p school
Nieuwe veiligheidsauto's
m
our
de
an
Kal
"1
Vijl
experimentele
Japanse
elektrocars
Coenen Vario:
een nieuw
kinderzitje
Magneetkussentre in
rijdt 500 km/uur
J
n
n
n
n
n
II
C
1
L
L
L
L
Vew Babyion
n Den Haag
rtJ
Minder
rijbewijzen
OPLOSSING
VORIGE WEEK
PRIJSWINNAARS:
ZO INSTUREN
NAAM
STRAAT
WOONPLAATS
a a a
a b
Zaterdag 13 juli 1974
ZATERDAG 13 JUL11974
it letteren maakt zich jare„
ik over de structuureigen.
lappen van een roman I
i«*ijft moeilijke scriptie,
arover en praat later in d,
is tegenover dovemansoren
-t een zekere melancholie
ider ik wel eens in mijn ou.
aantekenschriften Neder,
ids, pagina's vol met namen,
artallen en titels, die het ie-
n er niet vrolijker op hebben
maakt. Een scholier leest
■1, maar niet Polet, Raes 0f
scha de Vreede. Anbeek be.
rert terecht dat een empi.
;ch gerichte literatuurweten. I
ïap zijn diensteu bewezen
eft. „Wij moeten eerst we.
welke vooroordelen heb-
11 de scholieren, welke eisen
Hen zij aan de boeken dje
willen lezen. Pas als we die I
sen kennen, is het mogelijk
ar op in te spelen". Anbeek
emt het vooroordeel dat uit
mond van elke scholier valt
beluisteren, namelijk dat li.
ratuur meestal knap verve,
ld is. Het huidige Uteratuur-
iderwijs bevestigt dit alleen
aar. Hij hamert expres op de
hooisituatie door omdat hij
eet hoeveel emotionele weer. I
and er tegen dit soort voor
hand liggende opmerkingen
Het gevaar bestaat toch dat
deze situatie niet goed
ordt doordacht de leerlingen
1 de middelbare scholen een
eratuur wordt opgedrongen
e alleen op de universiteit
ordt gelezen. „Kennis van
idere teksttypen en tekstbc-
«leringen is noodzakelijk om
m een isolement te ontko-
en".
Dat een aantal scholieren na
middelbare school geen
»ek meer aankijkt, is een
et verheugende constatering
elaas maar al te waar.
JOHAN DIEPSTRATEN
in van Jan Kal bestaan uit
nat platt goedkope lol In
ersvorm, waar talloze studen-
mblaadjes in uitblinken. Het I
ïgendeel is echter het geval;
ooral zijn Bennebnoekse pen
de levert ontroerende poëzie I
p. Daarmee is niets te veel
ezegd.
Het janwnere van bundels
an kleine uitgeverijen zoals
'eter Loeb, maar voora! als I
Aarts is, dat zij bij de
oekhandel in het Zuiden nau
welijks aan bod koenen. Aarts
Leidsegracht 92) geeft een
rachtig fonds uit zonder winst-
ogmerk uit pure iiefhebbe-
ij. Ben kleine uitgever kan
i! eenmaal niet alle boekhan-
.elaren afrijden om zijn fonds I
presenteren. Als hiervoor
vat begrip komt en de boek-
-erkoper gewoon bij het Cen- I
raai Boekhuis bestelt, is er
iets meer aan de hand. De
ecensent als bemiddelaar-
rant dat hoort er toch ook
ij-
JOHAN DIEPSTRATEN
Een leven zonder dwingende
egelmaat van arbeid en met
et karakter van een vrij en
antasierijk spel is de basis,
'aarop Constant (Nieuwen-
mis) zijn project New Baby-
on heeft ontworpen. De kun-
tenaar drukt er zijn gedaeb-
en mee uit over een gelieel
ieuwe stedelijke vormgeving,
oals die in een toekomstige,
eheel geïndustrialiseerde, we-
eld zou kunnen zijn. Het pro-
eet is als expositie opgesteld
i het Haags gemeentemuseum
n zal er te zien blijven tot 2
eptember.
Constant stelt zich voor, dat
de toekomst alle niet-crea-
;eve werkzaamheden geauto-
natiseerd zullen zijn. Daar-
oor is de mens vrij en daar-
oor kan hij zijn ongebruikte
n onderdrukte schepping*"
racht ontdekken.
In het Haags gemeenterw
eum worden alle maquettes
n kaarten, die op New Baby-
on betrekking hebben.
oond, alsmede vele schildenj-
n en tekeningen. Van de óy-
.amische leefwijze, zoals Con
tant die ziet, kan het publiek
p de tentoonstelling iets er-
•aren in een speciaal voor i?'
e gelegenheid gemaakt deu-
enlabyrint. Daarin kunnen de
ezoekers een spelactiviteit
mtwikkelen.
aeerd
een
Op de expositie worden be-
oekers uitvoerig geïnfor-
door tekstborden, fotos
liehtbeeldenserie. Ver
wordt de tentoonstelling
leid met een boek. Daarin
voor het eerst zowel de
..vgrijkste voorwerpen als
belangrijkste teksten t>vc
Babyion als een samen-
geheel gepit™1'
n
er
legeleid
ijn
lelangrijkste
'e
lew
an
eerd
ngend
EINDREDACTIE
RIEJA VAN AART
In 1971 is Japan gestart met
een vijfjarenplan voor de ont
wikkeling van een serie elec-
trische automobielen, die in
de eerste plaats bedoeld zijn
voor gebruik in de grote ste
den. De grote Japanse auto
industrieën die aan het pro
ject hebben deelgenomen heb
ben thans vijf van deze expe
rimentele modellen gereed.
Het belangrijkste onderdeel
van de research was het vin
den van een geschikt type ac
cu waarmee een grotere af
stand kan worden afgelegd
dan tot nu toe mogelijk was.
In 1975 wil men een nieuwe
generatie testmodellen be
proeven evenals een systeem
van laadstations voor het op
laden van de accu.
Carrosseriefabriek Coenen
B.V. heeft de Coenen Vario
uitgebracht, een z.g. auto-vei-
ligheidscombinatie op het ge
bied van kinderzitjes in de
auto. De Coenen Vario bestaat
uit een speeltafeltje in com
binatie met een normale Coe
nen heupgordel, gemonteerd
mimcGcswii
Ook de Japanse Nissanfabrieken hebben op de veiligheidsconferentie te Londen een nieuwe
experimentele veiligheidsauto (ESV) getoond. De remmen van de ESV Datsun worden door
radar gecontroleerd, de wagen start niet als de bestuurder onder invloed verkeert, de wagen
kan een frontale botsing van 65 km/uur en een botsing van 50 km/uur van achteren doorstaan
en is uitgerust met een nieuw systeem voor autogordels.
Ter gelegenheid van de
vijfde internationale con
ferentie over experimente
le veiligheidsauto's te Lon
den gehouden, heeft Bri
tish Ley land een vijftal
ESV's getoond op basis van
resp. de Mini, de Marina
coupé, de Marina twee-
deurs sedan, de Austin-
Morris 1300 en de Austin
1800.
De foto toont de ESV op ba
sis van de Mini waarbij de
motor en versnellingsbak ver
naar voren zijn geplaatst om
meer ruimte te maken voor
een vormingszone. De deuren
zijn versterkt om zowel bij
frontale als zijdelingse bot
singen energie op te vangen.
Het frame achter de voorwie
len is versterkt om te voor
komen dat de wielen bij een
botsing het passagierscompar
timent binnendringen. Een
laag aflopende motorkap en
een laag geplaatste bumner
zijn bedoeld ter beveiliging
van voetgangers terwijl de
lage bumner bij een botsing
met een andere auto de ma
teriële schade moeten beper
ken.
op de achterbank. Het is be
stemd voor kinderen van 3
tot 12 jaar en zonder het ta
feltje kan de heupgordel wor
den gebruikt door oudere
kinderen en volwassenen.
Een vingerdruk op de druk
knopsluiting is voldoende om
het kind uit het zitje te ne
men. De Coenen Vario is be
proefd en goedgekeurd door
IW-TNO te Delft volgens de
nieuwste keuringseisen en de
prijs is f 87,- incl. de gordel.
Over enkele jaren wordt
het mogelijk dat treinreizigers
in München ontbijten en de
zelfde dag in Stockholm lun
chen, een situatie die nu al
leen is weggelegd voor vlieg
tuigpassagiers. Als de mag-
neetkussentrein waaraan mo
menteel in het researchcen
trum te Erlangen in de
Bondsrepubliek binnenkort
realiteit zal zijn, zullen trein
reizigers niet meer tussen
maar boven de rails vervoerd
worden, want de supersnel
trein die momenteel wordt
getest zweeft boven de baan.
Als de magneetkussentrein
stilstaat rust hij normaal op
wielen, maar eenmaal in be
weging wordt hij door sterke
magneetvelden 1(L tot 30 cen
timeter opgeheven. Voor wrij
vingsloze aandrijvir zorgt'
een lineaire motor zonder be
wegende delen. Nog is het
echter niet zo ver dat alle
problemen zijn opgelost. Met
name de opwekking van de
magneetvelden levert de tech
nici nog kopzorgen. Extreem
sterke magneten kunnen nl.
alleen met suprageleidend
materiaal worden gebouwd
dat echter tot temperaturen
dichtbij het absolute nulpunt
(minus 278 graden C.) moet
worden afgekoeld om de voor
de krachtvelden benodigde
stroom te kunnen opnemen.
Daarom moet in de trein
naast electrische en mechani
sche apparatuur ook een kost
bare technische installatie
voor zeer lage temperaturen,
een zogenaamd Kryosysteem
worden ondergebracht.
Eind van dit jaar verwacht
men echter zo ver te zijn dat
de suprageleidende magneten
en het Kryo-systeem de test-
trein in Erlangen tot zweven
brengen. Op een proefbaan te
Donauried moet de n\agneet-
kussentrein dan een snelheid
van 500 km. per uur bereiken.
Vorig jaar zijn er in totaal
ruim 238.000 rijvaardigheids
bewijzen afgegeven, zo blijkt
uit cijfers van de Stichting
CBR. Dit is bijna 14 pet. min
der dan in 1972. De terug
gang deed zich in alle catego
rieën voor. Voor het rijbewijs
BE slaagden 108.000 mannen
en 104.000 vrouwen (was
124.000 en 122.000). Voor het
rijbewijs CE-DE slaagden
16000 mannen en 450 vrouwen
(was 19000 en 500) en voor het
rijbewijs A 9400 mannen en
340 vrouwen (was 10.200 en
300).
1
2
3
4
5
6
1
8
9
i5
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
HORIZONTAAL:
1. peetoom
4. weer naar het uitgangs
punt
8. hijswerktuig
11. stad in Zuid-Jemen
12. omlaag
13. geur
15. Europeanen
16. hertachtig dier
18. lang verdicht prozaver
haal
20. elk
22. vaste grond
24. etter afscheiden
28. hemellichaam
30. loot
32. een en ander
33. betaalplaats
35. lange brede sjaal
37. comfort
39. ontkiemen
42. boom
43. rondrit
45. vogel
47. plaatsje aan de
Dedemsvaart
48. telwoord
49. jongensnaam
50. roem
52. god van de liefde
54. uitgestorven vogel
55. vreemde munt
57.
hard metaal
66. gravure
59.
sleepnet
67. vesting
61.
kostbare steen
68. vertegenwoordiger
63.
bevel
70. neerslag
65.
mannelijk schaap
71. plant
66.
plaats in Gelderland
73. dopheide
67.
sierlijk vaatwerk
74. gebergte in Azië
69.
aanwezig
76. voorzetsel
72.
alleenrecht
78. reservoir
75.
drukte
81. tijdperk
77.
org. verbinding
82. plaats in Gelderland
79.
snelschrift
80.
zwaarlijvig
83.
84.
Indo-Germaan
voorzetsel
85.
86.
wortel
eenjarig dier
87.
88.
deel van de vinger
glazen bolletje
1 e Prijs (f 25,-)
VERTIKAAL:
t. luister
2. woede
3. venster
4. kleur
5. een zekere
6. Frans telwoord
7. geniaal mens
8. pas
9. stuk karton
10. gelooide huid
14. voorbeeld
17. rivier in België
19. aetatis
21. bouwland
23. geneesheer
25. zwarte stof
26. water in Utrecht
27. vreemd
29. roemen
31. naseizoen
34. vergelijk
35. zetel (L)
36. gezongen toneelspel
37. het genieten
38. gevaarte
40. rijkaard
41. telwoord
44. ijzerhoudende grond
46. plechtige gelofte
51. vulkaan
53. aanspreektitel v. e. vorst
54. vrouw van aanzien
56. korrels van een plant
58. plaats in Drente
60. soort
62. wal
64. berg op de Filippijnen
J. van Berkel
Jasmijnstraat 4
BREDA
2e Prijs (f 15,-)
Mevr. T. Deurloo
Kinderdijk 29
AXEL
REDACTIE
"DE STEM"
REI GERSTRAAT 16
BREDA
Inzenden:
vóór dinsdagmiddag 12.00 uur.
Zet op de enveloppe ln de
Jnker-bovenhoek: "Weekend-
ouzzel"
door JAN EDINK
De jonge Rus Anatoli Gantwarg, die naar men aan
nam nog een groter tegenstander voor onze top-
spelers zou worden dan de oud-wereldkampioenen
Andreiko, Koeperman en Tsjegolew, heeft in het
Europese kampioenschap 1974 blijk gegeven de
spanning aan het einde van dit tournooi niet meer
te kunnen verdragen. Het is anders onmogelijk te
verklaren dat de kampioen van Rusland 1973, die
ook in internationale toernooien altijd een serieuze
kandidaat is voor de bovenste plaats, in de twee
laatste ronden van dit Europese kampioenschap
niet verder komt dan twee remises tegen de Belg
Oscar Verpoest en de Italiaan Nevio Zorn, die res
pectievelijk slechts 13 en 10 punten uit 12 partijen
scoorden. Wat Anatoli Gantwarg op het dambord
kan presteren blijkt uit een drietal fragmenten die
nier volgen:
De kampioen van Monaco Marcel Bottero heeft in
het navolgende fragment met zwart 22-27 gespeeld.
Als volgt voerde hij de zwarte stukken naar winst.
(19-23) 45-40 (14-19) 38-33 (15-20!) 25x14 (9x20) 46x
41 (20-25) 49-44 (16-21) 41-36 (23-28!) (Ook (21-27)
wint door overmacht ondanks de witte door
braak door 36-31 (27x36) 26-21 (17x26) 33-29 (24x33)
39x17 en de zwarte stukken op 36 en 26 hebben
vrije doorloop.) 34-29 of? (25-30) 29x20 (19-24) 20x
29 (30-34) 39x30 (28x50) wit geeft het op.
Ook tegen de Belg Michel Grégoire stond Gantwarg
na 37 zetten positioneel reeds gewonnen wat in
de volgende diagramstand duidelijk wordt.
O
'i is
b -b
Toen Grégoire hier noodgedwongen 49-44 speelde
maakte Gantwarg er snel een eind aan door: (14-
25:
a o 'o'
Groot was zijn verbazing toen Gantwarg doodleuk
Vervolgde met 29-23! (19x28) 30xJ7 (36-41 of?) 33x
41 (26x48) 47x36 (48-26?) 44-40! (26x45) 6-1 en wit
wint.
20!)
25x14 (3-9) 14x3 (11-16) 3x21 (16x38) 44-40
(13-19) 24x13 (18x9) en ondanks zijn nummerieke
meerderheid geeft wit het op.
gedrongen tot de finale van de kandidatenmatches
na in de halve finale ex-wereldkampioen Spasski
overtuigend te hebben verslagen. Karpow heeft
ondanks zijn jeugd al een grote staat van dienst
maar buiten Sovjet-Unie trad hij lang niet zo vaak
voor het voetlicht als zijn medefinalist Kortsjnoi,
die bijvoorbeeld meermalen in Nederland speelde.
Wei, de partijen van Karpow te Nice maakten op
iedereen grote indruk. Deze topgrootmeester speelt
niet spectaculair maar met uiterste precisie benut
hij alle kansen en vooral is hij er op uit, de moge
lijkheden van zijn tegenstander in te perken.
Een goed voorbeeld van zijn stijl is onderstaande
partij aan het eerste bord van de "prestige-match"
tussen de Sovjet-Unie en VS. Zoals overigens be
kend is de zwartspeler geen "echte" Amerikaan
maar een Tsjechoslo waak van origine.
WIT: A. KARPOW
ZWART: L. KAVALEK
ENGELSE PARTIJ
1. c2-c4, c7-c5, 2. Pgl-f3, g7-g6, 3. d2-d4, c5xd4, 4.
Pf3xd4, Pb8-c6 5. e2-e4, Pg8-f6 6. Pbl-c3, d7-d6
7. Lfl-c2, Pc6xd4 8. Ddlxd4, Lf8-g7 9. Lcl-g5, 0-0
10. Dd4-d2, Lc8-e6 11. Tal-cl, Dd8-a5 12. f2-f3, Tf8-
c8 13. b2-b3, a7-a6 14. Pc3-a4 (Karakteristiek voor
de witspeler: hij staat in het eindspel iets beter
dus waarom complicaties?), Da5xd2 15. Kelxd2,
Tc8-c6 (Door de dreiging Pb6 was b5 verhinderd
en deze opmars - die feitelijk zwarts tegenspel
betekent - wordt nu opnieuw verhinderd.) 16. Pa4-
c3. Ta8-c8 17. Pc3-d5, Kg8-f8 18. Lg5-e3, Pf6-d7
19. h2-h4, LeGxd5 20. e4xd5, Tc6-c7 21. h4-h5, Kf8-
g8 22. f3-f4, Pd7-c5 23. Le2-g4, Pc5-e4 24. Kd2-
d3, f7-f5 25. Lg4-f3, b7-b5 (Eindelijk is zwart aan
deze zet toe. Op cxb5? volgt Tc3 Ke2, Pg3
en Pxhi en na Lxe4, fxe4 Kxe4. bxc4 zou hij e-
venmin te klagen hebben.) 26. g2-g4, b5xc4 27.
Tclxc4, Tc7xc4 28. b3xc4, Pe4-c5 29. Le3xc5, Tc8x
c5
(Na alle vereenvoudigingen en ondanks de lopers
van ongelijke kleur is zwart er slecht aan toe. Hij
heeft namelijk te weinig ruimte. Allereerst wor
den zijn mogelijkheden nog verder beknot.) 30. h5-
h6!, Lg7-f8 (Men ziet ook: Lh8, Tbl, Kf7, Tb8, Lal,
gxf5, Lh5 Kf6, Tf8 mat) 31. Kd3-c3! (Dat dient
om zwarts tegenspel door Ta5 te kunnen pareren
met Kb3. Nu staat wit gereed voor de algehele in
snoering, g5 gevolgd door Tbl.), f5xg4, 32. Lf3xg4,
Kg8-f7 33. Lg4-e6 Kf7-f6 34. Le-g8 (Tenslotte
levert wits ruimtelijk overwicht een vrij-pion op
en gaat de partij beslissen.). Tc5-c7 35. Lg8xh7, e7-
e6 36. Lh7-g8, e6xd5 37. h6-h7, Lf8-g7 Of Txc4
Kd3, Lg7, h8. dame, Lxh8, Txh8 en nu Txf4, Lxd5
of Kg7, Lxd5, Tc5, Tg8 steeds met winst.) 38.
Lg8xd5, Lg7-h8 39. Kc3-d3, Kf6-f5 40. Kd3-e3. Tc7-
e7 41. Ke3-f3, a6-a5 42. a2-a4, Te7-c7 (Te8. Tgl,
Te7, Le4 -H maakt geen verschil.) 43. Ld5-e4
Kf5-f6 44. Thl-h6, Tc7-g7 45. Kf3-g4.
de enige wereldtitel die Nederland ooit in wed-
strijdbridge won. Onlangs vonden de wedstrijden te
Las Palmas plaats en behoudens enkele zeer bevre
digende resultaten van de jeugdspelers Kaas-Feiten
(20e) en Mulder-Nije (27e) liet Nederland niet veel
zien. Wèl was opvallend het uitstekende spel van de
Brabantse ster Piet Besouw, die het echter niet
erg trof: zijn partner Hans Kreyns speelde bepaald
geen sterk tournooi. Een spelletje dat Piet tegen
sterke Amerikanen in het mixed-viertallentour-
nooi vlot uit de mouw schudde, ziet u hier:
BESOUW
♦AVB 7 6 5 4
«A7
8
B87
2
<?V643
A 9 5 2
V 10 9 4
10 8
■7 H B 10 2
«HB'764
■Ml 5
Zwart geeft het op. (Na Kf7. Kg5. Ke7 wint wit met
Lxg6 maar ook door bijv Thl, Kf7, Ld5 Kf8,
Tbl!, Txh7, Tb8 Kg7 - Ke7. Tb7 - Tg8 mat.)
Een grandioos eindspel!
door CONSTANT ORBAAN
Tegen de defensief spelende oud-kampioen van In de Landenwedstrijden te Nice ging de meeste
«ankrijk Abel Verse wist Gantwarg met zwart belangstelling van deelnemers en publiek uit naar
behoorlijk positie-voordeel te behalen. de verrichtingen van Anatoli Karpow. Hij is door-
door H. W FILARSKI
LAS PALMAS
Eens iij de vier jaren wordt dooi- de WBF een we
reldkampioenschap voor bridgeparen georganiseerd.
In 1966 wonnen Kreyns-Slavenburg te Amsterdam.
- ,N
W. O
t
TAFEL
*H93
9 8 5
V 10 3
A 6 3 2
Noord gever, OW kwetsbaar. NZ waren in vier
schoppen gekomen, oost speelde ruiten zes voor
voor 3-A-8. West vervolgde harten 3 voor A-10-5.
Noord speelde nu twee malen troef en gaf vervol
gens een harten weg. De hierna gespeelde harten
troefde Noord af en daarna volgde klaveren zeven.
Wat oost doet, hij is nu machteloos: speelt
hij klaver vijf bij dan wint zuid klaveraas, de tafel
speelt klaver na en oost komt met klaverheer aan
slag. Oost moet dan óf ruitenheei spelen of in de
dubbel-renonce: m beide gevallen geeft hij het
contract gedwongen weg. In de praktijk legde-oost
op noords klaver zeven de heer, maar dat hielp e-
venmin: de tafel won klaveraas, speelde klaver na
en noords klaverboer zorgde voor de tiende slag.
Interessant is, dat wanneei west in slag 2 klaver
tien naspeelde, het contraci down kan. Dat west dit
niet deed maar 'naar het zwak van de tafel' harten
aanspeelde, bewijst de twijfelacntige waarde van
zulk een slogan. Aan tafel II speelde de Amerikaan
se noord óók vier schoppen, maar ging daar eentje
down.
