend en vijftienduizend
Ischadegevallen waarvan zo'n zesduizend branden.
geven aan:
nponenten.
ie.
jrtgangscontrole.
een vergelijkbare funktie
ector.
Bedrijfsbureau belast met
r onder A genoemde taken
n/of elektrotechniek.
systematisch kwaliteitsbe-
inspectie, onderhouds- en
zoals vastgelegd in de
tart.
mtroleur c.q. inspecteur bij
drijf.
capaciteiten,
happen.
i In zijn jarenlange praktijk is
j hij tot de conclusie gekomen,
[dat op z'n hoogst slechts vijf
I procent uit twijfelgevallen be-
I staat. Dit ondanks het feit dat
1 brandstichting in principe niet
I zo moeilijk is, omdat nu een-
maal de sporen van het mis-
I drijf bij de brand zelf groten
deels worden uitgewist. „Je
mag echter nooit afgaan'al-
|du? de heer Polak Schoute,
Lop schijn. Er zijn gevallen-
waarbii eén brand voor eer
«Daald bedrijf erg welkom is
I" zonder dat dit inhoudt, dat de
brand is aangestoken.
Wie zijn bedrijf al dan niet
opzettelijk door brand ver-
liest. is meestal voor lange tijd
[in het handelsverkeer uitge
schakeld. Dat zal aan veel po-
Itentiële brandstichter de aini-
j mo ontnemen. Wie echter een
I loods met niet-verkoopbare
goederen heeft staan, kan zich
zeer vergenoegd in de handen
/rijven. als een krant een
[brand in zijn pand meldt, al
I houdt dat niet in. dat hij
[schuldig is."
„Maar", aldus de heer Polak
Ichoute. „wij gaan bij twijfels
altijd zeer nauwgezet te werk.
Vaak is de boekhouding een
aanwijzing voor de deskundi-
f gen of er al dan niet kans op
opzet is. Daarbij moet men
niet alleen aan het begrip „ro-
de cijfers" denken", aldus zeer
goedlachs de heer Polak
Schoute. „Wanneer ik morgen
l het wagenpark voor mijn
nensen vernieuw, zit ik
misschien ook wel in de rode
cijfers. Neen, er zijn andere
aanduidingen uit de boeken te
lezen'
Daarbij komt, dat de neiging
brand te stichten- om de spo
ren van fraude of belasting-
onduiking uit te wissen
steeds zeldzamer wordt. De
bedrijven nebben nu eenmaal
een externe accountant, ter
wijl er tegenwoordig veel ge
gevens centraal worden opge
slagen. Het verloren gaan van
het gebouw houdt dus niet
meer in dat ook de boekhou
ding verloren gaat.
Toch komt het uiteraard
voor, aldus de heer Polak
Schoute, die net zo gemakke
lijk praat over een kunstwerk
van Karei Appel als over een
Inachine- die doppen van limo-
nadeflessen fabriceert, dat er
gerede grond tot twijfel is.
Niettemin staat de goede
trouw voorop. ..Als ik", zo
zegt hij, „binnenkom in een
afgebrande fabriek, weet ik
niet hoe de stand van zaken
was op de dag vóór de brand.
Als ik dan een beetje kan
afgaan op wat de eigenaar
zegt, dan is dat voor alle par
tijen efficiënter. Vandaar ook
dat veelal zonder contra-ex
pertise wordt gewerkt. De
verzekerde heeft het recht te
gen een oordeel van de expert,
in verzet te komen, maar
omdat we onafhankelijk zijn
is dat veelal niet in het
geding. Integendeel, akkoord
gaan met de eerste expertise
bespoedigt de zaak ook ten
gunste van de verzekerde".
Aldus de heer Polak Schoute,
die erop wijst dat de meeste
mensen wellicht niet eens we
ten. dat ook de contra-experti
se veelal voor rekening van de
verzekeraar komt.
De expertisebureau's zeker
de grotere onderhouden
nauwe relaties met de politie.
De poliitie zelf is tegenwoordig
uiterst deskundig, zo vindt hij,
,,ze werken vaak samen met
TNO. Ik kan het hele land
rondbellen om te informeren",
aldus directeur Polak Schoute,
„wij hebben een goede entree
bij de politie" Dat werkt ook
wederzijds. Heeft de verzeke
ring er belang bij, dat een
fraude ontdekt wordt, de ge
meenschap heeft dat eveneens.
Dat houdt niet in dat politie
en verzekeringsdeskundigen
geheel samenwerken. „Wij ge
ven", aldus diplomatiek de
heer Polak Schoute, „de poli
tie alle inlichtingen, die ze
vraagt". Dat houdt, zo blijkt,
niet in. dat elk spoor van
fraude aan de politie wordt
gemeld. Gaat een verzekerde
„na enige aandrang' door de
knieën, dan wordt volstaan met
een schriftelijk stuk, waarin
afstand van de uitkering
wordt gedaan zonder dat de
politie wordt ingelicht. Maar
er zijn gevallen, waarin het
onderzoek van de politie pa
rallel loopt met dat van de
expertisebureau's en dan is
een strafrechterlijke vervol
ging veelal niet meer te ver
mijden.
Dat geldt niet zozeer voor de
brandstichtingen al al zijn
die nogal spectaculair als-
wel voor de fraudes in bij
voorbeeld de reisbagageverze
keringen. „Je zou het niet ver
wachten, maar in alle rangen
en standen komt deze fraude
voor", aldus de heer Polak
Schoute. „Nog niet zo lang ge
leden heeft iemand een inter
city-trein via de conducteur
een paar maal laten stoppen
omdat hij „een kostbare came
ra kwijt was". Het bleek al
leen maar bedoeld te zijn om
het verhaal bij de verzeke-
ringsdeskundige te ondersteu
nen. Ondanks de hoge uitke
ringen (,.Een camera van 4000
gulden laten liggen in een
rondvaartboot bijvoorbeeld)
loont het nog altijd de moeite
voor de assurantiebedrijven
om deze verzekeringen aan te
gaan. „We hebben", aldus
weer zeer genuanceerd de
heer Polak Schoute, „soms wel
eens een aanwijzing dat een
zelfde verzekerde voor een
zelfde soort schade opnieuw
een beroep doet op ons".
„Kijk", zo vertelt hij ons, ..als
een man met een auto met
daarachter een caravan in bot
sing komt met een „derde",
die dan nog waarschijnlijk
geen derde is, en als dan ook
nog blijkt dat in de caravan
voor 120 duizend gulden aan
juwelen is verloren gegaan,
dan gaan we „wel een dagje
met zo'n man praten". Maar
niet elke ..onwaarschijnlijke
zaak" is daarom ook juridisch
onwaarschijnlijk. Vaak blijkt
nog altijd dat mensen tegoe-
dertrouw met grote bedragen
rondsjouwen, zowel aan con
tant geld als aan juwelen. Dat
doen ze dan „omdat moeder al
zei dat banken niet te vertrou
wen zijn". Bij diefstal of in
braak wordt dan tóch uitge
keerd. Dat geldt ook voor
diefstallen in alleenstaande
weekendhuisjes. Sinds de in
flatie is opgetreden en daar
mee de vlucht in waardevaste
beleggingsobjecten opgeld
doet, is de handel in schilde
rijen en ander antiek omhoog
gevlogen. Toch kun je niet
zeggen dat iemand, dtie zijn
weekendhuisje onbewaakt
achterlaat daarmee diefstal
0 In de brand, uit de brand...
Vaa k ao k onopzette lijk
uitlokt. „Want", aldus de filo
sofie van Polak Schoute, „je
kunt de misdaad wel belem
meren, maar noodt geheel on
mogelijk maken.
De onafhankelijkheid van de
expertisebureau's dient daar
om ook zowel voor het belang
van de verzekerde als de ver
zekeraar. Ook de verzekerde
krijgt bij ons volledig zijn
rechf'.zo bezweert hij. ,.Het is
daarom onnodig om verliezen,
diie men lijdt als gevolg van
inbraak, brand of diefstal, te
hoog op te geven. Men moet
niet denken, dat men hoger
moet vragen om „het juiste
bedrag" in handen te krijgen.
Assuradeuren pingelen ge
meenlijk niet af. Maar on
danks dit standpunt wi'l hij
niet elke te hoge claim bij
voorbaat als te kwader trouw
bestempelen. „Onwetendheid,
slordigheidvergeetachtigheid
en noem maar op kunnen tot
verkeerde opgaven leiden. EN,
zo zegt hij, dat is maar goed
ook. want anders zou ons vak
overbodig worden.De stellige
overtuiging van het bureau
Polak Schoute is het dan ook
dat d<e verzekeringsmaat
schappijen zeer genereus op
treden. In gevallen van twijfel
is het voordeel altijd voor de
verzekerde. Deze houding
blijkt ook, wanneer bijvoor
beeld een gestolen voorwerp
wordt teruggevonden. Wie vijf
jaar geleden een klok kwijt
raakte, die inmiddels vele
malen in waarde is gestegen,
kan deze toch bij de verzeke
ring terughalen als de politie
de dief heeft ontmaskerd. Ui
teraard na terugbetaling van
de uitbetaalde geldsbedragen.
Toch blijkt hier volgens de
heer Polak Schoute uit, dat dfr
assuradeuren ervan uit gaan.
dat ook de bestolene niet om
de inbraak heeft gevraagd.
Het juridische recht van de
recht van de verzekeraar (het
recht op het oorspronkelijke
voorwerp) wijkt dan voor het
morele recht van het slachtof
fer.
En dan, de sohadetaxateur»
zijn voor zover het tenmin
ste de bona fide bureau s be
treft sinds kort verenigd in
een nieuwe vereniging, de
NEVOST (Nederlandse Vere
niging van Onafhankelijke
Schade-experts annex Taxa
teurs Net zoals soortgelijke
verenigingen van accountants
en architecten beoogt deze
vereniging de beunhazerij te
gen te gaan. Voor de oorlog,
aldus de heer Polak Schoute,
zelf bestuurslid van de NE
VOST, kon een handige jon
gen namens de verzekerings
maatschappijen nog wel eens
wat bereiken mei de kleine
lettertjes. Tegenwoordig staan
de experts angstvallig tussen
beide partijen in. In deze lijn
k&n ook het plan worden ge
zien dat de NEVOST koestert
om te komen tot een gekwali
ficeerde beroepsopleiding, al
moet net alEemaal nog groeien.
Tenslotte valt ook nog het be
iaden woor 3^ „tipgever" in ons
gesprek. Daarvan wil de heer
Polak Schoute eigenlijk niets
weten. De gedachte dat een
verzekeraar via eventueel
een expertisebureau zich
schuldig zou maken aan hand
jeklap met de onderwereld
wijst hij van zich af. Het is.
zegt hij, pure onzin aan te
nemen dat een Nederlands (en
ik zeg met nadruk „Neder
lands") verzekeringsbedrijf
een definitieve transactie zou
aangaan met een tipgever, die
in feite de dief of inbreker
zelf is of vertegenwoordigt. In
de eerste plaats zou het een
vorm van heling zijn en in de
tweede plaats zouden dieven
daardoor worden uitgenodigd
tot „offerte maken" omdat ze
veelal voor hun kostbare buit
geen passende prijs kunnen
krijgen. MAAR. aldus tenslot
te de heer Polak Schoute, we
kunnen niet altijd zien of de
tipgever een stroman is van
de dief. Bovendien wordt het
handelen van de expertisebu
reau's vaak bepaald door de
ermee gemoeide belangen.
Wanneer een diief een onver
vangbaar kunstwerk via een
stroman terug wil laten bezor
gen, is de neiging groot de
man een flink eind tegemoet
te komen. Het gaat nu een
maal niet om een partij horlo
gebandjes maar om een onver
vangbaar unicum", aldus de
heer Polak Schoute. Maar dit
houdt nooit in dat de dief op
voet van gelijkheid met de
verzekeraar of diens vertegen
woordiger kan gaan onderhan
delen. „We lokken hem wel
zoveel mogelijk naar ons toe",
aldus tens'otte de heey Polak
aldus tenslotte de heer Polak
Schoute.
John Roozen
Triomf met 'n kater
ik
f -»'9ni|tüÉ A'-"
331
M°" °p rie maan. De kater kwam al gauw.
In de komende nacht, tegen
half vier, zal het op de minuut
ai vijf jaar geleden zijn, dat
Neil Armstrong het luik van
zijn maanlandingsvaartuig
„Eagle" opende en moeizaam,
belemmerd in zijn bewegingen
door gewichtsloosheid en de
•lichelinmannetjes-achtige
orm van zijn sneeuwwitte
uimtepak, de ladder afstrom-
ïelde om als eerste mens zijn
oetafdruk in het grijze maan-
tof te plaatsen.
Heel de wereld, ook Neder-
ind dat wakker was gehou-
len door Henk Terlingen en
liriet Titutaer van de NOS,
heeft deze beelden kunnen
',ien. Kinderen werden uit hun
bedjes gehaald om dit histori-
the moment mee te maken,
oor sommigen zette het pa-
riottische maar historische te-
"foongesprek tussen president
ixon in zijn Witte Huis en
ommandant Armstrong in de
iCee der Stilte, al een domper
op de feestvreugde, zoals ook
het planten van alleen de
Amerikaanse vlag op de maan
dar deed. Maar in liet alge
meen was iedereen verbluft
en vol bewondering voor mens
en wetenschap.
De lezers van De Stem ko
zen in december van dat his
torische jaar 1969, de Eagle-
eommandant Neil Armstrong
tot hun „Man van het Jaar".
Daarvoor kreeg de astronaut
27,6 procent van de Stem-le-
zersstemmen. Hoeveel indruk
de maanlandingen (in hetzelf
de jaar volgde nog een twee
de) hadden gemaakt bleek nop
sterker uit de keuze „belang
rijkste gebeurtenis van 1968"
Hiei scoorden de maanlandi:
gen een overtuigende en absc
uite meerderheid van 72 pre
cent van de Stem-lezersstem
inen.
Toch zat er vanaf het begii
■ets mis met die maanvaart. E
Aas veel kritiek op de onge
icend hoge kosten van de jarei
durende operatie. Wrtf haat he
ons dat we naar de hemel
grijpen als we er niet in sla
gen tegelijkertijd recht en
vrede op aarde te vestigen en
de honger uit te bannen?, ze
zeiden velen, knagend aan de
gewetens van de miljoenen die
eigenlijk best bereid waren te
applaudisseren voor de grandi
oze wetenschappelijke en
technische prestatie.
Terwijl Armstrong op de
maan historische woorden
sprak die de meeste mensen
inmiddels we] weer vergeten
zullen zijn (ze luidden onge
veer: „Ik loop. Een klein stap
je voor een mens, een gewei
dige sprong voor de mens
beid"), zat de wereld met
Vietnam in de maag, het dra
ma dat als geen ander het
wereldgeweten had gewekt en
'ie mensheid had geattendeerd
>p de schrijnende onvolko-
nenheden die onze ontwikkel
'e planeet teisterden.
Wat baat het de mens? werci
il gauw gevraagd wijzend op
/ietnam, Biafra, Tsjecho-Slo
vakije, Ulster, de Amerikaan-
steden. Het tentoonspreiden
/dn ongebreideld enthousias-
ue voor de geweldige presta
tie die de maanvaart was,
werd iets waarvoor men zich
generen moest. Een nieuw ta
boe bijna. Het woord gigantis
me werd uitgevonden en in
laatdunkende, verwijtende zin
gebruikt tegen wetenschap,
techniek en industrie die bezig
waren ons tot robots te ma
ken, ondertussen de natuurlij
ke reserves van de aarde ver
slindend en boden, lucht en
water vervuilend.
Natuurlijk hadden de critici
gelijk. De maanvaart kostte
veel te veel geld. Er was op
aarde nog zoveel te doen dai
de maan echt wel kon wach
ten. De mensen van 1970 be
gonnen dat ook in te zien. Het
goed-geöüede propaganda-ap-
paraat van de nog machtige
NASA (dat evenals de critic
ook weieens gelijk had) kor
doen wat het wilde, de bc
langstelling en het enthousias
me voor het „ruimte-gigantis
me" daalden onverbiddelijk er
snel. Zelfs in Amerika, of
zichzelf al een gigantisme i
meer dan één opzicht.
Toch is de ruimtevaart va'
de jaren zestig een schakel i
de vooruitgane van de mens
held. Nu reeds werpt dit werk
zij het nog wat schamele -
vruchten af in de vorm vai
(bijvoorbeeld) weerkundig
bodemkundig en landbouw
kundig onderzoek vanuit d<
ruimte, ln de hoop middelen
te vinden om Vernietigende
stormen te bestrijden, de
voedsclproduktie op aarde te
verhogen en nieuwe hulpbron
nen op te sporen.
Voorts in de vorm van gc-
perteclioneerde verbindingen
via ruimtesatellieten en in de
vorm van verbeterde appara
tuur op aarde waarvan elek
tronische camera's uit Japan
en de steeds populairder wor
dende zakrekenmachientjes
nog de minst belangrijke voor
beelden zijn.
Door alle ellende en vervui-
i'ig is dat nu misschien moei-
jk te zien, maar eens zal
hopelijk een generatie bevesti
gen dat wat de ruimtevaart
leed in de jaren zestig, een
logische menselijke daad was:
iet verder banen van de vaak
ronkelige en omstreden weg
vaaraan ook een Da Vinei en
en Gallilei ooit hebben ge
vorkt. Die worden nu ook
>ecerd. Zelfs Jules Verne
'/ordl herdrukt, al zal dat wel
neer te maken hebben met de
ïostalgische vlucht naar de
negentiende eeuw waarmee de
nens van de jaren zeventig de
ickomstshock hoopt te ontlo
pen.
WtM KOCK
