Lange rijen toeschouwers voor film over het „Zinken van Japan"
Skylab
inventariseerde
aardse
hulpbronnen
KRO l
Macbel
Keuls
in
Ar
HEINRICH
ANALYSEREN MATERIAAL ZAL NOG JAREN DUREN
binnenland
buitenland
VOORSPELLING
VULKAAN
Twaalf jaar lan£
Donderdag 27 juni 1974
-AARDBEVING DOODT MILJOENEN
JAPANNERS
Honderden belangstellenden stonden op e<n zondagmiddag in de rij voor de kassa van
een bioscoop. Zij wilden de film „Het zinken van Japan" zien. Deze film werd gemaakt
naar een science fictionverhaal van de tweeënveertigjarige Sakyo Komatsu. Het boek
werd snel een bestseller. Het geeft een levendige beschrijving van de vernietiging
van Japan door natuurrampen zoals aardbevingen.
De Japanners had
den de laatste jaren
heel wat figuurlijke
schokken te verduren,
vooral op economisch
en politiek gebied,
maar ze overleefden
deze. Zij bleven echter
altijd leven in angst
voor natuurlijke schok
ken, voor een grote
aardbeving in de na
bije toekomst.
(Van onze correspondent)
TOKIO Volgens de eerste
voorlopige gegevens zouden
ongeveer 3,6 miljoen mensen
omgekomen, gewond of ver
mist zijn als gevolg van een
aardbeving, die Tokio gister
avond teisterde. De beving
met een kracht van 8,5 was
heviger dan die van 1923 in
de streek Kanto, terwijl zij
plaats vond tijdens het spits
uur. Honderdduizenden van
hun werk naar huis reizende
Japanners werden daardoor
getroffen, terwijl zij zich in
treinen boven en onder de
grond, in hun auto's en in
andere vervoermiddelen be
vonden.
Toen de aardbeving begon,
stond in ontelbare woningen
het avondeten te koken. For
nuizen en gastoestellen vie
len op de grond, terwijl de
leidingen openbarstten. Een
groot aantal huizen stond on
middellijk in brand. Grote
benzine- en olietanks op ter
reinen langs de baai van To
kio ontploften, waardoor een
muur van vlammen over de
naburige wijken raasde. Ge
bouwen stortten in. De dui
zenden klanten en perso
neelsleden in de vele onder
grondse winkelcentra werden
onder puin bedolven. De be
tonnen en stalen pijlers van
de verhoogde autobanen be
zweken door de schokken,
zodat duizenden auto's te
pletter vielen. Op de plotse
ling met grote brokken steen
en rots versperde straten
ontstonden talrijke autobot
singen waarbij benzinetanks
explodeerden.
Hevig geschrokken, In pa
niek probeerden velen van
de 12 miljoen inwoners van
de Japanse hoofdstad zich in
veiligheid te brengen. Hui
lend, met van angst vertrok
ken gezichten, liepen zij ei
genlijk doelloos rond, niet
wetend waarheen te gaan.
Vlammenzeeën omsingelden
verschillende wijken. De op
stijgende hete lucht veroor
zaakte het ontstaan van tor
nado's en van hevige valwin
den, die de mensen mee
sleurden en die auto's en an
dere voorwerpen huizenhoog
de lucht in bliezen.
Manschappen van de oproer
politie moesten met geweld
optreden om een hysterisch
geworden, schreeuwende en
gillende menigte buiten de al
stampvolle buitenterreinen
om het keizerlijk paleis te
houden. Dit gebied werd in
dertijd aangewezen als toe
vluchtsoord in geval van een
plotselinge evacuatie van de
burgerbevolking. Helicopters
van de binnenlandse strijd
krachten vlogen over de
brandhaarden, vergeefs
trachtend met chemische
bommen de vuren te doven.
De Japanse rampendienst
deelde al mee, te vrezen dat
25 miljoen mensen, verspreid
over het hele land, het leven
verloren door een onver
wachte reeks aardbevingen
in verschillende streken van
het eilandenrijk. In Centraal-
Japan werden dijken ver
nield, waardoor overstromin
gen en landverschuivingen
ontstonden. Dorpen en kleine
steden werden volkomen be
dolven onder de lava van
plotseling uitbarstende vul
kanen. Het eiland Kyushu
zou aan het zinken zijn.
van Hokkaido werden ook
ernstige aardbevingen ge
meld. Vloedgolven stormden
het land op en legden alle
gebouwen plat. Tachtig mil
joen Japanners zouden ge
dwongen zijn hun vaderland
te ontvluchten, omdat het
langzaam in de zee ver
dwijnt. Het land van de rij
zende zon wordt bedreigd
met eenzelfde ondergang als
eens Atlantis trof.
Seismologen voorspellen, dat
een dergelijke ramp ver
wacht moet worden in de
prefectuur van Shizuoka,
waar ernstige spanningen in
de aardkorst vastgesteld
werden. Het oppervlak van
het gebied is steeds sneller
gaan zakken. In de stad Ka-
kegawa is een daling van 27
centimeter in de laatste tach
tig jaar gemeten.
Andere geleerden onthulden,
dat op een uit een satelliet
gemaakte foto het bestaan
van twee lange breuklijnen,
die mogelijk aardbevingen
kunnen veroorzaken, zijn
ontdekt op de hoogvlakte
van Kanto, waar de laatste
tijd verschuivingen in de
aardlagen bespeurd werden.
Een van de breuklijnen zou
onder Tokio liggen. Een ab
normaal sterke daling van de
bodem had plaats in het dis
trict Tohoku. Onderzoekers
van het bodemkundig insti
tuut stelden vast, dat een
strook land van 44 kilometer
lengte in de laatste 79 jaren
147 centimeter gezakt was.
Aardbevingen worden dik
wijls voorafgegaan door on
gewone stijging of daling
van de aardkorst.
ve geruststellende ontdek
kingen hebben diepe be
zorgdheid bij veel Japanners
gewekt. Het meteorologisch
instituut wordt de laatste
tijd overstelpt met telefoon
tjes van mensen, die vragen
wanneer „de" aardbeving
verwacht wordt.
De groeiende ongerustheid
werd onlangs versterkt door
de voorspelling van de be
kende seismoloog dr. Tsuneji
Rikitake, dat in de nabije
toekomst een zware aard
schok de bodem van de Stil
le Oceaan voor de kust van
de landstreek Tokai in bewe
ging zal brengen. De 52-jari-
ge seismoloog, die verbonden
is aan het instituut voor on
derzoek naar aardbevingen
van de Tokiose universiteit,
kreeg grote bekendheid
doordat hij een grote aardbe
ving aankondigde, die in
1972 voor de kust van Ne-
muro in het district Hokkai
do plaats vond. Zijn voor
spelling bleek toen precies te
kloppen.
Dr. Rikitake verklaarde on
langs ook, dat hij betwijfelde
of de overheid het onderzoek
naar de kansen op aardbe
vingen wel ernstig opnam.
Hij klaagde er over. dat de
autoriteiten het instituut de
beloofde geldmiddelen nooit
gegeven hadden, waardoor
een aantal experimenten in
het universiteitslaboratorium
niet door konden gaan. Hij
was zo teleurgesteld, dat hij
besloot een benoeming als
gasthoogleraar te aanvaarden
aan het Amerikaanse insti
tuut voor milieuwetenschap
pen in Boulder in de staat
Colorado. Hij zal daar in het
voorjaar heengaan. Hij is de
tweede seismoloog, die bin
nen twee jaar Japan verlaat.
Dr. Rikitake zei: „Ik meen,
dat een krachtige aardbeving
verwacht moet worden in de
zeebodem voor Hamamatsu
en het meer van Biwa, maar
ik kap niet voorspellen wan
neer dit zal gebeuren."
Bepaalde seismologen veron
derstellen, dat men om de
190 of 200 jaar sterke aard
bevingen kan verwachten,
terwijl dl'. Rikitake meent:
„Om de 120 jaren heeft een
ernstige aardbeving plaats".
Als zijn stelling klopt, zoals
zijn eerdere voorspellingen,
dan kunnen de Japanners tot
het jaar 2043 rustig gaan sla
pen.
Met betrekking tot vulkani
sche uitbarstingen zei dr. Ri
kitake: „De berg Fuji werkt
op het ogenblik niet, maar
de kans bestaat, dat deze
vulkaan op zeker ogenblik
weer actief wordt." Dr. Riki-
Uit de noordelijke prefectuur De verschillende alles behal-
take woonde een voorstelling
bij van de film, die gemaakt
werd naar het science ficti
onverhaal van Komatsu. Hij
vond, dat de schrijver de
juiste wetenschappelijke ge
gevens verwerkt had, maar
hij achtte het onmogelijk,
dat Japan zou zinken.
Iemand vroeg aan de schrij
ver Komatsu, wat hij zou
doen, ais de in zijn boek
voorspelde ramp zou komen.
,.Ik zou mijn familie dan het
liefst het land uit helpen en
bij voorkeur in West-Europa
gaan wonen", zei hij. In zijn
boek gaat Komatsu in op de
vraag, welke landen bereid
zouden zijn overlevenden
van de Japanse ramp op te
nemen. Volgens het verhaal
zouden China en Rusland
hulp aanbieden. De eerste
minister van Australië zou,
nadat hij een Japans gods
dienstig beeldhouwwerkje
uit de 12de eeuw had gekre
gen, tegen een medewerker
zeggen: „Als we dan toch
iets uit Japan moeten opne
men, geef ik de voorkeur
aan kunstschatten boven
mensen."
Komatsu bracht eens een be
zoek aan Australië. Hij vond
het een mooi land, maar ie
mand liet doorschemeren, dat
mensen met een andere
huidskleur er niet erg gezien
zijn. Hij heeft niettemin
vastgesteld, dat de regering
Whitlam de immigratiebepa
lingen iets verzacht heeft.
„Als ze vijf miljoen Japan
ners ineens binnenlaten,
komt het zeker tot politieke
en culturele wrijvingen. Het
probleem is, hoe zulke on
aangenaamheden voorkomen
kunnen worden," zegt hij.
Intussen zijn in opdracht van
de Japanse regering opme
tingen verricht en men heeft
vastgesteld op 2050 punten
in het Kanto-gebied, da!t de
bodem aan het dalen is. In
bepaalde streken met inbe
grip van Tokio bedraagt de
daling meer dan 20 cm per
jaar. Men heeft dit toege
schreven aan het feit, dat
voor de watervoorziening
grote hoeveelheden uit de
ondergrond opgepompt wor
den.
De resultaten van het onder
zoek werden pas bekend na
dat het boek van Komatsu in
het voorjaar van 1973 ver
schenen was. Deskundigen
merkten naar aanleiding van
het boek op, dat een ver
dwijnen van Japan in de gol
ven van de oceaan onwaar
schijnlijker geacht werd, dan
het tegendeel:' een soort om-
hoogstuwen van de eilanden
groep. Zij wezen op een the
orie van de Duitse aardrijks
kundige Alfred Wegener, die
zestig jaar geleden in vak
kringen nauwelijks gehoor
kon vinden voor zijn stelling
van de drijvende vastelan
den. In 1965 bevestigde een
nieuwe theorie over het ver
schuiven van aardlagen ech
ter de opvatting van Wege
ner, dat de bodem van de
oceanen bezig is te stijgen.
Japanse geleerden menen
vastgesteld te hebben, dat dit
verschijnsel zich voordoet in
het zeegebied rondom hun
vaderland.
Shinto, een eiland, dat 930
km ten zuiden van Tokio
ligt, ontstond in september
1973 als gevolg van een
reeks vulkaanuitbarstingen.
Het eiland, dat aan beide
uiteinden een krater ver
toont, is geleidelijk gegroeid
tot een lengte van 800 en een
breedte van 500 meter. Als
de onderzeese vulkaan bij
een eventuele volgende uit
barsting weer een grote mas
sa lava uitstoot, bestaat de
kans, dat Shinto aan het
slechts 40 meter verwijderde
eiland Nishinoshima vast
groeit.
Het omgekeerde heeft zich
echter de laatste jaren voor
gedaan met de Kyujukyu-Ji-
magrocp. Van de 53 eilanden
waaruit deze groep bestond,
zijn er al 30 in zee verdwe
nen. Men veronderstelt, dat
deze eilanden ongeveer 200
jaren geleden ontstonden
toen de uitbarsting van een
van de vele vulkanen in de
omgeving aardverschuivingen
veroorzaakte Deze eilanden,
waarvan sommige heel groot
en andere erg klein zijn,
hebben tot dusver een soort
natuurlijke bescherming voor
het vasteland gevormd als
dit door wervelstormen en
vloedgolven bedreigd wordt.
Men vreest, dat nog tien ei
landjes zullen zinken. Langs
de oevers van de overblij
vende worden betonnen mu
ren gebouwd om te voorko
men, dat ook zij door de zee
verbrokkeld worden. Of dit
veel helpt, weet men nog
niet, omdat het zeezout de
eilanden ook onder waterlijn
schijnt aan te tasten.
Het feit, dat de wetenschap
het science fictionverhaal
van Komatsu ontzenuwd
heeft, betekent natuurlijk
niet, dat de Japanners zich
niet ongerust maken over
wat er dan in werkelijkheid
kan gebeuren. Hun land be
hoort tot de meest kwetsbare
wat natuurrampen betreft en
dat vinden velen een verre
van prettig vooruitzicht.
(Van onze ruimtevaart
medewerker)
De drie bemande Skylab-
vluchten hebben bijzonder veel
informatie opgeleverd op geo
logisch gebied. Daaruit kunnen
conclusies worden getrokken
met betrekking tot het voorko
men van steenkool, olie en be
langrijke mineralen. Hoewel
een groot deel van deze gege
vens nog niet is geanalyseerd is
dank zij Skylab al komen vast
te staan dat zich in de Ameri
kaanse staat Nevada nog on
aangeroerde voorraden steen
kool en olie bevinden.
Dit is slechts een van de re
sultaten van het nu afgesloten
Skylabproject, dat alleen al
ongeveer 40.000 foto's van de
aarde en 80 kilometer compu
ter-tape aan informatie heeft
opgeleverd. Het analyseren
van al dit materiaal zal nog
vele jaren in beslag nemen
Zeker is dat veel van de Sky-
lab-oogst van belang zal zijn
voor onze toekomst. Om enke
le voorbeelden te noemen:
Uit Skylab-opnamen van de
Afrikaanse staat Niger, die al
vijf jaar onder een afschuwe
lijke droogte te lijden heeft,
blijkt waar zich gebieden be
vinden die nog geschikt zou
den zijn voor landbouw en
waar water zou kunnen wor
den aangeboord. Dr. G. Suck-
mann van de universiteit van
Hannover bestudeert aan de
hand van de Skylab-foto's de
waterhuishouding van dit ge
bied.
Skylab-astronauten hebben
in de Zuidelijke Atlantische
Oceaan „rode getijden" geloca-
liseerd: stromen van vergiftigd
plankton. De bewegingen van
deze rode massa werden
nauwkeurig nagegaan, omdat
vissen zich met plankton voe
den en op hun beurt bij men
sen vergiftingsverschijnseler
kunnen veroorzaken.
Dank zij Skylab kan de Falk
land-stroom nauwkeurig ir
kaart worden gebracht. Dezt
koud-'waterstroom stroomt
vanaf het zuidpoolgebied lang*
de kust van Argentinië. Onz
geringe kennis van de Falk
land-stroom was voorname
lijk gebaseerd op metingen dit
voor de tweede wereldoorlog
werden gedaan. De stroom is
van grote invloed op de vis
stand in de oceaan, op het
weerpatroon èn op de interna
tionale scheepvaartroutes.
Vanuit Skylab bleek zonne
klaar waar olie was gedumpd
in de wereldzeeën.
De Skylab-waarnemingen
van wervelstormen zullen lei
den tot een beter begrip van
nun ontstaan en betere voor
spellingen voor wat hun ge
drag betreft. Daardoor kan
veel schade op aarde worden
voorkomen.
Eitjes van de zigeuner-mot
bleken aan boord van Skylab -
in gewichtloze toestand- veel
sneller uit te komen dan op
aarde. Dit is van belang in
verbanid met de bestrijding
van de rups van deze mot die
jaarlijks in de VS ongeveer
een miljoen hectare bos ont
bladert. Voor de bestrijding
van deze plaag heeft men mil
joenen eitjes niodig. Op aarde
duurt het niet minder dan
zes maanden voor deze uit ko
men. Het ziet er naar uit da'
een behoorlijk percentage aan
boord van Skylab minder dan
twee maanden nodig had. Dit
kan van belang zijn 'omdat
men liefst zodra de behoefte
er is zo snel mogelijk over
miljoenen larven wil beschik
ken. De larven worden dan in
het lab verder gekweekt tot
het motten zijn en deze wor
den gesteriliseerd. De steriele
motten worden in groten geta
le losgelaten onder de na
tuurlijke mottenbevolking
Een „huwelijk" van een ste
riele mannetjesmot en een niet
steriel vrouwtje levert on
vruchtbare eitjes op en daar is
het om begonnen. Om deze
manier zou men de motten-
plaag in de hand kunnen hou
den. Wanneer het Skylab-ex-
periment als positief wordt
gekwalificeerd zullen met
kleine raketten op gezette tij
den capsules worden gelan
ceerd om net zo lang te blij
ven draaien tot de eitjes aan
boord zijn uitgekomen.
Skylabwaarnemingen en fo
to's zullen een belangrijke rol
spelen bij het uitwerken van
«en strategie om de zuid
waartse uitbreiding van de Sa
hara, waardoor steeds meei
landbouwgebied verloren gaat,
te stoppen.
De medische wetenschap is
veel meer te weten gekomen
over de natuurlijke mogelijk
heden èn grenzen van het ge
zonde menselijk lichaam. Vol
gens ruimtevaartarts Charles
Berry zal het bij nog langere
vluchten in de ruimte waar
schijnlijk gewenst zijn de
astronauten uit te rusten met
elastische pakken, die de be
langrijkste spiergroepen te
genwerken, zodat een voortdu
rende inspanning Van de spie
ren wordt gevraagd. Aan
boord van het Russische ruim
testation Saljoet werden der
gelijke pakken al beproefd,
A Skylab is een belangrijke
leerschool gebleken voor de
volgende fase van de bemande
ruimtevaart: het vliegen met
het ruimtevliegtuig, de space-
shuttle. Ook met de space-
shuttle en bijbehorende ruim
testations zullen vluchten van
zeer lange duur worden ge
maakt.
Waarnemingen gedaan dooi
de Skylab-astronauten hebben
de kennis van de zonne-na-
tuurkunde geweldig uitge
breid. Deze wetenschap kan
van'belang zijn voor het ont
wikkelen van nieuwe energie
bronnen op aarde.
Volgens George A.Maul, eer
oceanograaf en een van de
mannen achter de Skylab-ex
perimenten, zou het te wensen
zijn dat voortdurend enkele
wetenschappelijk getrainde
astronauten vanuit de ruimti
de aarde zouden „bewaken"
Zij zouden regelmatig aan d(
aarde meldingen kunnen doei
met betrekking tot zaken al'
het algemene weerpatroon
wervelstormen, verontreinigir
gen van het zeewater en bos
branden.
In het begin van de jarei
tachtig, als het ruim'tevliegtuif
beschikbaar is, zou een derge
lijke permanente ruimte-waar
nemingspost kunnen worden
gerealiseerd.
PIET SMOLDERS
HILVERSUM Eric P
bekend werd dankzij z'n
Sage", en de grote Shakes
spelen de twee grote rolle
paeres „Macbeth", die de
scherm brengit.
De kostuums werden ontwo
pen door John Bloomfield,
reeds eerder prachtig werk
verde in de tv-serie „De
vrouiwen van Hendrik
Achtste". Deze serie we
eveneens door de KRO-tele\
sie uitgezonden.
0 De Belgische tv (Vlaam
zendt vanavond om 20.15 u
het tv-spel „Sarah" uit van
Britse commerciële tv. Dit sp
van Guy Cullingford onder
gie van John Frankau werd
jaar bekroond met de Zilver
Nimf op het Festival van M01
te Carlo voor het beste dram»
tische scenario.
Vanavond zendt het eer
kwart over acht een intervi
belprijswinnaar maakte dit
Keulse volk. Haar naam is
Nederland interessant, omd
Arnhem vluchtte en jarenla
Toen Heinrich Böll enige
views voor de televisie te
maar bereid als de betrokke
personen naar zijn keuze z
men Gertrud Hamacher en
boeiende evensverhaal maa
„Interessant is hier alleen
idioot die haar interviewt",
haar in haar woning op en r
gen in Nederand.
0 Skylab leverde bijzonder gedetailleerde foto's van de V.S. en meer dan vijftig andere landen.
Deze foto toont ondermeer het Ontariomeer en het Eriemeer aan de grens van de V.S. en Canada.
Het Ontariomeer is volledig op deze foto te zien. Tussen beidie meren bevinden zich de Niagara
watervallen. (NASA-fota)
(Van onze correspondent
KEULEN „Waarom
in 1934 als Duitse in Ar
hem terecht kwam? Ja, d
was, omdat zich hier h
verzameladres bevond vs
de internationale organis
tie „Rode Hulp". Hier kw
men de uit Duitsland uitg
weken tegenstanders vi
het Nazi-regime hijeen".
Principiële mensen hebben
den overvloed. We zitten
een sober ingericht kamer
van een huis in de veil
Keulse buitenwijk Dünnwa
Het huis barst uit al z'jn r
den. Het is van bescheid
omvang, maar er prijken v
naambordjes op de voorde
Een ervan is Hamaoher. L
druk je op de corresponderen
bel laat een 65-jange dai
verschijnen. Wit haar. Gr
vest. Truitje met onopvalle
geel oatroon. Zwarte rok. H-
uiterlijk is goed verzorgd
de warme helderheid van h.
bruin-grijze ogen getuigt
van, dat het leven haar v
geleerd, maar er niet on<
gekregen heeft.
Gertrud Hamacher; vijfenz
tig bewogen jaren. Een p
soon achter een naam, die v
1934 tot 1940 door heel Ned'
land gezworven heeft. Op
vlucht voor Hitier. Tegen
achtergrond van de miljoen<
voudige werkloosheid werd
in het begin van de derti|
jaren cdmmumste. Zelf had
als arbeidster In een papier
briek in het heuvelacht
land ten oosten van Keu
ook haar congé gekregen. H.
lidmaatschap van de pai
was echter niet alleen m
een vorm van protest. Als
tieve idealiste werd zij
geen half jaar na Hitl
machtsovername in de Keu
gevangenis en later in
concentratiekamp Brauwe
opgesloten.
Een twaalfjarige periode
omdolingen en opshutin
was begonnen. Omdat de
zi's zelfs voor de „zwaan
gevallen amper plaats had(
werd Gertrud Hamacher
1934 vrijgelaten. Het bl
echter slechts een tijdelijk
perkte geste te zijn en daa
nam zo even later de v
naar Arnhem. „Het is vree
maar hier voelde ik me i
een thuis. Het landschap i:
net Is bij "ons. Heuvels
bossen, maar nel voornaai
was. dat ik er zo menselijl