Lange rijen toeschouwers voor film over het „Zinken van Japan" Skylab inventariseerde aardse hulpbronnen KRO l Macbel Keuls in Ar HEINRICH ANALYSEREN MATERIAAL ZAL NOG JAREN DUREN binnenland buitenland VOORSPELLING VULKAAN Twaalf jaar lan£ Donderdag 27 juni 1974 -AARDBEVING DOODT MILJOENEN JAPANNERS Honderden belangstellenden stonden op e<n zondagmiddag in de rij voor de kassa van een bioscoop. Zij wilden de film „Het zinken van Japan" zien. Deze film werd gemaakt naar een science fictionverhaal van de tweeënveertigjarige Sakyo Komatsu. Het boek werd snel een bestseller. Het geeft een levendige beschrijving van de vernietiging van Japan door natuurrampen zoals aardbevingen. De Japanners had den de laatste jaren heel wat figuurlijke schokken te verduren, vooral op economisch en politiek gebied, maar ze overleefden deze. Zij bleven echter altijd leven in angst voor natuurlijke schok ken, voor een grote aardbeving in de na bije toekomst. (Van onze correspondent) TOKIO Volgens de eerste voorlopige gegevens zouden ongeveer 3,6 miljoen mensen omgekomen, gewond of ver mist zijn als gevolg van een aardbeving, die Tokio gister avond teisterde. De beving met een kracht van 8,5 was heviger dan die van 1923 in de streek Kanto, terwijl zij plaats vond tijdens het spits uur. Honderdduizenden van hun werk naar huis reizende Japanners werden daardoor getroffen, terwijl zij zich in treinen boven en onder de grond, in hun auto's en in andere vervoermiddelen be vonden. Toen de aardbeving begon, stond in ontelbare woningen het avondeten te koken. For nuizen en gastoestellen vie len op de grond, terwijl de leidingen openbarstten. Een groot aantal huizen stond on middellijk in brand. Grote benzine- en olietanks op ter reinen langs de baai van To kio ontploften, waardoor een muur van vlammen over de naburige wijken raasde. Ge bouwen stortten in. De dui zenden klanten en perso neelsleden in de vele onder grondse winkelcentra werden onder puin bedolven. De be tonnen en stalen pijlers van de verhoogde autobanen be zweken door de schokken, zodat duizenden auto's te pletter vielen. Op de plotse ling met grote brokken steen en rots versperde straten ontstonden talrijke autobot singen waarbij benzinetanks explodeerden. Hevig geschrokken, In pa niek probeerden velen van de 12 miljoen inwoners van de Japanse hoofdstad zich in veiligheid te brengen. Hui lend, met van angst vertrok ken gezichten, liepen zij ei genlijk doelloos rond, niet wetend waarheen te gaan. Vlammenzeeën omsingelden verschillende wijken. De op stijgende hete lucht veroor zaakte het ontstaan van tor nado's en van hevige valwin den, die de mensen mee sleurden en die auto's en an dere voorwerpen huizenhoog de lucht in bliezen. Manschappen van de oproer politie moesten met geweld optreden om een hysterisch geworden, schreeuwende en gillende menigte buiten de al stampvolle buitenterreinen om het keizerlijk paleis te houden. Dit gebied werd in dertijd aangewezen als toe vluchtsoord in geval van een plotselinge evacuatie van de burgerbevolking. Helicopters van de binnenlandse strijd krachten vlogen over de brandhaarden, vergeefs trachtend met chemische bommen de vuren te doven. De Japanse rampendienst deelde al mee, te vrezen dat 25 miljoen mensen, verspreid over het hele land, het leven verloren door een onver wachte reeks aardbevingen in verschillende streken van het eilandenrijk. In Centraal- Japan werden dijken ver nield, waardoor overstromin gen en landverschuivingen ontstonden. Dorpen en kleine steden werden volkomen be dolven onder de lava van plotseling uitbarstende vul kanen. Het eiland Kyushu zou aan het zinken zijn. van Hokkaido werden ook ernstige aardbevingen ge meld. Vloedgolven stormden het land op en legden alle gebouwen plat. Tachtig mil joen Japanners zouden ge dwongen zijn hun vaderland te ontvluchten, omdat het langzaam in de zee ver dwijnt. Het land van de rij zende zon wordt bedreigd met eenzelfde ondergang als eens Atlantis trof. Seismologen voorspellen, dat een dergelijke ramp ver wacht moet worden in de prefectuur van Shizuoka, waar ernstige spanningen in de aardkorst vastgesteld werden. Het oppervlak van het gebied is steeds sneller gaan zakken. In de stad Ka- kegawa is een daling van 27 centimeter in de laatste tach tig jaar gemeten. Andere geleerden onthulden, dat op een uit een satelliet gemaakte foto het bestaan van twee lange breuklijnen, die mogelijk aardbevingen kunnen veroorzaken, zijn ontdekt op de hoogvlakte van Kanto, waar de laatste tijd verschuivingen in de aardlagen bespeurd werden. Een van de breuklijnen zou onder Tokio liggen. Een ab normaal sterke daling van de bodem had plaats in het dis trict Tohoku. Onderzoekers van het bodemkundig insti tuut stelden vast, dat een strook land van 44 kilometer lengte in de laatste 79 jaren 147 centimeter gezakt was. Aardbevingen worden dik wijls voorafgegaan door on gewone stijging of daling van de aardkorst. ve geruststellende ontdek kingen hebben diepe be zorgdheid bij veel Japanners gewekt. Het meteorologisch instituut wordt de laatste tijd overstelpt met telefoon tjes van mensen, die vragen wanneer „de" aardbeving verwacht wordt. De groeiende ongerustheid werd onlangs versterkt door de voorspelling van de be kende seismoloog dr. Tsuneji Rikitake, dat in de nabije toekomst een zware aard schok de bodem van de Stil le Oceaan voor de kust van de landstreek Tokai in bewe ging zal brengen. De 52-jari- ge seismoloog, die verbonden is aan het instituut voor on derzoek naar aardbevingen van de Tokiose universiteit, kreeg grote bekendheid doordat hij een grote aardbe ving aankondigde, die in 1972 voor de kust van Ne- muro in het district Hokkai do plaats vond. Zijn voor spelling bleek toen precies te kloppen. Dr. Rikitake verklaarde on langs ook, dat hij betwijfelde of de overheid het onderzoek naar de kansen op aardbe vingen wel ernstig opnam. Hij klaagde er over. dat de autoriteiten het instituut de beloofde geldmiddelen nooit gegeven hadden, waardoor een aantal experimenten in het universiteitslaboratorium niet door konden gaan. Hij was zo teleurgesteld, dat hij besloot een benoeming als gasthoogleraar te aanvaarden aan het Amerikaanse insti tuut voor milieuwetenschap pen in Boulder in de staat Colorado. Hij zal daar in het voorjaar heengaan. Hij is de tweede seismoloog, die bin nen twee jaar Japan verlaat. Dr. Rikitake zei: „Ik meen, dat een krachtige aardbeving verwacht moet worden in de zeebodem voor Hamamatsu en het meer van Biwa, maar ik kap niet voorspellen wan neer dit zal gebeuren." Bepaalde seismologen veron derstellen, dat men om de 190 of 200 jaar sterke aard bevingen kan verwachten, terwijl dl'. Rikitake meent: „Om de 120 jaren heeft een ernstige aardbeving plaats". Als zijn stelling klopt, zoals zijn eerdere voorspellingen, dan kunnen de Japanners tot het jaar 2043 rustig gaan sla pen. Met betrekking tot vulkani sche uitbarstingen zei dr. Ri kitake: „De berg Fuji werkt op het ogenblik niet, maar de kans bestaat, dat deze vulkaan op zeker ogenblik weer actief wordt." Dr. Riki- Uit de noordelijke prefectuur De verschillende alles behal- take woonde een voorstelling bij van de film, die gemaakt werd naar het science ficti onverhaal van Komatsu. Hij vond, dat de schrijver de juiste wetenschappelijke ge gevens verwerkt had, maar hij achtte het onmogelijk, dat Japan zou zinken. Iemand vroeg aan de schrij ver Komatsu, wat hij zou doen, ais de in zijn boek voorspelde ramp zou komen. ,.Ik zou mijn familie dan het liefst het land uit helpen en bij voorkeur in West-Europa gaan wonen", zei hij. In zijn boek gaat Komatsu in op de vraag, welke landen bereid zouden zijn overlevenden van de Japanse ramp op te nemen. Volgens het verhaal zouden China en Rusland hulp aanbieden. De eerste minister van Australië zou, nadat hij een Japans gods dienstig beeldhouwwerkje uit de 12de eeuw had gekre gen, tegen een medewerker zeggen: „Als we dan toch iets uit Japan moeten opne men, geef ik de voorkeur aan kunstschatten boven mensen." Komatsu bracht eens een be zoek aan Australië. Hij vond het een mooi land, maar ie mand liet doorschemeren, dat mensen met een andere huidskleur er niet erg gezien zijn. Hij heeft niettemin vastgesteld, dat de regering Whitlam de immigratiebepa lingen iets verzacht heeft. „Als ze vijf miljoen Japan ners ineens binnenlaten, komt het zeker tot politieke en culturele wrijvingen. Het probleem is, hoe zulke on aangenaamheden voorkomen kunnen worden," zegt hij. Intussen zijn in opdracht van de Japanse regering opme tingen verricht en men heeft vastgesteld op 2050 punten in het Kanto-gebied, da!t de bodem aan het dalen is. In bepaalde streken met inbe grip van Tokio bedraagt de daling meer dan 20 cm per jaar. Men heeft dit toege schreven aan het feit, dat voor de watervoorziening grote hoeveelheden uit de ondergrond opgepompt wor den. De resultaten van het onder zoek werden pas bekend na dat het boek van Komatsu in het voorjaar van 1973 ver schenen was. Deskundigen merkten naar aanleiding van het boek op, dat een ver dwijnen van Japan in de gol ven van de oceaan onwaar schijnlijker geacht werd, dan het tegendeel:' een soort om- hoogstuwen van de eilanden groep. Zij wezen op een the orie van de Duitse aardrijks kundige Alfred Wegener, die zestig jaar geleden in vak kringen nauwelijks gehoor kon vinden voor zijn stelling van de drijvende vastelan den. In 1965 bevestigde een nieuwe theorie over het ver schuiven van aardlagen ech ter de opvatting van Wege ner, dat de bodem van de oceanen bezig is te stijgen. Japanse geleerden menen vastgesteld te hebben, dat dit verschijnsel zich voordoet in het zeegebied rondom hun vaderland. Shinto, een eiland, dat 930 km ten zuiden van Tokio ligt, ontstond in september 1973 als gevolg van een reeks vulkaanuitbarstingen. Het eiland, dat aan beide uiteinden een krater ver toont, is geleidelijk gegroeid tot een lengte van 800 en een breedte van 500 meter. Als de onderzeese vulkaan bij een eventuele volgende uit barsting weer een grote mas sa lava uitstoot, bestaat de kans, dat Shinto aan het slechts 40 meter verwijderde eiland Nishinoshima vast groeit. Het omgekeerde heeft zich echter de laatste jaren voor gedaan met de Kyujukyu-Ji- magrocp. Van de 53 eilanden waaruit deze groep bestond, zijn er al 30 in zee verdwe nen. Men veronderstelt, dat deze eilanden ongeveer 200 jaren geleden ontstonden toen de uitbarsting van een van de vele vulkanen in de omgeving aardverschuivingen veroorzaakte Deze eilanden, waarvan sommige heel groot en andere erg klein zijn, hebben tot dusver een soort natuurlijke bescherming voor het vasteland gevormd als dit door wervelstormen en vloedgolven bedreigd wordt. Men vreest, dat nog tien ei landjes zullen zinken. Langs de oevers van de overblij vende worden betonnen mu ren gebouwd om te voorko men, dat ook zij door de zee verbrokkeld worden. Of dit veel helpt, weet men nog niet, omdat het zeezout de eilanden ook onder waterlijn schijnt aan te tasten. Het feit, dat de wetenschap het science fictionverhaal van Komatsu ontzenuwd heeft, betekent natuurlijk niet, dat de Japanners zich niet ongerust maken over wat er dan in werkelijkheid kan gebeuren. Hun land be hoort tot de meest kwetsbare wat natuurrampen betreft en dat vinden velen een verre van prettig vooruitzicht. (Van onze ruimtevaart medewerker) De drie bemande Skylab- vluchten hebben bijzonder veel informatie opgeleverd op geo logisch gebied. Daaruit kunnen conclusies worden getrokken met betrekking tot het voorko men van steenkool, olie en be langrijke mineralen. Hoewel een groot deel van deze gege vens nog niet is geanalyseerd is dank zij Skylab al komen vast te staan dat zich in de Ameri kaanse staat Nevada nog on aangeroerde voorraden steen kool en olie bevinden. Dit is slechts een van de re sultaten van het nu afgesloten Skylabproject, dat alleen al ongeveer 40.000 foto's van de aarde en 80 kilometer compu ter-tape aan informatie heeft opgeleverd. Het analyseren van al dit materiaal zal nog vele jaren in beslag nemen Zeker is dat veel van de Sky- lab-oogst van belang zal zijn voor onze toekomst. Om enke le voorbeelden te noemen: Uit Skylab-opnamen van de Afrikaanse staat Niger, die al vijf jaar onder een afschuwe lijke droogte te lijden heeft, blijkt waar zich gebieden be vinden die nog geschikt zou den zijn voor landbouw en waar water zou kunnen wor den aangeboord. Dr. G. Suck- mann van de universiteit van Hannover bestudeert aan de hand van de Skylab-foto's de waterhuishouding van dit ge bied. Skylab-astronauten hebben in de Zuidelijke Atlantische Oceaan „rode getijden" geloca- liseerd: stromen van vergiftigd plankton. De bewegingen van deze rode massa werden nauwkeurig nagegaan, omdat vissen zich met plankton voe den en op hun beurt bij men sen vergiftingsverschijnseler kunnen veroorzaken. Dank zij Skylab kan de Falk land-stroom nauwkeurig ir kaart worden gebracht. Dezt koud-'waterstroom stroomt vanaf het zuidpoolgebied lang* de kust van Argentinië. Onz geringe kennis van de Falk land-stroom was voorname lijk gebaseerd op metingen dit voor de tweede wereldoorlog werden gedaan. De stroom is van grote invloed op de vis stand in de oceaan, op het weerpatroon èn op de interna tionale scheepvaartroutes. Vanuit Skylab bleek zonne klaar waar olie was gedumpd in de wereldzeeën. De Skylab-waarnemingen van wervelstormen zullen lei den tot een beter begrip van nun ontstaan en betere voor spellingen voor wat hun ge drag betreft. Daardoor kan veel schade op aarde worden voorkomen. Eitjes van de zigeuner-mot bleken aan boord van Skylab - in gewichtloze toestand- veel sneller uit te komen dan op aarde. Dit is van belang in verbanid met de bestrijding van de rups van deze mot die jaarlijks in de VS ongeveer een miljoen hectare bos ont bladert. Voor de bestrijding van deze plaag heeft men mil joenen eitjes niodig. Op aarde duurt het niet minder dan zes maanden voor deze uit ko men. Het ziet er naar uit da' een behoorlijk percentage aan boord van Skylab minder dan twee maanden nodig had. Dit kan van belang zijn 'omdat men liefst zodra de behoefte er is zo snel mogelijk over miljoenen larven wil beschik ken. De larven worden dan in het lab verder gekweekt tot het motten zijn en deze wor den gesteriliseerd. De steriele motten worden in groten geta le losgelaten onder de na tuurlijke mottenbevolking Een „huwelijk" van een ste riele mannetjesmot en een niet steriel vrouwtje levert on vruchtbare eitjes op en daar is het om begonnen. Om deze manier zou men de motten- plaag in de hand kunnen hou den. Wanneer het Skylab-ex- periment als positief wordt gekwalificeerd zullen met kleine raketten op gezette tij den capsules worden gelan ceerd om net zo lang te blij ven draaien tot de eitjes aan boord zijn uitgekomen. Skylabwaarnemingen en fo to's zullen een belangrijke rol spelen bij het uitwerken van «en strategie om de zuid waartse uitbreiding van de Sa hara, waardoor steeds meei landbouwgebied verloren gaat, te stoppen. De medische wetenschap is veel meer te weten gekomen over de natuurlijke mogelijk heden èn grenzen van het ge zonde menselijk lichaam. Vol gens ruimtevaartarts Charles Berry zal het bij nog langere vluchten in de ruimte waar schijnlijk gewenst zijn de astronauten uit te rusten met elastische pakken, die de be langrijkste spiergroepen te genwerken, zodat een voortdu rende inspanning Van de spie ren wordt gevraagd. Aan boord van het Russische ruim testation Saljoet werden der gelijke pakken al beproefd, A Skylab is een belangrijke leerschool gebleken voor de volgende fase van de bemande ruimtevaart: het vliegen met het ruimtevliegtuig, de space- shuttle. Ook met de space- shuttle en bijbehorende ruim testations zullen vluchten van zeer lange duur worden ge maakt. Waarnemingen gedaan dooi de Skylab-astronauten hebben de kennis van de zonne-na- tuurkunde geweldig uitge breid. Deze wetenschap kan van'belang zijn voor het ont wikkelen van nieuwe energie bronnen op aarde. Volgens George A.Maul, eer oceanograaf en een van de mannen achter de Skylab-ex perimenten, zou het te wensen zijn dat voortdurend enkele wetenschappelijk getrainde astronauten vanuit de ruimti de aarde zouden „bewaken" Zij zouden regelmatig aan d( aarde meldingen kunnen doei met betrekking tot zaken al' het algemene weerpatroon wervelstormen, verontreinigir gen van het zeewater en bos branden. In het begin van de jarei tachtig, als het ruim'tevliegtuif beschikbaar is, zou een derge lijke permanente ruimte-waar nemingspost kunnen worden gerealiseerd. PIET SMOLDERS HILVERSUM Eric P bekend werd dankzij z'n Sage", en de grote Shakes spelen de twee grote rolle paeres „Macbeth", die de scherm brengit. De kostuums werden ontwo pen door John Bloomfield, reeds eerder prachtig werk verde in de tv-serie „De vrouiwen van Hendrik Achtste". Deze serie we eveneens door de KRO-tele\ sie uitgezonden. 0 De Belgische tv (Vlaam zendt vanavond om 20.15 u het tv-spel „Sarah" uit van Britse commerciële tv. Dit sp van Guy Cullingford onder gie van John Frankau werd jaar bekroond met de Zilver Nimf op het Festival van M01 te Carlo voor het beste dram» tische scenario. Vanavond zendt het eer kwart over acht een intervi belprijswinnaar maakte dit Keulse volk. Haar naam is Nederland interessant, omd Arnhem vluchtte en jarenla Toen Heinrich Böll enige views voor de televisie te maar bereid als de betrokke personen naar zijn keuze z men Gertrud Hamacher en boeiende evensverhaal maa „Interessant is hier alleen idioot die haar interviewt", haar in haar woning op en r gen in Nederand. 0 Skylab leverde bijzonder gedetailleerde foto's van de V.S. en meer dan vijftig andere landen. Deze foto toont ondermeer het Ontariomeer en het Eriemeer aan de grens van de V.S. en Canada. Het Ontariomeer is volledig op deze foto te zien. Tussen beidie meren bevinden zich de Niagara watervallen. (NASA-fota) (Van onze correspondent KEULEN „Waarom in 1934 als Duitse in Ar hem terecht kwam? Ja, d was, omdat zich hier h verzameladres bevond vs de internationale organis tie „Rode Hulp". Hier kw men de uit Duitsland uitg weken tegenstanders vi het Nazi-regime hijeen". Principiële mensen hebben den overvloed. We zitten een sober ingericht kamer van een huis in de veil Keulse buitenwijk Dünnwa Het huis barst uit al z'jn r den. Het is van bescheid omvang, maar er prijken v naambordjes op de voorde Een ervan is Hamaoher. L druk je op de corresponderen bel laat een 65-jange dai verschijnen. Wit haar. Gr vest. Truitje met onopvalle geel oatroon. Zwarte rok. H- uiterlijk is goed verzorgd de warme helderheid van h. bruin-grijze ogen getuigt van, dat het leven haar v geleerd, maar er niet on< gekregen heeft. Gertrud Hamacher; vijfenz tig bewogen jaren. Een p soon achter een naam, die v 1934 tot 1940 door heel Ned' land gezworven heeft. Op vlucht voor Hitier. Tegen achtergrond van de miljoen< voudige werkloosheid werd in het begin van de derti| jaren cdmmumste. Zelf had als arbeidster In een papier briek in het heuvelacht land ten oosten van Keu ook haar congé gekregen. H. lidmaatschap van de pai was echter niet alleen m een vorm van protest. Als tieve idealiste werd zij geen half jaar na Hitl machtsovername in de Keu gevangenis en later in concentratiekamp Brauwe opgesloten. Een twaalfjarige periode omdolingen en opshutin was begonnen. Omdat de zi's zelfs voor de „zwaan gevallen amper plaats had( werd Gertrud Hamacher 1934 vrijgelaten. Het bl echter slechts een tijdelijk perkte geste te zijn en daa nam zo even later de v naar Arnhem. „Het is vree maar hier voelde ik me i een thuis. Het landschap i: net Is bij "ons. Heuvels bossen, maar nel voornaai was. dat ik er zo menselijl

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1974 | | pagina 20